تنظيم و ترجمه: وحيد رضا نعيمي
اگر جنگ اول خليج فارس سرآغاز پيدايش تلويزيون خبري كابلي و مشخصاً سي ان ان بود، جنگ اخير آمريكا با عراق نقطه عطفي براي ارائه اخبار از اينترنت بود. از سايتهاي پيشرفته و پرهزينه غول هايي مانند سي ان ان و اي بي سي تا پراكنده گويي هاي بدون ويرايش بلاگ نويسان جنگ، اينترنت پوشش خبري غيرقابل رقابتي را از رويدادهاي جنگ ارائه كرد و انواع گزارش، عكس، فيلم ويدئو و تفسير را در اختيار علاقه مندان قرار دارد.
در انگليس سايت Freeserve كه يكي از سايتهاي خدمات رساني است، اعلام كرد در طول جنگ كاوش براي واژه War (جنگ) از جستجو براي واژه ها و موضوع هاي ديگر بسيار پيشي گرفت. در مقطعي سايت ياهو اعلام كرد كلمه Iraq (عراق) در صدر تمام كاوشهاي آن قرار گرفته بود. اين در حالي بود كه تا پيش از اين، جستجو براي اين لغت به حدود ۴۲ مورد در هفته مي رسيد.
دين رايت سردبير سايت msnbc.com كه ورود به بخش خبري آن در روز اول جنگ نسبت به روز قبل از آن دوبرابر شده بود، گفت: «از نظر پوشش، شايد بتوان اين مناقشه را جنگ اينترنت ناميد، همان طور كه جنگ جهاني دوم جنگ راديو بود و جنگ ويتنام جنگ تلويزيون.» افزايش شهرت اينترنت به عنوان منبع درجه يك اخبار با گسترش اخير فناوري باند پهن در كشورهاي صنعتي بوده است كه تصاوير و متون را با كارآمدي بيشتري نسبت به گذشته عرضه مي كند. رايت گفت: «يك نقطه قوت ما استفاده از فيلمهاي ويدئويي در سايت ما بود كه روايت تصويري جنگ را به شيوه اي متمايز از گذشته به محل كار آورد.»
در روز سه شنبه پيش از آغاز جنگ، msnbc.com ۵/۲ ميليون پخش فيلم ويدئويي را ثبت كرد. روز چهارشنبه اين رقم با جهشي ناگهاني به ۱/۶ ميليون مورد رسيد و تا روز جمعه از ۱۰ميليون گذشت. در حال حاضر، ۷۵ درصد آمريكايي ها به اينترنت دسترسي دارند كه نسبت به پنج سال پيش ۵۰درصد افزايش نشان مي دهد. ۲/۲۸ ميليون اتصال باند پهن در دفاتر كار اين كشور وجود دارد. جاشوافوتسي، دبير سايت Ojr گفت: «مخاطبان واقعي اينجا هستند، يعني شاغلان در دفاتر كار. اين جنگ نشان داد اينترنت وارد رابطه مهم و همزيستي با رسانه هاي چاپي و راديو و تلويزيوني شده است. صبح روزنامه بخوانيد، در طول روز اينترنت نگاه كنيد و شب تلويزيون تماشا كنيد.»
بازتاب شناخت اين همزيستي در حال پيدايش را مي توان در حجم سرمايه گذاري سازمانهاي خبري عمده از اي بي سي تا نيويورك تايمز در فرآورده هاي اينترنتي ديد. abcnews.com در حال طراحي يك شبكه خبري اينترنتي ۲۴ ساعته است. اين سايت مراسم ياد بود سالگرد ۱۱ سپتامبر در آمريكا و سخنراني كالين پاول را در شوراي امنيت سازمان ملل به طور زنده پخش كرد.
