۵۰ ميليون تومان بودجه در سال به خريد بناهاي تاريخي - فرهنگي استان تهران اختصاص دارد.
فكر مي كنيد با اين ۵۰ ميليون تومان چقدر بناي معمولي مي توان خريد، چه رسد به اينكه بخواهيم فكر كنيم چقدر بناي تاريخي - فرهنگي مي توان خريد.
در تهران قيمت هرمتر مربع آپارتمان به طور متوسط چند تومان است؟ و قيمت زمين چطور؟
۵۰ ميليون تومان تكافوي خريد يك آپارتمان فسقلي را نمي دهد چه برسد به خريد بناهاي تاريخي - فرهنگي. استان تهران با چند شهر بزرگ و كوچك و حدود ۳۸۰۰ بناي تاريخي - فرهنگي شناسايي شده كدام يك از بناهاي واجد شرايط را مي تواند بخرد.
تعيين اين بودجه چيزي شبيه يك شوخي جدي است؛ شوخي از آن جهت كه آدم فكر مي كند نكند كسي قضيه را جدي نمي گيرد و جدي به اين دليل كه اين قضيه كاملا جدي است و اصلا سر شوخي با كسي ندارد. نكند يك روز افسوس بخوريم براي بناهاي تاريخي - فرهنگي كه از بين رفت و هيچ نشاني از آن نماند، نكند خرده بگيريم به صاحبان بناهاي قديمي كه چرا ملك شان را كه ارزش تاريخي - فرهنگي داشت با خاك يكسان كردند و براي نسل هاي بعدي نگه نداشتند.
نياز روزمره مادي انسان ها و خانواده ها را كه هر روز گسترده تر مي شوند و نياز مالي شان بيشتر و بيشتر مي شود فراموش نكنيم. و خرده نگيريم كه چرا از آن بافت سنتي قديمي چيزي بر جاي نمانده. امروز هم دير است چه رسد به فردا كه حتما ديرتر است براي رسيدگي به بافت قديمي شهرها و بناهاي تاريخي - فرهنگي كشورمان.
روز ۲۹ فروردين (۱۸ آوريل) به پيشنهاد شوراي بين المللي حفاظت از بناهاي تاريخي و با تصويب يونسكو به عنوان روز جهاني بافت ها و ابنيه تاريخي نامگذاري شد.
دكتر ناصر پازوكي مديركل ميراث فرهنگي استان تهران بناهاي تاريخي فرهنگي را بناهايي مي داند كه بيش از ۱۰۰ سال قدمت دارند و بيانگر سبك و شيوه اي از زندگي مردم هستند. علاوه بر اين پازوكي بناهايي را با قدمتي كمتر از صد سال نيز جزو بناهاي تاريخي فرهنگي مي داند اين بناها بايد داراي ويژگي معماري خاصي باشند. مثلا در موزه هنرهاي معاصر در خيابان كارگر و يا ميدان آزادي (برج شهياد) به لحاظ اينكه ويژگي معماري خاص دارند جزو بناهاي تاريخي - فرهنگي محسوب شده و به ثبت اداره كل ميراث فرهنگي رسيده اند. علاوه بر اين بافت هاي برخي محله ها هم از اين دسته اند چرا كه نوع زندگي مردم را مشخص مي كنند. همه اين بناها از جمله بناهاي تاريخي - فرهنگي محسوب شده و به ثبت مي رسند.
روز ۲۹ فروردين درواقع بهانه اي است تا ما بهتر و دقيق تر درباره بناهايي كه در كشورمان داريم فكر كرده و تصميم بگيريم. در اين روز گزارش عملكرد رسيدگي به بناهاي تاريخي - فرهنگي كشور طي سال گذشته به اطلاع مردم مي رسد و سازمان يونسكو اين گزارش ها را دريافت كرده و عملكرد كشورها را مي سنجد، از كشورهايي كه تلاش بيشتري جهت حفظ ابنيه تاريخي فرهنگي خود داشته اند تقدير مي كند و حمايت هاي مالي و معنوي مي نمايد.
به مناسبت روز ۲۹ فروردين سازمان ميراث فرهنگي كشور، نهادهاي مرتبط و دانشگاه هايي كه رشته هاي مرمت بنا و آثار تاريخي در آنها تدريس مي شود گزارش كار خود را ارائه مي دهند و برنامه هايي كه براي سال آينده دارند را اعلام مي كنند.
مدير كل ميراث فرهنگي استان تهران تعداد بناهاي تاريخي ـ فرهنگي موجود در استان تهران را با احتساب تپه ها و محوطه ها در حدود ۳۸۰۰ بنا عنوان مي كند.
