شد موزه كه زنداني
امنيتي توازي
1_ ايالتي لايحه 10 بر نقدي
خبر حاشيه
ايراني ديپلماسي
شد موزه كه زنداني
توحيد بازداشتگاه از گزارشي
واسطه به دهه 60 اوايل در داشت آن مسئولان و قضايي دستگاه به كه اعتمادي رغم به امام
گرفت زندان‌ها از بازرسي به تصميم زندان‌ها نامطلوب وضعيت پيرامون گزارش‌هايي دريافت
وزارت توسط "توحيد" زندان كه كرد اعلام يونسي علي قبل دوسال:قزويني حميد _ سياسي گروه
.داشت نخواهد زندان مذكور وزارت پس اين از و است شده تخليه اطلاعات
شد مطرح رسانه‌ها در نيز كشور اطلاعات تاريخ موزه به توحيد زندان تبديل خبر آن متعاقب
يافتند امكان افراد برخي كه بود ايام همين در.گرديد آغاز تاسيس براي اوليه اقدامات و
.كنند بازديد آن راز و پررمز ساختمان از قديمي زندان اين چهره تغيير از پيش تا
قبل سياسي زندانيان از جمعي آنها از پس و بودند مجلس نمايندگان از تعدادي گروه اولين
مي‌شد برگزار زندان همين در كه مراسمي در آزادگان روز گراميداشت مناسبت به انقلاب از
آن كه زندان اين در را مدتي مبارزه دوران طي كه بودند كساني زمره در آنها.كردند شركت
.بودند گذرانده مي‌شد ناميده "خرابكاري ضد مشترك كميته" روزها
با مقابله در انتظامي و امنيتي دستگاه‌هاي ناهماهنگي با آنكه از پس شاه حكومت
به را تشكيلاتي ساواك ، خارجي مشاوران توصيه به شد مواجه مبارزاتي و سياسي فعاليت‌هاي
.باشد امر اين اصلي متولي كه آورد وجود
بازداشت در مدت‌ها و شده دستگير شهرباني توسط متهمي كه بود ديده مواردي در قبلا رژيم
بين افراد با برخورد و دستگيري سر بر يا و باشد داشته اطلاع ساواك آنكه بدون بوده
.بود گرفته صورت رقابت انتظامي و امنيتي دستگاه‌هاي
در ذي‌ربط دستگاه‌هاي نمايندگان عضويت با "ضدخرابكاري مشترك كميته" شرايطي چنين در
زندان اينگرفت قرار شهرباني زندان‌هاي از يكي در آن مركزيت و شد تشكيل سال 49 آذرماه
خاص تغييراتي انجام با سال 49 در و شد ساخته عمومي زندان يك عنوان به دهه 20 اوايل در
.يافت اختصاص سياسي زندانيان اصلي بازداشتگاه به گرفت صورت آمريكايي مستشاران نظر تحت كه
آن از فرار به موفق كسي گاه هيچ كه بود گونه‌اي به زندان از حفاظت شيوه مي‌شود گفته
ويژه شيوه‌هاي تحت را پرونده تكميل و بازجويي دوران زندان اين در دستگيرشدگان.نشد
.مي‌شدند عمومي زندان‌هاي و نظامي دادگاه راهي سپس و گذاشته پشت‌سر
رفسنجاني هاشمي آقاي خاطرات كتاب از عكس اوين ، زندان
دوران بازجويي ، مقطع شدن سپري رغم به شريعتي علي دكتر مانند زندانيان برخي البته
در زندانيان ساير با او تماس به تمايلي رژيمكرد سپري زندان همين در نيز را محكوميت
سايرين از بيش امكاناتي از كه بود مشترك كميته زنداني تنها او شايد.نداشت عمومي بندهاي
و فشارها مقابل در زندانيان تحمل ميزان به بازجويي دوران مدت است بديهي.شد برخوردار
يا و باخته جان شكنجه و فشار زير متهمين برخي بسا چه.داشت بستگي فرسا طاقت شكنجه‌هاي
شناسايي قابل وجه هيچ به بيرون از كه مخوف زندان اين محل.باشند گشوده اعتراف به لب
مي‌شد خاص نشانه‌هايي با تنها و نداشت اطلاع آن محل از كسي و بود مخفي مدت‌ها تا نيست
اوايل":مي‌گويد روزها آن از خاطره‌اي در خامنه‌اي هادي سيد.گرديد مطلع آن محل از
سلول در حضور و شكنجه بازجويي ، زمان از غير چون شده‌ام منتقل كجا به نمي‌دانستم دستگيري
گوشم به توپخانه ميدان ساعت صداي گيرودار همين در.بود بسته چشم‌هايم لحظات ساير در
توپخانه ميدان حوالي در بازداشتگاه كه فهميدم بود آشنا برايم قبل از آن صداي چون رسيد ،
كارآزموده‌ترين.شد تبديل رژيم زندان مخوف‌ترين به كوتاه مدتي از پس مشترك كميته ".است
كمالي ، حسيني ، تهراني ، اسماعيلي ، .يافتند استقرار زندان اين در شكنجه‌گران و بازجويان
درباره زيادي خاطرات زندانيان كه هستند كساني جمله از ديگر برخي و سرداري جوان ، آرش ،
خاص شيوه‌هاي واسطه به شهرتش كه است حسيني جمع اين فرد مشهورترين.دارند آنها رفتارهاي
سخن به لب بايستي يا ببرند او نزد را كس هر كه بود مدعي وي.است اعتراف‌گيري و شكنجه در
وقتي انقلاب پيروزي از پس او كه است اين جالب.بزند را حيات قيد يا و بگشايد اعتراف و
از بيمارستان در بعد روز چند و كرد خودكشي گلوله شليك با گرفت قرار دستگيري آستانه در
"آپولو" آن نام كه مي‌كرد استفاده دستگاهي از حسيني.نرسيد اعتراف به كارش و رفت دنيا
را آن ساواك خارجي مشاوران يا شد ساخته او سفارش به دستگاه اين كه نيست مشخص هنوز.بود
دستگاه اين از مقاوم زندانيان آوردن حرف به براي مرحله آخرين در حسيني.كردند تهيه
و مي‌شد بسته متهم پاي و دست دستگاه اين روي فرد گرفتن قرار با.مي‌كرد استفاده
.مي‌كرد متهم شكنجه به شروع حسيني گاه آن و مي‌گرفت قرار سر اطراف در آهني محفظه‌اي
اين سال سالهايميكرد وارد متهم بر نيز را رواني فشارهاي جسمي ، فشار بر علاوه آپولو
