خاورميانه در آب مناقشه
بخش واپسين _ خاورميانه و فارس خليج در آينده چالش ، آب بحران
كشمكش‌ها عملي الگوهاي
كه هستند روبه‌رو آب بحران با كه هستند كشور چهار اساسا آسيا غرب جنوب منطقه در
صهيونيستي رژيم (4)و تركيه (3) عربي ، كشورهاي (2)ايران ، (1)عبارتنداز
عملا صهيونيستي رژيم و تركيه كشور دو فوق‌الذكر كشور چهار مجموع از امروزه.اسرائيل
طرحها منطقه سطح در آب منابع از بهره‌برداري براي كشور دو اين.هستند بحران اين درگير
.درمي‌آورند اجرا به را مزبور برنامه‌هاي دو هر و دارند اجرا دست در روشني برنامه‌هاي و
.است خصوص اين در مدوني برنامه هرگونه فاقد كشور اين ايران ، داخلي موفقيت‌هاي برغم اما
.دارند مسئوليت يكديگر برنامه‌هاي اجراي درقبال است ، كشور چندين شامل كه عربي كشورهاي
كه است اميدوار كشور اين و مي‌شود محسوب سياست‌ها تدوين ثقل نقطه عنوان به تركيه در آب
شدن صنعتي سمت به مثبت حركت طريق از است كرده كسب اخير دهه دو طول در كه را اقتصادي رشد
آب ، سنگ‌بناي.دهد توسعه پيش از بيش را آن حتي و كند حفظ كشاورزي بخش از حمايت و
توليد و آبياري پروژه‌هاي كه ، زيرا مي‌شود محسوب خود اهداف تحقق به نسبت تركيه جهت‌گيري
كشاورزي و صنعتي اهداف تحقق كار و ساز اساسي‌ترين فرات و دجله آبهاي از استفاده با برق
شرقي جنوب آب پروژه از عبارتست نوع اين از پروژه‌ها مهمترين از يكي.هستند تركيه
بر بتواند آب عظيم منابع از استفاده با تا است درصدد تركيه."جنگل طرح" نام به آناتولي
.آيد فايق نظر مورد پروژه‌هاي اجراي در موفقيت راه سر بر موجود موانع
.است كرده دراز دست همسايه عربي كشورهاي با منطقه‌اي همكاريهاي به كشور رو ، اين اين از
رودخانه‌هاي آب از بخشي كشور اين است يافته شهرت "صلح لوله خط"طرح به كه طرحي قالب در
.مي‌فروشد آنها به خود عرب همسايگان از تسهيلات‌وامكانات برخي قبال‌دريافت در را خود
هموار تركيه توسط توسعه و آب زمينه‌هاي در منطقه‌اي همكاريهاي براي زمينه بنابراين
و اقتصادي منافع‌توسعه تامين راستاي در همكاري پيشنهاد چنين كه است بديهي.مي‌شود
در متعددي موارد واقع در نمي‌شود ، متصور را منافعي هيچ اعراب براي و بوده تركيه اجتماعي
برتردر قدرت به شدن تبديل بر مبني را تركيه نيت و قصد كه دارد وجود زمينه اين
عربي كشورهاي در توسعه فرصت هر از بهره‌برداري با اقتصادي زمينه در بويژه خاورميانه
.مي‌كند آشكار
يافت خواهد جريان "صلح لوله خط" اين طريق از كه آبي مشروب ، آب جهاني به‌رغم‌اهميت
آبهايي همين اما.رسيد خواهد مصرف به مزبور كشورهاي اقتصادي راستاي‌توسعه در مستقيما
مي‌كند ، پيدا جريان عربي كشورهاي از برخي نيازهاي تامين براي صلح لوله خط طريق از كه
به "جنگل طرح" تكميل.است زيانبار سوريه و عراق اجتماعي و اقتصادي توسعه و رشد براي
