|
آرزوهاي‌گمشده افغانستان‌سرزمين ديار در گشتي
دهقان علي
غريبي‌را فضاي شده‌اند ساخته وسيع دشت‌هاي سينه در كه اردوگاه‌هايي و احمر هلال چادرهاي
خط سينه تا راست يك موازي خطوطي در چادرها مي‌كني نگاه كه دور از.است آورده وجود به
رنگي و است بعدازظهرميخورند تاب و پيچ آنان درميان زيادي آدم‌هاي و رفته‌اند پيش افق
اينجا كه مي‌كني فكر لحظه‌اي برايميرود بالا آرام آرام چادرها تمام ديواره از نارنجي
گريخته‌اند هيتلري اس‌اس و نازي نيروهاي از كه است اروپايي يهوديان اردوگاه‌هاي همان
به چشم و ايستاده‌اي ايران خاك نفس‌هاي آخرين در كه مي‌بيني مي‌آيي خودت به وقتي اما
.است كرده جدا افغانستان از را ايران كه دوخته‌اي مرزي نوار
طالبان تازيانه رد كه مي‌كردند زندگي افغاني‌هايي چادرها اين در دور چندان نه روزگاري
ايران مرزبانان ديگر است برگشته ورق امروز اما.بود رفته فرو نيز آنان چشمان عمق تا
نفر الي 15 هر 10 و مي‌كردند عبور مرز از خسته و زخمي كه نيستند افغاني گروه‌هاي شاهد
گروه‌هاي به كردن نگاه مرزبانان كار حالا.مي‌رفتند فرو احمر هلال چادر يك در آنها از
به را ايران چادرها اين در اقامت روز چند از پس بار اين كه است شده افغان‌ها از بيشتري
.مي‌كنند ترك افغانستان سمت
طلايي سرزمين
.افغانستان‌مي‌كوبند پيشاني بر را تجارت مهر قاطعيت با جهاني اقتصاد عرصه صاحبان امروز
تا ايستاده‌اند دوغارون گمرك مقابل در كه مي‌بيني را ترانزيت كاميون‌هاي بلند صف وقتي
كه مي‌گويي خود با برسانند شريف مزار و هرات ، كابل بازارهاي به را غربي كشورهاي محصولات
تعبير ديده‌اند افغانستان براي كشورها اين كه را خوابي دور نه‌چندان آينده‌اي در حتما
از سهم‌خواهي براي جهاني ، تجارت مختلف گروه‌هاي امروز كه نيست بي‌جهت و شد خواهد
.شده‌اند صف به يكديگر روبه‌روي افغانستان بازارهاي
خشكي در و شده واقع آسيا غربي جنوب در مربع كيلومتر هزار از 662 بيش وسعت با افغانستان
كوهستاني بلند مناطق را آن خاك درصد و 70 است ايران فلات از بخشي كشور اين.است محصور
جمعيت.مي‌دهند تشكيل سفيدكوه و كوه سياه بابا ، سليمان ، هندوكش ، رشته‌كوه‌هاي جمله از
روستاها ساكن آن عمده بخش كه شده برآورد نفر ميليون از 20 بيش گذشته دهه در افغانستان
اين مهم شهرهاي ديگر و دارد جمعيت نفر ميليون يك حدود افغانستان پايتخت كابلهستند
نفر ميليون نيم از كمتر يك هر قندوز و بغلان جلال‌آباد ، شريف ، مزار هرات ، قندهار ، كشور
.دارند جمعيت
شرقي شمال از ايران ، به غرب از تاجيكستان ، و ازبكستان تركمنستان ، به شمال از كشور اين
بزرگي بخش مي‌تواند كه منطقه‌اي يعنياست شده دوخته پاكستان به جنوب و شرق از و چين به
.كند وصل يكديگر به نقطه يك در را جهاني اقتصادي مراودات از
وجود افغانستان در فرسايشي جنگ سال از 20 مانده باقي آثار هنوز مي‌كني عبور مرز از وقتي
