ايران خفته سرمايه
فرود يا فراز نفت بازار
ايران خفته سرمايه
ازپتروشيمي‌كشور اقتصادي همشهري بررسي
جانبي صنايع گسترش و كشور صادرات مهم گزينه‌هاي از يكي به‌عنوان ايران پتروشيمي صنعت
خوراك به‌عنوان طبيعي گاز و نفت تبديل با كه مي‌كند پيدا ويژه‌اي اهميت جهت آن از مرتبط
.مي‌كند ايجاد بيشتري افزوده ارزش پتروشيميايي محصولات به اصلي
آن صادرات و رسيد تن ميليون به 5/12 پتروشيمي صنايع ملي شركت توليد مجموع گذشته سال طي
.شد بالغ تن ميليون به 4 مدت همين در نيز
.است سال 1384 در پتروشيمي محصول تن ميليون توليد 38 به رسيدن براي شركت اين هدف
و منطقه‌اي پتروشيمي بازارهاي غول آنها سابيك شركت حاضر درحال كه عربها رو اين از
اين روياي آيا اما داده‌اند را خفته غول لقب ايران پتروشيمي صنعت به است ، بين‌المللي
هزينه‌اي؟ چه با پاسخ بودن مثبت صورت در و پيوست؟ خواهد حقيقت به غول
پيش‌بيني‌ها
ارزش 2162 به تن هزار و 199 ميليون سه معادل سال 75 در پتروشيمي محصولات داخلي فروش
ارزش 6035 به تن هزار و 954 ميليون سه رقم به سال 80 در رقم اين كه بوده ريال ميليارد
به دلار ميليون از 507 ترتيب به سال‌ها اين طي نيز صادرات يافت ، افزايش ريال ميليارد
.است يافته افزايش دلار ميليون 782
نظير بالاتر ، ارزش با مواد توليد و اجرا دست در طرح‌هاي تكميل با مي‌شود پيش‌بيني اما
كند ، پيدا چشمگيري ارتقاي سوم ، برنامه پايان در ايران پتروشيمي صنعت موقعيت پليمري ، مواد
صنايع ملي شركت اجراي دست در مهم و جديد طرح اتمام 16 با كه طوري به
معادل 5/7 سرمايه‌گذاري با آن ، موجود واحدهاي توسعه طرح و پتروشيمي
رقمي به سال 80 در دلار ميليارد حدود 6/1 از پتروشيمي صنايع توليدي رقم دلار ، ميليارد
.يابد افزايش سال 84 در دلار از 7ميليارد بيش
جهاني توليد درصد از 74/0 توليد ، ظرفيت نظر از ايران پتروشيمي صنعت سهم ترتيب اين به
به كنوني ، درصد از 13 خاورميانه منطقه در توليد ظرفيت نظر از و درصد به 5/2 حاضر درحال
با مقايسه در نيز را جهاني صادرات از درصد كه 8/5 آن ضمن.يافت خواهد افزايش درصد 39
.داد خواهد اختصاص خود به فعلي درصد 74/0
انرژي اقتصادي ويژه منطقه در طرح‌ها باقي مي‌شود ، اجرا كرمانشاه در كه طرح يك از غير به
ويژه منطقه در به‌ويژه و (جنوبي پارس ميدان توسعه طرح عظيم پالايشگاه‌هاي كنار در)پارس
.مي‌شوند اجرا امام بندر در پتروشيمي اقتصادي
اجرا دست در مناطق اين در مختلف طرح كه 18 است آن از حاكي خصوص اين در نفت وزارت گزارش
سوم متانول ودهم ، نهم و هفتم و ششم الفين طرح‌هاي به مي‌توان طرح‌ها اين ازجمله.هستند
PTA/)پتا/پت ،(MTBE)ام‌تي‌بي‌اي عسلويه ، آمونياك و اوره چهارم ، و سوم آروماتيك چهارم ، و
