يكم و بيست قرن در دانشگاهي آموزش مباني
:اشاره
جامعه از.است جامعه در دانشجويي جامعه و علم پرورش و رشد چگونگي گرو پيشرفتدر
علم رشد فرآيند در آنان كه نسبتي به رو اين از.سربرميآورند مديرانكشورها دانشجويي
عميقتر و آگاهتر پيشرفته ، جامعه ايجاد چگونگي درك به نسبت جويند ، مشاركت جامعه در
توجه امر اين است ، يافته افزايش محسوس طور به امروز علم از ناشي مزيتهاي ميشوند ،
عنوان به متخصص نيروي به "انساني نيروي" تبديل جهت برنامهريزي به را سياستگذاران
و مطالعات دفتر در امريكه چنين به عنايت با زير ترجمه.است داده سوق "انساني سرمايه"
فناوري و تحقيقات علوم ، وزارت اجتماعي و فرهنگي معاونت اجتماعي و فرهنگي برنامهريزي
.ميرسد چاپ به شده ، تهيه
انديشه گروه
دانشجو /يونسكو ديالوگ -1
عالي آموزش در دانشجويي چشمانداز -1
جوانان مسائل به اجتماعي نگاه مجدد ارزيابي ضرورت بر خاصي تاكيد يونسكو كل دبير
در را فرهنگي و اجتماعي سياسي ، حيات مهم نقشهاي ايفاي كه هستند اينان زيرا است ، داشته
با ويژهاي گزارش سال 1996 ، در منظور ، همين به.داشت خواهند عهده بر جهاني جامعه آينده
اين ديدگاههاي تا شد تدوين "دانشجويي چشمانداز ;يكم و بيست قرن در عالي آموزش" عنوان
.كند تبيين يونسكو سالگرد پنجاهمين گزارش از بخشي عنوان به را گروه
علاقه بر متحول ، جهان در عالي آموزش مورد در دانشجويي ديدگاههاي يافتن براي يونسكو
از.است كرده تاكيد هستند جامعه آتي توسعه بزرگ سهامدار كه گروه اين سخنان شنيدن به خود
صورتي به و شود اظهار آنان عقايد كه است لازم هستند ، آينده اينانمديران كه آنجا
احساس كه جواناني حمايت بدون.يابد انتشار توسعه اين سهامداران ساير ميان در گسترده
دارند ، توسعه فرآيند بردن پيش منظور به شده برگرفته الگوهاي و اصول به نسبت مساعدي
.گيرد قرار خطر معرض در جدي صورت به است ممكن فرآيند اين آينده
جوانان چرا:است متمركز اساسي ولي ساده پرسش سه بر مورد اين در دانشجويي مباحثات
ميآورند؟ دست به را دانش اين چگونه و ميگيرند؟ فرا چيزهايي چه ميشوند؟ دانشگاه وارد
تعادل برقراري به نياز آنها فوريترين كه كرد آشكار را عميقي دغدغههاي آنان تاملات
به بلكه آنان ، دروس محتواي به فقط نه امر اينبود تربيت و تعليم ميان درست و دقيق
به اينها ، وراي در و خاص گروههاي آموزش نيازهاي فهم در سيستم ظرفيت به اساتيد ، كيفيت
.است مربوط ميشود ، ترويج آموزش فرآيند طول در كه جمعي و فردي ارزشهاي
و حوزه اين اصلي مسائل از كه داد نشان خود بحثهاي خلال در دانشجويي جامعه
قابل راحتي به مسائل اگر كه دريافت حال عين در و است آگاه خوبي به آن پيچيدگيهاي
كه آرمانهايي و تصورات ميان تفاوت بر دانشجويان.نيستند چنين راهحلها اما تعريفاند ،
دو ، اين تفاوت و كردهاند برخورد آن با كه واقعيتهايي و داشتهاند ودانشگاه درس از
اعتراف نيز متراكم دانش بر مبتني دنياي مقتضيات به اين ، وجود با داشتند ، خاص تاكيد
نگاه بايد جهان سراسر در آموزش سياستگذاران كه گرفت قرار اشاره مورد موضوع اين.كردند
دستخوش مهارت و دانش به دسترسي و توليد آن در كه كنند تنظيم اجتماعي جديد نظم با را خود
فرآيند در علم كه ميدادند تشخيص خوبي به را اين دانشجوياناست شده عميقي تغييرات
