كشورهايي كه بازارهاي خود را گشوده اند موفق تر از كشورهاي بسته بوده اند براي اثبات اين موضوع تنها كافي است به كشورهاي جنوب شرقي آسيا نگاهي بياندازيد
پاسكال لمي، كميسر تجارت اتحاديه اروپا، قصد دارد دور جاري مذاكرات تجارت جهاني را به شكلي مناسب به پيش ببرد. او معتقد است كه آزادي تجارت جهاني براي كشورهاي در حال توسعه به اندازه كشورهاي صنعتي سودمند است. اين سياستمدار اروپايي انتقاداتي را كه پيرامون مخفي كاري در مذاكرات سازمان تجارت جهاني مطرح مي شود، بجا نمي داند. وي در بحث هاي موجود پيرامون بازار و منابع آب نيز محتاطانه موضع گيري مي كند. متن مصاحبه وي با كورنليا بولش، خبرنگار روزنامه آلماني زوددويچه سايتونگ، پيرامون موضوع تجارت آزاد در زير از نظرتان مي گذرد.
ترجمه: عباس فتاح زاده
• شما اخيراً در بلژيك يك دكتراي افتخاري دريافت كرديد. نسبت به اين موضوع اعتراضاتي صورت گرفت زيرا برخي از دانشجويان معتقد هستند كه كميسر تجارت اتحاديه اروپا سمبل كاپيتاليسم وحشي و جهاني است. نظر خودتان در اين مورد چيست؟
مادامي كه تنها يك اقليت كوچك چنين نظري را دارند من مشكلي را احساس نمي كنم. به اعتقاد من مهم حمايت اكثريت سياستمداران در شوراي وزيران اروپا و پارلمان اروپاست. آن ها از پيشنهادهاي من حمايت مي كنند.
• خودتان را پيرو چه خط مشي اي مي دانيد، يك كاپيتاليست ميانه رو هستيد يا. . . ؟
من سوسيال دموكرات هستم و يك سياستمدار. نه فيلسوف هستم و نه يك فرد دانشگاهي. مجبورم به واقعيت ها توجه داشته باشم. قواعد بازي در جهان مطابق نوعي «اقتصاد بازار» هستند. بسياري از ويژگي هاي آن را نمي پسندم. رفتار من در قبال كاپيتاليسم همان رفتاري است كه در مقابل جهاني سازي دارم. ما بايد كنترل كنيم، تعادل ايجاد نماييم، تقسيم بندي انجام دهيم و فعاليت ها را قاعده مند نماييم. در يك كلام بايد نسخه خوب و قديمي سوسيال دموكراسي را به اجرا بگذاريم. البته حوزه عملكرد من تجارت بين المللي است. من نقش يك مدير بيمارستان و يا كارهاي ديگري كه احتمالاً آسان تر هستند را بر عهده ندارم. . .
• اما همين پيامدهاي اجتماعي بازار داخلي اتحاديه اروپا هم مورد انتقادهايي قرار دارد. هم اكنون در زمينه ايجاد يك بازار جهاني براي رشته خدمات رساني نيز فعاليت هايي در جريان است. اين به معناي آن است كه هندي ها و مصري ها در آينده دفاتر مسافرتي و شعب متعدد بانك در اروپا داير خواهند كرد و يا به عنوان آرشيتكت و مهندس در اين قاره به فعاليت مي پردازند. پيامد چنين وضعيتي براي بازار كار اروپا چه خواهد بود؟ آيا اروپايي ها كه در حال حاضر خودشان با بحران بازار كار روبه رو هستند بيش از گذشته به دردسر نمي افتند؟
شما بايد دو مقوله را از يكديگر تمايز دهيد: آنچه كه در اتحاديه اروپا اتفاق مي افتد عبارت است از آزادسازي و رفع موانع خدمات رساني. اما در مقابل در سازمان تجارت جهاني بحث هاي موجود پيرامون آزادسازي تجارت با استفاده از خدمات رساني هاي گسترده است. تفاوت فوق كاملاً بنيادين و روشن است. در سازمان تجارت جهاني ما نمي خواهيم بازاري داخلي را مشابه آنچه كه در اتحاديه اروپا وجود دارد، پديد آوريم. در اروپا رفع موانع تجارت و خصوصي سازي هر دو به موازات هم پيش مي روند. تمام پيامدهاي مشهور چنين كاري نظير اخراج هاي دسته جمعي و كاهش موقعيت هاي شغلي نيز مورد توجه هستند. اما در سازمان تجارت جهاني اينچنين نيست. در سازمان مذكور ما به دنبال باز كردن مرزهاي تجارت با استفاده از خدمات رساني هستيم. سازمان تجارت جهاني در عين حال كه سعي مي كند موانع تجارت را بردارد امكان كنترل هايي توسط دولت ها را هم محفوظ مي شمارد.
