پايين بودن كيفيت و بالا بودن هزينه تمام شده دو عامل بازدارنده براي توليدات كشور در رقابت با مشابه خارجي است و صنعت كاغذ ايران هم مثل بسياري از صنايع ديگر كشور از اين امر مستثني نيست.
|
|
|
ايران سالانه به حدود يك ميليون تن كاغذ نياز دارد كه ۵۰۰ هزار تن آن از خارج وارد مي شود و حدود ۵۰۰ هزار تن ديگر از نياز كشور توسط كارخانه هاي داخلي تأمين مي شود. اما همين توليد داخل هم براي فروش با مشكل مواجه است. چوب و كاغذ مازندران يكي از توليدكنندگان بزرگ كاغذ با ظرفيت ۹۰ هزار تن در سال و يكي از واحدهاي توليدي كاغذ ايران است كه براي فروش محصولات خود با مشكلات زيادي روبه رواست. البته محمد مهدي اصلاني مديرعامل چوب و كاغذ مازندران معتقد است كه دليل فروش نرفتن كاغذ توليدي اين كارخانه مربوط به كيفيت پايين توليدات آن نيست. اصلاني مي گويد توليدات چوب و كاغذ مازندران كاملاً قادر به رقابت با مشابه خارجي است اما قوانين غيرمنطقي و يارانه اي كه دولت به واردكنندگان كاغذ مي دهد، مانع فروش رفتن محصولات چوب و كاغذ مازندران است. با هم مشروح اين گفت وگو كه در زمستان ۸۱ انجام شده اما به دلايل فني تاكنون امكان چاپ را پيدا نكرده است مي خوانيم:
گفت وگو: مهدي ملكوتي
آقاي اصلاني، در بحث هاي حفاظت محيط زيست هميشه صنايعي مثل چوب و كاغذ متهم به تخريب جنگل ها هستند در اين مورد نظر شما چيست؟
اصولاً يكي از دلايل اصلي ايجاد كارخانه، احياي جنگل هاي شمال است و ما هميشه مي گوييم چوب و كاغذ مازندران صنعتي است با آرمان احياي جنگل ها و فعاليت هاي احياي جنگل. كارهاي ما هم كاملاً قابل مشاهده و مستند است. اصولاً قسمتي از جنگل هاي شمال كه در اختيار ما قرار دارد جنگل هايي هستند كه بيش از ۵۳ درصد آنها مخروبه هستند. جنگل مخروبه يعني جنگلي كه رشد مثبت ندارد و رشدش منفي است، كمتر از مقداري كه رشد سالانه دارد چوب موجودش در حال كاهش است و ۴۷ درصد جنگل هاي در اختيار ما داراي رشد طبيعي هستند. با وجود آن كه بيش از نصف جنگل هاي در اختيار ما مخروبه هستند ما خودمان را موظف مي دانيم كه مقدار زيادي از فعاليت هايمان را به احياي جنگل هاي مخروبه اي كه در اختيار صنايع چوب و كاغذ مازندران قرار دارند، اختصاص دهيم.
در مورد پساب هاي كارخانه كه بسيار هم آلاينده هستند، چه توضيحي داريد؟
در ارتباط با مسائل پساب كارخانه، واحد تصفيه پساب ما يكي از بزرگترين تصفيه خانه هاي فاضلاب كشور است و به طور عمده هم مسائل زيست محيطي در آن رعايت مي شود. با استانداردهاي تعريف شده محيط زيست هم فاصله زيادي نداريم و به اين استانداردها بسيار نزديك هستيم. اگر نسبت پساب خروجي كارخانه ما مثل خيلي از كشورهاي پيشرفته صنعتي هم بود قابل قبول بود و مشكلي نداشتيم ولي چون استاندارد محيط زيست ايران به خصوص در منطقه مازندران بسيار دقيق است، ممكن است كه پساب ها وارد درياي خزر شوند و به دليل اهميت سلامت آبزيان درياي خزر حتي به رغم دقيق بودن استانداردها ما باز هم مشكل نداريم. به طور عمده فعاليت هايمان تحت نظارت سازمان محيط زيست است و آنها به طور مستمر و هفتگي خروجي پساب هاي ما را كنترل مي كنند و تاكنون از اين بابت مشكلي وجود نداشته است.