اولويتهاي صدر در روشنتر ، تعبير بهاست حياتي عامل يك است وقوع حال در كه شدن جهاني
كه هستند نيروهايي همان جهاني نيروهاي ;است جهاني نيروهاي عرصه به ورود كشوري هر
اين كه موسساتي و آن كاربردهاي علم ، توزيع و توليد.ميدهند شكل را اجتماعي تغييرات
.دارند قرار منازعه اين پيكان نوك در ميكنند ترويج را فرآيند
را آموزش مشي خط بتواند كه جديد تربيتي و تعليم نگرش يك ايجاد دانشجويان ميان در
مورد دهد قرار تاثير تحت را مربوط موسسات و سيستمها هويت نهايتا و كند بازپردازي
كه كرد خواهد تغيير گونهاي به آموزش روش و محتوا تغييراتي ، چنين سايه در.بود حمايت
موقعيت به جدي و خاص توجه هدف اين به رسيدن براي اما.كند تربيت ماهر انساني نيروهاي
حمايت مورد جوامع از توجهي قابل بخشهاي سوي از ايده اين اگر.است اساسي عامل يك شغلي
.برساند مدد تربيت و تعليم فرآيند به شكل بهترين به تواند نمي نگيرد ، قرار قاطع
ميشود حاصل عالي آموزش كردن بينالمللي از كه امكاناتي بر دانشجويي مباحثات همچنين
كنار در بشري ظرفيتهاي افزايش به كه ميكند تقويت را تماسهايي امر اين.كرد تاكيد
توسعه از متعددي جنبههاي فرهنگي تنوعهاي اين و ميشود منجر فرهنگي تنوعهاي با آمدن
حاصل توفيقي زمينهها اين در اينكه اماميدهند قرار تاثير تحت را اجتماعي و اقتصادي
تخصصي تواناييهاي تا دارد توسعه فرآيند در مشاركتكنندگان كليه اراده به تام بستگي شود
.دهند تطبيق اجتماعي و فرهنگي مختلف زمينههاي با را خود و كنند بازي وارد را خود
شهروندي و عالي آموزش
گذشته ، دراست بوده اجتماعي رهبران تربيت عالي آموزش سنتي نقشهاي اصليترين از يكي
دانشگاهي درجه يك هم همين براي.بود نخبگان شخصيتي شاخصهاي از يكي پيشرفته مطالعات
براي را نفر يك تعليمات ، بودن انحصاري واسطه به و نسبي محدوديت واسطه به ميتوانست
كه تغييري.است كرده بسيار تغيير اوضاع امروزه اما.كند مجهز اجرايي مسئوليتهاي پذيرش
معمولي ارزش و متوسط اعتبار با را عالي تحصيلات و است دانشگاهي نظام شدن انبوه از ناشي
براي شهروندان پرورش و آموزش به نياز يعني موضوع ، ديگر وجه حال ، عين در.ميكند عرضه
.است باقي خود برقرار هنوز آن چالشهاي و خودشان زمان خاص اجتماعي فضاي با آنان تطبيق
آينده مسير به نسبت بدبيني حتي و ابهام احساس نوعي بيستم قرن انتهاي در اين ، بر علاوه
تربيت ضرورت امر اين و دارد وجود اجتماعياش عمده مسائل حل براي بشر توانايي و جامعه
قرن براي آموزش" گزارش اساس بر.ميكند افزون عالي آموزش كاركرد عنوان به را شهروند
هم با كردن ، كار هم با بودن ، هم با فراگيري از عبارتند كنش مبناي چهار "يكم و بيست
اگر البته اينكه گو است ، عالي آموزش وظايف از فراگيري اين.كردن زندگي هم با و دانستن
.نيستند سهلالوصول هم چندان اهداف اين بگيريم ، نظر در را مشكلات مختلف جنبههاي
ديگر طرف از و خود بومي جامعه براي مسئوليت حس داشتن معناي به طرف يك از شهروندي ،
لايه دو هر اين كردن جمع براي.است جهاني دهكده وسيعتر فرهنگي -اجتماعي زمينه درك
رفتاري فكر طرز ميتوان آنها كمك به كه است اصلي ابزار سه "آموزش" و "اطلاع" ،"ارتباط"
است فرهنگي چند و متنوع فزاينده صورتي به كه جهاني در كار و زندگي براي كه كرد كسب را
