بشنويم را نشين كوه مردم صداي
كوهستان پاكسازي جهاني روز و كوهها جهاني سال انگيزه به
جهاني سال عنوان به (2002)سال يك نام‌گذاري ضرورت و كوهها اهميت در:اشاره
بزرگ ، رودهاي تمامي سرچشمه و جهان مصرفي شيرين آب از نيمي منشا كه كوه‌هاگفته‌اند
از شيرين آب از نيمي از بيش بسيار كه گفت مي‌توان يقين ايران‌به در.هستند كوهها
پهنه‌ها يخ يا شيرين آب بزرگ درياچه‌هاي از نه اينجا در كه چرا.مي‌گيرند سرچشمه كوهها
را باغ‌ها و كشتزارها كه است اندازه آن كشور دشت‌هاي بيشتر در باران بارش نه و هست خبري
.كنند انبار نيازها ديگر و نوشيدن براي را آن مستقيم طور به بتوانند مردم يا و كند سيراب
ده از بيش يعني متر ، حدود 3 سالانه ميانگين)است زياد قدري به تبخير اينجا در همچنين
چين اين لابه‌لاي در بارش و نبود كوهستاني خوراكي‌هاي چنين اگر كه (بارش ميانگين برابر
هم زيرزميني آب سفره‌هاي تشكيل امكان نمي‌شد ، ذخيره يا نمي‌كرد نفوذ زمين به شكن‌ها و
شكل مي‌گيرند سرچشمه كوهها از كه رودخانه‌هايي كنار در تمدن ايران ، در.بود كمتر بسيار
.(هيرمند كنار در سوخته شهر ،...و وكارون كرخه كنار در تمدن‌عيلامي)است گرفته
تنها -مي‌گيرند سرچشمه كوهها از كه -چشمه‌ها و رودخانه‌ها آب جز به پيش ، دهه چند تا
كوه در "مادرچاه"يك از نيز آنها كه بودند ها(قنات)كاريز كشور ، آب ديگر توجه قابل منبع
اخير دهه‌هاي در.مي‌يابد جريان زيرزمين از دست پايين دشت‌هاي تا و مي‌شوند تغذيه پايه
آنها از خيلي مخزن شايد كه مي‌كنند تامين را شيرين آب از مهمي سهم عميق چاه‌هاي
.دارد توسعه مدت دراز روند در كمتري "پايداري" كه است بخش همين و باشد "فسيلي آبهاي"جزء
رانده‌شدن باعث خود شكل خاطر به و زمين كره هواي جريان برابر در هستند سدهايي كوهها ،
برف و باران ريزش موجب نهايت در و آن شدن متراكم و سرد نتيجه ودر بالا سمت به هوا
خشك‌تري هواي و آب هم باز نبودند ، كوهها اگر ايران ، سرزمين جغرافيايي باوضعيت.مي‌شوند
در و ريزند فرو برف شكل به بارش‌ها ، از مقداري كه مي‌شود سبب كوهها ، بودن سرد.داشتيم
از بسياري نبود ، كوهها برف اگر.سال گرم و كم‌بارش فصل‌هاي براي باشند ذخيره‌اي نتيجه
.مي‌سوختند بي‌آبي از تابستان‌ها در گرم و پست دشت‌هاي
تقريبا امروزه ايران ، در)يافته‌اند رويش امكان كوهستان در جنگل‌ها ، از توجهي قابل بخش
براي كوه خاك يا وهوا آب ذاتي بودن مناسب از صرفنظر ،(ديد جنگل مي‌توان كوهها در فقط
به هم زيادي حد تا كوهستان در جنگل بقاي استمرار كه گفت مي‌توان درختان از پاره‌اي رويش
كوهها واقع در ;است بوده آن به دسترسي ودشواري انسان براي آنجا شرايط بودن سخت علت
خود گياهي پوشش با كه است اين كوهها ، ديگر خدمت.بوده‌اند جنگل‌ها بقاياي دهنده پناه
زيرزميني منابع‌آب برغناي و فراهم‌مي‌سازند را بارش‌ها از زيادي مقدار جذب امكان
.مي‌افزايند
ارتفاع ، صدمتر هر ازاي به ميانگين طور به)مي‌شود سردتر هوا رويم بالاتر چه هر كوه ، در
هوادر و آب وضع تغيير در موثر عوامل ديگر كنار در دما دگرگوني اين ;(سانتيگراد درجه يك
بزرگ‌ترين از كوهها دليل ، همين به.مي‌شود زيستي وضع شگفت‌آور تغييرات سبب ارتفاع ،
اختلاف مناطق ، پاره‌اي درهستند وجانوري گياهي بي‌شمار وپناهگاه زيستي تنوع منابع