يا شده كشته آن نيروهاي تمام و رفته بين از طالبان حكومت ظاهر به كه اين با و دارد
شهرهاي.است نهفته افغانستان مردم از يك هر چهره در مبهم ترسي هنوز اما گريخته‌اند
همگي هستند افغانستان شهرهاي اصلي‌ترين كه ديگر شهر چند و هرات كابل ، بجز افغانستان
مهندسي استانداردهاي حداقل با را آنها نمي‌توان اصلا كه نحوي به رفته‌اند بين از درجنگ
مي‌كرديم تصور لحظه‌اي براي مي‌شديم شهرها اين از يك هر وارد وقتي ما.كرد مقايسه شهري
تفاوت اين با اما داريم قرار ايران بلوچستان و سيستان استان شده فراموش روستاهاي در كه
نام به چيزي شب تا صبح روز هر جمعيت نفر چندصدهزار با كدام هر و بودند شهر آنها كه
.مي‌گذاشتند نمايش به را زندگي
كرد فراهم درافغانستان‌را ايراني مهندسان حضور زمينه بايد
مهندسي - فني خدمات صدور موجب تنها نه حضورآنها چون
دلار ميليون‌ها صدور زمينه بلكه مي‌شود افغانستان به
فراهم‌مي‌سازد نيز ساختماني‌را مصالح
بسياري رفته بين از متوالي جنگ‌هاي در كشور اين راه‌هاي شبكه كه آن دليل به حاضر حال در
است نقليه‌اي وسيله تنها قاطر.مي‌كنند برقرار ارتباط يكديگر با سختي به شهرها اين از
اين بين ارتباطي مسيرهاي.مي‌كنند استفاده آن از شد و آمد براي شهرها اين ساكنان كه
در مسيرها ازاين اهالي‌بسياري گفته به كه مي‌گذرد صعبالعبور كوه‌هاي ميان از نقاط
افغانستان كوه‌هاي در سپتامبر جنگ 11 از بعد كه دارند قرار طالبان نيروهاي ديد نقطه
.شده‌اند مخفي
افتاد هم افغانستان به ترك‌ها مسير
و شود خارجي شركت‌هاي ترس موجب نتوانسته وجه هيچ به افغانستان در طالبان سايه وجود
ارائه متقاضي كه دارند حضور اروپايي متعدد شركت‌هاي افغانستان نقاط از بسياري در امروز
كشور شايد ميان اين در.هستند افغانستان راه‌هاي شبكه بازسازي براي مهندسي -فني خدمات
تلاش بسيار افغانستان عمراني پروژه‌هاي اختيارگرفتن در براي كه باشد كشوري تنها تركيه
در وقتي امروزربودهاند رقبا ساير از را سبقت گوي آن ساختماني شركت‌هاي و مي‌كند
ديدن و تركي گويش‌هاي شنيدن;قدم‌مي‌زني افغانستان شهرهاي نيم‌سوخته خيابان‌هاي
اين به را تو ديگري چيز هر از بيش آمده‌اند آنجا به آنكارا و استانبول قلب از كه افرادي
عمراني پروژه‌هاي اجراي در كه ايراني پيمانكاران و مهندسان چرا كه مي‌برد فرو فكر
در كرده‌اند ، كسب ارزنده‌اي تجارب و داشته حضور نيز تركمنستان و پاكستان كشورهاي
.كرده‌اند واگذار ترك رقباي به را ميدان راحتي به و ندارند جدي حضور افغانستان
قادر ايراني مهندسان":مي‌گويد باره اين در بازرگاني امور در فعال و اقتصادي پژوهشگر يك
پروژه‌هاي و شوند برنده را بسياري مناقصه‌هاي رقابت قابل و مناسب قيمت‌هاي با هستند
اما است فراهم افغانستان در فرصت اين اكنون.برسانند پايان به مقرر موعد در را عمراني
