كداميك؟ ساختماني تراكم فروش عدم يا فروش
پيادهها و سوارهها آوردگاه ;تهران
جهان خوابگاهي شهر بزرگترين كرج
ميخواهد سايه تهران
كداميك؟ ساختماني تراكم فروش عدم يا فروش
بلكه شود ساخته مسكوني واحد زياد تعداد كه نيست اين مهم بزرگ شهرهاي و تهران براي
اينكه نه كنند زندگي سلامتي و نشاط با آن در مردم تا شود ، بنا زيبا شهر كه است آن مهم
نخ چهار يا سه كه است اين مثل تهران در كودك هر كه است آلوده آنقدر پايتخت شود گفته
ميكند دود سيگار
هزار و 650 ميليون معادل 7 افق 1400 در تهران جمعيتپذيريبراي حداكثر پيش سالها از
مجاز مرز از جمعيت ميزان به 1400 مانده سال حال 19.است شده زده تخمين برآوردو نفر
است كرده عبور
متوقف و مهار كجا در آن رشد و كجاست تهران انتهاي و ابتدا گفت درستي به نميتوان امروز
صورت به آن توسعه شهرو فروش نظريه بودن برنادرست دليل بهترين موضوع اين.ميشود
است آن عمودي رشد طريق آناز افقي رشد از جلوگيري هدف عموديبا
صالحآبادي علي مهندس
ايران عمران مهندسين انجمن مديره هيات عضو
به عدهاي.است درآمده اجتماعي منازعه يك صورت به ماههاست ساختماني تراكم فروش مساله
حقوق نموده ، كسب درآمد طريق اين از تا ميورزند ، اصرار گذشته سبك به شهر فروش استمرار
گشودن با.كنند هزينه شهر اوضاع بهبود براي را آن سرريز و بپردازند را شهرداري كاركنان
وارد ديگر شهر كلان چند و تهران شهر بر مساله اين كه خسارتهايي و پنهان و پيدا زواياي
شهر فروش مخالفين تعداد بر و كاسته تراكم فروش موافقين تعداد از روز به روز است كرده
توسط شروع ، (تهران اسبق شهردار) كرباسچي آقاي توسط بار نخستين سياست اين.ميشود افزوده
آن بودن ارزان خاطر به ملكمدني آقاي مديريت دوره در و تداوم سابق شهردار الويري آقاي
!گرديد؟ متوقف
ساز و ساخت و زمين فروش و خريد گذشته دهه دو در تورم با توام اقتصادي ركود تداوم با
صنعتي ، توليد زمينههاي در كه اين جاي به كلان و خرد سرمايههاي تدريج به و گرفت رونق
مساله اين شتاب شد ، سرازير مسكن و ساختمان بخش به گردد ساماندهي و هدايت..و كشاورزي
اطمينان قابل سرمايهگذاري و سود كسب دنبال به كه افراد از بسياري كه شد تند آنقدر
را ملكي تهران در آن قبل از تا فروختند بزرگ و كوچك شهرهاي در را خود ملك بودند ،
در بالا سودآوري.برسانند فروش به شده تمام قيمت برابر چندين به ساخت از پس و خريداري
خود اندك زحمت با عدهاي و دگرگون پايتخت چهره سريعا شد سبب تهران شهر در ساختمانسازي
افزايش زمين قيمت و شلوغ نتيجهشهر در يابند دست سرشار سود و كلان سرمايه به توانستند
.يافت
در ساختمان ساخت رونق دوره از قبل به نسبت طبقاتي شكاف شد باعث نسنجيده سياستهاي
نصيب سود بيشتر روند اين در.گشت عميقتر و عميقتر تهران ويژه به شهري مناطق
و آسيبپذير كمدرآمد ، اقشار متوجه خسارت بيشترين و بفروشها و بساز و سرمايهداران
و تهديد محيطزيست و شد گرفته ناديده تهران در معماري هويت !شد؟ ثابت درآمدهاي داراي
.شد ساز و ساخت آمار افزايش سبب سياست اين.افتاد خطر به شهروندان از نفر ميليونها سلامت
مناطق افتادن رونق از و بزرگ شهرهاي مرفهنشين مناطق شدن آباد سياستي چنين نتيجه
افراد كردن خانهدار و آباداني و عمران سياست اين از هدف چند هر شد ، شهرها فقيرنشين
ميتوان مدعا اين اثبات براي.شد مبدل خود عكس به عمل در سياست اين ولي بود بيخانمان
.كرد نتيجهگيري وآنگاه رجوع عيني مشاهدات و آمارها به
و مناطق 1 در و 80 سالهاي 79 در ساختماني تراكم بيشترين ميدهد نشان موجود آمارهاي
سوال اين اينك !است؟ شده فروخته شهرداري توسط (سعادتآباد و شميرانات)تهران شهرداري 2
و دليل چه به كه است مطرح شهرسازي صاحبنظران و مجلس نمايندگان كشور ، ارشد مديران براي
كشور كدام در است؟ بوده چه سياست اين آورد دست شد؟ اتخاذ سياست اين كارشناسي نظريه كدام
اقتصاد بر بابت اين از كه زيانهايي و خسارات مقابل در است؟ شده استفاده شيوه اين از
سياست اين با هستند شدن خانهدار طالب كه افرادي آيا است؟ بوده چه شد وارد كشور
گاه تنفس كه..و كرج تهران ، اطراف باغات تخريب مسئول مهمتر همه از شدند؟ صاحبخانه
دست از چه ديد بايد سياست اين اجراي از دهه يك از پس است؟ ارگاني چه بودند پايتخت
شهرهاي افق براي ضرورت يك و واقعيت يك مساله اين آوردهايم؟تحليل دست به چه و دادهايم
تبع به و شهرسازي روند به ميتوان شود انجام درستي به تحقيق اين چنانچهاست كشور آينده
.گشت اميدوار شهرنشيني آن
به نسبت شهر وضع است؟ بوده چه محيطزيست بهبود و پايدار توسعه براي طرح اين دستاورد
تراكم فروش كه باورند اين بر ساختماني تراكم فروش طرفداران بدتر؟ يا شده بهتر دهه 60
صورت به را شهر تراكم فروش و ميدهد كاهش را زمين قيمت بزرگ شهرهاي و تهران در ساختماني
هر ازاي به زمين قيمت سهم چند هر.مينمايد جلوگيري آن افقي گسترش از و گسترش عمودي