سياسي زندانيان براي را دلهره و ترس و افكند مشترك كميته بر را خود ترسناك سايه دستگاه
نيز ديگري شيوه‌هاي از داشت رعبآور و كريه چهره‌اي كه حسيني البتهآورد ارمغان به
آپولو حال عين در.است داشته شلاق نواختن در زيادي تبحر او مي‌شود گفته.مي‌كرد استفاده
كس هيچ و شد مفقود انقلاب از پس مذكور دستگاه كه است اين جالبداشت متفاوت تاثيري
برده بين از را آن آوردند هجوم زندان‌ها به كه مردمي شايد.آمد چه آن سر بر كه نمي‌داند
آموزش درباره "سيا" آمريكا جاسوسي سازمان در ايران دايره سابق رئيس "لايف جمس".باشند
مي‌داد ، ترتيب ساواك اعضاي براي سيا كه سمينارهايي در ":بود گفته ساواك نيروهاي
تعدادي.مي‌داد آموزش آنها به را شكنجه شيوه‌هاي موثرترين و بازجويي شيوه‌هاي جديدترين
اختيار در سيا كه بودند فني دستگاه‌هاي جزء نيز شكنجه براي استفاده مورد دستگاه‌هاي از
روش‌هاي موثرترين جهاني ، دوم جنگ اثناي در نازي‌ها شكنجه متدهاي.گذاشت ايران ساواك
سال در كه ساواك (ص 46 جهان در شكنجه) ".مي‌شد داده تعليم سمينارها در كه بود شكنجه‌اي
و "سيا" كارشناسان.داشت قرار آمريكايي مستشاران زيرنظر آغاز از بود شده تاسيس 35
و اطلاعاتي شيوه‌هاي آخرين از را آنها و بودند عهده‌دار را ساواك كادر آموزش "اف‌بي‌آي"
.مي‌نمودند مطلع امنيتي
كه بود برخوردار نيز اسرائيلي كارشناسان از آمريكايي مشاوران بر علاوه ساواك البته
را اصلي نقش تهران در اسرائيل سفارت اطلاعات مسئول "نيمرودي يعقوب سرهنگ" مي‌شود گفته
.است داشته عهده به زمينه اين در
به داخلي امنيت حوزه كه مي‌كرد فعاليت داخلي امنيت و خارجي اطلاعات حوزه دو در ساواك
دايره چند قالب در ضدبراندازي عمليات و اطلاعات قسمت اين در.مي‌گرديد مرتبط سوم اداره
آن در ساواك كه ضدخرابكاري مشترك كميته تاسيس با حال هر به.مي‌شد پيگيري مجموعه زير
.شد برخوردار بيشتري هماهنگي و انسجام از كار داشت محوريت
آن متخصصين عهده به كار مراحل از يك هر كه بود اين مشترك كميته در توجه جالب نكات از
كار در يك هر و بودند شكنجه‌گران از غير افرادي بازجويان كه گونه‌اي به مي‌شد گذاشته
نيز مشترك كميته مديران.مي‌كردند استفاده خاصي شيوه از مي‌آمدندو شمار به خبره خود
بود طاهري نام به افسري مشترك كميته رئيس اولين.بودند ساواك افسران عالي‌رتبه‌ترين از
كميته رياست به پور زندي به‌نام ديگر افسري او از پس رسيد ، قتل به مفيدي محمد توسط كه
آخرين.شد دچار سابقش همكار سرنوشت به ماركسيست‌ها مسلح گروه‌هاي توسط هم او كه رسيد
.كرد فرار ايران از انقلاب پيروزي آستانه در كه بود رسولي نام به فردي كميته مسئول
سلول ده‌ها و بند چند داراي اما دارد كوچك ساختماني ظاهر به آنكه با مشترك كميته
اين.است شده ساخته دايره‌اي كوچك حياط يك پيرامون طبقه در 4 كه است گروهي و انفرادي
اوقات گاهي مي‌شود گفته.است شده محصور بلند آهني نرده‌هاي با بالايي طبقات در حياط
.مي‌كرده‌اند آويزان نرده‌ها اين از را سرسخت متهمان بازجوها از برخي
فضايي فواره شدن فعال و بودن آب پر صورت در كه دارد قرار كوچك حوض يك حياط وسط
مشاهده با بي‌رمقي و شده شكنجه زنداني بسا چه !مي‌دهد مخوف زندان اين به خاطره‌انگيز
از كوچكي رغم به حياط اين.باشد گرفته الهام را طراوت و شده اميدوار زندگي به صحنه همين
كه كوچكي پنجره‌هاي و است تاريك بسيار سلول‌ها كه چند هر است برخوردار مناسبي نور
.مي‌كنند هدايت سلول‌ها داخل به را كمي بسيار نور هستند هم پوشيده
قرار ديگر اتاق چند و حمام اسلحه‌خانه ، ملاقات ، قسمت انفرادي ، سلول‌هاي همكف طبقه در
لاجوردي اسدالله و رجايي محمدعلي سلولاست بوده شكنجه و بازجويي محل احتمالا كه دارد
بيشتر و انفرادي سلول‌هاي حاوي كه دارد وجود بند چند دوم طبقه در.است طبقه همين در هم
طبقه همين در نيز شريعتي دكتر سلول.دارد قرار طبقه اين در هم حسيني اتاق.است گروهي
محل.است شده حفاظت آن اوليه و قديمي شكل به بازسازي بدون سلول‌ها از يكي همچنين.است
كه است شماره يك قفسه هر روي.است دوم طبقه در هم زندانيان شخصي لوازم و البسه نگهداري
.است دوم طبقه شبيه تقريبا هم سوم طبقه.دارد تعلق بازداشت‌شدگان به احتمالا
پرسنل استراحت يا و اداري امور به احتمالا كه دارد وجود اتاق چند تنها چهارم طبقه در
موسسه تابلو.ديد خوبي به را اطراف مي‌توان زندان پشت‌بام به ورود بااست داشته اختصاص
نزديك آن‌قدر مي‌كند ، خودنمايي ديدگان مقابل در دارد قرار محل اين نزديكي در كه كيهان
روز طول در مي‌تواند دقيقه چند ظرف قدم‌زنان كند طي را فاصله اين بخواهد كسي اگر كه است
.دهد انجام را كار اين بارها
دست و مي‌شود بازسازي ديوارها است ، تغيير حال در سرعت به زندان داخلي محيط حال هر به
را نوشته‌هايي مي‌توان دقت با هم هنوز.مي‌گردد محو ديوارها روي بر زندانيان نوشته‌هاي
مانند كلماتي يا و است بازداشت روزهاي تعداد بيانگر كه خطوطي.ديد ديوارها و درها روي
