مطبوعات بازار در انحصار
زودرس اقدام
ايران اقتصاد در توليد ساختار
مطبوعات بازار در انحصار
ايران اقتصادرسانه‌هاي در ورشكستگي دلايل نگاهي‌به
خسروي سروش
محدود مادي محصولات به فقط آنها متقابل وابستگي افزايش و ملل خودبسندگي رفتن بين از"
نيز ملت‌ها فكري آفريده‌هاي صورت اين در.مي‌شود شامل نيز را فكري محصولات بلكه نيست ،
گفته او كه گونه همان ماركس كارل از پس سال اينك 150."مي‌شوند عمومي كالاهاي به تبديل
.است انكار غيرقابل واقعيتي اين و شده تبديل دادوستد قابل و عمومي كالايي به فرهنگ بود ،
"ترنر تد" امثال از كه شده بدل پرسودي تجارت چنان به كنوني دنياي در فكر فروش و توليد
و ايتاليا وزير نخست برلوسكوني سيلويو و "وارنر تايم" غول‌پيكر كمپاني بنيانگذار و مالك
.مي‌شود ياد رسانه‌اي امپراتور عنوان با همواره كشور اين رسانه‌هاي عمده مالك
نيز موجود انحصار لابه‌لاي از اما است ، انحصاري رسانه‌ها بازار هنوز ما كشور در هرچند
كه تحريريه‌اي هر وارد امروزه.كرد مشاهده ناقص نحوي به را اقتصاد سازوكار مي‌توان
.است "فكر توليد" دقيق‌تر عبارت و "خبر توليد" ،"روزنامه توليد" از صحبت مي‌شويد
كه باشند بخشي تنها مكتوب رسانه‌هاي و روزنامه‌ها شايد ايران فرهنگ بازار عرصه در
مطبوعات اساس براين.برهانند دولت رسانه‌اي انحصار بندهاي از را خود اندكي توانسته‌اند
تعريف بازاري سمت به تلاشند در موجود محدوديت‌هاي همه با ايراني يافته تكامل چندان نه
جدا خاص به‌طور مطبوعات بازار و به‌طورعام رسانه‌ها بازار در.كنند حركت خود براي شده
.كرد شناسايي "مخاطب" نام به را تازه‌اي مولفه بايد مشتري مولفه از
انتشار براي حكومت به وابسته نهادهاي و دولت ازسوي كه محدوديت‌هايي به باتوجه ايران در
فرض قرمزهاي خط هرگاه بنابراين.مي‌شود تعريف مطبوعات مخاطبان طيف مي‌شود ، اعمال مطالب
ايران مطبوعات اقتصاد كرده ، حركت بيشترفضا هرچه انبساط سمت به حكومت سوي از شده
گرفته قرار كار دستور در "تفكر قبض" هرگاه و مي‌گذارد نمايش به خود از بهتر چهره‌اي
.است شده كاهنده مطبوعات تيراژ نمودار و روند
از قبل دوره در درست يعني سال 75 در مي‌دهد نشان رسمي نهادهاي سوي از شده ارائه آمار
رقم ايننميرسيد نيز روز در نسخه ميليون يك به حتي ايران مطبوعات كل تيراژ خرداد دوم
و يافت افزايش برابر چهار به كشور ، سياسي فضاي افزايش به رو گشايش با سال 79 ابتداي در
محلي و سراسري روزنامه يادشده 55 بهار در.رسيد روز در نسخه ميليون سه بي‌سابقه رقم به
.مي‌شد منتشر ايران در
توقيف و روزنامه‌نگاران خودسانسوري و غيررسمي مميزي اعمال با و بعد به سال 79 از اما
.يافت كاهش نصف به روزنامه‌ها تيراژ نشريه از 80 بيش پياپي و تدريجي
كه شد هدايت ورشكستگي سمت به درحالي سال‌گذشته دو دوره در ايران مطبوعات اقتصاد
فقط ميانگين به‌طور فرهنگي شاخص‌هاي درزمينه ايران مي‌دهد نشان شده منتشر گزارش‌هاي
.است دارا را يافته توسعه كشورهاي امكانات درصد معادل 10