معلوم و مشخص زمين قطعه يك روي بر ساختماني تراكم افزايش با ساختماني زيربناي مترمربع
و آمارها.يابد افزايش شهر كل در اراضي قيمت ميشود سبب تراكم فروش ولي مييابد ، كاهش
بزرگ شهرهاي و تهران در اراضي قيمت صعود سير.ميرساند اثبات به را فرضيه اين قرائن
زمين قيمت نوسان.است يافته تداوم گسيخته لجام صورت به تاكنون تراكم فروش آغاز از كشور
به مسكن و زمين قيمت متناوب طور به مدت اين در زيرا است بيسابقه تهران تاريخ در مسكن و
عمودي توسعه با ميكردند فكر كه آنهايي ديگر طرف از.است يافته افزايش شدن ارزان جاي
واقعيتها زيرا ، بودند شده محاسباتي خطاي دچار ميشود جلوگيري آن افقي گسترش از پايتخت
بيقواره صورت به دهه 60 و انقلاب از قبل به نسبت تهران ميدهد ، نشان را مطلب اين عكس
تهران انتهاي و ابتدا گفت درستي به نميتوان امروزاست يافته گسترش افق و ارتفاع در
بودن نادرست بر دليل بهترين موضوع اين.ميشود متوقف و مهار كجا در آن رشد و كجاست
رشد طريق از آن افقي رشد از جلوگيري هدف با عمودي صورت به آن توسعه و شهر فروش نظريه
.است آن عمودي
مادر شهر توسعه كه كردهاند حل گونه اين دنيا بزرگ شهرهاي در را زمين قيمت مشكل
توسعه و انتخاب جديد مكانهاي مناسب فاصله به شهر اطراف در سبز كمربند احداث با و متوقف
از بسياري در شيوه اين.مييابد تداوم شهرسازي و معماري مقررات رعايت با آنجا در شهر
.است شده عمل دنيا بزرگ شهرهاي
و تهران غرب در چيتگر مصنوعي جنگلهاي احداث با تهران در دهه 40 از درستي به فكر اين
سازهاي و ساخت درمحاصره سالهاست مذكور جنگلهاي.شد آغاز تهران شرقي شمال در لويزان
.دارد وجود سبز كمربند اين زهرا بهشت اطراف در هم تهران جنوب دراست گرفته قرار بيرويه
گرفته قوت با سرخهحصار جنگل و تهران مصنوعي جنگلهاي اطراف در ساز و ساخت جلوي چنانچه
.شد خواهد بدتر هم كنوني شرايط از تهران اوضاع آينده در نشود
طريق از جنگلي مناطق بود قرار (تهران شهر جامع طرح نخستين) سال 1347 مصوب طرح مطابق
در تهران توسعه و كامل حلقه تهران جنوب طريق از و متصل يكديگر به البرز جنوبي دامنههاي
سياست واسطه به و معماري و شهرسازي به بيتوجهي علت به.گيرد انجام آن اطراف شهركهاي
مصوب طرحهاي خلاف بر تهران شمال و ماند ناكام سبز كمربند شهر ، فروش طريق از درآمد كسب
و ساخت ممنوعيت تامل قابل نكته.است پيشروي حال در كوه دامنه در حيرتانگيزي طرز به
بر آن ساكنين سلامت براي ارتفاع اين در سكونت زيرا است متر بالاي 1800 ارتفاع در ساز
خانهسازي مذكور ارتفاع بالاي در عمل در ولي است ، خطرناك و مضر كارشناسان نظريه اساس
زيبايي بر و شود احداث بود قرار كه سبز كمربند جاي به مناطق اين در.است يافته تداوم
سازها و ساخت اين.ميشود ديده بلند ساختمانهاي ميكند كار چشم تا بيفزايد ، شهر
جدي اقدام اگر.است ساخته مبدل زشتي به باره يك به را البرز جنوبي دامنه زيباييهاي
ساز و ساخت و رفت خواهد پيش هم باز البرز دامنههاي در ساز و ساخت شك بدون نگيرد صورت
.مييابد راه نيز تهران درههاي درون به
بلكه شود ساخته مسكوني واحد زياد تعداد كه نيست اين مهم بزرگ شهرهاي و تهران براي
اينكه نه كنند زندگي سلامتي و نشاط با آن در مردم تا شود ، بنا زيبا شهر كه است آن مهم
نخ چهار يا سه كه است اين مثل تهران در كودك هر كه است آلوده آنقدر پايتخت شود گفته
.ميكند دود سيگار
سال در قاجار محمد آقا خاطر همين به.بود خوشنشين و زبان آذري ايل يك قاجار ايل
و خيرهكننده چشمهسارهاي و زيباييها با قصبه يك زمان درآن كه را تهران شمسي هجري 1210
فكر كسي زمان آن در آيا.برگزيد پايتختي به بود ، البرز دامنههاي در زيبا دره هفت داراي
دنيا آلوده شهر دومين و جهان غولآساي شهرهاي از يكي به سال از 170 پس قصبه اين ميكرد
بر اينكه يا كوهها دامنه در شهرها چقدر هر كه است شده اثبات شهرسازي لحاظ به شود؟ مبدل
به شوند ، بنا هستند برجستگي و بلندي و پستي داراي كه اراضي روي بر يا و تپهها روي
داراي توريستها جمله از بيننده هر و آن ساكنين براي و يكنواخت غير شهر ميزان همان
.بنشينند قضاوت به زمينه اين در توانند مي ديدهاند را استانبول كه كساني.است زيبايي
رويت قابل مساجد مناره شهر تمام از و شدهاند بنا تپهها روي بر مساجد استانبول در زيرا
بنا ماهور تپه و صاف سطح روي بر كه دنياست مهم شهرهاي از يكي نظر اين از تهران.است
پرداختن بدون گذرا نگاهي.است شمال به جنوب از ملايم شيب داراي آن اراضي و است گرديده
نزديك واقعيت اين به را ما دارد ، فراوان بحث محل كه تهران بيرويه رشد عوامل و علل به
و ملي عزم به كنوني شرايط از رفت برون و گذشته از پيشآمده مشكل رفع براي كه ميكند
به اينكه نه كنيم جلوگيري تهران افقي و عمودي گسترش از بتوانيم تا داريم نياز قوي اراده
طريق اين از و آوريم روي تراكم فروش مثل ابزاري به اقتصادي رونق و اشتغال ايجاد بهانه