.است ضروري ميشود ، تحمل كمتر آن در گروهي همبستگي و تكثر ميرسد نظر به ولي
درآمد ، :ميكند مطرح توسعه شاخصهاي عنوان به را زير موارد "بشر پيشرفت" گزارش
خط از گرفتن فاصله و زندگي استانداردهاي بهداشت ، و آموزش به دسترسي اجتماعي ، يكپارچگي
اين تا ميكنند تلاش و رنجاند در پيشرفت در نابرابري از معمولا جوانانفقر
عالي آموزش كنندو علاج مدني جامعه در تعهدپذيري و حرفه انتخاب طريق از را نابرابريها
ملي وسيع گستره بر مشتمل شهروندي امروزهدارد نقش تعهدپذيري خصوصا زمينه دو هر اين در
و درك به نسبت كه است شدهاي تعريف ارزشهاي و اخلاقي شجاعت نيازمند و است بينالمللي و
آموزشي برنامه يك طريق از ميتواند عالي آموزش.ميآورد تعهد دگرانديشان تحمل
به موثر ، گونهاي به دانشگاهي محيطهاي در جابهجايي و تحرك در تسهيل و بينالمللي
نيز و بينالمللي روابط و انساني امور زمينههاي در مطالعات.كند كمك شهروندي ارتقاي
بسياري مهم هدف نيز اين.باشد شهروندي توسعه مددكار اين از بيش ميتواند زبانها آموزش
.است يونسكو فرهنگي ريزي برنامه كرسيهاي نيز و اجتماعي تغييرات برنامههاي از
و اهداف زيرا شود ، فروكاسته صرف فني تعليم به نميتواند هرگز عالي آموزش
دانشجويان حال ، عين در.است متخصص نيروي پرورش از وسيعتر بسيار آن چشماندازهاي
بزرگسالان عنوان به مايلاند و دارند (تخصصي آموزش)تعليمات سوم مرحله از بزرگي انتظارات
.بخوانند چالش به را خودشان پيشرفت و جامعه پيشرفت به راجع اصلي مسائل از شماري جوان ،
است ، معتبر هنوز فقط نه شده ، تربيت و درخشان ذهنهاي توليد در حوزه اين سنت اين ، بنابر
.باشد است ، متفاوت آينده به نگاهشان نوع كه نظامهايي در حتي موسسات تمامي هدف بايد بلكه
به نسبت متينتر موضع و عميقتر فهم به وابسته زيادي حدود تا جديد جامعه يك
عنوان تحت كه است سوم هزاره در عالي آموزش براي اصلي چالش يك اين.است متفاوت پديدههاي
حمايت جدي طور به يونسكو طرف از "بينالمللي شهروندي" يا "فرهنگي دگرپذيري توسعه ضرورت"
.ميشود
جاري اقتصاد فضاي
اين بر.دارد محوري جايگاهي توسعه فرآيند به راجع بحث هر در اقتصادي سياستگذاري عرصه
شامل بايد عالي آموزش خصوص در تحليلي هر شهروندي ، آيين ترويج مهم موضوع كنار در اساس ،
اين از مسائلي به كه مختلف الگوهاي.ميكند متصل كار دنياي به را آن كه باشد محتوايي
مورد برميخيزد اقتصاد جاري روندهاي از كه را پيآمدهايي ناگزيرند ميپردازند ، دست
كاهش و برنامهاي غير اقتصاد به كلي رويكرد يك شامل امر اين.دهند قرار ملاحظه
دستكم ثروت جديد الگوهاي.است اجتماعي سياستگذاري با ارتباط در دولت مسئوليتهاي
را ثروت به راجع اجتماعي تفكر و ميدهد قرار تاثير تحت را يكم و بيست قرن اوليه سالهاي
.ميكند متحول خصوصي يا عمومي امر عنوان به
عالي ديدگان آموزش اشتغال مساله به را توجهات اقتصاد جاري فضاي فزاينده بيثباتي
ماهر افراد نيمهبيكاري يا بيكاري ميتواند شرايط ، به بسته اصطلاح ، اين.است كرده جلب
در اشتغال ايجاد مشكلات با ارتباط در بايد مساله اين هم دليل همين به.شود شامل نيز را
.گيرد قرار مطالعه مورد كلي مقياس
همكاري سازمان عضو كشورهاي در بيكار ميليون كلي ، 35 برآورد يك اساس بر حاضر ، حال در