بسياري كارشناسان بر اين اعتقادند كه هنوز فاصله زيادي باقي است تا اينترنت جاي رسانه هاي تلويزيوني را به عنوان عمده ترين منبع سريع دستيابي به اخبار دست كم در شب بگيرد كه انفعال راحت تماشاي تلويزيون بيشتر با زندگي افراد سازگار است. با اين حال، ريچاردوالد رئيس سابق بخش خبر ان بي سي و استاد كنوني روزنامه نگاري در دانشگاه كلمبيا معتقد است جنگ عراق نقطه عطف تاريخي در توسعه شبكه هاي اينترنتي توليد و پخش اخبار است. والد گفت: «به نظر من با گسترش اينترنت باند پهن در آمريكا و سراسر جهان، اين نوع ارائه خبر در زمره شبكه هاي استاندارد توزيع خبر در آينده درخواهد آمد.»
علاوه بر ارائه عنصر تعامل كه در رسانه هاي معمولي غايب است، اينترنت گستره اي از منابع اطلاع رساني عرضه مي كند كه به نظر نامحدود مي آيد و از حيطه فعاليت روزنامه ها يا تلويزيون خارج مي شود. مثلاً اگر خواهان دريافت اطلاعاتي در مورد بمب هوشمند حرارتي ۱۱۸-۱۰۰B باشيد، مي توانيد به سايت www.globalsecurity. com مراجعه كنيد. در سايت www. terraserver. Com تصاويري ماهواره اي از بغداد و ساير نقاط عراق عرضه شده است.
در حاشيه سايتهاي معمولي اينترنت وب لاگ نويسان قرار دارند، يعني كساني كه سايتهاي خاص خود را دارند و نوع نگرش خود را از جهان ارائه مي كنند. در خلال جنگ، وب لاگ يك عراقي ناشناس كه هر روز مشاهدات خود را از بغداد مي نوشت، توجه زيادي را به خود جلب كرد. مطالب سايت وي به نشاني www.dear_ raed. blogspot. com گاه آكنده از شوخي و گاه فصيح و روشن بود. در آن روزها بسياري در مورد اصالت وي و محل اقامت وي ابراز ترديد مي كردند. اما او يك روز در اين بلاگ نوشت: «لطفاً برايم اي ميل نفرستيد كه آيا من واقعي هستم يا نيستم. اگر باور نداريد، پس نخوانيد. من بازيچه تبليغاتي كسي نيستم. البته، جز خودم.»
بلاگ نويسان سرباز
در جنگ آمريكا با عراق، نسل جديدي از جنگاوران حضور داشتند: بلاگ نويسان سرباز. وب لاگ (يا بلاگ به طور خلاصه) زماني محدود به شيفتگان كامپيوتر و اينترنت و خبرنگاران اين بخش بود. اما حالا كه بلاگ كه درواقع دفترچه يادداشت روزانه در اينترنت است، به يك جنبه عادي از اينترنت تبديل شده است. از اين رو، حتي سربازان اتئلاف غربي در عراق توانستند نوشته هاي روزانه خود را در مورد نبرد در سايتهاي مربوط قرار دهند.
با آغاز جنگ آمريكا با عراق، بلاگهاي داراي موضوع جنگ مانند www.blogsofwar.com و www.Sgtstryker.com به منابع خبري مشهوري بدل شدند كه حتي گاه از نظر ارائه اخبار بر روزنامه ها و تلويزيونها پيشي گرفتند. از جمله ديگر بلاگهاي مشهور سايتي بود كه توسط يك سرباز ذخيره نيروي دريايي آمريكا در خليج فارس عرضه شد. نشاني اين سايت www.Lt-Smash.us بود. روايات وي بسيار متنوع بود و مطالب عادي تا غم انگيز را دربرمي گرفت.
يك روز او نوشت: «هنوز روزانه يك يا دو وعده غذاي گرم مي خوريم و بسته هاي خوراكي از در و ديوار مي بارد. امروز بيسكويتهاي خانگي و انواع هله هوله هاي ديگر به دستمان رسيد...»