تنها كه درآمدها كم و برسيم طبقاتي شكاف به آخر دست.كنيم حراج پولدارها براي را شهر
.باشند صاحبخانه خيال عالم در
و سوم برنامههاي اجراي علت به. بود نفر هزار دويست سال 1300 در تهران شهر جمعيت
استقرار ورامين و ساوه و كرج محورهاي در صنايع از بسياري و شد توجه صنعت به كه چهارم
رقم اين سال 45 در يافت ،
.رسيد نفر هزار و 700 ميليون دو به و شد 13برابر
داشت ، جمعيت نفر هزار بود 44 تهران مردم تفرجگاه و تفريح محل كه كرج سال همين در
سال طي 6.كرد اعلام نفر هزار و 759 ميليون را 6 تهران جمعيت سال 1375 سرشماري طبق
كه خودرو ميليون حدود 5/2 وجود ولي.است نبوده دست در جمعيت افزايش از درستي آمار گذشته
نشان تهران شهر محدوده تمامي حد از بيش شلوغي و دارند سال ده بالاي عمر آنها اغلب
بالاي 8 حاضر حال در آن جمعيت احتمالا و يافته افزايش روز به روز پايتخت جمعيت ميدهد
تهران در گذشته سال در 6 ساختماني كارهاي رونق جمعيت رشد دلايل از يكي.است نفر ميليون
ساير به را رونق اين تمركز عدم سياست مانند جديد سياسگذاريهاي با ميتواند دولت.است
و مسكن وزارت شهرسازي و معماري وقت معاون سال 1379 در هنگامي.كند هدايت كشور قطبهاي
شد خواهد لغو شهرسازي و معماري عالي شوراي مصوبه 329 كرد اعلام مطالعه بدون شهرسازي
كه آمد وجود به شهرداريها مقابل در تراكم خريد و پروانه اخذ براي بيسابقهاي ازدحام
تدريج به هجوم اين آثار.بود تهران در ساز و ساخت براي شهرداري به هجوم بيسابقهترين
نسنجيده سياستهاي هزينه مجبورند مردم و نمايانتر آن عوارض و ميدهد نشان رخ تهران در
.بپردازند را
كارهاي شهر اين تمام در كه ديد وضوح به ميتوان تهران شهر به گذرا نگاه يك با
تهران در برزن و كوي هر در بگويند كه نيست افتخار مسئولين براي.دارد جريان ساختماني
چهار كه است تمركززدايي سياست با متضاد اصل در عمل اين بلكه هستيم ، وسازها ساخت شاهد
را ساز و ساخت به توجه نميشد گذشته دهه دو در آيا.است مانده ناكام و شده آغاز پيش دهه
كنيم؟ تقويت پايتخت نهايت در و كوچك شهرهاي سوي به روستا از پلكاني
كه 19 شد احداث بنا مربع متر ميليون كشور 44 شهري مناطق در سال 1379 در آمار مطابق
!است؟ بوده تهران در (درصد حدود 40)آن مترمربع ميليون
و ساخت كل درصد به 40 نزديك و شد احداث تهران در مسكوني واحد هزار سال 1380 ، 169 در
در يا است تمركززدايي سياست راستاي در آمارها اين آيا.است داده رخ پايتخت در كشور ساز
.شد ساخته تهران در مسكوني واحد هزار با 169 شهر يك واقع در گذشته سال در آن ، با تقابل
اين.شد درصد مسكن 31 رشد نرخ و تهران 37 در زمين رشد نرخ سال 79 در بار نخستين براي
شش زمين قيمت زيرا ميكند ، رد را مسكن و زمين قيمت كاهش هدف با تراكم فروش نظريه ارقام
رخداد حالي در اتفاق اين.رسيد درصد به 37 آن رشد و گرفت فزوني مسكن قيمت نرخ بر درصد
كه ذيل مطالب به بحث شدن روشن براي !شد؟ اعلام درصد حدود 15 سال 79 در تورم رسمي نرخ كه
مييابد انتشار شهرسازي و مسكن وزارت نظر زير كه شماره 33 مسكن اقتصاد فصلنامه از عينا
.ميشود اشاره
سال در كه ميدهد نشان سال 1380 ، در مسكن ، و ساختمان در خصوصي بخش فعاليتهاي آمار
به درصد برابر 37 رشدي با كشور شهري غيرمسكوني و مسكوني ساختمانهاي در سرمايهگذاري 80
ساختماني پروانه و 886 هزار هم 147 روي بر دوره اين در.رسيد ريال ميليارد از 39800 بيش
.است داشته رشد درصد قبل 5/8 سال مشابه دوره به نسبت كه شد صادر
بوده دارا را مسكوني واحد هزار از 421 بيش احداث ظرفيت ساختماني پروانه تعداد اين
اين طبقات زيربناي كل سطح.ميدهد نشان درصد از 8/14 بيش رشدي سال 1379 به نسبت كه
درصد برابر 5/18 رشدي از قبل سال به نسبت كه است بوده مترمربع ميليون واحدها 6/56
.نميشود مشاهده يكسان به كشور نقاط تمامي در رونق اين كه است گفتنياست بوده برخوردار
واحدهاي تعداد حاليكه در.است شده صادر تهران در واحدها درصد از 4/38 بيش ساخت مجوز
رشد درصد به 5/15 نزديك بررسي مورد دوره در تهران در ساختماني پروانههاي در مسكوني
درصد كشور 9/0 شهري نقاط ساير در و درصد از 8/31 بيش نرخ اين بزرگ شهرهاي در است ، داشته
.است
نشان سال 1380 عملكرد از مسكن اقتصاد و برنامهريزي دفتر در شده انجام برآوردهاي
مسكوني واحد هزار و 85 مسكونيشهري واحد هزار هم 420 روي بر سال 1380 در كه ميدهد
بيانگر ارقام اين.است شده ساخته ريال ، ميليارد از 50هزار بيش سرمايهاي با روستايي ،
ساخت ركود و قيمتها افزايش توامان پديده دو حال اين با.است سال 1380 در مسكن بخش رونق
.ميطلبند عاجل راهحل كه هستند مسائلي كوچك ، شهرهاي در ساز و
اين در سال 1380 در كشور شهر در 30 اجاره و مسكن زمين ، قيمت از آمارگيري نتايج
دوره اين در قيمتها افزايش روند كه ميدهند نشان ارقام اين.است شده ارائه فصلنامه