(كرمان استان) بارز جبال در مثلا ;است شده زيست‌بوم‌ها نكردني باور تنوع موجب ارتفاع
نيمه كوه‌پايه‌هاي به كويري زيست‌بوم از كوه‌پيمايي روز ونيم بايك يك مي‌توان
اقليم سرانجام‌به و (ارس درختان با)خنك كوهستاني اقليم بعدبه و (باغ‌مركبات با)گرمسيري
.رسيد (مناطق اين خاص بوته‌اي وگياهان سال از ماه در 65 برف پوشش با) سرد
انسان براي هم ديگر خدمات منشا دارويي ، گياهان و علوفه چوب ، آب ، تامين از گذشته كوهها ،
آورنده فراهم نيز و برقابي نيروي معدني ، مواد از بسياري تامين‌كننده آنها:هستند
.است امروزين گرفتار انسان بخش آرام كه هستند خوش هواي و دلكش و خيال‌انگيز چشم‌اندازهاي
ويژه وآداب فرهنگ حامل يك هر كه مي‌كنند زندگي گوناگون مليت‌هاي و اقوام كوهها ، در
زبان‌ها ، نيم و زبان‌ها از بسياري ايران ، در.دارند كشورها فرهنگي تنوع در نقشي و هستند
كوهستاني خاستگاه بي‌نظير دست‌بافت‌هاي و معماري شيوه‌هاي رقص‌ها ، موسيقي ، گوشه‌هاي
.دارند
سنج‌هايي فشار همچون كوهها ;است شده زمين هواي و آب تغيير باعث انسان فعاليت امروزه ،
كره زيست لايه حساس‌ترين احتمالا متر ارتفاع 5000.مي‌كنند كمك تغييرات اين تشخيص به
جوي تغييرات بيشترين شاهد متر ارتفاع 8000 زمين ، كره در گلخانه‌اي اثر وجود با و است
گرم استناد قابل شاهدهاي و نشانه‌ها كوهستاني ، برفچال‌هاي و يخچال‌ها عقبنشيني.است
.هستند زمين شدن
جهاني‌كوه‌ها سال
(The International Year كوهها بين‌المللي يا جهاني سال را سال 2002 متحد ، ملل سازمان
سازمان زيرمجموعه‌هاي از كه (FAO)كشاورزي و خواربار سازماناست ناميده of Mountains)
به وابسته سازمان‌هاي وديگر غيردولتي سازمان‌هاي بادولت‌ها ، همكاري مسئول نهاد است ، ملل
.است زمينه اين در ملل سازمان
زندگي وضع و كوهها اهميت مورد در جهاني آگاهي افزايش كوهها ، سال اعلام از كلي هدف
موضوع چند راستا اين در.است بوده مناطق اين پايدار توسعه به كمك و كوه‌نشين مردم
.مي‌شود پي‌گيري
در پايدار توسعه پيشبرد و آنها حفاظت تبليغ با كوهها ، براي مناسب وضعيت سازي فراهم *
.مناطق اين
از بعضي و آب تامين در آنها اهميت و كوهستاني زيست‌بوم‌هاي مورد در آگاهي افزايش *
.خدمات و استراتژيك كالاهاي
.كوهستاني جامعه‌هاي فرهنگي ميراث از ودفاع تبليغ *
.مناطق دراين صلح پيشبرد به كمك و كوهستاني مناطق در درگيري‌ها به توجه *
است اين آن از منظور و "كوهستان‌ايم مردمان همه ما":مي‌گويد سال اين اصلي ازشعارهاي يكي
در نفر يك انسان ، نفر ده هر ازهستند آنها تاثير تحت و كوهها به وابسته مردم همه كه
كه اين ديگر نكته.است كوهستاني زمين ، سطح كل پنجم يك و مي‌كند زندگي كوهستاني مناطق
.هستند غذايي مواد كمبود و فقر گرفتار كوه‌نشين مردم بيشتر
محيطهاي دوستداران و كوه‌نوردان تمامي كه مي‌گويد ايران برجسته ازكوه‌نوردان يكي
مشترك ، ارزش‌هاي و مشترك ديدگاه‌هاي مشترك ، علايق دليل به جهان ، سراسر در كوهستاني
.مي‌آيند شمار به"كوهستان مشترك كشور" شهروندان
كوهها و ژوهانسبورگ نشست
نشست‌هاي در كه است شعارهايي از يكي اين ".شد دگرگوني‌هايي موجب مي‌توان همكاري با"
با ارتباط در (شهريور 1381 تا 13 4) ژوهانسبورگ در پايدار توسعه جهاني اجلاس حاشيه‌اي