به خطوط اين كه نيست مشخص اما مي‌شود ديده هم (ع)امام اسامي 12 يا و بي‌گناهم من
.انقلاب از پس زندانيان يا و دارد اختصاص انقلاب از قبل زندانيان
سلول‌ها در پشت.مي‌شود مربوط اخير سال‌هاي به عمدتا كه دارد تاريخ خطوط برخي البته
انجام ضرورت پيرامون امام از جمله‌اي آن صدر در كه شده نصب زندان داخلي آيين‌نامه نيز
.است بسته نقش زندان‌ها در آموزش و تربيتي كار
توحيد زندان دور چندان نه آينده‌اي در و است بازسازي و تغيير حال در نشانه‌ها اين همه
باز بازديدكنندگان عموم روي به زندان درهاي و مي‌گردد تبديل اطلاعات تاريخ موزه به
كه باشند مايل سايرين از بيش كرده‌اند سپري زندان اين در را مدتي كه كساني شايد.مي‌شود
ياد به را خويش گذشته خاطرات و كنند بازديد زندان محل از خود دوستان و خانواده اتفاق به
.آورند
برخي سلاح ، تعداد تابلوها ، قيمتي ، ظروف مانند مانده باقي وسايل نيز بندها از يكي در
.مي‌شود نگهداري...و زندانيان وسايل
مطهري ، عزت صميمي ، كيوان تجريشي ، اسدالله مانند افرادي عكس هم بندها از يكي ديوار بر
هاشمي اكبر حميدعبدالوهاب ، طالقاني ، محمود سيد خامنه‌اي ، هادي سيد عطريانفر ، محمد
ديده...و كرماني حجتي محمدجواد غفاري ، هادي قنبري ، خسرو دوزدوزاني ، عباس رفسنجاني ،
لب به لبخند نفر يك تنها شده انداخته بازجويي دوران در كه عكس‌ها همه ميان در.مي‌شود
منتقل زندان اين به و دستگير ملل حزب اعضاي همراه به كه است دوزدوزاني عباس اودارد
.بود شده
است نصيري تيمسار به متعلق كه تشريفاتي خودرو دستگاه زندان 2 از قسمتي در همچنين
درصدد موزه مسئولان ديگر سويي از.گرفت خواهد قرار بازديد معرض در احتمالا و قرارداد
ياري پژوهشي منابع تامين در را آنان و كرده همكاري معاصر تاريخ محققان كليه با تا هستند
و قبل تاريخي و سياسي آثار از كتاب جلد چندهزار با كتابخانه‌اي منظور همين به.رسانند
تا هستند تلاش در آنها.است شده تاسيس هستند كمياب يا و ناياب عمدتا كه انقلاب از بعد
منظور به را غرفه‌هايي شاه ، حكومت زندان يك از بازديد براي لازم شرايط آوردن فراهم ضمن
است بديهي.آورند فراهم انقلاب از بعد و قبل اطلاعاتي دستگاه عملكرد با مردم آشنايي
را توحيد زندان بلكه نمي‌كنند بازديد مشترك كميته از تنها موزه اين به مراجعه‌كنندگان
اكنون.شد برخوردار زيادي شهرت از اخير سال‌هاي در كه زنداني.ديد خواهند نزديك از هم
نخواهد زندان مذكور وزارتخانه كه است كرده اعلام تقديري درخور اقدام طي اطلاعات وزير
.است داده نويد كشور امنيتي و اطلاعاتي فعاليت‌هاي در را جديد روندي كه است بديهي و داشت
در كافي‌شاپ يك راه‌اندازي به اقدام موزه طراحان است ممكن مي‌شود گفته ديگر سوي از
را آنها از مهمي بخش كه بازديدكنندگان صورت آن در.كنند زندان ساختمان از قسمتي
اين نيست مهم.آمد خواهند محل اين به خود نزديكان اتفاق به مي‌دهند تشكيل بازداشت‌شدگان
است اين مهم آن ، از پس يا بوده‌اند زندان اين در انقلاب از قبل كه هستند كساني از عده
توصيه تحقق ميزان صورت آن در.آمد خواهد ذهن به بازديدها اين پي در زيادي خاطرات كه
كه است اين جالب.خورد خواهد محك زندان‌ها در آموزشي و تربيتي كار انجام بر مبني امام
واسطه به دهه 60 اوايل در داشت آن مسئولان و قضايي دستگاه به كه اعتمادي رغم به امام
.گرفت زندان‌ها از بازرسي به تصميم زندان‌ها نامطلوب وضعيت پيرامون گزارش‌هايي دريافت
داد ماموريت هادي محمدعلي و دعايي محمود سيد خامنه‌اي ، هادي سيد از مركب هياتي به لذا
خود كار داشت مقابل در كه موانعي وجود با هيات اين.آورند عمل به بازرسي زندان‌ها از تا
.كرد تقديم نظام رتبه عالي مسئولان و امام به را آن نتايج و كرد دنبال دقت با و آغاز را
به را تندي تذكرات و شده ناراحت شدت به هيات اين گزارش‌هاي از امام مي‌شود گفته
خواسته مذكور هيات از امام حتي.داد زندان‌ها مسئولين ويژه به و قضايي دستگاه مسئولين
اين از پس كه آورند عمل به تحقيقاتي نيز زندانيان محكوميت و دستگيري علل به نسبت تا بود
زندان‌ها داخلي برنامه‌هاي و نگهداري شرايط و شده آزاد زندانيان از زيادي تعداد كار
.كرد تغيير
و بودند برانداز و مسلح گروه‌هاي از سال‌ها آن در زندانيان بيشتر كه است حالي در اين
او.كرد مقاومت بود عده اين با قهرآميز و تند برخورد به معتقد كه جرياني مقابل در امام
.كرد منع سياسي زندانيان بر را سختي و فشار هرگونه
.باشد استاندارد حد از بيش نبايد بند يا و سلول در زندانيان تعداد بود كرده تاكيد امام
مي‌شود گفته همچنينگردند بهره‌مند روز طول در لازم ميزان به آزاد هواي از بايد همچنين
سرود مي‌شد خواسته زندانيان از هواخوري هنگام يا و صبح‌گاه مراسم طي زندان‌ها برخي در
شده عصباني شدت به بود رسيده امام به آن خبر وقتي.بخوانند جمعي دسته را امام اي خميني