به نسبت سال 1380 در تهران شهر در زمين مترمربع يك قيمت متوسطاست بوده صعودي همچنان
در.داشتهاند رشد درصد اجاره 33 و درصد مسكن 42 مترمربع يك درصد ، معادل 8/66 سال 1379
كرج ، سمنان ، بندرعباس ، شهرهاي در زمين قيمت.است مشابه بيش و كم نرخها نيز بزرگ شهرهاي
است ، داشته رشد درصد از 20 بيش نيز شهرها ساير در و درصد تا 60 بين 50 اردبيل ، و ساري
مسكن قيمت.است يافته رشد درصد تا 15 بين 12 زمين قيمت كه سنندج ، و دزفول شهركرد ، جز به
.است داشته رشد درصد از 20 بيش شيراز و همدان شهركرد ، جز به شهرها تمامي در تقريبا نيز
تنها9 و است داشته رشد شهرها اكثر در درصد تا 40 بين 20 ترتيب ، همين به نيز اجارهبها
.داشتهاند اجارهبها در درصد از 20 كمتر رشدي بررسي مورد شهر از 30 شهر
خانوارهاي برونفكني معناي به و شهرها اين مسكن بازار در تلاطم بيانگر ارقام اين
چيست؟ قيمتها افزايش اين علل.است بازار اين از درآمد ميان پايين قشر و كمدرآمد
از بالاتر درصد حدود 20 مذكور سال در مشهد و اصفهان شهرهاي در مسكن و زمين رشد نرخ
و زمين قيمت افزايش نرخ كه ناميد سالي ميبايد را سال 1379.است بوده رسمي تورم نرخ
آن برابر دو از بيش و گرفت فزوني رسمي تورم نرخ بر گذشته خلاف بر بار نخستين براي مسكن
"شهري رفاه" و "زيست كيفيت" پديده كنار در ميتوان را اقتصادي زيانبار پديده اين.شد
اولويتهاي جزو امروز دنياي در شهري رفاه و زيست كيفيت ارتقاي مساله.كرد ارزيابي و ديد
.است نزول حال در مقوله دو اين ايران در و است يافته توسعه كشورهاي اول
و بنا شهري استانداردهاي به توجه بدون و برنامهريزي و مطالعه بدون شهرها كه هنگامي
همه.است شهري رفاه و محيطي زيست كيفيت كاهش شهرهايي چنين مسلم نتيجه يابند توسعه
كه هستند معترف واقعيت اين به محيطزيست سازمان دستاندركاران جمله از صاحبنظران
رفع زمان آيا مواجهاند "نشاط و اميد" ،"شهري رفاه" ،"زيست" كاهش با تهراني شهروندان
تصميم و كرد فكر نبايد آيا كرد؟ آغاز بايد كجا از كيو است؟ نرسيده فرا معضلات اين
دوست آيا است؟ چقدر تبريز و مشهد اصفهان ، تهران ، نظير شهرهايي جمعيتپذيري حد گرفت
دوم گزينه طالب اگر نشاط؟ با و كمتراكم يا نماييم زندگي آلوده و پرتراكم شهري در داريم
آمار.كنيم عمل بدان و شناخته را روان و پاك خوب ، شهر يك داشتن قواعد است لازم هستيم
آن رشد (درصد از 5/0 كمتر)درصد شهر 4/0 جنوبي مناطق در سال 79 در تهران رشد ميدهد نشان
شهري مناطق در آن رشد و جمعيت از شدن تهي حال در گذشته به نسبت مركزي و مياني نقاط رادر
معناي آيا ميدهد؟ نشان را چيزي چه آمارها اين.است بوده درصد داراي 4/2 تهران تا 8 1
است؟ مرفهنشيني تقويت جز چيزي آمار اين
جمعيت شدن تهي شد ، گرفته جدي اروپا در معماري و شهرسازي به توجه بيستم قرن اول از
شده پذيرفته نظريه به قديمي و اصلي هسته پيرامون در شهرها گسترش و شهرها مركزي نواحي در
و پادگانها خروج مساله گرفت قرار توجه مورد غرب در شهرسازي در كه مهم مسائل از يكي.است
.بود پارك يا موزه به مراكز اين شدن تبديل و شهرها محدوده داخل از نظامي مراكز
بعدها ميشد ، احداث شهرها ورودي مدخل در پادگانها بيستم قرن اواسط و نوزدهم قرن در
مراكز اول پهلوي و قاجار دوران در غرب از متاثر هم ايران در.شد منسوخ اروپا در روش اين
باغشاه پادگان از نمونه براي.شد احداث شهرها از حفاظت هدف با و شهرها اطراف در نظامي
آنجا در او)بود ، مشروطه نهضت جريان در محمدعليشاه فرماندهي مركز كه (فعلي حر)
قلعهمرغي ، پادگانهاي.برد نام ميتوان (ميسپرد اعدام جوخه يابه و حبس را آزاديخواهان
.داشتهاند قرار تهران شهري محدوده از خارج قديم در همگي...و عباسآباد عشرتآباد ، جي ،
توسط تهران شهر محدوده داخل پادگانهاي آن اساس بر كه شد تصويب قانوني سوم مجلس در
يا و شهر شوراي اعضاي سوي از كه گزارشهاييشوند تبديل پارك به و خريداري شهرداري
داخل از مذكور مراكز انتقال جاي به ميدهد نشان ميشود ، اعلام شهرسازي و مسكن وزارت
.هستند محدوده داخل در گسترش حال در شده ياد مراكز شهر ، از خارج به تهران شهري محدوده
به ولي باشد توجيه قابل است ممكن ايران در امنيتي يا و نظامي لحاظ به چند هر اقدام اين
سازمان رئيس قهر و استعفا به منجر كه ورزشي مجموعه يك كنار در پادگان احداث معماري لحاظ
.نيست دفاع قابل شد وقت بدني تربيت
هزار و 650 ميليون معادل 7 افق 1400 در تهران براي جمعيتپذيري حداكثر پيش سالها از
مجاز مرز از جمعيت ميزان به 1400 مانده سال حال 19.است شده زده تخمين و برآورد نفر
در شود مهار جمعيت كنترل نرخ كه صورتي در تهران جمعيت ميشود پيشبيني.است كرده عبور
.است نفر ميليون حدود 15 سال 1400 افق
نزديك حالت بدترين در و نفر ميليون حالت 16 بهترين فعلي روند تداوم با سال 1400 در
هشدار يك پايتخت رشد حالت هر درميشود زده تخمين جمعيت افق 1400 در نفر ميليون به 20