رم در كوهها جهاني سال هماهنگي واحد از گويير مك داگ.شد مطرح كوهستاني محيطهاي موضوع
مشخص ، بسيار مسايل براي حل راه يافتن در بويژه مي‌كنند ، همفكري مردم كه هنگامي":گفت
".آورد دست به مي‌توان زيادي چيزهاي
تنوع حفظ راه‌هاي يافتن منظور به همكاران آوردن هم گرد معناي به اين كوهها ، مورد در
وتدوين مشاركت بر مبتني مالكيت حقوق از حمايت در رويه ابداع و قوانين وضع زيستي ،
گردهمايي‌ها ، و همكاري‌ها در":گفت مك‌گويير.است پايدار كشاورزي روش‌هاي حامي راهبردهاي
اين ".شود شنيده بايد كوه‌نشين مردم صداي و باشند بحث مركز در بايد محلي جامعه‌هاي
وجود اگر) محيطي زيست برنامه‌هاي نيز و توسعه برنامه‌هاي در ايران ، در كه است نكته‌اي
سبب حد از بيش چراي مي‌گويند كوه‌نشينان به ;نمي‌شود گرفته نظر در اصلا (باشند داشته
-باشند داشته مشاركتي تصميم‌گيري در محلي افراد كه بي‌آن -سو آن از و مي‌شود خاك فرسايش
براي سودي هيچ كه سنگيني تاسيسات كردن بنا و شيب پر كمركش‌هاي در سازي جاده به شروع
ترتيب اين به و (همدان الوند در يا تهران شمال مثلادركوه‌هاي)مي‌كنند ندارد آنان
در محدوديت محلي افراد براي ديگر ، منطقه‌اي در يا.مي‌شوند شديدتر مراتب به فرسايش موجب
منطقه خاك ديگر سوي از اما (است درست و لازم خود جاي به اين و)مي‌كنند ايجاد دام چراي
يك در يا (..و موته ، انگوران ، شده حفاظت منطقه‌هاي)مي‌كشند توبره به معدن‌كاوي براي را
طرح"شمشير كه آن ضمن بوده‌اند ، مشغول ارتزاق به محلي گاوداران دراز ، ساليان طي كه منطقه
جنگل در) "شهربازي" تاسيس طرح ناگهان است ، معلق سرشان فراز بر "جنگل از دام راندن بيرون
با چوببري عظيم طرح‌هاي يا (نكا جنگل‌هاي)كشور روزنامه كاغذ تامين طرح يا (هزار سه
مناطق از يك هيچ در.مي‌شود پياده(شفارود جنگل‌هاي در) "جنگل احياي" فريبنده عنوان
يك" كه نشده داده آموزش محل اهالي به پي‌گير و شده حساب برنامه‌هايي با ايران ، كوهستاني
كوهستاني زيست‌بوم‌هاي از حفاظت منظور به آنان تقويت كوه‌نشين ، مردم گرسنگي كاهش راه
.(گويير مك گفته) "است
نشست 1992 عمل‌هاي دستور با سازگار رفتار در كشورها از بسياري شكست دلايل از يكي شايد
مبتكرانه ، و نوين همكاري‌هاي با بتوان اكنون شايداست بوده محوله وظايف بودن زمين ، عظيم
.كرد تقسيم اداره قابل و كوچك قطعه‌هاي به را حجيم محيطي زيست مسايل
خودكوه‌ها مانند هستند ، روبه‌رو آن با جهان كوههاي كه چالش‌هايي":مي‌گويد گويير مك
اكناف در كه افرادي تخصص به و كنيم خرد كوچك موضوع‌هاي به را آنها اگر اما بزرگ‌اند ،
مي‌توان بينديشيم ، بيابند ، مسايل خرده اين براي راه‌هايي و بيايند گردهم مي‌توانند جهان
كوه‌نوردان ".آورد دست به آمد ، خواهند پيش بامشاركت كه دگرگوني‌هايي از تصوري
انديشيدن ، جهاني" ضمن و دهند قرار خود عمل گفته‌راراهنماي اين بايد وطبيعت‌دوستان
كه قدرتمنداني برابر در عقبنشيني يا بزرگ ازفجايع شدن زده بهت جاي به و "كنند عمل محلي
دهند قرار وديگران خود روي پيش را عملي و كوچك طرح‌هاي بسته‌اند ، كمر كوهها نابودي به
.گمارند همت آنها اجراي وبه
سال‌كوه‌ها و كوه‌نوردي جهاني فدراسيون