.بود خواهد مي‌گذرند سوريه خاك از كه دجله و فرات رودخانه‌هاي آب حجم شديد كاهش معناي
طرحهاي اجراي پي در عراق در فرات و دجله آبهاي كه كرد خواهد بروز هنگامي واقعي مصيبت
در كشاورزي و محيطي زيست حيات صورت اين در كه كند پيدا كاهش شدت به تركيه فوق‌الذكر
توسعه‌آناتولي پروژه.داشت خواهد دنبال به جدي پيامدهاي و افتاد خواهد مخاطره به عراق
كشاورزي و صنعتي پروژه‌هاي اجراي نياز مورد آب كاهش تهديد به بنا تركيه شرق جنوب در
پديده نگراني اين البته است ، آورده فراهم را كشور دو اين نگراني اسباب آينده در عراق
مناقشه و تنش فرات رودخانه تقسيم‌آب سر بر كشور دو بين نيز گذشته در بلكه نيست تازه‌اي
.است داشته وجود
از كه رودخانه دو بر حاكميت‌تركيه كه است اين سوريه و عراق هشدار اصلي دلايل از يكي
و نظرات تا ساخت خواهد قادر را كشور اين (فرات و دجله) هستند اهميت استراتژيك‌حائز نظر
را عراق و سوريه در ژئوپوليتيك مسائل و كند تحميل گسترده‌اي سطح در را خود خواسته‌هاي
در بتواند تركيه بسا چه.دهد قرار تاثير تحت آبي شبكه دو اين مزاياي از بهره‌برداري با
بغداد.كند رايگان نفت درخواست عراق از مزبور شبكه دو آب رهاسازي مبادله قبال در آينده
ابراز درمي‌آيد اجرا به فرات دره در كه سوريه توسعه پروژه‌هاي به نسبت پيش مدتها از
متر ميليارد آب 22 مي‌تواند تركيه توسط سد ساخت كه است شاهد الان اما مي‌كرد نگراني
باتوجه.دهد درصدكاهش تا 75 از 50 مي‌شود عراق خاك وارد رودخانه اين از كه را مكعبي
خود سطح بحراني‌ترين به آينده در فوق وضعيت كه نيست بعيد ژئوپوليتيك‌عراق مسائل به
و مناقشه‌ها طولاني سابقه.برد خواهد فرو عميقي بحران در را منطقه صورت اين در كه برسد
.است ادعا اين بر تاييدي ژئوپوليتيك مسائل سر بر خود همسايگان با اختلافات‌عراق
آب كاهش سر بر همه‌جانبه كام‌جنگ تقريبادر سوريه و عراق كه بود سال 1975 مثلادر
ميليون‌نفر سه زندگي كرد ادعا عراق التوراكه سد مخزن آب تامين جهت سوريه توسط فرات
در نيز سوريه و تركيه روابط همچنينرفتند فرو است انداخته مخاطره به را عراقي كشاورز
را سوريه بارها و بارها تركيه.است شده تيره مشابهي مسائل سر بر اخير سال چندين طول
تيرگي اصلي عوامل اخير مساله حال‌دو هر به.است كرده آتاترك سد به حمله تدارك به متهم
دهه در كشمكش‌ها اين دامنه كه نيست بعيد و مي‌شوند محسوب سوريه و عراق تركيه ، بين روابط
.شود نيزكشيده منطقه جنوبي‌تر مناطق در واقع كشورهاي به آتي
منابع مبادا كه بوده‌اند مضطرب اين از همواره سوريه و عراق ارشد مقامات اين بر علاوه
به كشورها اين شديد نياز بهرغمشود كنترل تركيه توسط دارند نياز آنها ملت‌هاي كه آبي
آن‌طور صلح لوله خط پيشنهاد از كشورها اين كه است شده سبب سياسي ملاحظات برخي شيرين ، آب
.نياورند عمل گرمي‌به استقبال كه‌مي‌بايد
