آندرياس لورنز
ترجمه : عباس فتاح زاده
ون جيابائو، مرد ۶۰ ساله چيني، مدتي است كه به نقاط مختلف كشورش سفر مي كند. او از نواحي مركزي چين گرفته تا مزارع جنوب غربي كشورش را زير پا مي گذارد تا نتايج اصلاحات اقتصادي و نظر مردم را راجع به آن ها جويا شود. پيغامي كه وي در جريان ديدارهاي خود براي ساكنان مناطق مختلف به همراه داشت اين بود كه به عنوان «مرد ملت» به بازندگان سياست هاي اصلاحاتي پكن توجه نشان خواهد داد. او به زودي موقعيت و امكان چنين كاري را خواهد يافت.
اوايل مارس ون توسط كنگره ملي خلق ـ پارلمان ظاهري پكن ـ به عنوان رئيس دولت جديد برگزيده شد. او كه در رشته جغرافيا تحصيل كرده جانشين زو رونجي ۶۴ ساله مي شود.
ون از طبقه قديمي كمونيست هاي تندرو ريشه مي گيرد و در مورد خصوصي سازي و فردگرايي عملا چيز چنداني نمي داند. با اين حال از هم اكنون مشخص است كه وي نيز همانند زو رونجي در ابعاد اقتصادي طرفدار اصلاحات است. البته جسارت و پرخاشجويي او كمتر از رونجي است. وي در گذشته در مقام معاون نخست وزير مسئول مقابله با سيل هاي ويرانگر و فقر در كشورش شد. به اين دليل او به كشاورزي و مسائل مالي توجه زيادي دارد.
شغل جديد ون موجب مي شود تا وي مجبور به رويارويي با موانع گسترده اي باشد. ترس از بحران اقتصادي كه سال گذشته حتي با وجود موفقيت هاي اقتصادي باز هم محسوس بود، همچنان ادامه دارد. زو رونجي چين را بدل به كشوري با رشد اقتصادي فوق العاده بالا كرد و آن را وارد سازمان تجارت جهاني كرد. پكن طي سال هاي اخير براي تثبيت موقعيت هاي شغلي و جلوگيري از بروز ناآرامي ميلياردها دلار صرف پروژه هاي زيربنايي كرد، پروژه هايي كه بعضا توجيه اقتصادي هم نداشتند. اين كار در حالي صورت گرفت كه صندوق دولت به اندازه كافي از درآمدهاي مالياتي تغذيه نمي شود. اكنون به تدريج خلأهايي بزرگ در بودجه پديد مي آيد.
بانك هاي دولتي چين درگير وام هاي زيادي شده اند كه بازپرداخت آن ها با دشواري صورت مي گيرد. مجموع وام هايي كه پرداخت آن ها دچار مشكل شده حدود ۵۰۰ ميليارد دلار تخمين زده مي شود. علاوه بر اين دولت مجبور است در بودجه جاري مبالغ عظيمي براي حقوق بازنشستگي پرداخت كند، زيرا تاكنون نظام بيمه اجتماعي روان و كارآمدي پديد نيامده است.
دولت ون، نخست وزير جديد، مجبور خواهد بود يك «بمب ساعتي اجتماعي» را قوي تر كند. بسياري از شركت هاي دولتي فاسد هستند و ديگر نمي توانند به فعاليت خويش ادامه بدهند. لذا انحلال و يا انجام تغيير در آنان ضروري است. تغيير در اين شركت ها موجب بيكاري تعداد زيادي از كاركنانشان مي شود. كارشناسان تخمين مي زنند در حال حاضر بين ۶ تا ده درصد از ساكنان شهرها بيكار هستند. به اين تعداد بايد ۱۵۰ ميليون نفر كشاورز بي كار يا كم درآمد را هم اضافه كرد.
فعالان سياسي با عصبانيت نسبت به وضعيت موجود واكنش نشان مي دهند. آن ها راحت تر از گذشته مي توانند مردم را به خيابان ها بكشانند. فساد مالي نيز شكل نگران كننده اي دارد. بنابر آمارهاي رسمي طي يازده ماه اول سال ۲۰۰۲ حدود ۵/۲۳ ميليارد يورو بر اثر فساد مالي مورد سوءاستفاده قرار گرفته است. اكنون اين سوال مطرح مي شود كه آيا ون نسخه صحيح را تشخيص خواهد داد و آيا خواهد توانست كشور و حزب را از وضعيت پيچيده كنوني با موفقيت عبور دهد؟ وي قصد دارد بيش از گذشته به رفاه اجتماعي توجه نشان دهد. او درآمد كشاورزان و كارگران را افزايش خواهد داد. وي همچنين قول اصلاحات اقتصادي گسترده و «تند» را داده است. به عنوان مثال او مي گويد شركت هاي خصوصي بايد آسان تر از گذشته تسهيلات دريافت كنند.
در انتها اين نكته نيز نبايد ناديده گرفته شود كه با وجود مشكلات فوق عملكرد چيني ها در زمينه اقتصاد همه را شگفت زده كرده است.