تدوين جمعي ارتباط وسايل درزمينه دهه 90 اوايل در متحد ملل سازمان كه حداقل‌هايي براساس
مبنا براين.باشد داشته وجود روزنامه نسخه بايد 100 نفر هزار هر براي كشور هر در كرده ،
نسخه ميليون حدود 7 روزانه بايد بگيريم نظر در نفر ميليون را 70 ايران جمعيت اگر
و مطالعات مركز توسط شده انجام تحقيقات آخرين طبق كه درحالي شود منتشر كشور در روزنامه
در نسخه ميليون دو تا بين 5/1 كشور در شده منتشر روزنامه‌هاي تعداد رسانه‌ها تحقيقات
.است نوسان در روز
باتوجه مي‌تواند الگودار كنش يك به‌عنوان فرهنگي كالاهاي مصرف پارسونز تالكوت گفته به
در مشاركت ميزان و تحصيلات ميزان خانواده ، در افراد جامعه‌پذيري شرايط تفاوت به
ايران در مي‌دهد نشان شده انجام نظرسنجي‌هاي ديگر سوي از باشد متفاوت حرفه‌اي گروه‌هاي
سايرين از بيشتر دارند ، حضور اجتماعي -اقتصادي لحاظ به بالاتر طبقات در كه افرادي
"ايراني متوسط طبقه" بين روزنامه از استفاده فرهنگ بين اين در مي‌كنند مطالعه روزنامه
.دارد رواج طبقات ساير از بيش
مي‌دهد نشان ايران در مطبوعات مشتري طيف بزرگترين به‌عنوان متوسط طبقه خصلت‌هاي بررسي
در غيردولتي تشكل‌هاي و احزاب نبودن موفق سياسي ، تازه فشارهاي اعمال اثر بر طبقه اين
اين.است رفته فرو خود لاك به حرفه‌اي گروه‌هاي در آن مشاركت جلب و طبقه اين سازماندهي
مخاطبان و مشتريان از بزرگ گروه اين زمان از برهه اين در ايران مطبوعات شده باعث موضوع
.بدهد دست از را خود
بوده‌اند ناموفق تلاش سال از 5 پس خود مانور فضاي گسترش در ايران مطبوعات مي‌رسد نظر به
شده پيش از محدودتر تازه قوانين وضع با مطبوعات بازار به خروج و ورود مدت اين در حتي و
.است
انحصار سمت به كامل رقابت بازار سمت به حركت جاي به مدت اين در مطبوعات بازار درواقع
مطبوعات بازار معتقدند تحليلگران برخي حتي شرايط اين در.است كرده حركت بيشتر هرچه
.شده‌است خفه نطفه در بازار اين توليد ، براي تلاش سال از 5 پس و نگرفته شكل هيچ‌گاه ايران
شاهد ايران مطبوعات بازار اخير سال‌هاي در حزبي و سياسي شدت به مطبوعات جريان كنار در
.است بوده تجاري روزنامه‌هاي تولد
به دسترسي و كرده انحصاري نيز را چاپ بازار محدود ، ظرفيت كه شرايطي در مطبوعات اين
كامل به‌طور تك‌فروشي درآمد از كرده‌اند تلاش است ، مواجه محدوديت با نيز توزيع منابع
كوتاه دوره‌اي طي از پس اينك اما.روند نشانه را تبليغات و آگهي بازار و كرده صرف‌نظر
آگهي جذب براي غيرمعمول مناسبات از استفاده به ناچار بقا براي مطبوعات اين كه شاهديم
رسانه هدف‌گيري و تيراژ چون مولفه‌هايي به رسانه‌اي سالم بازار يك در آگهي جذبشدهاند
قابل بخش بودن زيرزميني دركنار بودن دولتي امادارد بستگي عام يا خاص مخاطبان سمت به
.است كرده تبديل دشوار كاري به را موضوع اين عملا ايران اقتصاد از توجهي
سوي از و نيستند تبليغ انديشه در عملا خود كار ماهيت خاطر به زيرزميني اقتصاد فعالان