وقت آن سازد ، متمركز آب بر را خود توسعه آتي برنامه‌هاي كه اين تا كند تلاش تركيه اگر
طرفين ساير وجود عليه تهديدي عنوان به و شد نخواهد محسوب توسعه‌اي صرفا مساله يك ديگر
صهيونيستي‌نيز تركيه ، رژيم همانند.شد خواهد تلقي صهيونيستي رژيم جمله از بحران اين
كمبود بويژه اقتصادي عوامل سري يك از سياست اين البته.فعال‌تري‌است نقش ايفاي پي در
.مي‌شود ناشي سرزمين اين در آب
.مي‌شود محسوب منطقه در شيرين منابع‌آب موضوع اصلي شركاي از يكي به‌عنوان نيز ايران
مرز و حد تعيين سر بر (عراق و تركيه) خود غربي همسايه دو با ايران مناقشات‌طولاني
اساس و مبنا گذشته در اروند رودخانه حاكميت‌بر مساله و في‌مابين جغرافيايي
در گذشته با مقايسه در كه مي‌رود اروندرود حال.نداشت(سياسي - آبي) هيدروپوليتيك
حياتي‌تر و اساسي‌تر نقش نزديك آينده‌اي در ايران كشاورزي بخش توسعه و شيرين آب تامين
.افتاد اتفاق ايران شرقي ناحيه در زيست‌محيطي عظيم فاجعه يك بيستم قرن طول در.كند ايفا
از كه است شده كوچكتر و كوچكتر مراتب به بود حال از بزرگتر گذشته در كه هامون درياچه
.مي‌گذارد نامطلوبي اثرات دارد خود پيرامون در آنچه تمامي بر اقتصادي نظر
آبياري براي لازم آب تامين منبع ، تنها تنها نه هامون درياچه هيرمند ، رود بر علاوه
از قسمت اين در ساكن مردم زندگي در بلكه مي‌رود ، به‌شمار ايران شرقي اراضي‌كشاورزي
از آسيااست در بزرگ رود ده جزو كه هيرمند رود.مي‌كند بازي حياتي نقش ميانه آسياي
كشور دو بين رسمي مرزهاي آغازسرحد عنوان به و مي‌گيرد سرچشمه افغانستان مهم بخشهاي
هزار معادل 150 مساحتي بيستم قرن در زماني كه نيز هامون درياچهميشود محسوب مزبور
مساله‌اين.است شده تقسيم جداگانه مرداب چهار به اينك برمي‌گرفت رادر مربع مايل
سري اين‌وضعيت‌محصول‌يك مي‌شودكه تبديل محيطي زيست فاجعه يك به به‌تدريج درياچه
.است كرده اتخاذ آب مصرف ارتباطبا در افغانستان كه است سياست‌هايي
تقريبا دارد تدريجي روند ميانه آسياي از بخش اين در آن وقوع كه محيطي زيست فاجعه اين
نابودي ورطه به ميانه آسياي در را آرال درياچه كه مشابهي‌است فاجعه همان از تكراري
مقطعي پديده يك هامون احياي‌رود.است آرام‌تر و كندتر روند اين سرعت ليكن مي‌كشاند
و توسعه پي بويژه‌در مجددا افغانستان (سياسي - آبي) هيدروپوليتيك مسائل كه وقتي.است
كشور دو اين بين مناقشه مي‌يابد ، باز را خود اهميت خان كمال انشعابي سد از بهره‌برداري
.كرد خواهد علم قد دوباره زيست‌محيطي فاجعه و بحران و گرفت خواهد شدت
آبي منابع از مكعب متر ميليارد فقط 140 كشور اين ايران ، دولت مقامات از برخي گفته به
نفري جمعيت80ميليون يك نيازهاي تامين براي آب از ميزان اين.دارد اختيار در را جهان
آتي دهه دو ظرف كه مي‌رود انتظار آن كنوني رشد نرخ موازات به ايران جمعيت اما.است كافي