بايد را آن پاسخ كه است پرسشي ندارند جدي حضور درافغانستان ايراني مهندسان چرا كه اين
."جست ايران داخل در
حضور ":مي‌افزايد ادامه در است مشغول تجاري كالاهاي دادوستد به افغانستان در كه وي
مي‌شود افغانستان به مهندسي -فني خدمات صدور موجب تنها نه افغانستان در ايراني مهندسان
."مي‌سازد فراهم را ساختماني مصالح دلار ميليون‌ها صدور زمينه بلكه
و اوكراين قزاقستان ، نظير قفقاز ماوراي كشورهاي حاضر حال در ":مي‌گويد اقتصادي فعال اين
صادر افغانستان به ارزان قيمت با را ساختماني محصولات تن ميليون‌ها هستند قادر روسيه
خود اقدامات دامنه سريع‌تر هرچه بايد است بازار اين در حضور به مايل ايران اگر كه كنند
."دهد گسترش را
و راه بخش هستند مشغول فعاليت به افغانستان بازارهاي در كه كساني و كارشناسان گفته به
بود خواهد كشور اين اقتصادي حساس بسيار بخش‌هاي از آينده سال پنج تا افغانستان ساختمان
راستا همين در.يافت خواهد اختصاص آن بازسازي براي سرمايه‌گذاري دلار ميلياردها كه
اين از نبايد نيز ايران مهندسي -فني خدمات وصادركنندگان ساختماني صنايع توليدكنندگان
فولاد ، و آهن‌آلات سيمان ، توليد توسعه زمينه در ايران امروز چون.شوند غافل فرصت
در كه دارد نياز بر مازاد ظرفيت..و بهداشتي لوازم سراميك ، و كاشي ساختماني ، سنگ‌هاي
كشور ارزي درآمدهاي كه آن بر علاوه خدمات ، و كالاها اين صدور براي شرايطي تسهيل صورت
.مي‌آيد وجود به نيز جديد مشاغلي ايجاد زمينه مي‌يابد افزايش
قديم عهد شيوه به كشاورزي
در طالبان دولت كه زمانيدارد اشتغال كشاورزي بخش در افغانستان فعال جمعيت اعظم بخش
توليد براي آن شيره كه بود خشخاش افغانستان اراضي در غالب كشت مي‌كرد حكومت كشور اين
تامين مخدر مواد قاچاق از را خود نظامي هزينه‌هاي طالبان.مي‌رفت كار به مخدر مواد
هر.است وميوه سبزي جو ، برنج ، گندم ، افغانستان كشاورزي عمده محصولات امروز اماميكرد
كنار همان از كه مي‌بيند وضوح به مي‌شود افغانستان خاك وارد بار نخستين براي وقتي فرد
زيادي تعداد كه دارند وجود كشاورزي پهناور زمين‌هاي افغانستان پايتخت گوش بيخ تا مرز
فراواني گاوآهن‌هاي و كشاورزي سنتي شيوه.هستند مشغول فعاليت به آن در كودك و زن مرد ،
به خود با را تو كشاورزان شمايل و شكل همچنين و مي‌شوند ديده افغانستان داخل در كه
طول به زيادي زمان مدت كشاورزي زمين يك شخم كه زماني مي‌برند دور بسيار سال‌هاي
اراضي امروز كه تفاوت اين با.مي‌شد كشاورزان توان دادن كف از موجب بارها و مي‌انجاميد
دست روي حال به تا كه نكرده عمل بزرگ و كوچك بمبهاي مين ، از است پر افغانستان كشاورزي
.است گذاشته جاي به عضو قطع مجروح تعدادي افغاني كشاورز خانواده هر
كشور اين در امروز.ندارد ايران كردنشين شهرهاي از كم چيزي زمينه اين در افغانستان
بنيادگرايي هجوم زير آنان دوران‌كودكي تمام كه شده‌اند كودكاني اسباببازي مين‌ها