طولاني دورهاي كه را نفري ميليون رقم 150 آن بر ميتوان كه دارد وجود توسعه اقتصادي
آن از حكايت "بشر پيشرفت" گزارش.افزود ميكردهاند ، كار پارهوقت يا و بودهاند بيكار
كشاورزي ، بخش در عمدتا هم آن كار ، نيروي از درصد فقط 45 توسعه حال در جهان در كه دارد
مورد شغل ميليارد يك حدود در چيزي كه ميزنند تخمين اقتصاددانان.هستند اشتغال داراي
.(است غيرممكن تقريبا آن تحقق كه هدفي)دهد پاسخ را اشتغال تقاضاي بتواند تا است نياز
-علمي پرورش يا فرهنگي آموزش فاقد كه آنان از لايههايي خصوصا و جوانان ميان ، اين در
هم عالي آموزش از كه كساني حتي اما آسيبپذيرند ، وضعيت اين از ديگران از بيش هستند ، فني
.مواجهاند مشكلات با دائما مناسب حرفه يك يافتن در بهرهمندند
ميتواند پرورشي يا آموزش نوع چه كه كند كمك پرسش اين طرح به بايد دشوار وضعيت اين
.دارند اشتغال ايجاد به پويا رهيافتي كه كند تربيت را خطرپذيري كارآفرينان
دو ميآيد دست به ثابت اشتغال از كه "اقتصادي خاطر امنيت" و "شغل بودن سهلالوصول"
هر اصلي اولويت عامل دو اين چه اگر.مداوماند اقتصادي و اجتماعي رشد براي بنيادين عامل
درازمدت پيآمدهاي از كه حكومتها از بسياري براي ولي هستند ، كشورها همه در شهروندي
عليرغم.است برخوردار انكاري غيرقابل فوريت از هراساند ، در اقتصادي ناپايدار شرايط
بروز به كار دنياي و عالي آموزش ميان گفتوگو برقراري شد ، گفته كه دشواريهايي
.است انجاميده اشتغال ويژه به و جاري اقتصادي مشكلات حل براي راهكارهايي
انساني مهارت در سرمايهگذاري
كنوني ، متحول دنياي دراست يافته افزايش محسوس طور به علم از ناشي مزيتهاي امروزه
از كه كساني بشري ، جوامع پايدار توسعه فضاي در.است جمعي و فردي رشد ، گذرنامه آموزش
ميشود باعث اين و ميبرند رنج آشكاري فرودستي از بيبهرهاند ، مهارت و دانش به دسترسي
.يابد افزايش نگرانكنندهاي طور به غني و فقير كشورهاي ميان اجتماعي و اقتصادي فاصله كه
زمينهساز ميتواند حتي و شد خواهد منجر بيشتر تعادل عدم به درازمدت ، در شكاف ، اين
اينكه رابراي راههايي است شايسته ميرسد نظر به اساس ، همين بر.باشد نزاع و درگيري
اقتصادي فاصلههاي طريق اين از و كنيم جستوجو شود تقسيم متعادلتري طور به بتواند علم
كشورهاي پيشرفته و پيچيده دانش كه است اين مذكور سخن نتايج از يكي.دهيم كاهش نيز را
به خاصي وابستگيهاي كه پيراموني جوامع خاص بامنافع منطقهاي صورت به بايد صنعتي
.شود داده تطبيق دارند خود تاريخي و فرهنگي سنتهاي
مهمتر و تخصص اطلاعات ، شامل كه است پيچيدهاي و غني ابزار جعبه از عبارت دانش اين
كه معرفتي -عقلي تعليم ميان تعادل جستوجوي بحث به را ما امر اين.است خردمندي همه از
در ميكشاندكه ميپرورد متخصص نيروي كه فني -علمي تربيت و ميكند توليد جهاني شهروند
موفقيتآميز توليد يا آموزش.بود جدي حمايت مورد يونسكو همايش طول در دانشجويي بحثهاي
كه اين بر است مقتضي دليل انساني ، نيروي كيفي منابع توليد يا پرورش و خوب شهروندان
پرورش ، اقتصادي نظر از چه و آموزش اجتماعي نظر از چه عالي ، آموزش در سرمايهگذاري
.دارد مطلوبي بازگشت
بعد سطح در خصوصا را آموزش مالي منابع واقعبينانه گونهاي به كشورها حال ، عين در