بلاگ نويسي اخبار
بلاگ نويسان از خبرنگاران مستقر در منطقه تا ناظران نشسته در راحت خانه را دربرمي گرفت كه در مورد گزارشهاي تلويزيوني از جنگ اظهار نظر مي كردند. يك جنبه جذابيت بلاگ اين است كه بسياري از آنها خوانندگان را تشويق مي كنند كه واكنش خود را برايشان بفرستند. در يك مورد، ۸۵ نفر به بلاگ lt-Smash جواب دادند. پدر وي كه خواستار عدم افشاي هويت خود و پسرش شد، گفت: «پسرم بيش از يك سال است كه بلاگ نويسي مي كند. او اين كار را در اصل براي برقراري ارتباط با خانواده اش شروع كرد. الان روزانه هزارن نفر به بلاگ او مراجعه مي كنند.»
اين بلاگ نويس تنها نبود. يك سرباز ذخيره ۲۹ ساله ارتش آمريكا كه خود را «ديوانه كامپيوتر» نام گذاشته بود، بلاگ خود را با نشاني rooba.net/will راه اندازي كرد. يك روز او نوشت از آمريكا خارج شده است، اما نمي داند روانه كجاست. او افزود: در عصر اطلاع رساني آني هنوز جزئياتي مانند انتقال سرباز جزو اسرار است.
ارتش آمريكا برخورد آزادانه اي با بلاگ نويسي و كلاً دسترسي سربازان به ارتباطات الكترونيك داشت. تمام سربازان در ناوهاي آمريكا اي ميل داشتند و هر روز دو، سه بار با آن پيام رد و بدل مي كردند. پدر يك سرباز گفت: «نمي دانم پسرم كجاست، شايد در كويت، بحرين، عربستان سعودي باشد يا در قطر. او نمي تواند محل خود را فاش كند. بنابراين من روزانه دوبار به سايت او مي روم تا ببينم چه كار مي كند.»
نسل جديد روزنامه نگاران
در طول جنگ خوانندگان بي شماري به سايتهايي همچون www.warblogging.com و www.warblogs.cc مراجعه كردند تا از ديدگاههاي تازه و سانسور نشده درباره وقايع جاري آگاه شوند و درضمن به بحث در مورد آنها بپردازند. اكنون روزنامه نگاران حرفه اي و افراد آماتور به بلاگ نويسي رو آورده اند كه درواقع نوعي روزنامه نگاري توده اي است.
اما بلاگ نويسان تازه پي برده اند كه اين كار آسان نيست. آنان با مشكلاتي مانند اجبار به كار طولاني، هزينه هاي فزاينده، واكنش خشمگينانه خوانندگان و حملات رخنه گرانه يعني تقريباً همان مشكلات رسانه هاي بزرگ روبه رو هستند. اينها همه نشان دهنده پيچيدگي بلاگ نويسي خبر است. كوين سايتس فيلمبردار شبكه سي ان ان كه در مأموريت عراق بود، ناچار شد از به روز كردن بلاگ خود به نشاني www.kevinsites.com صرف نظر كند تا از احتمال مخابره گزارشهاي ضد و نقيض جلوگيري شود. بلاگ استوارت هيوز تهيه كننده بي بي سي هنوز به نشاني Stuarthughes. blogspot.com چهار روز بدون تغيير ماند چرا كه وي براثر انفجار مين در شمال عراق زخمي شده بود.
با اين حال، بيشتر بلاگها متعلق به مردم عادي هستند كه عقايد خود را بيان مي كنند. آنان در حالي كه راحت درخانه خود نشسته اند، درباره جنگي كه هزاران كيلومتر آن طرف تر در جريان بود، اظهارنظر مي كردند. نشاني سايتهاي اين قبيل افراد را مي توان با نوشتن كلمه «warblogs» در موتور كاوشهايي مانند www.daypop.com يافت. افزايش انفجار آميز محبوبيت بلاگها ناشي از ماهيت همه گير بلاگ نويسي است. بلاگ نويسها معمولاً با افزودن نشاني بلاگهاي ديگران در سايت خود، بهترين نمونه هاي بلاگ نويسي را به خوانندگان خود معرفي مي كنند. به دليل همين رابطه برادري است كه يك بلاگ نسبتاً ناشناخته به ناگهان مي تواند مخاطباني در سطح جهان بيابد و به نيرويي كوچك در تأثيرگذاري بر افكار عمومي بدل شود.