.كرد اشاره...و (LAB) لاب استيك ، اسيد پلاستيكي ، ظروف توليد براي دوم و اول (PET
تلخ حقايق برخي
جذب و اشتغال‌زايي از غير پتروشيمي محصولات به طبيعي گاز و نفت تبديل نيست شكي
كه كاستي‌ها برخي وجود اما مي‌كند كسب نيز بيشتري افزوده ارزش خارجي ، سرمايه‌گذاري
.مي‌كند كم را موفقيت‌ها اين شيريني بست ، آنها وجود از چشم نمي‌توان
برخي كه درحالي (بنزين به افزودني ماده) ام‌تي‌بي‌اي توليد واحد ايجاد نمونه براي
با و كرده‌اند اعلام ممنوع را آن استفاده كيوتو محيطي زيست كنوانسيون واسطه به كشورها
از يكي كه اين از بگذريم.دارد تامل جاي شد ، خواهد افزوده فشار اين بر زمان گذشت
كه بود شركتامريكايي اختياريك در تنها واحد اين ساخت فناوري:مي‌گويد طرح اين كارشناسان
مكزيك ، در مزبور آمريكايي شركت شده اجرا طرح كپي طرح ، رسيدن بن‌بست به از جلوگيري براي
نياز مورد كاتاليست تقدير هر به اين به توجه بدون.است شده گذاشته به‌اجرا ايران در
به فقط شركت اين و است شركت اين اختيار در فقط ام‌تي‌بي‌اي به اوليه خوراك تبديل براي
.مي‌دهد كاتاليست آنها به مكزيكي واحد نياز مقدار
درحالي مي‌گويد سخن دلار تن 470 هر قيمت با متانول طرح‌هاي اجراي شروع از ديگري كارشناس
.است رسيده دلار به 150 تن هر ازاي به رقم اين حاضر درحال مي‌كند اذعان كه
وجود آنها بازيافت براي طرحي كه درحالي پلاستيكي صنايع اوليه مواد توليد طرح دو اجراي
زيست محيط در ماده اين كه اين به باتوجه پلاستيك بازيافت.نيست ابهام از خالي نيز ندارد
ايجاد در محوري نقش است نياز آن تجزيه براي بسياري زمان به و مي‌شود تجزيه سختي به
.نمي‌شود ملاحظه نيز خصوص اين در پاسخي اما دارد جديد واحدهاي
زيست‌محيطي مشكلات به‌دليل آنها از استفاده نيستند مستثني اين‌بين در نيز آروماتيك واحدهاي
كشورمان در طرح دو نيز زمينه اين در كه است كاهش به رو مواد اين سوي از شده ايجاد
.اجراست درحال
ديگر واقعيت يك
به‌طور كه پروژه‌هايي اقساط به باتوجه آنها ، زمان‌بندي برنامه از طرح‌ها ماندن عقب
درستي به كه هرچند است بررسي قابل واقعيت‌ها ساير كنار در شده‌اند تامين فاينانس ،
اقتصادي ديگر بخش‌هاي طرح‌هاي ساير براي تاخير وجود از پتروشيمي مختلف پروژه‌هاي مديران
.مي‌كنند صحبت كشورمان
اما برسد اتمام به برنامه از ماندن عقب با طرحي كه مي‌شود سخت‌تر وقتي موضوع اين
.نباشد آماده پتروشيمي واحدهاي به‌كار شروع براي لازم جانبي واحدهاي
پارس در شده طراحي پتروشيمي واحدهاي براي نياز مورد (بخار برق ، آب ، ) يوتيليتي واحد
.مي‌آورند پديد را بسياري عديده مشكلات كه هستند موارد اين ازجمله جنوبي
پايان در و...