• به نظر مي رسد روش اروپا موفق تر بوده و رقابت در آنجا بيشتر است. چنين نيست؟
حرف شما درست است. ما در ضمن افزايش رقابت سعي در دستيابي به بازار نقاط ديگر هم مي كنيم. حضور در بازارهاي ديگر موقعيت هاي شغلي جديدي در اروپا ايجاد كرده است. آزادسازي تجارت يك بازي بي ارزش نيست. تاريخ چنين چيزي را نشان مي دهد. همه مي توانند از اين وضعيت نفع ببرند ـ البته تحت شرايط خاصي. براي آنكه همه از فوايد آزادي تجارت سود ببرند من سعي كرده ام بعضاً محدوديت هايي را هم در نظر بگيرم. به عنوان مثال هيچ گاه پيشنهاد نكرده ام كه در اروپا رشته هاي حساسي نظير بخش بهداشت و درمان و يا خدمات رساني هاي صوتي و تصويري براي رقابت هاي جهاني آزاد گذاشته شوند. من مي خواهم چيني ها، مصري ها و يا هندي ها به صنعت توريسم و رايانه در اروپا راه پيدا كنند. چنين كاري مي تواند باعث شود تا در مقابل شركت هاي اروپايي در زمينه بيمه و فعاليت هاي بانكي و يا در بازار مخابرات در كشورهايي مثل هندوستان شكوفا شوند. ما با اين كار در واقع در اروپا توليد شغل مي كنيم نه كاهش موقعيت هاي شغلي.
• بايد با خودمان روراست باشيم. ما داريم وانمود مي كنيم كه اروپايي ها در درازمدت مي توانند در دنياي جهاني شده استانداردهاي زندگي خويش را حفظ نمايند. آيا اين پيش بيني نادرست نيست؟
خير، اين طور فكر نمي كنم. در تمام طول تاريخ ديده ايم كه مكانيسم غالب چيز ديگري است. يك مثال ذكر مي كنم. ما مي توانيم در اروپا ديگر تي شرت توليد نكنيم. كشورهايي وجود دارند كه مي توانند ارزان تر از اروپا اين محصول را توليد نمايند. ما به جاي تي شرت ايرباس مي سازيم. وقتي ما از چين تي شرت بخريم، چيني ها هم بالاخره به ايرباس هاي اروپا روي مي آورند.
• اما چنين چيزي نمي تواند خبر خوبي براي افرادي كه در اروپا تي شرت مي دوزند، باشد.
اين را مي دانم. ولي مي توان با اتكا به سياستگذاري هاي جديد مشكل را برطرف كرد. بايد شبكه هايي امنيتي ايجاد كرد كه بتوانند دوره گذار را تسهيل كنند. بايد تحقيقات و آموزش را به خدمت گرفت تا افراد بتوانند در صورت نياز به مشاغل جديد روي بياورند.
• ما تا حالا تنها در مورد ترس اروپايي ها صحبت كرده ايم. اما چه به سر كشورهاي در حال توسعه خواهد آمد؟ با آزاد شدن تجارت در سطح جهان و حضور شركت هاي چندمليتي در عرصه آن ها ممكن است صنايع خويش را از دست بدهند.
تاريخ نشان مي دهد كشورهايي كه بازارهاي خود را گشوده اند در افزايش موقعيت هاي شغلي خويش و مبارزه با فقر موفق تر از كشورهاي بسته بوده اند. براي اثبات اين موضوع تنها كافي است به كشورهاي جنوب شرقي آسيا نگاهي بياندازيد و آن ها را با آمريكاي لاتين مقايسه كنيد. جاهايي كه مشكل به وجود آمده به سبب تجارت آزاد نبوده بلكه علت آن سياست هاي داخلي كشورها بوده است. كيفيت پايين سيستم تربيتي و فساد مالي از جمله عوامل اصلي ايجاد مشكل بوده اند.
• موضوع تامين آب براي تمامي دولت ها از حساسيت خاصي برخوردار شده است. آيا شما پيشنهادهايي را هم براي گشودن بازار آب در اروپا ارائه كرده ايد؟ آيا درخواست هايي در اين زمينه از كشورهاي نقاط ديگر دنيا داشته ايد؟
ما تاكنون درخواستي در اين زمينه دريافت نكرده ايم. اما من يك پيشنهاد دارم، زيرا علاقه مندم كه موضوع تامين آب حالتي فراگير پيدا كند. در اروپا شركت هاي خوبي وجود دارند. ما بهتر از آمريكايي ها، ژاپني ها و يا استراليايي ها هستيم. اما نوعي خط قرمز وجود دارد كه من نمي خواهم از آن فراتر بروم.