.است ابعاد تمامي در كشور آينده براي جدي
هر باشيم ، ملي فاجعه يك منتظر بايد نيست ، بعيد آن امكان كه دهد ، رخ اتفاق اين اگر
و مهم نقش ميتوانند كلانشهرها كه دارد وجود نظريه اين جنوب كشورهاي در امروز چند
فنآوري از استفاده و اقتصاد شدن جهاني ملي ، ناخالص توليد ستد ، و داد در تعيينكننده
تجهيزات و تاسيسات نظير زيرساختهايي نبودن دارا خاطر به تهران ترديد بدون.نمايند ايفا
چنين از نميتواند...و آبي منابع نبود مترو ، نبود محيطزيست ، آلودگي مناسب ، معابر و
اجتماعي ، عدالت نظير پارامترها ساير به توجه بدون شهرها اقتصادي رشد.باشد برخوردار نقشي
.است فاجعه طبيعي منابع و محيطزيست مدنيت ،
با حداكثر كه بود كرده اعلام صراحت به وزيران هيات جلسه در نيرو وزير پيش دوسال
نفر ميليون يك شرب آب نياز خواهدبود قادر جديد چاههاي احداث و موجود منابع از استفاده
درستي بر گواهي سال 80 در تهران در آب جيرهبندي.نمايد تامين را سال 79 جمعيت بر مازاد
نيك دارند ياد به را تهران پيش دهه دو يا و سه شرب آب طعم و مزه كه آنهايي.است حرف اين
افزايش.است شده كاسته گذشته با مقايسه در تهران آب كيفيت از ميزان چه به ميدانند
.كاست خواهد تهران آب كيفيت از هم باز آينده در جمعيت
آينده دهه دو در تهران جمعيت به نفر ميليون هشت يا و پنج چنانچه ديد بايد حال
كرد؟ خواهد تامين را ميليوني يا 20 شهر 15 يك نياز مورد آب چگونه نيرو وزارت شود افزوده
تراكم فروش عدم زمينه در موضع راديكالترين نيرو وزير شرايط همين درك علت به
اين از كه.دارد شهرسازي و معماري عالي شوراي در و دولت در را تهران شهر در ساختماني
.ميكنند تحسين را او صاحبنظران نظر
شهر بيرويه گسترش موضوع گذشته از بيش گذشته سال يك در شهرسازي و معماري عالي شوراي
مفيد ترديد بدون تهران شهري منطقه ساماندهي جهتگيري در توجه اين دارد ، مدنظر را تهران
.است موثر و
خصوص در پزشكي آموزش و درمان بهداشت ، وزارت و محيطزيست سازمان دارند انتظار مردم
و آلودگي از ناشي عوارض و بشكنند را سكوت تهران در محيطزيست تزايد به رو آلودگي
حاضر حال در.برسانند مردم اطلاع به را آلاينده و دودزا خودروهاي از استفاده استمرار
.است تهران در آن درصد كه 17 ميشود مصرف كشور در بنزين ليتر ميليون روزانه 42
از دسته آن به كمك و يارانهها كردن متعادل جهت در اقدامي بنزين قيمت گرانكردن
حال در دولت زيرا.هستند خودرو فاقد و ميكنند زندگي ايران نقاط اقصي در كه است مردم
به مربوط مبلغ اين كه.ميكند پرداخت يارانه ريال حدود 1200 بنزين ليتر هر براي حاضر
.هستند خودرو داراي كه افرادي از گروه آن نه است ايرانيان همه
از جلوگيري و تهران شهر ساماندهي در شهر شوراي و شهرداري شهرسازي ، و مسكن وزارت نقش
.است تعيينكننده و مهم بسيار آن بيرويه رشد
ايشان اخيرا بود ، تهران شهر در تراكم فروش موافق شهرسازي و مسكن وزير قبلا چند هر
به ميكند پيشبيني تهران شهروندان براي كه خطرناكي آينده و حساس شرايط درك با هم
در تراكم فروش پرونده بايد شرايط اين با اين بنابر.است پيوسته تراكم فروش مخالفين
.كرد نو فكر است لازم شهرداري هزينههاي و تهران شهر اداره براي و دانست مختومه را تهران
پيادهها و سوارهها آوردگاه ;تهران
نميرسد مقصد به سروقت كس هيچ اما خودروهاست سيطره در شهر
نفر هزار با120 بود شهري بودند برگزيده پايتختي به را آن قاجار پادشاهان كه شهري
نفر ميليون و2 ساكن جمعيت نفر ميليون با 8 شهري به شده مبدل شهر همان اكنون.جمعيت
مربعي كيلومتر سطح700 در كه اتومبيل هزار و500 ميليون همراه2 به شناور ، جمعيت
اتومبيلهايياند تعداد ، اين از درصد كه 60 بدانيم است جالب.ترددند حال در تهران شهر
اتومبيل حجموسيع اين تردد.سرگردانند شهر در توقفگاه يافتن براي روز طول تمام در كه
انسانها حيات با مستقيم ارتباط آن عمدهترين كه دارد همراه به فراواني تبعات شهر سطح در
راهبندان ، و اتومبيلها توقف دليل به تهران ، هواي آلودگي شدت تنها بدينگونهكه.دارد
روزانه ديگر عبارت به.ميشود شهروندان از نفر و800 هزار سالانه7 مير و مرگ موجب
.ميدهند دست از را خود جان هوا آلودگي علت به هستند كودك يا سالمند بيشترشان كه نفر 20
تراكم صنايع ، وزير پيش چندي كه رسيده حدي به اتومبيلها اندازه از بيش تعداد
خبري ستاد گزارش به كه است درحالي ايندانست مسكن تراكم از بيشتر را تهران در اتومبيل
تهران ، در عمومي نقليه وسايل از غير به اتومبيلها ، بودن زمانفعال كل تهران ، ترافيك
اتومبيلهاي بودن روشن اما غيرفعال زمان و ساعت هزار و500 ميليون روزانه19
ميليون500 مجموع2 از ستاد ، اين آمار براساس اما و است ساعت ميليون غيرعمومي 25
دارد اختصاص عمومي و دولتي خودروهاي به دستگاه هزار تهران ، 130 در موجود اتومبيل هزار
"راهي" تاكسي هزار و35 تاكسي هزار مينيبوس ، 30 هزار اتوبوس ، 4 و500 هزار كه5