يا و هستند زيان‌ده طرح‌ها اين آيا كه پرسش اين به پاسخ در پتروشيمي كارشناسان از يكي
برابر چند ارزش با محصولي به دلار بشكه‌اي 25 نفت‌خام وقتي:مي‌گويد شد؟ خواهند زيان‌ده
بيشتري سود مي‌توان آيا كه است اين مساله بلكه نيست زيان‌دهي اصلي مساله مي‌شود ، تبديل
اجرايي و طراحي ستادي ، واحدهاي بين بيشتر هماهنگي ايجاد با مي‌رسد نظر به خير؟ يا برد
سال‌هايي در را ايران پتروشيمي خفته غول و كرد جلوگيري مشكلاتي چنين بروز از بتوان
.ديد بيدار دور ، نه‌چندان
حسيني سيدمهرداد
فرود يا فراز نفت بازار
صفايي محمد
ماجرا اين كارگردان شده ، پياده وحشت سناريوي كنيد تصور بگذاريد ، هم روي را خود پلك‌هاي
داده‌اند ، بوش دبليو جورج به را ماجرا اين اول نقش رامسفلد دونالد آن دستيار و ديك‌چني
نيز عمومي افكار نگاه از كه جايي تا شدند برجسته‌تر و بزرگ ناگاه به عراق مجرميت دلايل
.مي‌نمايد مشكل راه‌حل تنها جنگ
كه موضع‌گيري هرگونه از و كرده برخورد قضيه اين با محتاطانه بسيار خاورميانه دولت‌هاي
.مي‌كنند خودداري جدا شود ، طرف دو از يك هر خشم موجب
و مردم خشم و آشوب به منجر كشور دو يكي در عربي توده‌هاي شديد خشم شايد بين اين در
را اسرائيل بغداد ، ويراني با همزمان نيز حسين صدام.شود عربيسم پان احساسات برانگيختن
.مي‌دهد قرار حمله مورد اسكاد موشك‌هاي با
رويارويي يك به تبديل اسرائيل و فلسطين جنگ و مي‌دهد پاسخ عراق حملات به هم اسرائيل
مسيحيان و مسلمانان نهايتا و انگليس و آمريكا و اسرائيل و سو يك از اعراب بين منطقه‌اي
.شد خواهد سوم هزاره ابتداي در و بشري تمدن اوج دوران در ديگري صليبي جنگ و ديگر سوي از
و جنگ و مرگ دستخوش جهان ژئوپليتيك منطقه حساس‌ترين يعني آتش ، در خاورميانه يعني اين
كس هيچ اما كرد نخواهد نشت خاورميانه از خارج به جنگ اين باشيم خوش‌بين اگر.نابودي
شعله‌ور به نفت بشكه‌هاي آيا و شد خواهند درگير نفتي كشور چند بحران اين در نمي‌داند
اگر و رفت خواهد بالا نفت قيمت باشيم خوش‌بين اگر كرد؟ خواهد كمك جنگ اين آتش بيشتر شدن
اگر.برسد نظر به بعيد بسيار منطقه اين از نفت صادرات تصور شايد بدبين ، و واقع‌گرا كمي
سازد ، مشكل دچار نفت صادرات در را خليج‌فارس نفتي كشورهاي حداقل مي‌تواند بخواهد عراق
خليج‌فارس در را ناشناس قايق‌هاي و موشك‌ها شايد پسر بوش جورج عراق ، و ايران جنگ زمان
مي‌كردند ، حمله آنها مقصد و مبدا7 به توجه بدون نفتي كشتي‌هاي تمامي به كه آورد ، خاطر به
به تخيل كمي اگر صورت اين در كه آورد روي مبارزه شيوه اين به شايد نيز عراق
خواهد كاهش صنعتي جهان به نفت عرضه از توجهي قابل ميزان كنيم ، اضافه خود پيش‌بيني‌هاي
اين در نيز آمريكا كه ديد خواهند آسيب موضوع اين از شديدا آمريكا هم‌پيمانان و يافت
آمريكا كه است اين در صنعتي كشورهاي ديگر با آمريكا فرق اما ماند نخواهد بي‌نصيب بين