.است رفته بين از طالبانيسم
مي‌كند استانداردهاي‌بالايي‌تبعيت از افغانستان
الگوي‌مصرفي‌مردم
باشد جوابگويان نمي‌تواند بي‌كيفيت محصولات كه
برنج ، 330 تن هزار گندم ، 450 ميليون‌تن سالانه 8/2 كشور دراين پيش دهه يك حدود چيزي
صادرات ارزش.است مي‌شده توليد سبزي تن هزار و 380 چاودار تن هزار جو ، 240 تن هزار
آجيل ، ميوه ، است بوده دلار ميليون بر 1/235 بالغ به 1991 منتهي مالي سال در افغانستان
اين در.بوده‌اند نظر مورد دوره در افغانستان صادراتي اقلام مهمترين پنبه و فرش پشم ،
نحوي به گرفت قرار سقوط سراشيبي در افغانستان اقتصاد قومي ، جنگ‌هاي گرفتن شدت با ايام
.كرد تجربه را چشمگيري كاهش و رسيد دلار مرز 26ميليون به كشور اين صادرات سال 1996 در كه
مي‌دانند روشن بسيار را افغانستان كشاورزي آينده جهاني اقتصاد فعالان از بسياري امروز
رفع در تنها نه مي‌تواند گندم همچون زراعي محصولات با خشخاش كشت جايگزيني كه معتقدند و
در كشاورزي استعداد وجود دليل به بلكه باشد موثر بسيار افغانستان مردم غذايي نيازهاي
گندم ويژه به و كشاورزي محصولات عرضه‌كننده به آينده سال چند طي افغانستان منطقه ، اين
.شد خواهد تبديل
ايراني مهندسان خالي جاي
ايراني متخصص نيروهاي افغانستان در كشاورزي توسعه براي مستعد زمينه‌هاي وجود به توجه با
در سرمايه‌گذاري تجاري فرصت‌هاي از صنعت و كشت قوي شركت‌هاي قالب در مي‌توانند
احداث خصوص در مهندسي -فني خدمات هستند قادر آنها حال همين در.جويند بهره افغانستان
تجهيزات ، صدور براي مناسب زمينه و كنند عرضه را زهكشي و آبياري شبكه‌هاي و سدها
كرده‌اند ثابت بارها ايراني مهندسان.كنند فراهم را ساختماني‌ايران مصالح و ماشين‌آلات
.نيست اقتصادي شعار يك موضوع اين دارند حضور توانايي اقتصادي فعاليت‌هاي از بسياري در كه
شده ارائه تركمنستان نظير كشورهايي در ايران خصوصي بخش پيمانكاران سوي از كه خدماتي
باز هم‌كوچك‌باشد هرچقدر ايراني مهندسان تخصص و فعاليت حيطه.است واقعيت اين گوياي
معلوم وجود اين با اما باشد بهتر آينده سوي به حركت و تجربه براي مناسبي زمينه مي‌تواند
حضور.ندارند افغانستان در حضور براي مناسبي امكان خصوصي پيمانكار شركت‌هاي چرا كه نيست
بخش جاي پيش از بيش هستند مناسبي كارآيي فاقد كه ايران دولتي شركت‌هاي از برخي پررنگ
.مي‌سازد نمايان افغانستان در را ايران خصوصي
توليد با)نساجي صنايع شامل افغانستان صنايع
در (گذشته دهه در پشمي پارچه مترمربع هزار و 300 كتاني پارچه‌هاي مترمربع ميليون 1/32
دهه در كشور اين سيمان صنايع.است شده فرسوده كلي به افغانستان خونين درگيري‌هاي جريان
توانايي آن برق صنايع سال اين در و كند توليد سيمان تن هزار سالانه 70 بود قادر 1990
فعاليت از اثري هيچ امروز اما.داشت را سال در برق ساعت كيلووات ميليارد توليد 1/1
.ندارد وجود افغانستان در گذشته دهه صنعتي