مراجعه به سايت www.warblogging.com در تابستان سال گذشته كمتر از صد مورد در روز بود، اما در نخستين روز جنگ به ۱۲۰۰۰۰ مورد رسيد. در روزهاي ديگر اين سايت به طور متوسط ۶۰۰۰۰ مراجعه كننده داشت. اين افزايش ناگهاني سبب شد تا دسترسي به آن به طور موقت مختل شود. بسياري از بلاگ ها فاقد تداركات كافي براي پذيرش شمار زياد مراجعه كنندگان هستند. لورا پويز دانشجوي ۲۹ ساله آمريكايي كه بلاگ وي روي يك سايت اسلامي به نشاني www. Muhajabah. Com/ islam icblog/ veiled 4 allah. Php قرار دارد، ناچار شد در نوشته هاي خود تقاضاي كمك مالي كند، چون حجم مراجعه به بلاگ وي ظرف چند روز اول جنگ ۳۰ برابر شده بود. ظرف ۲۴ ساعت، خوانندگان بيش از ۱۰۰ دلار برايش جمع آوري كردند كه گرچه پول زيادي نبود، اما به گفته پويز به طور موقت از فشار هزينه ها كاست.
بلاگ، بلاگ، بلاگ
بلاگ نويس ها اغلب درباره جنگ نظراتي ابراز مي كردند كه رسانه هاي جاافتاده از آن پرهيز مي كردند. مثلاً يك بلاگ نويس در مقاله اي كه در روزهاي نخستين جنگ نوشت خاطرنشان كرد سربازان آمريكايي و انگليسي را همه آزاد كننده نمي دانند. اين ديدگاه با آني كه معمولاً توسط گزارشگران تلويزيونهاي آمريكايي ارائه مي شد، كاملاً متضاد بود. خوانندگان چگونه پاسخ دادند؟ برخي كوشيدند با روانه كردن سيل درخواست اطلاعات، كامپيوترش را از كار بيندازند. با وجودي كه ISP وي از اين كار جلوگيري كرد، دسترسي به بلاگ او تا مدتي دشوار بود.
|
|
كريستوفر آلبريتون ظاهراً اولين روزنامه نگاري بود كه با پولي كه خوانندگان بلاگش جمع آوري كرده بودند، توانست به منطقه جنگي عراق برود. اما وي با مشكلي كاملاً متفاوت روبه رو شد. هنگامي كه آلبريتون راهي مرز تركيه- عراق براي كسب تجربه دست اول از جنگ بود، يكي از خوانندگان او وظيفه خود دانست كه اين خلأ موقت را با گذاشتن مقاله اي از نشريه نيويورك در سايت پر كند. آلبريتون ناچار شد يادداشتي روي سايت بگذارد و خاطرنشان كند گذاشتن مقاله روزنامه نگاري ديگر روي سايت وي نادرست و سايت وي به نشاني www.back-to-Iraq.com مختص مطالب خود اوست.
مقاله بعداً برداشته شد، اما اين امر نشان دهنده برخي مشكلات فني و اجتماعي است كه خبرنگاران بلاگ نويس با آن روبه رو مي شوند. آلبريتون كه خبرنگار سابق آسوشيتد پرس و نيويورك ديلي نيوز است، در پاسخ به سؤالي كه با اي ميل برايش فرستاده شده بود، گفت: «اين شكل روزنامه نگاري بازار افكار است و كساني موفق مي شوند كه خوانندگان آنان را معتبر بدانند.» تا به حال اين بازار براي آلبريتون سودآور بوده است. وي توانست بيش از ۱۱۰۰۰ دلار از خوانندگان خود دريافت كند كه براي سفر وي به عراق و نگارش گزارشهاي روزانه كافي بود.