.كرد صادر را آن قطع دستور و
مختلف گروه‌هاي و مي‌كند كار به آغاز كشور اطلاعات تاريخ موزه زود يا دير حال هر به
و "خرابكاري ضد مشترك كميته" درباره آنها.داشت خواهند را آن از بازديد امكان مردم
روز آن در شايد.كرد خواهند قضاوت و آورده دست به را اطلاعاتي نزديك از "توحيد" زندان
را بازديدكنندگان سوالات به پاسخگويي كه باشد موزه اين راهنمايان عهده به كار سخت‌ترين
.دارند برعهده
امنيتي توازي
روح جواد محمد
براي عموما اصطلاح ، اين.است ايران در عمومي افكار براي آشنا عنواني "ابزاري استفاده"
خويش پايگاه در كه ضعفي رجوع و رفع براي اجتماعي سرمايه از سياسي گروه‌هاي جستن سود
ديني ، ارزش‌هاي استقلال‌طلبي ، به ميل انقلابي ، شعارهايميرود كار به مي‌كنند ، احساس
اسلامي انقلاب بنيانگذار سخنان و فرامين و تحميلي جنگ شهداي نام و ياد مقدس ، دفاع دوران
استفاده" عبارت متمم جايگاه در سياسي فعالان و تحليلگران سوي از كه است مواردي جمله از
.مي‌شوند متهم آن به زدن حراج چوب به رقيب جريان و جناح و مي‌گيرند قرار "ابزاري
مقابل جناح بود مدعي پيروز جريان كه چرا.گرفت اوج خرداد دوم انتخابات از پس بحث اين
جذب در توفيقي اجتماعي‌نتوانسته _ فرهنگي ارزش‌هاي تمامي از ابزاري استفاده وجود با
نقش ايران جامعه زيرساختي تحولات در كه بسياري عوامل هرچند.كند كسب شهروندان آراي
اين اما بودند ، شده نوپديد ارزش‌هاي پيدايش و اجتماعي نيروهاي ديدگاه تحول باعث دارند ،
با آنان كه مي‌نمود نفي‌ناپذير نيز خود مخالفان روش و مشي بر اصلاح‌طلب گروه‌هاي نقد
و محتوا از را آنها گذشته ، سال‌هاي طي اجتماعي ارزش‌هاي پاره‌اي از ابزاري استفاده
به زمينه اين در محافظه‌كاران مشي تغيير از نشانه‌اي حال ، اين با.كرده‌اند تهي جاذبه
.نمي‌شناسند را اجتماعي منابع از ابزاري استفاده جز گزينه‌اي آنان گويا.نمي‌خورد چشم
و مي‌يابد گسترده‌تر ابعادي روز هر "ابزاري استفاده" مقوله مي‌رسد نظر به اين ، از فراتر
نمونه بارزترين.عرصه‌هاست اين از يكي "امنيت"مي‌گيرد بر در را تازه‌اي زمينه‌هاي
با بود مدعي كه جرياني.رسيد ظهور منصه به زنجيره‌اي قتل‌هاي در امنيت به ابزاري رويكرد
در خود نفوذ از برمي‌بندد ، رخت ايران جامعه از "امنيت" رئيس‌جمهوري مصدر در خاتمي آمدن
بريدند سر" كروبي ، تعبير به.كند ثابت را خود ادعاي تا كوشيد و جست سود اطلاعاتي دستگاه
".كنند ساقط را خاتمي دولت تا
گشوده امنيت به ابزاري رويكرد پايه بر كه نيست پرونده‌اي تنها زنجيره‌اي قتل‌هاي اما
اجتماعي و شغلي محدوديت‌هاي ايجاد فشار ، گروه‌هاي فعاليت دانشگاه ، كوي حوادث.باشد شده
حتي و منتقدان عليه رنگارنگ اتهامات و ادعاها طرح و روشنفكران و روزنامه‌نگاران براي
خود پيشه را رويه اين كه جرياناتي.مي‌شوند تحليل چارچوب ، همين در نيز پژوهشگران
بسته ، فضايي ايجاد و امنيت كاهش با كه انديشه‌اند اين در چيز هر از پيش ساخته‌اند ،
نظر به كه است حالي در اينبستانند مخالفان و منتقدان از را فعاليت امكان و انگيزه
بر در دستاوردي هم آن طراحان و بانيان براي حتي امنيت به ابزاري استفاده رويكرد مي‌رسد ،
نگرش تغيير در عملي دستاورد هيچ اولا رويه اين كه داده نشان تجربه كه چرا.باشد نداشته
هر ثانيا.ندارد مي‌شوند ، مواجه امنيتي محدوديت‌هاي با كه جرياناتي يا افراد مواضع و
اما شوند حمايت و تجويز قدرت از بخش‌هايي سوي از كوتاه‌مدت در است ممكن رويكرد اين چند
سياسي عرصه در دوگانه فضايي آمدن پديد كه است آن نكته سومين.نيست دفاع قابل درازمدت در
در يكجانبه فعاليت امكان عملا داده ، شكل قدرت عرصه در را متمايز نيروي دو كه ايران
وجود نيز "خودسرانه فعاليت" عنوان تحت اقدام امكان حتي و مي‌برد ميان از را امنيتي عرصه
كند افشا را پروژه‌هايي چنين حداقل كه دارد وجود ديگري جريان حال ، هر در كه چرا.ندارد
(اطلاعات وزارت گزارش‌هاي نظير) انكار غيرقابل داده‌هاي به استناد با بعد ، مرحله در و
رويكرد همچنان مسائل ، اين همه وجود با.سازد مواجه بالا هزينه‌هاي با را آن پيگيري
همان مسئله ، اين دليلميشود پيگيري جريانات برخي سوي از امنيت به ابزاري استفاده
و مي‌داند ممكن طريق اين از را آن كسب جريان اين كه است كوتاه‌مدتي منافع و دستاوردها
اين حاصل.است شده تكرار تناوب به اخير سال چند طي كه است بزرگي اشتباه همان اين ،
به ورود با جرياني سو ، يك از كه چرا.نيست "امنيتي توازي" نوعي جز چيزي اقدامات ،
و شكننده فضايي باشد ، داشته دخالتي آن در نبايد قانوني نظر از كه عرصه‌هايي و حيطه‌ها
وزارت كه مقابل جريان ديگر ، سوي از و مي‌آورد پديد امنيتي مسائل زمينه در را مبهم
باشد ، كشور اطلاعاتي و امنيتي مسائل پاسخگوي بايد قاعدتا و دارد اختيار در را اطلاعات
نقشي مي‌توان حالت ، بهترين در كه مي‌بيند شده انجام اقداماتي برابر در را خود