مشتري هاي شما از كيفيت محصولات شما (به خصوص كاغذ) گله مند هستند؛ پرزدار بودن كاغذها، گاهي اوقات رنگ كاغذ سبز است و كشش كاغذ زير دستگاه مناسب نيست و زود پاره مي شود. نظرتان در اين باره چيست چرا كيفيت توليدات شما اين گونه است و چه اقداماتي براي بهبود كيفيت انجام داده ايد؟
من تكذيب مي كنم. تمام مواردي را كه گفتيد در گذشته بوده و اكنون چنين وضعيتي بر توليدات ما حاكم نيست. حد فاصل سال هاي (۷۸-۷۶) ايرادات اشاره شده به توليدات ما وارد بود. اما به تدريج اين اشكالات برطرف شده است. بيش از دو سال است كه ما حتي يك اعتراض از مشتري هاي خود به خصوص در مورد كاغذ روزنامه دريافت نكرده ايم. كاغذ فلوتينگ نيز هيچ وقت مشكل نداشته است، حتي باب صادرات آن هم باز شده است. درمورد كاغذ چاپ و تحرير هم تاكنون توليد زيادي نداشته ايم و به شكل جدي وارد بازار نشده ايم.
تاكنون چه حجمي كاغذ روزنامه توليد كرده ايد؟
بيش از ۲۰۰ هزار تن كاغذ روزنامه توسط صنايع چوب و كاغذ مازندران توليد شده و طي دو سال گذشته اعتراضي در مورد كيفيت آن ارائه نشده است. توليد كاغذ چاپ و تحرير ما از ابتداي فعاليت تاكنون به ۳۰ هزار تن مي رسد كه رقم زيادي نيست و ۷ هزار تن آن هم در انبار موجود است.
در مورد كيفيت مطمئن هستيد؟
بله اگر قبول نداريد مدرك ارائه كنيد. آن اعتراضات مربوط به گذشته است.
چه كار كرديد كه كيفيت توليدات خوب شد؟
اول كارمان بود. بايد ياد مي گرفتيم. كارآموزي كرديم و برنامه ريزي شد تا اين كه ياد گرفتيم چگونه كاغذ با كيفيت توليد كنيم. سال هاي ۷۶ تا ۷۹ مطالبي كه در مورد كيفيت توليدات ما گفتيد درست بود ولي از آن سال به بعد توليد ما مشكلي نداشته است.
يعني كيفيت توليدات شما با مشابه خارجي توان رقابت دارد؟
كشش كاغذ ما از ابتدا هم از همه كاغذهاي خارجي بالاتر بوده و هيچ وقت در اين زمينه مشكلي وجود نداشته است. كشش كاغذ ما در سريع ترين ماشين ايران كه ماشين ايرانچاپ است در روزنامه اطلاعات، چاپ شده و مدير فني آن چاپخانه آن را تأييد كرده است. كاغذ توليد ما با سرعت و ظرفيت اسمي آن ماشين كار كرد و پاره نشد در صورتي كه كاغذهاي وارداتي به دليل اين كه مقدار زيادي كاغذ باطله و بازيافتي در آنها به كار رفته، زودتر پاره مي شوند. بنابراين كشش كاغذ ما هيچ وقت مشكلي نداشته است. در مورد رنگ سبز ما يك دوره محدود ۴ ماهه داشتيم كه مربوط به خريد اشتباه رنگ خارجي بود. تا زماني كه آن رنگ عوض شد ۴ ماه توليد كاغذ ما سبز بود(اول تيرماه ۸۰ توليد كاغذ سبز تمام شد) . در مورد وجود پرز در كاغذهاي توليدي ما بايد بگويم فقط مربوط به سال هاي ۷۷ و ۷۸ بود و بعد از آن پرزي در كاغذهاي توليدي ما وجود نداشته است.
