توسعه عاملي‌براي نيافته آهن‌توسعه راه
ريلي حمل‌ونقل در خصوصي‌سازي
توسعه عاملي‌براي نيافته آهن‌توسعه راه
نخست اولويت عنوان به راه‌آهن گسترش بر ديگر بار خود بيانيه در اروپا نقل و حمل شوراي
ايران در نقل و حمل توسعه كلان برنامه‌هاي در كه است نكته‌اي اين كرد ، تاكيد نقل و حمل
.است گرفته قرار توجه مورد نيز
در راه‌آهن گسترش بر تاكيد با اروپا نقل و حمل شوراي در راه‌آهن اولويت‌بندي تفاوت اما
به رسيدن و باور از پس يافته ، توسعه كشورهاي تمام در كه است نهفته نكته اين در ايران
نقل و حمل زمينه‌هاي تمام در بالقوه‌اي مزيت‌هاي داراي ريلي نقل و حمل كه واقعيت اين
.مي‌سازند فراهم نيز را اولويت‌بندي اين براي نياز مورد لوازم و ابزار است ،
كه ديگر موارد از بسياري و لازم بسترسازي‌هاي بلندمدت ، و دقيق برنامه‌هاي مناسب ، بودجه
تحقق براي اجرايي راهكارهاي عنوان به است ، نقل و حمل از بخش اين گسترش و رشد ساز زمينه
مساعد و مناسب زمينه‌هاي ساختن فراهم و بسترسازي همين كه مي‌شوند گرفته درنظر اولويت
در راه‌آهن سهم از قبولي قابل سطح به كشورها اين رسيدن موجب راه‌آهن ، گسترش و رشد براي
.است شده اقتصادي توسعه به رسيدن نهايت در و نقل و حمل كل
بحث در":مي‌گويد باره اين در -دانشگاه استاد و اقتصاددان -ياوري محمدابراهيم دكتر
متعددي عوامل است ، دولتي كارگزاران و دولت‌ها تمام هدف كه اقتصادي توسعه و اقتصاد
متغيرها ، مهمترين از يكي ميان اين در كه شده‌اند معرفي بسياري متغيرهاي و شده شناسايي
."است نقل و حمل زيربخش‌هاي تمام در آسان و گسترده نقل و حمل
دنبال سرعت با را توسعه‌يافتگي كه كشورهايي مشخص و بارز مثال":مي‌كند تاكيد وي
داشتن بدون نفري ميليون تا 400 سرسام‌آور 300 بسيار جمعيت با كه است هند كشور كرده‌اند
و ابتدايي مراحل است توانسته راه‌آهن از بااستفاده سرشار ، و توجه قابل طبيعي منابع
."كند طي راحتي به را توسعه مياني
زيرا است بوده آن راه‌آهن مديون هند ، كشاورزي و صنعتي يافتگي توسعه":مي‌افزايد ياوري
فرهنگ برساند ، كشور اين نقاط دورترين به راحتي به را فناوري و تكنولوژي توانسته راه‌آهن
."هندببرد جاي جاي به را بهداشت و دهد گسترش را آموزش و
اظهار نقل و حمل بخش‌هاي ساير ميان در راه‌آهن مزيت‌هاي بر تاكيد با دانشگاه استاد اين
مثبت جواب اقتصادي نظر از كشورها تمام در مشترك طور به تقريبا كه چيزي آن":مي‌دارد
دنيا ، كشورهاي تمام در راه‌آهن اعم طور به است ، ريلي نقل و حمل و راه‌آهن است داده
."است ارزاني و سريع ارتباطي وسيله
و حمل به يافتگي توسعه متفاوت درجات در يافته توسعه كشورهاي تمام":مي‌گويد ياوري دكتر
را نقطه‌اي كوچكترين شما كه داده‌اند گسترش را شبكه اين چنان و كرده‌اند رجوع ريلي نقل
."نباشد شبكه اين پوشش تحت كه نمي‌كنيد پيدا آمريكا و اروپا در
و ريلي نقل و حمل بخش در بالقوه مزيت‌هاي داشتن و دنيا در موفق تجربيات اين تمام اما
ايران راه‌آهن تا نمي‌شود باعث كدام هيچ اقتصاد كل بر راه‌آهن گسترش و رشد تاثير درك
.گيرد قرار كشور اقتصادي تصميم‌گيران و برنامه‌ريزان مسوولان ، توجه مورد نيز
نشان اين كه است يافته كاهش همواره گذشته سال‌هاي در مسافر و بار حمل از راه‌آهن سهم