را امنيتي توازي اين بارز نمونه.كند ايفا آن تداوم از جلوگيري براي را "بازدارنده"
است بديهي.كرد مشاهده گرفته ، شكل كشور در اخير نظرسنجي پيرامون كه مسائلي در مي‌توان
اگر كه معضلياست امنيتي عرصه در شكننده فضايي آمدن پديد نافرجام ، روند اين محصول كه
مشخص باشد ، داشته وجود آن درباره خرداد دوم نظير گونه رفراندوم انتخاباتي انجام امكان
.است گذاشته باقي ايران جامعه نيز و آن بانيان براي را سرمايه‌اي چه كه مي‌شود
1_ ايالتي لايحه 10 بر نقدي
ايران متحده ايالات
*احمدي حميد دكتر
كشور ملي وحدت طرفدار انديشمندان و نخبگان مكرر درخواست عليرغم طرح
جزئيات‌اين متاسفانه
مي‌شود بيان آن طرفداران سوي از آن از نكاتي مبهم طور به گاه به گاه و انتشارنيافته تاكنون
سياست در ملي امنيت كميسيون سوي از هم‌اكنون كه شكلي به خراسان ، استان تقسيم لايحه بحث
تقسيم مسئله خود يكي:است بررسي قابل بعد دو از شده پيشنهاد اسلامي شوراي مجلس خارجي
پيشنهاد به مربوط بحث ديگر و مسائل ساير و آن عواقب بودن ، عملي تقسيم ، كيفيت خراسان ،
مسئله دو اين.است شده مطرح تقسيم بحث كنار در كميسيون پيشنهاد در كه ايران شدن ايالتي
خراسان تقسيم خود پيرامون ندارد بنا حاضر حال در نگارنده.كرد جدا هم از كاملا بايد را
ناسنجيده طرحي استان پنج به ناگهاني طور به استان تقسيم من نظر به گرچه دهد ، ارائه بحثي
استان سه حداكثر يا دو به تقسيم طرح همان كه مي‌رسد نظر به.است اجتماعي مشكلات داراي و
استان تقسيم.(اسلامي شوراي مجلس مصوبه و دولت قبل پيشنهاد همان يعني) باشد سنجيده‌تر
آنها شدن بهره‌ور از آنها تصور و خراسان شهرهاي نمايندگان اصرار از بيشتر استان پنج به
اجتماعي ، منافع سر بر محلي نخبگان درگيري بازتاب حدي تا و مي‌شود ناشي آن امتيازات از
.استاني و ملي واقعي نيازهاي تا است محلي و شخصي
را پيشنهادي خراسان ، تقسيم بحث كنار در اسلامي شوراي مجلس ملي امنيت كميسيون متاسفانه
طرح واقع در.است ناسنجيده و تاسف قابل بسيار كه داده ، ارائه (پكيج) بسته يك صورت به
اجتماعي نيروهاي و دلسوز نخبگان انديشمندان ، اكثر مخالفت با كه ايران شدن ايالتي
تقسيم لايحه در زيركانه گونه‌اي به است ، شده روبه‌رو كشور ملي هويت و ملي وحدت دوستدار
مجلس دلسوز نمايندگان.برود بالا آن تصويب احتمال وسيله بدين تا است شده گنجانده خراسان
اگر چراكه باشند داشته آگاهي و هوشياري سياسي ، و شده حساب پيشنهاد اين برابر در بايد
از ناشي و نامناسب بسيار طرحي كه ايران ، شدن ايالتي پيرامون جداگانه‌اي لايحه باشد قرار
قطع طور به شود ارائه مجلس به است فرهنگي و امنيتي ملي گوناگون حساسيت به نسبت ناآگاهي
طراحان شامل كه طرح ، اين محدود طرفداران بنابراين.شد خواهد روبه‌رو قطعي مخالفت با
موضوع عمدا مي‌شود ، خاصي سياسي جريان يك به وابسته سياسي نخبگان از گروهي و آن اوليه
فرهنگي و استراتژيك و مهم استان واقع در و گره‌زده خراسان تقسيم با را شدن ايالتي
منافع بلاي سپر است داشته زمين ايران رستاخيزي حركت‌هاي در اساسي نقشي كه را خراسان
وسيله بدين تا هستند درصدد آنهادادهاند قرار خود روزمره سياسي اهداف و مطامع و مادي
تقسيم موافقان مفهوم به واقع در كه لايحه ، با را موافق آراي خراسان تقسيم لواي تحت و
(نمايندگان) لايحه اين با كه چرا.كنند تضمين خود براي شدن ، ايالتي نه و است خراسان
ندهند راي لايحه به اگر.مي‌گيرند قرار دوراهي سر بر استان پنج به خراسان تقسيم طرفدار
داد ، خواهند راي لايحه به ناچار به بنابراين و زده‌اند ، پا پشت خود پيشنهاد به واقع در
است آن اينجانب پيشنهاد.شد خواهند فوق‌الذكر جريان مطامع و اهداف گرفتار ترتيب بدين و
وحدت دوستدار نمايندگان همه و خراسان آگاه نمايندگان ويژه ، به مجلس ، محترم نمايندگان كه
كردن جدا طريق از را مذكور لايحه طراحان نقشه كشور سياسي اجتماعي انسجام و فرهنگي و ملي
لايحه اين با قطعي مخالفت ضمن و كنند خنثي ايران شدن ايالتي لايحه از خراسان تقسيم طرح
ارائه شدن ايالتي نه و دارد اختصاص خراسان تقسيم به صرفا كه را ديگري لايحه پيشنهادي
كرد خواهند خراسان اعتبار به و كشور ملي وحدت به اساسي خدمت يك آنها اقدام اين با.دهند
.گرفت خواهند تاريخ در را آن بدنامي جلوي و
از ناشي نابهنگام ، ناپخته ، طرحي شدن ، ايالتي براساس كشوري تقسيمات پيشنهاد اصولا
صورت در) ساده‌انگارانه طرحي همچنين و ايران ، امنيتي - سياسي مشكلات به نسبت ناآگاهي
جريان‌هاي سوي از.است مشكوك بنابراين و جناحي طرحي احتمالا ،(آن طراحان بودن صادق
شديد حمايت مورد نيز ايران ملي انسجام و وحدت تضعيف و قومي گرايشات به زدن دامن طرفدار
.مي‌گيرد قرار
ملي وحدت طرفدار انديشمندان و نخبگان مكرر درخواست عليرغم طرح ، اين جزئيات متاسفانه
آن طرفداران سوي از آن از نكاتي مبهم طور به گاه به گاه و نيافته انتشار تاكنون كشور ،