وي مي افزايد: «فقط در شهر تهران بيش از ۲۰۰۰ بناي تاريخي داريم كه مقدمات ثبت آنها هم زمان با ساير بناهاي استان تهران پشت سر گذاشته شده است و به تمام فرمانداري ها، ادارات ثبت اسناد و املاك و نيروي انتظامي اعلام خواهد شد. بديهي است هر گونه دخل و تصرف در اين اماكن مشمول قانون مجازات اسلامي است.
در ماده ۵۵۸ قانون مجازات اسلامي (تعزيرات) در خصوص حفاظت از بناهاي تاريخي ـ فرهنگي آمده است: «هر كس به تمام يا قسمتي از ابنيه، اماكن، محوطه ها و مجموعه هاي فرهنگي تاريخي يا مذهبي كه در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است، يا تزئينات، ملحقات، تاسيسات، اشيا و لوازم و خطوط و نقوش موجود در اماكن مذكور، كه مستقلاً نيز واجد حيثيت فرهنگي ـ تاريخي يا مذهبي باشد، خرابي وارد آورد علاوه بر جبران خسارت وارده به جنس از يك تا ده سال محكوم مي شود. »
اگر به اين بناهاي ثبت شده تاريخي خسارت وارد شود از طريق قوه قضاييه پيگيري مي شود هر چند ادارات مرتبط مانند فرمانداري، بخشداري مسئول مستقيم نيستند اما پيش از آنكه اداره ثبتي سند مالكيت صادر كند و يا شهرداري مجوز تخريب و نوسازي صادر كند بايد از ميراث فرهنگي استعلام كنند و با هماهنگي لازم با ميراث فرهنگي از وارد آمدن هر نوع خسارت به بناهاي تاريخي فرهنگي خودداري كنند. پازوكي در پاسخ به اين كه چه تعداد بناي تاريخي ـ فرهنگي در استان در معرض خطر جدي قرار دارند گفت: «در سطح استان تهران ۱۵۰ تپه و بناي تاريخي داريم كه در معرض خطر جدي قرار دارند و بايد در اسرع وقت به داد آنها برسيم؛ به دنبال گسترش سريع شهرهاي استان تهران مالكين اين بناها و يا زمين هايي كه در آنها تپه هاي باستاني شناسايي شده تمايل زيادي به فروش و يا تغيير كاربري ملك خود دارند و تنها راه نجات اين بناها حفاظت جدي از آنها است علاوه بر اين كه نياز به اعتبارات ملي هست ما بايد بتوانيم مالك خصوصي را راضي به فروش ملك به ميراث فرهنگي بكنيم. هر چند همه ما مي دانيم كه ميراث فرهنگي استان تهران سالانه ۵۰ ميليون تومان بودجه براي خريد بناهاي تاريخي ـ فرهنگي دارد و اين بودجه البته كافي نيست. چنانچه بناهاي تاريخي ـ فرهنگي ملك شخصي باشند به صاحب ملك اعم از خانه، باغ و. . . ثبت ملك را در اداره ميراث فرهنگي ابلاغ مي كنيم و بخشي از اعتبارات مرمت ملك را اداره ميراث فرهنگي پرداخت مي كند. علاوه بر اين صاحب ملك از پرداخت ماليات معاف مي شود هر چند كه براي مرمت و احياي بناهاي موجود در استان تهران ۵۰۰ ميليون تومان پيش بيني شده اما اين مبلغ اعتبار براي حفظ و نگهداري بناهاي متعددي كه در استان تهران موجود است بسيار كم است.
مدير كل ميراث فرهنگي استان تهران به عنوان يك قصه تلخ ياد كرده و گويد: «كاخ احمد شاهي در واقع تكه اي از مجموعه ۱۱۰ هكتاري كاخ موزه سعدآباد است كه رسيدگي به آن جدي و ضروري به نظر مي رسد هر چند كه كاخ سعدآباد هم اكنون در اختيار نهاد مقدسي است و حرمت اين نهاد بر همه لازم است. اما بهتر است مسئولين اين موضوع را فيصله بدهند و از درگير كردن دو نهاد جلوگيري كنند و كاخ احمدشاهي را به يكي از اين دو نهاد واگذار كنند تا مسئوليت نگهداري آن به عهده يكي از اين دو نهاد باشد. »
هر چند كه وي مطمئن است مسئله كاخ احمدشاهي سرانجام حل خواهد شد اما از هدر رفتن اين زمان طولاني تا حل كامل قضيه كاخ احمدشاهي و اتلاف وقت ابراز تأسف و نگراني مي كند.