ما كه است آمده (UIIA)كوه‌نوردي جهاني (فدراسيون)اتحاديه نشست 2002 مقدماتي اسناد در
فعاليت‌هاي خدمات‌رساني زمينه در جهان سراسر سازمان‌هاي و دولت‌ها همكاري خواهان"
كه گونه‌اي به هستيم ، كوهها در پايدار اهداف به پياده‌روي و سنگ‌نوردي ، كوه‌نوردي ،
".ببرند سود فعاليت‌ها اين از محلي مردم
خود پشتيباني و كرده حمايت كوهها جهاني سال برنامه از "نشست 2002 بيانيه" در ا.ا.آي.يو
:است كرده اعلام زير اصول از را
سلامت رعايت با را -كوهها جمله از -طبيعي محيطهاي به مسئولانه دسترسي حق همه *
.دارند آنها وتماميت
طبيعي و وحشي ويژگي‌هاي از مراقبت و حفاظت متضمن كوهها ، تماميت و سلامت رعايت*
.است مناطق ظرفيت به توجه و مناسب عمل شيوه از پيروي صخره‌ها ، و كوهها
خواهان و كوهها حفاظت اصولي موازين به توجه در فردي مسئوليت احساس خواهان ا.ا.آي.يو*
جوانان رشد مساله و ايمني كيفيت ، محيطي ، زيست آگاهي آنها در كه است برنامه‌هايي اجراي
.شود ترويج
كه است محدوديت‌هايي بيانگر آشكارا "مناطق ظرفيت به توجه"و "مسئولانه دسترسي" عبارت‌هاي
.مي‌شوند نايل هم خود براي كوه حفظ منظور به كوه‌نوردان لزوم ، صورت در
اجراي با سال اين در كه است كرده دعوت عضو فدراسيون‌هاي از جهاني فدراسيون رئيس
كمك نشست 2002 بيانيه مفاهيم پيشبرد به و بپردازند سال اين معرفي به مراسم و برنامه‌ها
نگاه هم جهان كوه‌نوردي جامعه همبستگي نشان يك عنوان به امر اين به ا.ا.آي.يو.كنند
.مي‌كند
ايران در كوهها جهاني سال
كوهها جهاني سال "ملي كميته‌هاي"جهان كشور شصت از بيش در آوريل 2002 تا كه آن وجود با
حتي يا ندارند ايران از بهتري اقتصادي وضع كه هم كشورهايي از بسياري و شد تشكيل
(...و مغولستان بنگلادش ، اوگاندا ، تانزانيا ، سوريه ، مانند)نيستند ايران از كوهستاني‌تر
محيط حفظ انجمن.نشد ديده حركت اين ايران در اما دادند ، تشكيل را كميته‌هايي همچنين
چاپ و مطبوعات نشست‌ها ، راه از اطلاع‌رساني با است ، غيردولتي سازمان يك كه كوهستان
"هماهنگي كميته" يك كرد ، جلب موضوع به را دولتي مقام‌هاي پاره‌اي توجه بروشور و پوستر
به كشور برجسته قله‌هاي اعلام جهت در تلاش‌هايي و داد تشكيل كوهها جهاني سال براي
.داد انجام ملي طبيعي اثر عنوان
و بيست سال ، در اين مناسبت به توانست تقدير شايسته اقدام يك در زيست ، محيط حفاظت سازمان
عنوان به را تفتان و سبلان كوه ، علم دماوند ، قله چهار زيست ، محيط عالي شوراي جلسه يكمين
خصوص اين در موثري اقدام‌هاي چه كه ديد و بود منتظر بايد.برساند ثبت به ملي طبيعي اثر
.شد خواهد انجام
زمينه اين در "كوهستان محيط حفاظت واحد"كردن فعال با ايران كوه‌نوردي انجمن
كوه‌نوردي گروه‌هاي و غيردولتي سازمان‌هاي مطبوعات ، رسمي ، مقامات با را نامه‌نگاري‌هايي
مناطق معرفي به را مباحثي (مرداد 81 از)خود ماهانه درنشست‌هاي همچنين.داد انجام
.داد اختصاص آنها ارزش‌هاي و كوهستاني
حيات تداوم و شيرين آب تامين در كوهها نقش و است كوهستاني سرزمين يك ما كشور حال هر به
آنها ، حياتي منابع و ايران كوههاي از مراقبت در است لازم بنابراين.باشد مي ناپذير انكار
مواهب اين از را آيندگان سهم و بكوشيم مجدانه ورزيدند ، تلاش ما نياكان كه همانگونه
.داريم محفوظ
محمدي عباس
|