اتومبيل تعداد اين.(نشدهاند ثبت كه هايي"راهي" و موتورها از بگذريم) ميشود شامل را
مصرف پنجم يك معادل مقدار اين.ميكنند مصرف تهران در بنزين ليتر ميليون روزانه 2/10
.است كشور كل در بنزين
اسفنديار مهندس.نيست يكسان تهران در اتومبيل بالاي ظرفيت درباره موجود آراي البته
كه است كساني جمله از تهران ، شهري ترافيك سازمان برنامهريزي و مطالعات معاون صديقي ،
جمعيت ميليون با 2 نفري ميليون شهر8 يك در خودرو مالكيت ضريب به وقتي" دارد ، اعتقاد
وي "است پايين ديگر كشورهاي به نسبت ضريب اين كه درمييابيد ميكنيد ، نگاه شناور
كامل ما بزرگراهي شبكه هرچند.داريم خيابان كافي اندازه به ما من ، نظر به":ميگويد
كه درحالي دارد اختصاص بزرگراهي شبكه به شهري معابر سطح از درصد حدود19 اما نيست ،
سنتي شهرهاي و مدرن شهرهاي مورد كهدر است درصد تا 25 بينالمللي 20 [متوسط ]درصد نرم
شبكه انگلستان ، مانند كشوري به نسبت ما":وي گفته به ".است متفاوت (رم و آتن مثل)
ما ترافيك اصلي مشكل.دارند اتومبيل ما از بيشتر آنها اينكه ضمن نداريم ، كم بزرگراهي
سفرهاي جوابگوي بايد كه است ديگري سيستمهاي نبود در اشكال بلكه نيست ، نقليه وسيله تعداد
آلودگي كاهش اجرايي كميته رئيس گفته كارشناس ، اين سخنان مصاديق از يكي ".باشد ما شهري
انجام مسافركش خودروهاي با تهران در مسافران جابهجايي درصد 33 كه بود تهران هواي
تنها3 سواري خودروهاي با جهان بزرگ شهرهاي در مسافر جابهجايي براي رقم اين.ميشود
".است درصد
اغلب آنها كه شده شخصي مسافركشهاي تعداد افزايش باعث عمومي نقل و حمل وسايل كمبود
در شهري ترافيك حجم بر هوا كردن آلوده با كه هستند فرسودهاي اتومبيلهاي دارندگان
طرحهاي ساخت ، بحراني را شرايط افزودگي اين كه هنگامي.ميافزايند آمد و پررفت ساعات
در عادي شرايط در اما.شد گرفته پيش در خودروها تردد كردن فرد و زوج مانند ضربالاجلي
در ترافيك كنترل براي صديقي اسفنديار.بالاست همچنان اتومبيلها حجم ترافيك ، طرح محدوده
را روش يك نميتوانيم ما":ميگويد وي ندارد ، اعتقاد واحد روش يك اتخاذ به مناطق اين
كنترل محدوده اعمال.باشيم موفقيتش منتظر و كنيم اعمال را آن سخت و سفت و كنيم مطرح
پرترافيك شهرهاي اكثر هماكنون كه است موفقي روش داريم ما كه شيوهاي اين با ترافيك
و آمد تهران به وقتي لندن شهردار مثال برايرسيدهاند آن به ترافيك كنترل براي دنيا
ما كه روشهايي باهمان را كار اين و گرفت الگو تهران از ديد را ترافيك طرح محدوده
".بود ما طرح از موفقتر بسيار آنها طرح اما داد ، انجام داريم
محدوده31 يك ما":است باور اين بر تهران در طرح اين موفقيت عدم تشريحعلل در وي
و كرديم شناسايي ترافيك طرح محدوده عنوان به را آن و گرفتيم درنظر را مربعي كيلومتر
آن در كه است درحالي اين كرديم ، منع شخصي نقليه وسيله با منطقه اين در تردد از را مردم
آن از بتوانند مردم كه باشيم داشته مناسب عمومي نقل و حمل هاي سيستم بايد قضيه ، طرف
هم شهر آن كه است دليل اين به لندن در طرح اين موفقيت.بدهند انجام را كارهايشان طريق
بنابراين.دارد منظمي و مرتب تاكسيراني و اتوبوسراني سيستم هم و دارد كامل مترو
دست يا كنند ، استفاده شخصي اتومبيل از درونشهري سفرهاي براي شهروندان كه نيست الزامي
سو يك از متاسفانه ولي.ندارند شخصي اتومبيل از استفادهاي اوجترافيك ساعات در كم
طرح محدوده وارد ناچارند نيز مردم سو آن از و ميگيريم جدي خيلي را ترافيك طرح محدوده
".شوند ترافيك
راهبندان ايجاد در تصادفات سهم
مثال ، براي.ميكند چندان دو را مشكل حادثه يك رخداد تنها تهران ترافيك هزارتوي در
مسير در نوري فضلالله شيخ بزرگراه در خودروسواري دستگاه دو بين گذشته ، سال زمستان در
آن ، تبع به.انجاميد طول به ساعت دو آن از ناشي ترافيك و داد رخ تصادفي جنوب به شمال
.رسيد نيز(قدس شهرك) صنعت ميدان به شده متوقف خودروهاي صف طول
هدر سوخت و زمان لحاظ به -تصادف اين اثر بر كه خسارتي كرد برآورد ترافيك كنترل مركز
ريال ميليون به35 شد ، آمدند آنگرفتار از ناشي ترافيك در كه شهرونداني متوجه -رفته
ارزيابي ريال ميليون را5 شهري درون خسارتي تصادف رقم بالاترين مركز اين.است بالغ
هوا آلودگي و مصرفي سوخت مردم ، وقت متوجه تصادفها اين از كه زيانهايي اما.است كرده
در نقشي كه شهرونداني ساير را خسارتها اين آنكه ضمن.است رقم اين از بيشتر بسيار ميشود
اين در ترافيك روانساختن براي موثر عوامل از.بپردازند بايد نيز نداشتهاند تصادف
كه مطابقبرآوردي تهران در.است رانندگي و راهنمايي نيروهاي بهموقع حضور موارد گونه
دقيقه تصادفات10 به رسيدگي در تاخير دقيقه هر تصادف ، يك رخداد از پس شده ، انجام
شهر در رانندگي و راهنمايي سوي از تصادفات به رسيدگي مدت ميانگين و ميكند ايجاد ترافيك
از درصد كه6/19 كرد خواهيم باور موارد اين تمامي احتساب با.است دقيقه تهران26