دست به را نقل و حمل از خود حقه سهم است نتوانسته اولويت داشتن رغم به راه‌آهن مي‌دهد
.آورد
از راه‌آهن سهم مقايسه و سال‌ها همين در ترابري و راه فصل عمراني بودجه‌هاي مقايسه با
چندان مسافر و بار نقل و حمل كل از راه‌آهن سهم مداوم كاهش نقل ، و حمل عمراني اعتبارات
.نمي‌رسد نظر به غيرطبيعي
نياز گذشته سال‌هاي انباشته و سنواتي عقبماندگي‌هاي دليل به ايران راه‌آهن كه حالي در
خطوط از بهره‌برداري توان و ناوگان افزايش و ريلي خطوط گسترش دارد ، دوچندان توجهي به
.مي‌رود شمار به بخش اين مبرم نيازهاي جمله از نيز فعلي
حدود حاضر حال در":مي‌گويد باره اين در -راه‌آهن شبكه توسعه و ساخت معاون -افشار صادق
جديد آهن خط كيلومتر هزار مطالعات 6 كه آن ضمن است ، ساخت دست در آهن خط كيلومتر هزار 3
."است رسيده پايان به نيز
اين جبران براي و نشده متصل ريلي شبكه به هنوز كشور استان‌هاي بعضي":مي‌افزايد وي
برنامه‌هاي را7س در ريلي ونقل حمل توسعه.است انجام دست در فعاليت‌هايي عقبافتادگي
و اهميت از نيز جهان كشورهاي ديگر در صنعت اين مزيت‌هاي به توجه با و دارد قرار كشور
."است برخوردار خاصي اولويت
لازم راهكارهاي آوردن فراهم دارد ، اهميت راه‌آهن براي اولويت تعيين از بيش كه آنچه اما
.گيرد قرار توجه مورد و شده پيش‌بيني بايد كه است اهداف اين به رسيدن براي
از.است مطرح ملي اقتصاد توسعه در اجتنابناپذير و اساسي نياز عنوان به ريلي شبكه توسعه
شبكه توسعه به توجه است ، درصد بر 80 بالغ چيزي كه اقتصاد در دولت سهم به توجه با طرفي
.باشد اجتنابناپذير و اساسي نياز اين رفع چاره مي‌تواند سنواتي بودجه‌هاي در ريلي
به خود عمراني هزينه‌هاي در نتواند دولت اگر":است معتقد باره اين در ياوري دكتر
آتي سال‌هاي در را عديده‌اي مشكلات كند ، توجه نقل و حمل بخش و راه‌آهن ساخت پروژه‌هاي
."داشت خواهد دنبال به
نگاهي با كشور اقتصاد در آن اهميت رغم به بودجه كه مي‌شود شروع جايي از مشكل دقيقا اما
تصويب و بررسي بالاخره و تدوين تهيه ، وزارتخانه‌اي و سازماني يا و منطقه‌اي محلي ،
قابل و ملموس والبته وزودگذر آني نيازهاي تامين فكر به بيشتر كه بودجه اين در و مي‌شود
البته و مدت طولاني زيربنايي ، -ملي پروژه‌هاي كه راه‌آهن پروژه‌هاي به سهمي است ، حصول
.نمي‌رسد است ، هزينه‌بر و ديربازده
مشكلات حل فكر به بيشتر خود منطقه‌اي و محلي نيازهاي رفع بر تكيه با نيز مجلس نمايندگان
توجه مورد را آهن خطوط احداث همچون زيربنايي پروژه‌هاي كمتر و هستند خود تابعه حوزه‌هاي
و حمل سهم كه مي‌شود همين تصويب ، روش اين و بودجه‌نويسي شيوه آن حاصل كه مي‌دهند قرار
در مسافر حمل كل از بخش اين سهم و نرود فراتر درصد از 20 بار نقل و حمل كل از ريلي نقل
بخش مسوولان براي آرزويي به دورقمي رشدهاي به دستيابي و نرسد هم درصد به 20 حتي كشور
.شود تبديل ريلي نقل و حمل
رشد به دستيابي":مي‌دارد اظهار -ايران اسلامي جمهوري راه‌آهن مديرعامل -سعيدنژاد محمد
."است راه‌آهن آينده اهداف از تاسال 88 كشور نقل و حمل كل سهم از درصدي تا 14 13