همچنين و كشاورزي آبياري‌اراضي براي آب از ميزان اينبرسد نفر مرز 100ميليون به
چنين در بيشتر آب براي تقاضا افزايش اينكه مضافا.بود نخواهد كافي آبمشروب تامين
.شد خواهد قرين ايران نفتي منابع شديد كاهش با فرصتي
پيدا استراتژيك و جنبه‌حياتي نفت اندازه به منطقه اين در آب دور چندان نه آينده‌اي در
خواهد تبديل يكم و بيست قرن اول دهه چندين طول در بحران و تنش اصلي منشا به و كرد خواهد
.شد
متغيري تدريجابه نيز آب است ، منطقه ژئوپوليتيك‌در عوامل كه‌يكي‌از نفت همانند
سياست‌هاي كه شد خواهد مبدل منطقه كشورهاي ميان در كشمكش‌ها و مناقشه‌ها ماهيت در موثر
خواهد تعيين را آنها ميان روابط قطعا و داد خواهد قرار خود تحت‌الشعاع را كشورها اين
.كرد
و 2025 سالهاي 1990 خلال در آب ظرفيت كمبود تقسيم‌بندي در كه كشورهايي از فهرستي زير در
تقسيم‌بندي اين در سال 2025 تا مي‌رود انتظار كه كشورهايي فهرست گرفته‌اندهمچنين قرار
(سال در سرانه شونده تجديد آب مكعب متر از 100 براساس‌كمتر) است شده آورده گيرند جاي
باربادوس ، جيبوتي ، مالت ، :دارند قرار سال 1955 در آب كمبود تقسيم‌بندي در كه كشورهايي *
اردن كويت‌و بحرين ، سنگاپور ،
:شدند اضافه فوق‌الذكر كشورهاي فهرست به سال 1990 در كه كشورهايي *
گرين تونس ، اسرائيل ، (صهيونيستي رژيم) يمن ، عربي ، متحده امارات سعودي ، عربستان قطر ،
سومالي و مالاوي رواندا ، الجزيره ، بروندي ، كنيا ، هورن ،
خواهند ملحق فوق‌الذكر كشورهاي به متحد ملل پيش‌بيني سه تحت سال 2025 تا كه كشورهايي *
:شد
هائيتي و اتيوپي ايران ، سوريه ، جنوبي ، مصر ، كومور ، آفريقاي مغرب ، عمان ، ليبي ،
بهره‌برداري و متحد ملل سازمان سوي از شده معين ميانگين رعايت صورت در كه كشورهايي *
قبرس ، :شد خواهند اضافه فوق‌الذكر كشورهاي فهرست به شده تعيين ميزان متوسط از بيش
.پرو و تانزانيا زيمبابوه ،
مرزهاي از خارج آبي جريانات به آنها تجديدشونده منابع‌آبي از نيمي كه كشورهايي فهرست
.عراق و سودان سوريه ، ، كامبوج هند ، ، مصر:دارد بستگي آنها
|
سالهايي تعداد |
مصرفي آب ميزان |
كشور نام |
|
4/20 |
%374 |
ليبي |
|
33 |
%174 |
قطر |
|
8/24 |
%140 |
عربي متحده امارات |
|
7/21 |
%135 |
يمن |
|
3/19 |
%110 |
اردن |
|
2/46 |
%110 |
صهيونيستي رژيم |
|
7/21 |
%106 |
سعودي عربستان |
|
1/23 |
%100 |
كويت |
|
9/28 |
%100 |
بحرين |
|
جمعيت آنها طي كه سالهايي تعداد |
از كه تجديدشونده منابع‌آبي درصد |
كشور نام |
|
جمعيت رشد كنوني نرخ با كشور |
مي‌شود وارد خارجي مرزهاي |
- |
|
يافت خواهد افزايش برابر دو تا |
- |
- |
|
1/30 |
%97 |
مصر |
|
6/138 |
%89 |
هند |
|
2/18 |
%79 |
سوريه |
|
4/22 |
%77 |
سودان |
|
7/18 |
%66 |
عراق |
|