قيمت تمام شده كاغذ توليدي شما چقدر است؟
طبق مصوبات و مداركي كه مورد نظر سازمان حمايت از مصرف كنندگان و توليدكنندگان است سالانه بررسي مي شود و براساس آن هم قيمت فروش براي ما تعيين مي شود. در واقع قيمت توليدات ما براساس رسيدگي سازمان هاي متخصص و مسؤول تعيين مي شود و به تصويب شوراي اقتصاد مي رسد. قيمت تمام شده ما براساس مقايسه نرخ يكسان ارز نسبت به قيمت هاي خارجي بالا نيست.
يعني شما به لحاظ قيمت قادر به رقابت با كاغذهاي خارجي هستيد؟
اولاً بله صددرصد توان رقابت داريم. ثانياً اگر روزي روزگاري هم قادر به رقابت نباشيم و دولت از ما حمايت كند تازه مي شويم مثل صنايع ديگر. مگر بقيه صنايع ما با دلار ۸۰۰ توماني دارند با رقباي خارجي خود رقابت مي كنند. ضمناً چرا اينقدر سود و عوارض گمركي براي واردات كاغذ وضع مي كنند. چرا فقط مقايسه قيمت براي كاغذ بايد باشد.
مقايسه قيمت فقط براي كاغذ نيست. بحث ما مربوط به كاغذ و توانايي هاي اين صنعت است.
در كل مملكت صنايع ديگر را بررسي كنيد كه چه شرايطي دارند ما چيزي اضافه تر از بقيه صنايع نمي خواهيم. تنها خواهشي كه ما از دولت داريم اين است كه از واردات كاغذ با دلار ۱۷۵ تومان جلوگيري كند. به عبارت ديگر ما مي گوييم كاغذ با ۲۰ درصد قيمت جهاني وارد كشور نشود.
يعني مي گوييد دولت براي ارزان بودن روزنامه ها يارانه ندهد؟
خير، مگر دولت يارانه نمي دهد كه روزنامه ارزان به دست مصرف كننده برسد. اين تفاوت دلار ۱۷۵ تا ۸۰۰ توماني را به طور مستقيم به روزنامه ها بدهد. در مورد كاغذ كتاب هم اين تفاوت قيمت را به ناشر يا وزارت ارشاد بدهد. در مورد كتاب آموزش و پرورش تفاوت قيمت را به آموزش و پرورش بدهند. در واقع به ازاي هر دلار ۶۲۵ تومان به مصرف كننده يارانه بدهند، در نتيجه مصرف كننده وضعيت نقدينگي بهتري پيدا مي كند و مي تواند در مورد اين كه كاغذ خارجي بخرد يا كاغذ داخلي، تصميم بگيرد. اگر چنين شرايطي پيش آيد حق با مشتري است و مشتري حق انتخاب هم دارد و ما هم مخلص مشتري هستيم. اما الان به روزنامه يا هر مشتري ديگر كاغذ مي گويند اگر از خارج كاغذ وارد كني به تو دلار ۱۷۵ توماني مي دهيم ولي اگر بخواهي از كاغذ مازندران كاغذ بخري بايد كاغذ را كيلويي ۲۵۶ تومان بخري و در چنين شرايطي براي روزنامه ها به صرفه است كه از خارج كاغذ وارد كنند چون از ما دلاري نمي توانند خريد كنند.
در بحث صادرات وضعيت چگونه است؟
ما تاكنون اجازه صادرات نداشته ايم.
حالا كه اجازه داده اند.