مشابه مدت با مقايسه در امسال نخست نيمه در نقل و حمل كيلومتر -تن ميزان":مي‌افزايد وي
."برسد درصد به 20 امسال پايان تا ميزان اين اميدواريم و يافته افزايش درصد پارسال 13
كه تاكيداتي تمام رغم به كه باورند اين بر اقتصادي صاحبنظران و كارشناسان از بسياري
باقي شعار حد در تاكيدات و اولويت‌ها اين همچنان شده‌اند ، قائل ريلي نقل و حمل بخش براي
.است نشده تبديل راه‌آهن رشد و گسترش براي ملي عزمي به و مانده
دست‌اندركاران تمام بايد ملي عزم اين آوردن وجود به براي كه معتقدند صاحبنظران اين
نمايندگان برنامه‌ريزي ، و مديريت سازمان كارشناسان جمله از برنامه‌ريزي و بودجه‌نويسي
راه‌آهني داشتن مثبت تبعات به نسبت را بودجه وتصويب تدوين تهيه ، فعالان ديگر و مجلس
عمراني پروژه‌هاي با متناسب اعتبارات اعطاي براي لازم بستر تا سازند آگاه گسترده
.شود فراهم راه‌آهن
كه نباشد لطف از خالي است جهان اقتصاددانان تاكيد مورد كه نكته اين يادآوري شايد
هند پول پشتوانه ولي است داخلي توليدات و تكنولوژي طلا ، جهان كشورهاي همه پول پشتوانه
.است كشور اين راه‌آهن
ريلي و جاده‌اي نقل و حمل بخش توسط شده حمل بار كيلومتر -تن وضعيت
(كيلومتر -تن ميليون)
|
(درصد) راه‌آهن سهم سالانه تغييرات
|
(درصد)جاده سهم |
(درصد) راه‌آهن سهم |
جاده |
راه‌آهن |
سال |
|
- |
3/79 |
7/20 |
41080 |
10699 |
73 |
|
/1 |
79 |
21 |
44720 |
11865 |
74 |
|
-/4 |
9/79 |
1/20 |
54080 |
13638 |
75 |
|
-/0 |
7/79 |
3/20 |
56496 |
14399 |
76 |
|
-/9 |
6/81 |
4/18 |
56166 |
12638 |
77 |
|
-/7 |
9/82 |
1/17 |
68310 |
14082 |
78 |
|
-/5 |
9/83 |
1/16 |
73835 |
14179 |
79 |
جاده‌اي و ريلي نقل و حمل بخش دو شده حمل مسافر كيلومتر -نفر وضعيت
(كيلومتر -نفر ميليون)
|
(درصد) راه‌آهن سهم سالانه تغييرات
|
(درصد)جاده سهم
|
(درصد) راه‌آهن سهم
|
جاده
|
راه‌آهن
|
سال
|
|
-
|
3/82 |
7/17 |
30030 |
6479 |
73 |
|
-/9 |
84 |
16 |
38430 |
7294 |
74 |
|
-4/14 |
3/86 |
7/13 |
44520 |
7044 |
75 |
|
-6/14 |
/88 |
/11 |
45990 |
6103 |
76 |
|
-/4 |
/88 |
/11 |
44520 |
6531 |
77 |
|
-/2 |
/88 |
/11 |
49470 |
6451 |
78 |
|
-/4 |
88 |
12 |
52341 |
7119 |
79 |
ريلي حمل‌ونقل در خصوصي‌سازي
ديدگاه
اسلامي اكبر
نشده تجربه واقعي شكل به سال اين 23 در كه دارد مزايايي ريلي حمل‌ونقل در خصوصي‌سازي
اين شدن سپري از كه تجربه‌اي ولي داده ، قرار تصويب مورد را خصوصي‌سازي دولت اگرچه.است
در نزديك آينده در خصوصي‌سازي‌كامل كه است اين مويد شده ، حاصل برنامه مدت از سال چند
و ناكارآمد را خصوصي‌سازي قانون سازمان‌ها از بخشي كه چرا نيست ، شدن پياده قابل كشور
به عامل را وزارتخانه‌ها ديگر ، گروهي كه صورتي در مي‌دانند فرآيند اين توقف اصلي عامل
كشور اقتصادي عمده جريانات در خصوصي بخش چنانچه.مي‌كنند معرفي خصوصي‌سازي رسيدن بن‌بست
مدنظر را سود توليد و بهره‌وري مقوله و نشود وارد ريلي حمل‌ونقل حوزه در كوتاه‌مدت در
بخش و دولتي بخش ما كشور اقتصاد در تاكنون.كرد فصل و حل را مشكلات نمي‌توان ندهد قرار
شده تصور ندارند يكديگر با تجاري و سازماني ارتباط هيچ كه مستقل مقوله دو صورت به خصوصي