پژوهشي طرح يك اساس در پيشنهاد اين اصولا دارد ، اطلاع نگارنده كه جايي تاميشود بيان
با و كشور وزارت در شاغل جوانان از گروهي سوي از كه است بوده بودجه تومان ميليون چند با
مكرر طور به طرح‌هايي چنين كه است بديهي.است شده ارائه جغرافي‌دان گروهي محوري همكاري
آن تبديل براي آن طراحان مكرر اصرار اما مي‌گيرد ، صورت كشور اجرايي و پژوهشي نهادهاي در
از آن جزئيات و اصول ساختن پنهان حال عين در ملي سطح در آن كردن اجرا و قانون يك به
پژوهشي ، طرح اين اوليه طراحي در احتمالا كه مي‌آورد وجود به را شبهه اين عموم ، انظار
باشند دست‌اندركار نيز ايران ملي هويت و وحدت مخالف و قومي‌گرا جريان‌هاي و افراد
آن طراحان خواستگاه و ديدگاه‌ها در كنكاش با جداگانه بايد را احتمالي فرضيه اين البته)
طرح ، آن اوليه طراحان و طرفداران كرده‌ام ، برداشت اينجانب كه گونه آن(رساند اثبات به
دلسوز چندان نه و دارند ايران حساسيت‌هاي و تاريخي و ملي هويت به نسبت زيادي آگاهي نه
فدراليسم ، نظير مباحثي از آنها برداشت ديگر سوي از.بوده‌اند ايران ملي وحدت و ملي هويت
آماتورگونه و سطحي بسيار ايران و جهان در فدراليسم جايگاه و شدن ايالتي محلي ، اختيارات
نكته اين از حاكي جمعي رسانه‌هاي در طرح اين موافقان و طراحان از برخي اظهارنظرهاي.است
و سوئيس آلمان ، جمله از جهان ديگر كشورهاي تجربيات از مكرر طور به طرح موافقاناست
و مي‌رود تمركز عدم سوي به جهان اينكه و تمركززدايي و فدراليسم در غربي كشورهاي ساير
اين و بوده فوق‌الذكر الگوهاي شيفته آنها واقع در.مي‌گويند سخن اين ، نظير بحث‌هايي
خاص جغرافيايي و تاريخي جايگاه سياستي و پيشنهاد و طرح هر كه ندارند را تاريخي آگاهي
و تجربيات با ايران ، (خارجي و داخلي) استراتژيك محيط و تجربيات و اوضاع.دارد را خود
عدم طرح‌هاي گونه آن كردن پياده.است متفاوت كاملا فوق‌الذكر كشورهاي استراتژيك محيط
از حاكي متفاوت ، كاملا ميراث جايگاه‌و و تجربيات با ايران ، نظير كشورهاي در تمركز
بحران‌سازي و ويرانگري آشوب ، جز نتيجه‌اي و بوده آن طرفداران آماتوروارگي و ناآگاهي
طرح ، اين از كشور سياسي جريان‌هاي از يكي اخير طرفداري ديگر سوي ازندارد ايران براي
همين و دارد اسلامي شوراي مجلس خارجي سياست و ملي امنيت كميسيون در عمده‌اي نقش كه
تقويت را فرضيه اين است ، گنجانده خراسان تقسيم لايحه در را شدن ايالتي طرح كه است جريان
از بخش‌هايي در مشروعيت و حمايت كسب ابزار نوعي عنوان به شدن ايالتي طرح كه مي‌كند
كه مذكور جريان فرضيه ، اين براساسميشود ارائه است قومي و ملي گرايشات داراي كه ايران
گشايش براي گوناگون اقشار و اجتماعي نيروهاي ميان در را زيادي اميدهاي اخير سال‌هاي در
سال‌هاي در برانگيخت ، كشور اقتصادي اوضاع بهبود و مدني ، آزادي‌هاي افزايش سياسي ، فضاي
سياسي حمايت بنابراين و محبوبيت و مشروعيت خاتمي ، شدن انتخاب دوم دور از پس يعني اخير ،
چه و خود مخالف جناح فشارهاي برابر در ناكامي اثر در چه فزاينده‌اي ، طور به را خود
اين.مي‌دهد دست از اقتصادي اوضاع بهبود و موعود وعده‌هاي تحقق و انجام در ناتواني
اجتماعي نيروهاي ميان در خود پايگاه شديد كاهش و افول از كامل آگاهي با جريان
طرح ارائه با تا است درصدد ،(گوناگون سياسي نيروهاي و متوسط طبقه مردم دانشجويان ، )
داراي گاه كه ايران حاشيه‌اي بخش‌هاي در محلي اختيارات اعطاي و ايران شدن ايالتي
طرفدار را خود و كند دست‌وپا خود براي تازه‌اي پايگاه هستند محلي‌گرا و قومي گرايشات
خيانت نوعي تنها نه باشد ، داشته صحت اگر محاسبه‌اي چنين است بديهيدهد نشان ملي حقوق
اجرايي مراحل در طرح ماندن ناكام با بلكه مي‌شود ، محسوب فرصت‌طلبانه ابزارگرايي و ملي
پيش سال حدود 2 از كه نماند ناگفته.بود خواهد زيانبار بسيار فوق جريان آينده براي خود
اقشار ميان در را بسياري نگراني و شد مطرح كنار و گوشه در ايران شدن ايالتي بحث كه
مرزهاي وراي قومي نيروهاي با ارتباط داراي قوم‌گراي گروه‌هاي برانگيخت ، اجتماعي گوناگون
نقشه‌هاي حتي و كرده ، حمايت طرح اين از بارها و بارها خود محلي مطبوعات در ايران
از ويژه ، به مسئله اين.داده‌اند ارائه آينده ايالت‌هاي از را خود نظر مورد جغرافيايي
متشكل را واحد آذربايجان ايالت مثلا و شده مطرح بارها و بارها تركيستي پان گرايشات سوي
ساير از بخش‌هايي و قزوين همدان ، زنجان ، اردبيل ، غربي ، و شرقي آذربايجان استان‌هاي از
شنيده نيز نقاط ساير و خوزستان كردستان ، در مسئله همين.دانسته‌اند همجوار استان‌هاي
از عمده بخش‌هاي خوزستان ، از متشكل ايران عربي مفروض ايالت نمونه طور به و است شده
نكات ايناست شده گرفته نظر در آن شرق و خوزستان شمال نقاط و جنوبي سواحل بوشهر ، استان
و وحدت احساس شديد تضعيف ايران ، شدن ايالتي طرح نتايج اولين از يكي كه مي‌دهد نشان ظريف