افغانستان در قيمتي سنگ‌هاي قاچاق
اين.است آهن سنگ و سنگ زغال بريليوم ، كروميت ، طبيعي گاز شامل افغانستان معدني ذخاير
مناطق اين وارد وقتي امروز.دارند قرار پنجشير و قندهار بدخشان ، استان‌هاي در معادن
تنها.است مشكل بسيار دارد وجود قميتي سنگ‌هاي معادن آنجا در كه موضوع اين باور مي‌شوي
اقدام سنتي روش‌هاي با و مي‌روند معادن اين به صبح روز هر كه دارند وجود كارگر تعدادي
است نكرده طلوع كامل طور به آفتاب هنوز كه هنگامي پنجشير دره در.مي‌كنند استخراج به
مي‌كنند زمزمه را (مسعود احمدشاه)پنجشير شير حماسه درباره سرودي كه حالي در كارگران اين
.است داده جاي خود درون را بزرگ معدني كه مي‌روند بالا بلند تپه‌اي سينه از
را كار ابزار كارگران كه مي‌دانستيم خوبي به ديگر سرود اين شنيدن با روز دو از بعد ما
.هستند معدن راهي و گذاشته‌اند خود دوش بر
فقدان دليل به اما باشد افغانستان اقتصاد براي بزرگي كمك مي‌تواند معادن اين شدن فعال
استفاده با كه است افرادي با بخت تنها امروز.ندارد وجود امكان اين عملا علمي روش‌هاي
از قيمتي سنگ‌هاي خروج چون و مي‌پردازند ثروت‌ها اين تاراج و استخراج به منفجره مواد از
سنگ‌هاي اين وصف.مي‌كنند خارج قاچاق صورت به را سنگ‌ها گونه اين است ممنوع افغانستان
سنگ تاجران كه گفت جرا7ت به مي‌توان و است پيچيده نيز ايتاليا نظير كشورهايي تا قيمتي
اين وجود شايد.هستند افغانستان قاچاق سنگ‌هاي مشتريان عمده‌ترين اروپايي كشورهاي در
شركت‌هاي مشاركت با مي‌توانند آنها.باشد ايراني معدنكاران براي فرصت بهترين معادن
دولت با افغانستان قيمتي سنگ‌هاي از بهره‌برداري زمينه در مستقيم طور به نيز و خارجي
.كنند سرمايه‌گذاري به اقدام و شوند مذاكره وارد كشور اين
ايراني كالاهاي از خالي بازارهاي
محصولات و خدمات از وسيعي طيف پذيراي نمي‌تواند افغانستان مثل بازاري هيچ ترديد بدون
و آداب و دين فرهنگ ، وجود و افغانستان مردم كنار در كردن زندگي سالهاباشد ايراني
ايران با اقتصادي روابط برقراري به زيادي تمايل افغاني تجار تا شده سبب مشترك رسوم
چنين برقراري امكان عملا ايراني توليدات از بسياري بودن بي‌كيفيت اما.باشند داشته
كيفيت عدم اين قاطعيت با افغانستان تجاري فعالان از بسياري.است كرده مخدوش را رابطه‌اي
افغانستان با تجارت در ايران موفقيت عدم عامل اصلي‌ترين عنوان به را ايراني محصولات
.مي‌دانند
اما است بوده جنگ افغانستان در درازي ساليان كه است درست":مي‌گويد افغاني تجار از يكي
بي‌كيفيت محصولات كه مي‌كند تبعيت بالايي استانداردهاي از افغانستان مصرفي الگوي امروز
."باشد آن جوابگوي نمي‌تواند
.و شريف مزار هرات ، كابل ، بازارهاي در ساعتي براي كه دريافت مي‌توان زماني را موضوع اين
كشورهاي ساخت كه تجاري محصولات از بسياري و تصويري و صوتي لوازم وجود.بگيري قرار..