بله، دنبال صادرات هستيم اما هنوز وارد بازار نشده ايم.
با توجه به هزينه تمام شده فكر مي كنيد توان رقابت با قيمت جهاني را داريد؟
مجبور هستيم.
با اجبار كه نمي توان كار كرد. با توجه به قيمت تمام شده آيا توان رقابت داريد؟
مطمئناً با ضرر محصول خود را نمي فروشيم. حتماً با سود محصول خود را صادر خواهيم كرد. در سه ماه گذشته ۷ هزار تن كاغذ فلوتينگ صادر شده است. قيمت كاغذ در همه انواع در حداقل قيمت جهاني در پنج سال گذشته است ولي ما با اين بازار باز هم توانسته ايم ۷ هزار تن كاغذ فلوتينگ صادر كنيم.
به چه ارزشي؟
با قيمت هاي رقابتي بازار جهاني ما موفق شده ايم بالاتر از قيمت تمام شده محصول خود را صادر كنيم.
ارزش صادرات ۷ هزار تن كاغذ فلوتينگ چقدر است؟
حدود دو ميليون دلار ارزش اين صادرات بوده است.
با توجه به شرايط موجود آيا شما امكان صادرات داريد؟
بله، ما در فلوتينگ چون آزادي عمل بيشتري داشتيم زودتر وارد بازار شديم ولي درمورد كاغذ روزنامه هنوز در حال بازاريابي و بررسي هستيم.
آيا قصد توسعه داريد؟
هدف اول رسيدن به حداكثر ظرفيت موجود است. در واقع ما مي خواهيم با استفاده از امكانات موجود از حداكثر ظرفيت كارخانه استفاده كنيم و بعد از اين مرحله وارد فاز توسعه مي شويم.
آيا چوب و كاغذ مازندران يك بنگاه اقتصادي سودده است؟
بله، در دو سال گذشته سود كسب كرده ايم.
قبل از آن چطور؟
زيان مي داديم.
چوب و كاغذ مازندران چگونه از بن بست زيان خارج شد؟
اوايل كار كم تجربه بوديم. پرسنل آموزش ديده و به خط توليد مسلط نبودند، ماشين آلات آزمايشي كار مي كردند، مخارج تعميرات و نگهداري بالا و ظرفيت توليد پايين بود. به تدريج بر اين مشكلات فائق آمديم و ياد گرفتيم صرفه جويي كنيم و هزينه ها را تا حد ممكن كاهش داديم. اين روند ادامه داشت و در سال ۸۰ قيمت تمام شده نسبت به سال ۷۹ كاهش پيدا كرد.
در سال ۸۱ وضعيت قيمت تمام شده چگونه است؟
چون دوبار مجبور شديم خط توليد را متوقف كنيم مطمئناً هزينه توليد و قيمت تمام شده بيشتر از سال ۸۰ است.
چرا دو بار خط توليد متوقف شده است؟
چون انبارها ديگر براي نگهداري كاغذهاي توليدي جايي ندارند.
آيا تقاضا براي كاغذهاي شما وجود ندارد؟
بهتر است بگوييم واردات بيش از حد است.
شما مدعي هستيد كه كيفيت توليدات تان بسيار خوب است، قيمت محصولاتتان هم قابل رقابت با انواع خارجي است. چگونه مي شود كه توليدات شما در انبار بدون مشتري مي ماند اما كاغذهاي وارداتي جذب بازار مي شوند؟
قيمت محصولات ما در بازارهاي جهاني توان رقابت دارند اما در بازارهاي داخلي توان رقابت با قيمت محصولات وارداتي را نداريم. وقتي جنسي با ۲۰ درصد قيمت جهاني وارد مملكت مي شود (يعني با دلار ۱۷۵ توماني)، وقتي قيمت كاغذ وارداتي كيلويي ۱۰۰ تومان تمام مي شود ولي جنس من ۲۵۰ تومان قيمت دارد طبيعي است كه شما كاغذ وارداتي را ترجيح دهيد.