شديد كشمكش‌هاي بروز اين بر علاوه.بود خواهد قوم‌گرايانه گرايشات افزايش و ملي هويت
طرح اين اجراي ديگر نتايج از ايران در خشونت‌بار حوادث وقوع احتمالا و سياسي اجتماعي ،
سر بر نقاط ساير و فردوس سبزوار ، قزوين ، در گذشته سال‌هاي خونين حوادث وقوع.بود خواهد
و جديد زيرمجموعه‌اي در گرفتن قرار براي مناطق اين مخالفت از ناشي حدي تا كشوري تقسيمات
به ايالت به 10 استان حدود 300 تبديل كه است بديهي.است بوده خود موقعيت كاهش از نگراني
ساير و شدن ايالت مركز سر بر گوناگون استان‌هاي گسترده اعتراضات با يقين و قطع طور
.داشت خواهد دنبال به را گسترده خشونت‌هاي و شده مسائل
كنوني ديوان‌سالاري مشكلات را ، پيشنهاد اين ارائه علت‌هاي از يكي طرح ، محدود طرفداران
يا 30 با 28 نمي‌تواند كشور وزير حاضر حال در مي‌گويند و مي‌دانند كشور وزارت براي
كاهش و ايالات به اختيارات واگذاري با و كند حل را ايران مسائل متمركز طور به استاندار
ساده‌انگارانه بسيار خود نوع در استدلال اين.يافت خواهد بهبود مسئله اين ديوان‌سالاري
.باشد كشور شدن ايالتي براي توجيهي نمي‌تواند و مي‌نمايد غيرمنطقي و
تهران دانشگاه سياسي علوم و حقوق دانشكده علمي هيات عضو *
خبر حاشيه
جناح دو ميانه‌روهاي همگرايي
دوم جبهه كنگره افتادن تعويق به از تحليلي طي تهران در سي بي بي خبرنگار "ميور جيم"
كه باشد مفهوم اين به مي‌تواند اصلاح‌طلبان ميان در اختلاف بروز":است نوشته خرداد
محافظه‌كار ميانه‌روي جناح‌هاي به رفته رفته را خود ميانه‌روتر اصلاح‌طلب جناح‌هاي
شده پيش‌بيني كارشناسان طرف از است مدتي اكنون كه سياسي‌اي تحولكرد خواهند نزديك‌تر
".است
زنان مورد در فقهي تازه نظرات
.كرد قم مذهبي شهر كتاب بازار روانه را خود رساله جناتي ابراهيم محمد آيت‌الله
به او از زنان مسائل درباره تازه‌اي اظهارنظر بود سالي چند كه نوانديش آيت‌الله اين
درباره خود جديد فتواهاي و گذاشته كنار را ديگر تقليد مراجع احتياطهاي بود ، نخورده گوش
شوهر اذن و حجاب زنان ، اشتغال درباره مهمي فتواهاي وي.است ساخته منتشر را زنان مسائل
.است كرده صادر
زني.كند مجبور خانه خدمت به را خود زن ندارد حق مرد":است آمده رساله اين از بخشي در
اينكه مگر رود بيرون شوهر اجازه بدون مي‌تواند درآمده دائم ازدواج به يا شده صيغه كه
را قضاوت حتي اجتماعي و سياسي مشاغل تمام تصدي وي".باشد شوهر حق نافي او رفتن بيرون
جاي است خوبي پوشش زنان همه براي چادر اينكه در":دارد عقيده و مي‌داند جايز زنان براي
طور به اگر چادر از غير اسلامي پوشش دانشگاهي و درماني اداري ، مراكز در اما نيست ترديد
باكره دختر ازدواج براي پدر اجازه درباه جناتي آيت‌الله ".است بلامانع شود رعايت كامل
تحت و مي‌كند درك را مفسده و مصلحت كامل طور به كه دختري ازدواج در پدر اذن":است نوشته
".اوست خود با اختيار و نيست لازم نمي‌گيرد قرار احساسات تاثير
به":است كرده تحليل پايان در كرده ، مخابره را مطلب اين كه "ايران زنان" اينترنتي سايت
پاسخ‌هاي‌آيت‌الله و جناتي آيت‌الله صانعي ، آيت‌الله تازه فتواهاي وجود با مي‌رسد نظر
ارائه براي شيعه فقهاي ميان در جديدي گرايش استفتائات ، از برخي به بجنوردي موسوي
".است شكل‌گيري حال در زنان مسائل حل براي فقهي تازه راه‌حل‌هاي
مي‌گذرد چه اروميه در
.است شده منتشر اروميه در مي‌زنند دامن قومي تنش‌هاي به كه مشكوكي اطلاعيه‌هاي اخيرا
مشكوكي اطلاعيه‌هاي توزيع و تكثير از خويش اخير شماره‌هاي در نيز اسلامي جمهوري روزنامه
شهر از مناطقي در آذري مردم برعليه و بزرگ كردستان از حمايت در "كرد قهرمان خلق" نام به
با اندازه چه تا مذكور اطلاعيه‌هاي صدور كه نيست مشخص تاكنونبود داده خبر اروميه
كه اتفاقاتي نيز و عراق به آمريكا حمله از پس منطقه جغرافيايي تغيير طرح شايعه‌هاي
.دارد ارتباط است ، داده رخ عراق كردستان منطقه در اخيرا
ايراني ديپلماسي
ديگران سود به مناقشه
صحيفه سعيد
بر بين‌المللي ، تحولات از كمتر اثري ايران سياست داخلي وقايع و تحولات شود گفته اگر
همواره ايراني ديپلمات‌هاي اين‌رو از.است نشده گفته گزاف به سخني ندارد خارجي سياست
.مي‌كنند داخلي رويدادهاي گرفتن نظر تحت و بررسي مصروف را خود توان از توجه قابل بخشي
و درك قابل سياسي و گروهي منازعات و رقابت‌ها منظر از نظرسنجي‌اگرچه يك نتايج اعلام
داخلي ، سياسي منازعات از فراتر كه خارجه وزارت مقيم ديپلمات‌هاي براي اما است تفسير
- كنند رفتار گونه اين بايد كم دست يا - مي‌كنند دنبال ملي مصالح منظر از را تحولات
بر حوزه‌اي هر از بيش را خود اثرات نظرسنجي اين خصوص در جاري منازعهاست فهم غيرقابل
خارجي ، سياست خصوص در عمومي افكار نظر اعلام اگرچه.مي‌گذارد باقي خارجي سياست حوزه
كننده مذاكره ماموران موقعيت شدن روشن باعث و نمي‌شود محسوب بخردانه‌اي رفتار معمولا
نامطلوبتري اثرات مي‌تواند ، ظرافت فاقد برخورد اما مي‌كند ، تضعيف را آنها موقعيت و شده