بحث دسترسي به منابع آب را من تابو مي دانم و به آن نمي پردازم. من خواستار تنظيم قيمت هاي آب و صرف نظر كردن از برخي شرايط خاص جهت تامين آب مورد نياز اقشار فقير جوامع هم نمي شوم.
• بسياري از سازمان هاي غيردولتي كه اصطلاحاً NGO ناميده مي شوند، معتقدند كه تمايلات شركت هاي اروپايي در زمينه موضوع آب بسيار غيرانساني و نادرست است. آن ها مي گويند شركت هاي مذكور قصد دارند كار تامين آب در كشورهاي فقير را در انحصار خويش در آورند.
من از چنين چيزي كاملاً آگاهم. شرايط كنوني از نگاه سازمان هاي NGO مورد انتقاد قرار مي گيرد. اما من اين شرايط را بد نمي دانم. شما نگاه كنيد و ببينيد چند ميليارد انسان نيازمند دسترسي به آب پاك هستند. بسياري از كشورهاي فقير رسماً قادر نيستند آب مورد نياز خود را تامين كنند. اين تصور كه ما مي توانيم تمامي موانع را برداشته و بحث خدمات رساني دولتي را كم رنگ كنيم، افسانه اي بيش نيست. در بسياري از زمينه ها در كشورهاي فقير هيچ اميدي به بهبود وجود ندارد. هيچ چاره اي وجود ندارد جز اين كه خدمات رساني خصوصي را وارد عرصه كنيم. در اجلاس جهاني توسعه پايدار كه با حضور سران كشورهاي مختلف در ژوهانسبورگ برگزار شد، موضوع فوق مورد تاكيد قرار گرفت. شركت هاي خصوصي دانش نوين را بهتر از دولتي ها به خدمت مي گيرند.
• تنها افراد خاص و «اندروني ها» خبر دارند كه در سازمان تجارت جهاني چه مذاكرات و بحث هايي مطرح مي شود. موضوعات مهمي كه در مورد آينده مطرح هستند با پرده پوشي و مخفي كاري بررسي مي شوند. آيا شما از اين مسئله نگران نيستيد؟
سياست مورد نظر من روشن و شفاف است و معتقدم در تمامي موارد بايد پاسخگوي محافل عمومي بود. كشورهاي عضو اتحاديه اروپا و برخي از نمايندگان پارلمان اروپا جزييات ليست پيشنهادهاي من را مي دانند. خلاصه اي از آن ها هم در اينترنت ارائه شده است. در آينده كارهاي بيشتري نيز انجام خواهم داد. اواخر ماه جاري پيشنهادهاي نهايي خود را منتشر خواهم ساخت.
در همان روز هم مجموعه مذكور را براي سازمان تجارت جهاني به ژنو مي فرستم، هيچ كشوري تاكنون چنين كاري را انجام نداده است.
• پارلمان اروپا هنوز هم نمي تواند در مورد موضوعات تجاري تصميم گيري كند. فقط با آن مشورت مي شود. آيا شما اين را يك ضعف نمي دانيد؟
سال ها است كه من سعي دارم اين وضعيت را تغيير بدهم. اميدوارم كه اكنون بالاخره در مجموعه طرح هاي اصلاحاتي اروپا دادن اختيار بيشتر به پارلمان اين اتحاديه به شكلي قابل قبول مورد توجه قرار گيرد. اگر چنين شود وضعيت من در مذاكراتم با مقامات اقتصادي و سازمان تجارت جهاني بهبود خواهد يافت. اين امر همچنين بازخورد سياست هاي من را افزايش خواهد داد. تجارت بين المللي روز به روز سياسي تر از گذشته مي شود. در گذشته ما بيشتر با موضوعات بي طرفانه سياسي كار داشتيم و هنوز هم در سازمان تجارت جهاني چانه زني هاي بي طرفانه صورت مي گيرد. اما ما روز به روز بيش از گذشته به محدوده ارزش ها و مباحث ارزشي وارد مي شويم. موضوعاتي نظير محيط زيست، حمايت از مصرف كنندگان و حفاظت از حيوانات بيش از گذشته با جهت گيري هاي سياسي روبه رو مي شوند. در مورد قوانين و دستورالعمل ها حساسيت بيشتري لحاظ مي شود. سهم قوانين و دستورالعمل ها در سازمان تجارت جهاني افزايش پيدا مي كند. اتحاديه اروپا بيش از آمريكا بر اين وضع اصرار دارد. لذا به بيداري محافل عمومي نيازمنديم. ما به جايگاه ها و نهادهاي بيشتري نيازمنديم تا در آن ها بحث هايي آشكار پيرامون سياست هاي تجاري برگزار شود.
بهترين نقطه براي انجام بحث هاي مذكور پارلمان است.
منبع: زوددويچه سايتونگ