چه بايد كرد؟
بايد واردات با ارز يارانه اي قطع شود. ما منكر يارانه نيستيم اما يارانه را تبديل به ريال كنند و به مصرف كننده بدهند و به مصرف كننده حق انتخاب بدهند تا اگر خواست از ما هم خريد كند و اگر خواست و توانست از خارج وارد كند.
شما چه حجم از نياز بازار داخل را مي توانيد تأمين كنيد؟
بستگي به دستورالعملي دارد كه دولت به ما مي دهد. ما ۹۰ هزار تن ظرفيت توليد داريم. اگر همه ۹۰ هزار تن را كاغذ روزنامه توليد كنيم، قادر به تأمين تمام نياز كشور هستيم. اگر اصلاً كاغذ روزنامه توليد نكنيم مي توانيم بخشي از نياز چاپ و تحرير را تأمين كنيم. بستگي دارد مثلاً امسال (سال ۸۱) به ما گفته اند ۵۰ هزار تن كاغذ روزنامه توليد كنيد و ما تا پايان آبان ماه كه توليد داشتيم حدود ۳۷ هزار تن كاغذ روزنامه توليد كرديم اما كسي از ما خريد نكرد و ما مجبور شديم توليد را متوقف كنيم.
چگونه است كه از يك سو براي توليد كاغذ سرمايه گذاري مي كنيم و از سوي ديگر كاغذ خارجي را با يارانه وارد مي كنيم. به نظر مي رسد كه يك جاي كار ايراد دارد. به نظر شما عيب كار كجاست؟
بي برنامگي و عدم تنظيم واردات است.
وقتي شما مي توانيد كاغذ مورد نياز روزنامه ها را تأمين كنيد و يا زماني كه شما مي توانيد بخشي از نياز چاپ و تحرير را تأمين كنيد ديگر چه نيازي به واردات است؟
ما كه تصميم گير و قانونگذار نيستيم. ما مي توانيم اعلام كنيم كه چه كاري مي توانيم انجام دهيم بعد چون اين كالا يك كالاي تعزيراتي است و كالايي است كه دولت براي آن يارانه مي پردازد و توسط مقامات رسمي كشور قيمت گذاري مي شود، به ما مي گويند شما اين حجم توليد كنيد با قيمتي كه ما تعيين كرده ايم. حواله فروش را هم وزارت بازرگاني يا وزارت ارشاد بايد صادر كنند و ما يك كيلو هم حق فروش نداريم. مثلاً در سال ۸۰ و ۸۱ به ما گفته اند ۵۰ هزار تن كاغذ روزنامه توليد كنيد، قيمت آن را هم تعيين كرده اند و حواله فروش را هم ديگران بايد براي ما صادر كنند. ما هم همه دستورات را اجرا كرديم و شروع به توليد كرديم ولي بعد از گذشت ۹ ماه براي فروش محصول ما حواله اي صادر نشده است و در نتيجه توليد ما در انبار مانده است.
چرا اين شرايط پيش آمده؟
به نظر مي رسد نياز روزنامه ها ۹۰ هزار تن نيست ولي اين حرف ما را كسي قبول نمي كند.
شما بر چه اساسي مي گوييد كه ۹۰ هزار تن زياد است؟
براساس اطلاعات بازار، انبارها، چاپخانه ها وتيراژ واقعي روزنامه ها مي گوييم نياز روزنامه هاي كشور ۹۰ هزار تن نيست.
برآورد شما چقدر است؟
۷۰ هزار تن برآورد ما است، ولي وزارت ارشاد مي گويد ۹۰ هزار تن نياز روزنامه هاست.