از داده ، انجام را نظرسنجي كه موسسه‌اي با گرفته صورت برخورد نحوه.باشد داشته دنبال به
داخلي ، تبعات بر علاوه كه گرفت قرار خارجه وزارت خصوص به و دولت هيات انتقاد مورد روي آن
صحنه بازيگران ديگر ، تعبير به.خواهدشد كشور از خارج به نادرستي پيام‌هاي ارسال باعث
انطباق دروني واقعيت با كه كرد خواهند استنباطاتي لاجرم وقايع اين از بين‌الملل روابط
مناقشات ميان در را خود منافع مي‌توانند راحت‌تر آنها بدبينانه‌تر تعبيري در يا ندارد
.كنند جست‌وجو داخلي
او.كرد سفر تركيه به اكو سازمان سران نشست در شركت براي خاتمي سيدمحمد گذشته هفته در
اين به تركيه به سازمان رياست واگذاري براي و تركيه جمهور رئيس رسمي دعوت به بنا كه
نيز سازمان عضو كشورهاي از برخي جمهور روساي با خود كوتاه اقامت در بود كرده سفر كشور
خصوص در او با طبيعي طور به آذربايجان جمهور رئيس علي‌اف با ديدار در خاتمي.كرد ملاقات
آذربايجان.است گفته سخن آن حقوقي رژيم و خزر درياي تقسيم يعني في‌مابين مسئله مهمترين
تقسيم براي دوجانبه طور به آن اساس بر و كرده‌اند امضا را توافقنامه‌اي اخيرا روسيه و
مياني خط اساس بر تقسيم اين گويا.رسيده‌اند تفاهم به خزر منابع از استفاده و بستر
كه سال‌هايي همه در ايراني ديپلمات‌هاي.است گرفته انجام شده شناخته مرزهاي و خزر درياي
كشور حضور 5 با توافقي به دستيابي لزوم بر همواره بوده مطرح خزر حقوقي رژيم تعيين بحث
كه اين‌روست از شايدندانستهاند پذيرش قابل را دوجانبه توافق‌هاي و كرده تاكيد ساحلي
راه در مانعي تنها نه باكو و مسكو توافق مي‌شود ، تصريح روسيه - آذربايجان موافقتنامه در
نمي‌كند ايجاد خزر درياي حقوقي رژيم تعيين با رابطه در ساحلي كشورهاي تفاهم و توافق
با را مشابهي توافقنامه پيشتر روسيه.مي‌رود شمار به عمومي تفاهم يك از بخشي بلكه
گروه‌هاي مذاكره ادامه بر اف علي - خاتمي حال هر در.بود رسانده امضا به قزاقستان
.كردند تاكيد توافق حصول براي كارشناسي
ديدار نيز افغانستان انتقالي دولت رئيس كرزاي حامد با اكو ، سران اجلاس حاشيه در خاتمي
وعده‌هاي تحقق عدم كنوني شرايط در افغاني‌ها مشكلات عمده‌ترين از يكي شايد.است داشته
كه است مدتي عراق ، موضوع شدن حساس‌تر با.باشد كشور اين بازسازي براي بين‌المللي
شده وعده كمك‌هاي دريافت براي اميد نسبت همين به و شده خارج توجهات كانون از افغانستان
.مي‌يابد كاهش خارجي
شده پرداخته نيز عراق مسئله به تركيه به خاتمي سفر در مي‌رفت انتظار كه همان‌طور اما
مي‌توانند و مي‌بينند درگير عراق تحولات در را خود ويژه طور به تركيه و ايران.است
عليرغم تركيه و ايران كشور دو البته.كنند تصور را عراق در تحول نوع هر منطقه‌اي تبعات
ديدگاه‌هاي بعضي از عراق مسئله در دارند ، خود بين‌المللي نگاه در كه روشني تفاوت‌هاي
عراق دولت احتمالي سقوط از پس آنها سرنوشت و عراقي كردهاي موضوع.برخوردارند نيز يكسان
.آنكاراست و تهران مشترك دغدغه‌هاي از
كشوري اوكراين.داد انجام اوكراين كشور از نيز ديداري تركيه به سفر از پس خاتمي اما
كشورهاي ميان در آنكه ضمنميكند اتخاذ مستقلي نسبتا موضع بين‌الملل روابط در كه است
لحاظ به جمهوري قوي‌ترين روسيه ، فدراسيون از پس شوروي اتحاد تجزيه از مانده باقي
كه است گونه‌اي به كشور دو موقعيت و شرايط.است تكنيكي و اقتصادي صنعتي ، توانايي‌هاي
انرژي انتقال شدن جدي‌تر صورت در آنكه ضمن باشند داشته يكديگر با مفيدي روابط مي‌تواند
احتمالا مسير اين.شود محسوب اطمينان قابل مسيري مي‌تواند اوكراين اروپا ، به ايران
از و انرژي صادرات زمينه در معمولا اما.داشت خواهد قرار هم اروپايي‌ها پذيرش مورد
براي آمريكا كه جانبه‌اي همه فشار منهاي.نيستند خارجي موانع و مشكلات تنها لوله ، طريق
(قفقاز و ميانه آسياي كشورهاي ميان در) انرژي كننده صادر به ايران شدن تبديل از ممانعت
غيركارشناسي رفتارهاي برخي دارد ، ايران از كشورها ديگر انرژي انتقال لوله‌هاي عبور يا
.مي‌شود ديده زمينه اين در نيز داخلي
.است توجه قابل خصوص اين در داد ، رخ تركيه به ايران گاز صادرات ادامه خصوص در كه آنچه
گاز صادرات خصوص در آمده پيش تكنيكي مسئله راحتي به پاسخگويي ، از گريز براي نفت وزارت
و بعد كمي اگرچه دانست ، سياسي را گاز انتقال توقف و زد گره سياسي امور به را تركيه به
كرد ، اعلام نفت وزير گاز ، قيمت در مختصري كاهش با موافقت و تركيه‌اي طرف با مذاكره از پس
معرفي همواره گفت بتوان شايد حال هر در.نمي‌دهد جواب آهنين مشت سياست اقتصاد در
بوده كارشناسي نقايص پوشاندن براي گريزگاهي سياسي مشكلات عنوان به تخصصي و فني مشكلات
.است
دهه دو بازيگران
تاخير روزي چند دهه دو بازيگران ستون انتشار در نويسنده ، نزديكان از يكي درگذشت دليل به
.مي‌طلبيم پوزش گرامي خوانندگان از وسيله بدين كه افتاد
خواهد
|