شده ، هدايت زيرزميني اقتصاد به عمدتا ايران خصوصي بخش سرمايه‌هاي كه واقعيت اين ديگر
.است آورده فراهم خصوصي بخش تبليغات از ناشي درآمد از را ايران مطبوعات محروميت موجبات
.آورده‌اند روي شبه‌دولتي يا دولتي شركت‌هاي به ناچار به شرايطي درچنين آگهي بازاريابان
تامين دولتي شركت‌هاي آگهي جذب طريق از ايران تجاري روزنامه‌هاي درآمد كه واقعيت اين
جمع به و جدا منتقد مطبوعات جرگه از عملا مطبوعات از گونه اين شده مي‌شودباعث
.شوند بدل حكومت اعمال همه صرف تاييدكنندگان
به شركت هر از منفي يا مثبت اخبار چاپ نيز و سياسي يا حزبي وابستگي‌هاي حاضر درحال
يا روزنامه كمتر كه طوري به.شده‌اند تبديل ايران مطبوعات در آگهي جذب متغيرهاي مهمترين
از انتقادآميز مطلبي چاپ جرا7ت مثال به‌عنوان كه كرد مشاهده مي‌توان را مطبوعه‌اي
هم اگرباشد داشته را آگهي‌دهندگان بزرگترين به‌عنوان بانك‌ها يا خودروسازي شركت‌هاي
.گشت معلول دنبال به بايد مي‌رسد چاپ به موضوعات اين از يك هر درباره تيز و تند نقدي
.نيست مزبور روزنامه به آگهي ارائه به حاضر يادشده بانك يا شركت احتمالا صورت دراين
مديران.است وجهي چند كاملا مديريتي مكتوب ، رسانه‌هاي مديريت:معتقدند كارشناسان
خبري سياست‌هاي بين بايد "آگهي بازار در سلامت ايجاد" سمت به دوباره حركت براي مطبوعات
به موجود فشارهاي به باتوجه ايران مطبوعات.كنند برقرار تعادل خود بازاري سياست‌هاي و
فاصله تك‌فروشي درآمد نتيجه در و مخاطبان از و شده دولتي اخبار ارائه شكل لحاظ
انتفاع نقطه دو بين نتوانسته‌اند هنوز كه است اين ما مطبوعات همه مشترك درد.گرفته‌اند
.يابند دست تعادل بهينه نقطه يك به
موسسات.است محصولي تك همواره ايران مطبوعات اقتصاد كه باشد دراين اصلي دليل شايد
مطبوعات.ندارند توليد تنوع دليل همين به نيستند كامل موسسه عموما ايران مطبوعاتي
غفلت اين البته شده‌اند غافل آنها بودن انحصاري به‌دليل خود جانبي بازارهاي از ايران
به باتوجه مطبوعات.است گرفته صورت اجبار اثر بر كه علاقه سر از نه كه‌گفته طور همان
براي رقابت دايره از انحصاري شبه و سنتي توزيع نظام‌هاي و چاپ صنعت در مازاد ظرفيت نبود
.مانده‌اند كنار محدوده دراين درآمد كسب
سياسيون نفع به را تازه‌اي انحصارات مجوز صدور براي محدوديت اعمال ديگر سوي از
.است آورده به‌وجود ذي‌ربط مراجع با ارتباط و رانت ودارندگان
را فكر توليد اصلي عوامل همه زده سياست شدت به و غيرمتخصص مديريت ترتيب اين به
.است داده قرار تحت‌الشعاع
خدمات ، ارائه‌كنندگان" كه گرفته شكل گونه‌اي به ايران مطبوعات اقتصادي نظام واقع در
" و "فرادست طبقات به انتشار مجوز دريافت براي رانت ودارندگان جانبي بازارهاي فعالان
.شده‌اند تبديل "فرودست طبقات به توليد عناصر
روزنامه‌نگاران ، يعني فرودست طبقه توسط شده توليد اضافي ارزش تمام شده باعث موضوع همين
.شود بازار در انحصارگر طبقه نصيب
زودرس اقدام
يادداشت