ايراني محصولات برخي براي را كشيدن نفس امكان هستند اروپايي كشورهاي از برخي يا و ژاپن
قيمتي با افغانستان بازار در معروف ماركي با ژاپني تلويزيون يك وقتي.نگذاشته‌اند باقي
به اميدي نبايد حتم طور به ديگر مي‌شود ايراني‌عرضه كارخانه‌هاي توليدات از پايين‌تر
براي شديم كابل عمده‌فروشي بازارهاي از يكي وارد وقتي ما.داشت محصولات اين صادرات
با داريم قرار توكيو تصويري و صوتي لوازم بازارهاي از يكي در كه كرديم فكر لحظه‌اي
حضور منكر نمي‌توان البته.دارند آشنايي ژاپني معروف مارك‌هاي با خوبي به كه مشترياني
تا افغانستان مرز از بعد درست محصولات اين.شد افغانستان بازارهاي در ايراني محصولات
لاستيك ، روغن‌نباتي ، انواع.مي‌شوند ديده است ، ايران به كشور اين شهر دورترين كه كابل
نساجي ، محصولات از برخي ماشيني ، فرش دارو ، انواع سيمان ، شكلات ، و شيريني بيسكوييت ، انواع
انواع خرما ، ميوه‌ها ، از برخي حبوب ، و غلات انواع آرايشي ، و بهداشتي محصولات
اين وكالاهايي‌از چمدان كفش ، كيف ، آبميوه ، انواع غذايي ، صنايع محصولات لوازم‌التحرير ،
مي‌شوند يافت افغانستان بازارهاي تمام در كه هستند ايراني محصولات عمده‌ترين دست‌از
افغانستان عمراني پروژه‌هاي و صنعتي لوازم بازار در محكمي و جدي جاي هنوز ايران اما
كيفيت افغانستان مسوولان حتي و مردم ، خرده‌فروشان تجار ، بين در كه اين.ندارد
بازارهاي ديدن كه است خيالي موضوعي كاملا است شده پذيرفته اصل يك ايراني برتركالاهاي
.مي‌سازد آشكار را موضوع اين آن اقتصادي وجريان افغانستان
افغانستان از ايران واردات
به كه كالاهايي از بسياري امروزباشد واقعي‌تر امري ايران به افغانستان از واردات شايد
قاچاق صورت به مجددا مي‌شوند افغانستان وارد ميلك مرز و دوغارون گمرك از ترانزيت صورت
چند كه است كافي.مي‌رسند فروش به مختلف شهرهاي بازار در و شده ايران وارد قانوني يا و
خاص روش‌هاي با كه مي‌بيني را افغاني مختلف گروه‌هاي وضوح به باشي ، افغانستان در روز
.مي‌رسانند فروش به مناسب قيمت‌هاي با و كرده ايران وارد را اروپايي كالاهاي
ميليون از 3 بيش كه اين از ما رسيد پايان به افغانستان در سپتامبر جنگ 11 كه روزي
ياد ايران سفيران‌تجاري عنوان با آنان از و مي‌باليديم خود به داشتيم ايران در افغاني
نه اما بود خواهيم يكديگر كنار در افغانستان ملت با ديگر باري كه گونه اين بهميكرديم
هرات ، مزارشريف ، در بار اين بلكه ايران بزرگ شهرهاي ديگر و تهران شيراز ، اصفهان ، در
ترك مرتفعش كوه‌هاي و وسيع دشت‌هاي تمام با را افغانستان كه زماني ما..و كابل
اين در ايران براي جايي امروز آيا كه مي‌خورد را ذهنمان خوره مثل درست چيزي مي‌كرديم
داشت؟ خواهد وجود جهاني اقتصاد جديد نقشه
|