حتي و روسيه طريق از را خود نياز لااقل و كند صادر نيز نفت مي‌تواند بخواهد اگر
...ژاپن و غربي كشورهاي ديگر اما كند تامين داخلي نفت چاه‌هاي بازگشايي
كاهش و شدن ضعيف صورت در مي‌رسد ، نظر به بعيد شدتي چنين با آن وقوع كه نفتي بحران اين
گذاشت؟ خواهد جهان كشورهاي اقتصادي شديد ركود بر تاثيري چه شدت ،
كاملا آن نتيجه هم‌اينك از و شد خواهد آغاز جنگ اين كه معتقدند نيز تحليلگران از برخي
رخ اقتصادي و بين‌المللي عرصه در خاصي تحول هيچ و كرده بركنار را صدام آمريكا است ، مشخص
.داد نخواهد
تماشاي هنگام و انسان‌ها براي جنگ خطرات بزرگترين از يكي انگليسي تحليلگر يك قول به اما
شخصي پول كيف از را جنگ هزينه مجبوريم ماآنهاست پول كيف و جيب روي تلويزيون از جنگ
.آن‌ما از هزينه‌ها و مخارج و آنان آن از منافع ما ، خرج به مي‌جنگند آنان آري بپردازيم ، خود
.مي‌شود آغاز جنگ جرقه‌هاي اولين شنيدن از پس زنجيره‌اي خسارات
خدمات و رفته بالا تجارت هزينه‌هاي انرژي ، قيمت بالارفتن با.مي‌يابد افزايش نفت قيمت
گرم‌كردن براي ما و مي‌گيرد اوج روز به روز بيكاران تعداد ديگر سوي از مي‌شود ، گران نيز
محققان از يكي زمينه همين در.مي‌پردازيم بيشتري پول خود خودروهاي راندن و خانه‌ها
و جنگ خسارات عمق از كس هيچ:مي‌گويد لندن در اجتماعي و اقتصادي تحقيقات انستيتو
جنگ از پس فرداي نمي‌دانيم ماندارد برآوردي حتي و اطلاعي آن متعاقب اقتصادي بحران‌هاي
و خاورميانه آيا خير ، يا بفروشيم مي‌توانيم را كالاي‌مان آيا و خريد خواهيم چقدر را نفت
خير؟ يا بود خواهند غربي كالاهاي براي مطمئني بازار هم باز خليج نفتي كشورهاي
جنگ در نفت قيمت اما است رسيده بشكه هر در دلار از 30 بيش به برنت نفت قيمت حاضر درحال
آن.دارد بسياري تفاوت‌هاي جنگ اين با جنگ آن البته.رسيد دلار از 40 بيش به سال 1991 ،
زياده‌خواهي و منافع حفظ براي جنگ آناست تسخير براي جنگ اين بود ، آزادسازي براي جنگ
خواهد دلار بشكه‌اي 40 تا نفت نوسان هم باز آيا.بودن و ماندن زنده براي جنگ اين و بود
صورت اين در كه هستند دلار تا 70 بشكه‌اي 50 نفت نگران منطقه‌اي كارشناسان از برخي بود ،
كشور اين آوردن دوام و عراق با جنگ شدن طولاني صورت در شد ، خواهد چه جهان اقتصاد تكليف
ركود و يافت؟ خواهد ادامه مدت چه تا خاورميانه استراتژيك منطقه از نفت صدور وضعيت آيا
.شد خواهد جبران صورت چه به انرژي بهاي افزايش علت به شده ايجاد
مدت عراق با آمريكا جنگ كه چرانيست تصور قابل چندان وضعيت اين تحليلگران برخي گفته به
به چيز همه حسين صدام سرنگوني با آغاز از پس هفته چند و كشيد خواهد طول كوتاهي زمان
خاورميانه منطقه در تهديدي هيچ ديگر كه چرا گشت ، بازخواهد قبل از بهتر شايد و عادي روال
.داشت نخواهد وجود
وابستگي به بااشاره باره اين در انرژي مطالعات جهاني مركز ايراني كارشناسان از يكي
> يك انتساب با:مي‌دهد ادامه ميلادي دهه 70 به نسبت نفت به حاضر درحال صنايع كمتر بسيار