.است بوده تصادفات از ناشي سال1380 در تهران شهر سنگين ترافيك
كل از درصد اينكه6/98 به توجه با پيام ، مركز سوي از شده ثبت اطلاعات براساس
فوت مورد و شده خسارت به منجر فقط كه بوده تصادفاتي دسته آن تهران در داده رخ تصادفات
ناشي تهران ترافيك از درصد كه6/19 ميشود گرفته نتيجه بنابراين نداشته ، پي در جرحي يا
نيست بد كنيم عرضه سهم اين از ملموستري صورت بخواهيم اگر.است بوده خسارتي تصادفات از
ثبت به تصادف فقره و 193 هزار گذشته23 سال تهراندر ترافيك كنترل شركت كه بدانيم
.است بوده خسارتي تصادفات آن از فقره و 871 هزار كه22 رسانده
كه اتومبيلي درصد و60 است حاشيهاي پارك محلهاي معضل تهران ترافيك ديگر معضل
خيابانهاي ازمساحت مربع حدود 5كيلومتر.سرگرداناند توقفگاه يافتن براي روزانه
مساحت از تا9درصد بنابراين8.ميشود اشغال پاركحاشيهاي عنوان به روزانه تهران
از كه است مشكلاتي جمله از نيز توقفگاه كمبوددرميآيد ثابت خودروهاي اشغال به معابر
بالا در موثر عوامل از آمدهو وجود به شهرسازي اصول رعايت عدم علت به گذشته سالهاي
.است ترافيك بردن
ميادين در گره گشودن
خودروها جمعآوري شدهطرح اجرا ترافيك روانسازي براي تازگي به كه طرحهايي از يكي
نيز صديقي مهندس و ميشود اجرا قوت با همچنان كه طرحي.است بوده چهارراهها و ميادين از
بين كه آماري مقايسهاي در":ميداند زياد بسيار ترافيك شدن روان در را طرح اين سهم
داديم ، انجام بود نرسيده اجرا مرحله به طرح اين كه مهرماه 1379 با سال1380 مهرماه
را امر اين عمده عامل من.داشتيم درترافيك رواني درصد طرح17 اين اجراي با كه ديديم
اجازه نقليه وسيله يكتقاطع در رانندگي و راهنمايي قانون طبق.ميدانم ميادين طرح
اتفاق ما ميادين در بينظميهايي متاسفانه ولي.ندارد را مسافر تخليه و بارگيري
و بدهند دست از باشند داشته بايد كه را اصلي كشش آن ما ميادين ميشد باعث و ميافتاد
.بيايد وجود به حركت در رواني حدودي تا كه شد باعث ميادين طرح.كنند عمل ظرفيت زير هميشه
است؟ بوده راهگشا مترو آيا
اين جمعيت از بخشي تا آمد شهري آمد و رفت كمك به مترو بالاخره سال ساليان از بعد
ترافيكتوسط بار كاهش صديقي مهندس اما.دهد زيرزمينيعبور گذرگاههاي از را كلانشهر
نميتواند تنهايي به اما است خوبي سيستم مترو هرچند":ميداند درصد تنها2 را مترو
شود ، راهاندازي مترو خط اگر8 كه كرديم پيشبيني ما.كند حل را ترافيكتهران مشكل
بقيه براي بايد ما.كند كم را شهر ترافيك بار ميتوانند درصد تا20 بين12 حداكثر
با نميتوان و است گرانقيمتي سيستم مترو.باشيم داشته ديگري فكرهاي درونشهري سفرهاي
يافته ، توسعه كشورهاي در حتي سفرها ، از خيلي درنتيجه يافت ، دست كاربريها تمام به آن
.ميكند جابهجا مترو را كاري عمده سفرهاي كه صورت اين به ميشود ، انجام شهر سطح در هنوز
ناحيه حد در سفرها وقتي ولي -ميگيرد صورت ديگر منطقه به منطقه يك از كه سفرهايي بخصوص
".ندارد كارآيي مترو ميشود مطرح محله و
ميداند مريض شهري را تهران شهري ، ترافيك سازمان برنامهريزي و مطالعات واحد مدير
به خاص دلايل به كه است جمعيتي نيز چاقي اين عامل.است تزايد روبه چاقي آن بيماري كه
.باشد داشته جمعيت اين براي خوبي سرويسدهي نميتواند نيز شهر و ميشوند سرريز شهر اين
مرتضوينسب مريم
شهروندمداري:منبع
جهان خوابگاهي شهر بزرگترين كرج
.است جهان خوابگاهي شهر بزرگترين نفر ميليون حدود 2 جمعيتي با كرج شهر
شهرهاي به فراواني مشكلات و مسايل داخلي ، عديده مشكلات داشتن ضمن خوابگاهي شهرهاي
عمومي تاسيسات به آسيبرساني و شهري خدمات از رايگان استفاده.ميكنند وارد خود همجوار
جمله از مادر ، شهر در زباله توليد و هوا آلودگي ترافيكي ، بار افزايش كنار در شهر
.ميشود ايجاد بزرگ شهرهاي در خوابگاهي شهرهاي ساكنان رفتوآمد دليل به كه است معضلاتي
فرصتهاي كشور ، خدماتي و اداري آموزشي ، اقتصادي ، سياسي ، مركزيت دليل به تهران شهر
ساير در مشابه فرصتهاي با كه است كرده فراهم اقتصادي فعاليتهاي كليه براي را مساعدتري
شده خوابگاهي شهرهاي روزافزون رشد باعث امر همين و دارد بسياري تفاوتهاي ايران شهرهاي
.است
شده باعث شهرها ، اين نياز مورد و شهري نيازمنديهاي تامين امر از غفلت ديگر سوي از
مسافران سهم بيشترين كرج لذا شوند وارد تهران شهر به عده اين از اعظمي بخش همهروزه تا
تهران ، شهرداري توسط شده انجام پژوهش يك براساس.است داده اختصاص خود به را تهران روزانه
تعلق كه ميافتد اتفاق كساني وسيله به شهر عمومي تاسيسات به وارده صدمات و آسيبها اكثر
.ندارند شهر به خاطري
كار اتمام از بعد شب ساعات منهاي در خوابگاهي ، شهرهاي ساكنان كه اين به توجه با لذا
بين اجتماعي تعاملات لذا ميگردند ، باز خود شهرك يا شهر به استراحت و خواب براي روزانه ،
مادر شهر به آنها خاطر تعلق عدم باعث اثر همين و ميگيرد صورت ممكن حد كمترين در ساكنان