عمليات شروع به موظف را برنامه‌ريزي و مديريت سازمان وزيران هيات كه بود آمده خبرها در
.است كرده كشور سياسي و اجتماعي اقتصادي ، توسعه برنامه چهارمين تدوين براي اجرايي
مي‌رسد پايان به سال 1383 دراسفند است ، اجرا درحال اكنون هم كه توسعه سوم برنامه اعتبار
دو هنوز بنابراين.درآيد اجرا مرحله به چهارم برنامه قانون بايد سال 1384 ابتداي از و
قانون ماده 198 مطابق.است باقي‌مانده سوم برنامه قانون اجراي زمان مدت از نيم و سال
تا حداكثر را برنامه سال هر پيشرفت ارزيابي و نظارت گزارش بايد رئيس‌جمهور سوم برنامه
سال عملكرد ارزيابي و نظارت گزارش.كند ارائه اسلامي شوراي مجلس به بعد سال ماه شهريور
توسط سال 80 شهريور در 79
گزارش.بود برنامه قانون از بخش‌هايي اجراي عدم از حاكي كه شد ارائه مجلس به رئيس‌جمهور
و شود ارائه مجلس به رئيس‌جمهور توسط ماه اين آخر تا بايد نيز سال 80 عملكرد به مربوط
ارائه و تنظيم بايد آينده سال‌هاي در كه ماند خواهد نيز ديگر گزارش دو گزارش اين به‌جز
به مربوط كه مشكلات از برخي برنامه اجراي اول سال عملكرد ارزيابي و نظارت گزارش در.شود
درحال.شد روشن برمي‌گشت مسوولان عملكرد و به‌اجرا كه برخي و بود برنامه قانون ماهيت
شده گرفته مجلس از اصلاحي مصوبات و شده تجديدنظر برنامه قانون بخش‌هاي برخي در نيز حاضر
مازاد يا و نيرو و نفت وزارتخانه‌هاي ادغام و انرژي ساختار اصلاح بحث در ازجمله است
از بخشي در.تخصصي مادر شركت‌هاي تشكيل و دولتي شركت‌هاي ساماندهي يا و ارزي ذخيره
پيشنهادهاي اكنون هم كه گيرد صورت تجديدنظرهايي است قرار سوم برنامه قانون مقررات
مجموع 199 از ماده اصلاح 100 پيشنهاد مرحله ، اولين در.است شده اخذ اجرايي دستگاه‌هاي
كاهش اصلاح قابل مواد تعداد پيشنهادها تعديل با بعد كه شد مطرح سوم برنامه قانون ماده
در هنوز طرفي از.است نشده نهايي سوم برنامه قانون مواد اصلاح بحث حال هر به ولي يافت
نيز مواردي در و است نشده تصويب سوم برنامه قانون مواد از برخي اجرايي آيين‌نامه مواردي
مانند است نشده اجرا برنامه قانون احكام هنوز ماه مثلا 6 محدود مهلت‌هاي تعيين علي‌رغم
كشور اقتصادي شرايط طرفي ازاجتماعي تامين جامع نظام ساختار تنظيم يا كار قانون اصلاح
مي‌شود تحولاتي دچار بين‌المللي و داخلي اجتماعي و سياسي مناسبات مجموعه به باتوجه نيز
اجرايي عمليات شروع در تعجيل شرايط اين در.نيست پيش‌بيني قابل دقيق به‌طور بعضا كه
بدون توسعه چهارم برنامه قانون اگر.نيست توجيه قابل توسعه چهارم برنامه قانون تدوين
باعث كه عواملي و آن مقررات از برخي اجراي عدم دلايل سوم ، برنامه قانون نواقص به توجه
بدون قانوني شود ، تنظيم آيد به‌عمل تجديدنظر سوم برنامه قانون مواد از برخي در است شده
اصلاحيه و تجديدنظر با اجرا اول سال همان از قطع به‌طور بودو خواهد بي‌نتيجه و فايده
جمع‌بندي در چهارم برنامه قانون تدوين در تعجيل جاي به مي‌شود پيشنهاد.شد خواهد مواجه