دبيرستان ، دبستان ، از اعم)مهارت كسب مختلف حوزههاي تا ميكنند محدود (دانشگاه)متوسطه از
دست توسعه اهداف به بتوانند آسانتر ترتيب اين به و ببخشند بيشتري تعادل را (دانشگاه
آموزش ديگر انواع و آكادميك آموزش ميان تنگاتنگي اتصال و ارتباط شاهد نتيجه ، در.يابند
چنين.هستيم (...و آموزشگاهي عملياتي و فني تربيتهاي انواع شامل) متوسط از بعد
گاه و ميكند اقتضا را رفتارها و نگرشها تغيير زيرا نيست ، منازعه از خالي جهتگيرياي
فني تربيت به نسبت)مهمتري نقش ايفاي به دانشگاهها اين ، بر علاوه.است ريشهاي صورت به
يك كشورها از بسياري براي كه ،"مادامالعمر آموزش":شدهاند فراخوانده (حرفهاي و
بازار به را متغير نيازهاي كه است مهارتهايي كسب تداوم تضمين جهت در سياستگذاري اولويت
.ميدهد تطبيق كار
رياست تحت و يونسكو وسيله به كه "يكم و بيست قرن براي تربيت و تعليم كميسيون"
با رويارويي از است عبارت تربيت و تعليم اگر كه رسيد ملاحظه اين به شد ، برگزار ژاكدلور
دادن ، انجام يادگيري دانستن ، يادگيري:شود استوار مبنا چهار بر بايد آينده ، چالشهاي
به را كشورها برداشتي چنين.هم كنار در كردن زندگي يادگيري و ماندن باقي و بودن يادگيري
را آن كمتر و كنند تصور فراگيرتري بسيار معناي در را تربيت و تعليم كه ميراند سمت اين
بنابر.كنند محدود وصوري رسمي آموزش نظامهاي طريق از صرفا دانش آوردن دست به حصار در
لازم شرط وتربيت تعليم طريق از دانش به بازگشت ميشويم ، سوم هزاره وارد كه همچنان اين ،
.است بنيادي اقتصادي و اجتماعي پيشرفت
است ، توسعه فرآيند براي مهمي ابزار و بشر اساسي ازحقوق يكي فقط نه تربيت و تعليم
نظم بتوان كه گونهاي به است ، تمدن به دادن شكل وسايل تاثيرگذارترين از يكي بلكه
جامعه يك براي كه داد ارتقا را تعاون و همكاري و متقابل فهم وضعيت و عادلانهتر اجتماعي
.است لازم آزاد رقابت بر مبتني
منطقهاي پاسخهاي و عالي آموزش مسائل
:است زير قرار به حاضر حال در عالي آموزش مسائل مهمترين
دانشگاهي نظام شدن انبوه به كه كشورها تمام در عالي آموزش براي فزاينده تقاضاي -
;ميدهد قرار سوال مورد را سيستم ديگر اجزاي با آن تناسب و آموزش كيفيت و ميانجامد
تفاوتها ، كردن نهادينه و تربيت و تعليم متنوع شيوههاي آوردن فراهم به نياز -
به هزينهها كه گونهاي به عمومي درآمد از عالي آموزش سهم نگهداشتن ثابت يا كاهش -
گيرد ، قرار اصلي كنندگان استفاده عهده بر فزايندهاي طور
و توليد علت به و دانشگاهي و دانشجويي تحرك علت به عالي آموزش شدن بينالمللي -
;ارتباطات و اطلاعات فني امكانات اثر بر مهارت و دانش تبادل
چون پيچيدهاي مسائل كه عالي آموزش روي بر شده جهاني اقتصاد تاثير تبيين به نياز -
براي مهارتها تشخيص عمليتر راهبردهاي و شركتها تحصيلي بورسهاي هزينهها ، تقسيم
.دارد دربر را شود فعالتر جهاني كار نيروي اينكه
عمدهاي تغييرات دستخوش آينده هزاره در عالي آموزش كه است شده مسلم اينك كه آنجا از
ملاحظه مورد عالي آموزش جهاني كنفرانس اهداف با ارتباط در بايد فوق مسائل شد ، خواهد
:با ارتباط در يعني گيرد ، قرار
;شايستگيها اساس بر دانشگاهي آموزش به گستردهتر دسترسي -
;عالي آموزش نهادهاي بالاتر كارآمدي و بهينه مديريت -