از نگهداري شهري ، نظافت رعايت در آنها نقش ميتواند امر همين و ميشود تهران يعني
تهران شهرداري فرهنگي و عمراني برنامههاي در مشاركت يا و عمومي تاسيسات و شهري مبلمان
.دهد كاهش را
روزانه كه ميپردازد را كساني به شده ارايه خدمات هزينه تهران شهرداري ديگر سوي از
با كه است حالي در اين و ميآيند تهران به همجوار شهرهاي از خود امورات پيگيري جهت
هم باز تهران ، شهرداري استحفاظي حوزه در شهركها يا و شهرها اين نداشتن قرار وجود
.ميشود تحميل تهران شهر مديريت به آن ساكنان هزينههاي
ارايه در تسهيل و تهران از اقتصادي و اداري قطبهاي تمركززدايي كارشناسان اعتقاد به
بخش تنها نه منطقهاي توسعه و رشد برنامههاي قالب در خوابگاهي شهرهاي در شهري خدمات
شهروندان حقوق تامين جهت در موثر گامي كه ميكاهد را تهران در موجود معضلات از مهمي
.بود خواهد نيز خوابگاهي شهرهاي در ساكن
تهرانشهر:منبع
ميخواهد سايه تهران
نيمهخشك مناطق ويژه سالانه بارش با ;است شده واقع البرز كوهستان دامنه در تهران ،
بهاي به هم هماكنون.است محدود بسي كلانشهر اين آب منابع بابت ، اين ازكوهستاني
وسيع بخشي در (آنها خشكيدن و) ميوه باغهاي و كشاورزي وسيع اراضي ماندن كمآب يا بيآب ،
.ميشود تامين تهران سرسامآور جمعيت شرب آب..و ورامين شهريار ، قزوين ، دشت از
حداقل نزديكي در يا و حدود در زندگي خور در و متعارف شهري تهران اينكه براي
شهر اين پايداري زيربنايي شالودههاي زمينهها تمام در بايد باشد ، شهري استانداردهاي
كه شاخصههايي مهمترين از...و انرژي سيستم نقل ، و حمل زباله ، جمعآوري آب ، :آيد فراهم
سبز فضاي اينكه از پيش.است كافي و مناسب سبز فضاي باشد ، برخوردار آن از بايد شهر اين
شهرداري ارگان روزنامه بخصوص و روزنامهها در كه آماري از مستقل) يابد واقعي تحقق تهران
مسئولان و كارشناسان جانب از عمدتا سبز ، فضاي به نگرش بايد ،(ميشود منتشر تهران
ميشود كاشته آن در چمن اندكي كه را اي لكه هر آيا.شود تعريف و تعيين حوزه ، اين اجرايي
فضاي بايد ميشود حفظ مدتي..و كارگر هزينههاي صرف و روز در آبياري بار سه ضرب به و
كرد؟ تلقي شهري سبز
زندگي تهران در كه كساني همه.دارد آفتابي روز سالانه270 متوسط ، طور به تهران ،
.كردهاند حس زمستان ، و پاييز فصلهاي در حتي را ، آن آزارندگي و تابش اين شدت ميكنند ،
رفتن هدر از پرهيز و بيشتر هرچه سايه تامين براي كه است كافي مولفه همين به توجه فقط
عناصر فهرست از را چمن بايد كلا كه برسيم نتيجه اين به تبخير ، صورت به گرانبها آب اين
شهر يك حداقل معيارهاي به تهران شهر كلان باشد قرار اگر.كنيم حذف تهران سبز فضاي
تشكيل را آن اساسي اجزاي بايد كافي و مناسب سبزي فضاي از برخورداري شود ، نزديك پايدار
در و ميكند جلوگيري تبخير ميزان از ميكاهد ، هوا آلودگي از كه سبز ، فضاي اين اما.دهد
و مياندازد سايه ميگذارد ، تاثير منطقه اكوسيستم و اقليمي وضعيت بر حتي مطلوب وضعيت
بهشمار سالخوردگان و كودكان براي تفرجگاهي و ميدهد پناه را گرمازدگان و خستگان
و كمياب و پرارزش بسيار زمينهاي اين گويي.دارد ديگري تعريف تهران در گويي تو ميآيد ،
ميشود قرار تصادفا سرانجام و ميآيد فراهم شهر كنار و گوشه در گاهي كه ناياب ، درواقع
كساني دست به شود ، بدل (بوستان) پارك به مناسب وسعت صورت در يا سبز فضاي قطعهاي به
شرايط و شهر اين اصلا و آمدهاند ديگر سيارهاي از كه (ميشود طراحي و) شود طراحي بايد
.نميشناسند را آن دربايستهاي و ضرورتها و
نياز اكولوژي شناخت و زيستمحيطي علوم به مجهز ديدگاهي به تهران ، سبز فضاي و تهران
شيوههاي درختان ، گونههاي.شود تعريف اكولوژيكي چارچوبهاي در ديگر بار درخت بايد:دارد
آنها زير در هرز اصطلاح به علفهاي با برخورد چگونگي پاجوشها ، قطع كردن ، هرس) آن نگهداري
پايه درختان تنها كه گذشته آن زمان ديگر حالا.دارد نياز وديگرگونه نو نگرشي به (..و
چنان پاييز هر كه نقرهاي كاجهاي مثل) شوند كاشته خاصي زيباييشناسي ديدگاه از كوتاه
تنها عنوان به نفسگير ، و وارونگي روزهاي آن در نميتوانند ديگر كه ميكنند لختشان
حكمت نيست معلوم اينكه از نظر صرف.كنند توليد اكسيژني و كربنيجذب زنده ، گونههاي
برقرار ارتباط سبز فضاي عنوان به اصلا كه تهران ، جاي همه در سوزنيبرگها اين كاشتن
سبز كمربند خيابانها ، حاشيه پاركها ، ميدانها ، به نظري.(چيست؟ است ، دشوار آنها با كردن
.است نشده رعايت هيچوجه به گونهها تنوع اصل و قانون كه دريابيم تا است كافي...و تهران
گياه از بيش سبز ، فضاهاي يا پاركها از بسياري در شد ، گفته كه همهمواردي از گذشته
منطقي توجيه هيچگونه كه برميخوريم نما آب و راه سخت عنوان به سنگ ، و آسفالت به درخت و
كه را ، پاركها طراحي نوع اين ميكنيم تلاش آتي نوشتههاي در.يافت نميتوان آنها براي
.دهيم قرار بحث مورد تفصيل به مصيبتاند ، و فاجعه نگارنده نظر به
معلمي بهرام
|