.است
ديگر كشورهاي تجربه از بايد ريلي حمل‌ونقل در خصوصي‌سازي فرآيند ادامه و تحقق براي
.كرد استفاده
است ، خصوصي‌سازي نمونه‌هاي بهترين از يكي آن مسافري راه‌آهن شركت كه ژاپن كشور در مثلا
مسافري ، بخش به باربري شركت‌هاي و شده داده قرار مسافري بخش اختيار در آهن خطوط تمام
عوارض محل از مسافري بخش براي ترتيب اين به مي‌كنند پرداخت را آهن خطوط از عبور عوارض
كه شده داده اجازه مسافري راه‌آهن به اين ، بر علاوه.است شده ايجاد سوددهي باري قطارهاي
.دهند اختصاص مسافري بخش به و فروخته روز قيمت به را راه‌آهن زمين‌هاي تمام
كه دارد وجود خصوصي‌سازي راستاي در عمده‌اي مشكلات ريلي حمل‌ونقل حوزه در ما كشور در
موانع اصلي‌ترين را آن بتوان شايد كه است مقرراتي و حقوقي قانوني ، مشكلات ، اين از بخشي
.است غيرممكن اساسي قانون نظر از راه‌آهن خطوط كردن خصوصي ايران در.دانست خصوصي‌سازي
.ندارند شدن خصوصي اجازه راه‌آهن جمله از مادر شركت‌هاي قانون‌اساسي اصل 144 اساس بر
راهكارهايي يافتن صدد در كاري گروه يك تشكيل با كره‌جنوبي كشور در كه است حالي در اين
در مناسب روش‌هاي كردن پيدا دنبال به گروه اين.هستند خود ملي راه‌آهن خصوصي‌سازي براي
.است راه‌آهن خصوصي‌سازي برنامه‌هاي اجراي براي نياز مورد مقررات و قوانين تدوين راستاي
نظارت ، سيستم نبود خصوصي‌سازي ، تفكر نهادينه‌نشدن راه‌آهن خصوصي‌سازي مشكلات ديگر از
جبران قوانين نبود و سوانح ريسك بودن بالا واگذاري ، قابل فعاليت‌هاي اولويت‌بندي فقدان
و است مالياتي مسائل شفافيت عدم و قرارداد انعقاد و تصميم‌گيري فرآيند بودن كند خسارت ،
را خود شغل حوزه ، اين در خصوصي بخش ورود با مي‌كنند گمان دولتي كارمندان مهمتر همه از
.كرده‌است كندتر و كند ريلي حمل‌ونقل در را خصوصي‌سازي روند مشكلات اين تمام مي‌دهند ، دست از
كوچك‌سازي بايد شود ، فراهم لازم بستر بايد ريلي حمل‌ونقل در خصوصي‌سازي روند تسريع براي
هرچه بايد كه است كار اين اولويت‌هاي از تمركززدايي و انحصارزدايي بالاخره و بگيرد صورت
شبكه بازرگاني بخش چهار از بخش دو قزاقستان كشور در مثال طور به.شود انجام زودتر
به مي‌تواند راه‌آهن روش اين با زيرا كرده‌اند واگذار خصوصي بخش به كاملا را راه‌آهن
.دهد پاسخ بازار در بيشتري تقاضاي
از 2 بيش آينده سال در 14 بتواند خصوصي‌سازي انجام با است اميدوار قزاقستان راه‌آهن
خدمات بهبود و لوكوموتيوها زيربنايي ، ساختار كردن مدرنيزه براي سرمايه دلار ميليارد
.كند جذب مسافري
دنبال به ريلي حمل‌ونقل بخش در خصوصي‌سازي كه است مزيت‌هايي از حاكي موارد اين تمام
:كرد اشاره موارد اين به مي‌توان جمله آن از كه دارد
ريلي حمل‌ونقل اقتصاد به مردمي مشاركت تزريق (1
رقابت روح دميدن (2
بالا بازاريابي توان (3
اشتغال‌زايي (4
دولت هزينه‌هاي كم‌كردن (5
ارزان نيروي از كارآمد استفاده (6
.تحريم‌ها از اجتناب براي ابزاري (7
.گيرد قرار دولتي بخش فعاليت‌هاي مكمل مي‌تواند خصوصي بخش پويا اقتصاد يك در بنابراين
عيار تمام ضرورتي آن اجراي و اجتناب غيرقابل فرآيند يك خصوصي‌سازي كه است اين واقعيت
.گيرد قرار محاق در نبايد و است
|