;اقتصاد بخش با با و اجرايي مسئولان با عالي آموزش نزديكتر ارتباط -
غالبا است ، كرده وابسته هم به را آن مختلف هاي بخش شدن جهاني عصر كه دنيايي در
.كند حل را آنان عاجل مسائل و مشكلات كه برسند بومي راهحلهايي به نميتوانند دولتها
منظر ، اين از.كنند كمك مشكلات اين حل به كه است جهاني جامعه بخشهاي تمامي مسئوليت اين
و ملي محيطزيست مسائل با ارتباط در كليدي نقش كاركنان ، و دانشجويان از اعم عالي آموزش
تا متفاوت ، چند هر ملتها ، و افراد موفقيت و پيشرفت درجهميكند بازي خود منطقهاي
و حاشيهنشيني و تبعيض حذف قبيل از اجتماعي امنيت استراتژي گسترش به بسته زيادي حدود
امروزه.است اشتغال و آموزش درمان ، بهداشت ، امكانات از استفاده برابر فرصتهاي ارائه
مختلف مبنايي جهات از را شهروندان زندگي كه چرا ملتهاست ، تمامي اصلي اهداف موارد اين
شغلي و شخصي آرزوهاي تحقق قدرت داشتن آنها مهمترين از يكي كه ميدهد قرار تاثير تحت
.است
آموزش يعني سوم مرحله تربيت و تعليم در سرمايهگذاري ضرورت براي كه دلايلي بر علاوه
افراد به فرصترا اين عالي آموزش كه است تامل قابل هم نكته اين شد ، برشمرده دانشگاهي
بايد منظور اين تحقق براي.دهند ارتقا معنادار محتواي يك سطح به را خود زندگي كه ميدهد
ويژگيهاي تمام با منطقهاي زمينه يك درون در و كرد لمس را خاص جامعه يك خاص نيازهاي
قرار موسسهاي و سياستگذارانملي مقابل در كه مبنايي مشكلات حال ، عين در.گرفت قرار آن
همه از زيادي حدود تا راهحلهايشان و آنان اولويتبندي اما است ، يكسان جا همه در دارد
.ميشوند معادله اين وارد اقتصادي فاكتورهاي و اجتماعي -فرهنگي عوامل زيرا است ، متفاوت
:شود راشامل زير ملاحظات بايد عالي آموزش مسائل خصوص در بومي حلهاي راه
و آموزش روي بر امكانات تمركز اجتماعي ، ثبات قبيل از توسعه مشكلات.آفريقا در -
;نشود رانده حاشيه به عالي آموزش كه اين به منجر راهبردهاي
براي ساختارها و سيستمها گسترش و مدرنيزهشدن پويايي.عربي سرزمينهاي در -
و ناهمخوان اقتصادهاي فرهنگي ، تنوع متنيك در دانشجويان نيازهاي پاسخگوييبه
;ناپايدارياجتماعي
حاصل كار نيروي قوي بازار يك ميان تعادل ايجاد به نيازپاسيفيك حوزه آسياو در -
قابل انساني پيشرفت يك به شكلدهنده فرهنگي و اجتماعي عوامل و عالي آموزش در اصلاح از
;دوام
تحقيق و آموزش از ناشي سنتي پرستيژ ميان تعادل ايجاد براي جستوجو:اروپا در -
;بازاركار و عالي آموزش ميان ارتباط خطوط تقويت براي فشار و آكادميك
تقاضاهاي بتواند كه اين براي عالي آموزش فوري بازسازي.مركزي و اروپايشرقي در -
;گويد پاسخ را بازار اقتصاد حوزه به انتقال از ناشي اجتماعي تقاضاهاي و سياسي
دائم افزايش جهت در كارآمدتر مديريت.كارائيب حوزه و لاتين آمريكاي در -
در منطقه نقش كه گونهاي به دولتي ، و خصوصي بخش در انساني نيروي روي بر سرمايهگذاري
.كند پيدا بيشتري اهميت جهاني اقتصاد
و منابع دانش ، از بهرهوريمشترك به مشترك تعهد يك متنوعي شديدا فضاي چنين در
كه را كشورهايي تمامي راهنما يك عنوان به ميتواند كه دارد را ثابت عنصر يك حكم ارزشها
.است سودآور رابطه طرفين براي كه دهد سوق راهحلهايي سوي به مشتركند عالي آموزش در
مرديها مرتضي:ترجمه
دارد ادامه
|