تدوين همچنين و قانون اين اجراي در مجريان عملكرد يا سوم برنامه قانون ضعف نقاط
برنامه به بعد و شود تسريع نياز مورد احتمالي اصلاحيه‌هاي يا اجرايي آيين‌نامه‌هاي
.شود پرداخته چهارم
ايران اقتصاد در توليد ساختار
ديدگاه
نخجواني سيداحمد
خوبي به زيرا باشد ، اهميت داراي مختلف جنبه‌هاي از مي‌تواند ملي توليد ساختار بررسي
شرايط نمايانگر حدي تا و مي‌دهد نشان را كشور يك سرمايه‌گذاري منابع تخصيص چگونگي
.است توسعه‌اي راهكارهاي موفقيت و پيشرفت
در اقتصادي بخش‌هاي از يك هر سهم يا توليد ساختار اقتصاددانان يادشده ، اهميت به‌دليل
چنين.مي‌كنند مقايسه يكديگر با و محاسبه مهم شاخص يك به‌عنوان را كشورها ملي توليد
ايران اقتصاد بخش‌هاي سهم مقايسه حقيقت ، در.است گرفته صورت نيز ايران اقتصاد براي كاري
نتايج (1)است شده ارائه جهاني توسعه گزارش در كه آماري آخرين در جهان كشورهاي ديگر با
.مي‌دهد دست به را توجهي قابل
با زيادي تفاوت ايران اقتصاد در توليد ساختار كه مي‌دهد نشان گزارش اين كلي به‌طور
كرد اشاره ايران در صنعت بخش به مي‌توان بارز نمونه يك به‌عنوان.دارد كشورها از بسياري
(2).است داشته ايران ملي توليد در را اندكي بسيار سهم كشورها ، عمده با مقايسه در كه
صنعت كه يافت مي‌توان جهان شده شناخته كشورهاي ميان در را كشوري كمتر دقيق‌تر ، به‌طور
قرن پايان در كه مي‌دهد نشان يادشده گزارش.باشد داشته اقتصاد در را كمرنگي اين به نقشي
و آسيا جنوب به‌جز جهان كشورهاي همه ملي توليد در صنعت بخش سهم متوسط به‌طور بيستم ،
بوده درصد و 29 معادل 25 نيز اخير گروه دو اين در و بوده درصد سي از بيش لاتين آمريكاي
.است گرديده محاسبه درصد برابر 32 جهان كشورهاي تمامي براي سهم اين متوسط همچنين.است
به‌دليل اگر حتي.است درصد حدود 20 در چيزي ايران اقتصاد در صنعت بخش سهم همه ، اين با
درصد از 24 فراتر عددي ;شود محاسبه نفت بدون ملي توليد در صنعت سهم نفتي ، درآمدهاي وجود
در را خود مناسب جايگاه صنعت بخش كه دريافت مي‌توان ترتيب ، اين به.آمد نخواهد دست به
و سهم‌هاي16 با)خدمات به‌خصوص و كشاورزي بخش‌هاي را نقش اين و است نيافته كشور اقتصاد
توسعه به احتياجي كشور ديگر كه نيست معنا آن به اين البته.داشته‌اند برعهده (درصد 55
كشاورزي بخش‌هاي توسعه‌نيافتگي از ايران اقتصاد نيز اكنون هم چنانچه.ندارد بخش‌ها اين
كه بوده اين بر انتظار بلكه مي‌برد ، رنج آنها محصولات از بسياري كمبود يا خدمات و
.باشد بخش‌ها ساير از بيش صنعت بخش توليد رشد آهنگ كشورها ، عمده تجربه براساس
تمركز وضعيت مي‌شود شد ، اشاره آن به كه است گونه‌اي به ملي توليد ساختار كه هنگامي
.كرد پيش‌بيني بخش‌ها در را سرمايه و انساني نيروي يعني جامعه توليدي منابع
بخش‌كشاورزي ، اكنون هم كه مي‌دهد نشان انساني نيروي جذب ديدگاه از ايران اقتصاد بخش‌هاي بررسي
در را كشور شاغل نيروي از درصد خدمات 48 بخش و درصد صنعت 29 بخش درصد ، حدود 23