توليد مي‌دهد ، روي حمله آغاز از پس هفته سه تا دو احتمالا كه عراق در ديگر <كرزاي حامد
در بيشتري ثبات كشور ، اين نفت توليد افزايش با بلكه نمي‌يابد كاهش تنها نه عراق نفت
.است جهاني انرژي بازارهاي انتظار
!داد خواهد نشان آينده كه است چيزي اين البته
هزار و 700 ميليون يك تا هزار و 500 ميليون يك توليد به اشاره با تكين منوچهر آقاي
استراتژيك ذخاير:كرد تاكيد بشكه ميليون روزانه 7 عرضه با آن مقايسه و عراق نفت بشكه‌اي
ماه‌هاي در بوش دبليو جورج حتي و است ميلادي دهه 70 از بيش بسيار حاضر درحال آمريكا نفت
.است داده افزايش را كشور اين نفت استراتژيك ذخاير اخير
لطمات نفت بهاي احتمالي افزايش از چين خصوصا آسيا در صنعتي كشورهاي برخي:افزود وي
.كند جبران را عرضه كاهش هرگونه قول‌داده اوپك هم مورد اين در اما ديد ، خواهند شديدتري
را خود برهان‌هاي وي.است لندن در انرژي جهاني مطالعات مركز ايراني عضو يك صحبت‌هاي اين
آن در كه شود قطع عراق نفت توليد روزي چند براي است ممكن كه نهاده بنا فرضيه اين روي
آن جبران توانايي اوپك كه شود كشيده جايي به جنگ شايد اما مي‌كند جبران اوپك نيز صورت
كشورهاي اضافي ظرفيت ميليون تا 4 به 3 را خود دل معمولا صنعتي جهان.باشد نداشته را
خارج خليج‌فارس از نفتي ديگر كه برسد روزي شايد اما مي‌كند ، خوش خليج‌فارس جنوبي حاشيه
.گيرد دربر را منطقه كشورهاي تمام بحران كه روزي نشود ،
حداقل حالات بهترين در.مي‌پردازيم ممكن حالت خوش‌بينانه‌ترين در قضيه بررسي به حال
كشتي‌ها براي سوخت بهاي افزايش موجب امر اين كه مي‌يابد افزايش نفت قيمت هفته چند براي
اخير ورشكستگي‌هاي.شد خواهد جهاني نقل و حمل صنايع براي بيشتري چالش‌هاي و هواپيماها و
را خود صندلي‌هاي فروش كاهش آنها از بسياري كه بياوريد خاطر به را هواپيمايي صنايع در
براي راه تنها سوخت بهاي افزايش صورت در كه كرده‌اند جبران هواپيما سوخت بهاي كاهش با
.است ورشكستگي اعلام آنان
كاهش يعني اين كه بود خواهند خود كردن خرج مواظب آمريكا و اروپا در نيز مصرف‌كنندگان
كند ، پيدا ادامه اگر كه مصرفي جهان و سرمايه‌داري اصول اساسي‌ترين با مغاير و مصرف ميزان
.سوزاند خواهد درون از را كاپيتاليسم
به كنيم نگاه قضيه به بدبينانه كمي اگر كه برمي‌دارد را گامي كاپيتاليسم غرب آري ،
.شود منجر ديگر ظهوري شايد و غرب جهان كل طور همين و غربي كاپيتاليسم نابودي
عواقب بررسي در كه دارد وجود حسن اين ما دنياي در.بود جنگ اقتصادي مشكلات تماما اين
انسان‌هاي جان بر و مي‌كنيم محاسبه را شمارش قابل اقتصادي مشكلات و ملاحظات تنها جنگ
به نيز را جنگ در شده كشته اشخاص بهاي اگر وگرنه نمي‌گذاريم قيمت جنگ در شده كشته
براي راهي شايد مي‌كرديم تبديل پول به را آن يا مي‌كرديم ، اضافه اقتصادي خسارات
.نداشت وجود جنگ ديدن خوش‌بينانه
.تايمزمالي ، گاردين بي‌بي‌سي ، :منابع
|