دهه دردو زيرا است ، نداده رخ نيرو جذب درساختار نيز مطلوبي روند متاسفانهاست داده جاي خود
شاغل نيروي از درصد خدمات 33 بخش و درصد صنعت 30 بخش درصد ، كشاورزي 37 بخش قبل ،
بيشتر جذب در را توفيقي صنعت بخش يادشده دهه دو طي اساس ، براين.بودند كرده جذب را كشور
ديگر به نسبت را بيشتري افراد روز ، به روز خدمات ، بخش و نداشته كشور انساني نيروي
.است كرده جذب بخش‌ها
.مي‌رسد نظر به جالب نيز گرفته صورت سرمايه‌گذاري‌هاي از بخش‌ها اين بهره‌جويي بررسي
صنعت بخش درصد ، از 8/3 كشاورزي بخش اخير ، سال‌هاي در كه مي‌دهد نشان موجود شواهد و آمار
پديده‌اي چنينبردهاند سهم داخلي سرمايه‌گذاري‌هاي درصد از 67 خدمات بخش و درصد از 25
از درصد تا35 حتي گذشته در صنعت همچون بخشي كه چرا بوده ، كم‌نظير ايران اقتصاد در
.است مي‌كرده جذب نيز را سرمايه‌گذاري‌ها
از بسياري بروز سرآغاز بخش‌ها ، در توليد و سرمايه‌گذاري‌ها چنين اين تمركز شك بدون
كلان عقبمانده بافت تداوم ساختاري ، ركود و تورم همچون مشكلاتي و بوده اقتصاد در مشكلات
و صنعت بخش همچون) داخلي تقاضاي به پاسخگويي در بخش‌ها از برخي ناتواني و اقتصاد مقياس
.است جمله آن از (كشاورزي
رشدي اقتصادي بخش‌هاي همه توسعه ، مراحل طي كه است ساخته مشخص جهان موفق كشورهاي تجربه
مصرف براي تقاضا درآمدي كشش كه آنجايي از و مي‌كنند تجربه را ملاحظه‌اي وقابل يكنواخت
براي تقاضا رشد اقتصادي ، اوضاع بهبود با كالاهاست ، ساير از كمتر كشاورزي كالاهاي
كشاورزي بخش سهم خاطر ، همين به و بود خواهد ديگران از كمتر كشاورزي محصولات
فزاينده روندي خدمات و صنعت بخش سهم ميان اين در و مي‌دهد نشان خود از را روندكاهنده‌اي
.نمي‌شود مشاهده ايران اقتصاد در پديده‌اي چنين وجود ، اين باداشت خواهد
نفتي درآمدهاي اول.دانست پديده‌اي چنين بروز اصلي دليل بايد را مهم عامل چند مجموع در
فعاليت‌هاي مهمترين از يكي به‌عنوان را بازرگاني فعاليت‌هاي تجربه ، برحسب كه است
دوم.مي‌دهد قرار كشور مردم اختيار در را وارداتي كالاهاي و مي‌بخشد رونق خدماتي ،
مناسب رشد مانع كه است بخش اين عقبمانده ساختار و كشور صنعتگران روي پيش مختلف مشكلات
يعني زندگي ضروري كالاهاي بر ناچار به را مردم بودجه كه خانوارهاست فقر سوم ، .مي‌شود آن
بخش كالاهاي بيشتر كه...و نقل و حمل تحصيل ، و آموزش درمان ، و بهداشت خوراك ، و خورد
آخر دست و مي‌كند ايجاد ركود صنعت بخش در و مي‌سازد متمركز هستند ، خدمات و كشاورزي
همچون بخشي از را سرمايه‌گذاري‌ها ناخواسته يا خواسته كه است كشور اقتصادي سياست‌هاي
.مي‌سازد منحرف صنعت
:پي‌نوشت‌ها
-World Devolopment Report, World Bank2001/12000
خاطر به نيز و شده محاسبه صنعت با همراه نيز نفت بخش يادشده آمار در كه آنجايي از -2
جمهوري مركزي بانك نماگرهاي و ترازنامه آمار از نوشتار اين در مطالعه دقت بردن بالا
.است شده استفاده ايران اسلامي
|