شما قبول كرديد؟
خير، بعد از كلي چانه زني گفتند كه ما بايد حدود ۱۵ هزار تن حاشيه امنيت داشته باشيم ما هم قبول كرديم و گفتيم يك بار يك ۱۵ هزار تن را بخريد و بعد از آن سالي ۷۵ هزار تن وارد كنيد و نه اين كه هر سال ۹۰ هزار تن وارد كنيد. گوش نمي كنند. به ما مي گويند ۵۰ هزار تن توليد كن و خودشان هم ۴۰ هزار تن وارد مي كنند.
شما با اين وضعيت چه مي كنيد؟
ما به رئيس جمهور مراجعه كرديم و شرايط را گفتيم. توليد ۸ ماه كارخانه ۳۷ هزار و ۹۹۸ تن بوده و توزيع ما در همين زمان ۲۱ هزار تن بوده است در حالي كه در اين مدت ما مي بايد ۳۳ هزار و ۳۵۰ تن توزيع مي كرديم و يك مقايسه ساده نشان مي دهد كه ما ۱۲هزار تن كسري توزيع داريم.
چرا شما به جاي ۳۳ هزار تن توليد ۳۷ هزار تن توليد كرده ايد؟
به دليل آن كه بايد ۲۰ هزار تن كاغذ چاپ و تحرير توليد مي كرديم اما كسي به ما سفارش نداد به همين دليل ما قدري بيشتر كاغذ روزنامه توليد كرديم چون نياز به برش و ابعاد ندارد.
در اين مدت چه مقدار كاغذ وارد شده است؟
تا پايان مهر سال ۸۱ حدود ۴۴ هزار و ۳۰۰ تن كاغذ وارد شده است، در حالي كه تا پايان سال (۸۱) بايد ۴۰ هزار تن كاغذ وارد مي شد حالا شما پيدا كنيد پرتقال فروش را!
اگر مشكل كم صادر شدن حواله خريد توليدات شما حل شود و اگر دلار ۱۷۵ توماني براي واردات ندهند آيا مشكل شما حل مي شود؟
بله، ببينيد يكي از مشكلات ما اين است كه به ما مي گويند اينقدر توليد كن و براي توليد ما حواله فروش صادر نمي كنند و در نتيجه جنس ما در انبار مي ماند كه اگر اين مشكل حل شود بخشي از گرفتاري هاي ما تمام مي شود. در مورد واردات كاغذ با دلار ۱۷۵ تومان هم وضع به اين گونه است چون ما كاغذ را با ۲۰ درصد قيمت جهاني وارد مي كنيم نمي توانيم رقابت كنيم. فرض كنيد قيمت كاغذ روزنامه تني ۵۰۰ دلار است يعني هر كيلو نيم دلار و نيم دلار ۸۰۰ توماني مي شود ۴۰۰ تومان در حالي كه نيم دلار ۱۷۵ توماني مي شود ۵/۸۷ تومان. طبيعي است كه نه ما و نه هيچ كس ديگر قادر به رقابت با كاغذ كيلويي ۵/۸۷ توماني نيست، اما اگر با كاغذ ۴۰۰ توماني بخواهيم رقابت كنيم به راحتي امكان رقابت داريم. درد اصلي ما نرخ دوگانه دلار است ما نمي گوييم به كاغذ يارانه ندهند ما مي گوييم كاغذ را با قيمت تمام شده يا هر قيمتي كه شوراي اقتصاد تعيين مي كند از ما بخريد، حالا مي خواهند مجاني به روزنامه ها بدهند به خودشان مربوط است. آنها مي خواهند روزنامه ارزان به دست مردم برسد، خوب برسد كاغذ را به قيمت تمام شده از ما بخرند به روزنامه مجاني بدهند. ما مي گوييم به روزنامه نگوييد به ازاي هر تن كاغذ وارداتي دلار ۱۷۵ توماني بگير ما مي گوييم ريال در اختيار روزنامه قرار دهيد و اگر روزنامه ديد كاغذ ما بد است، پرز دارد و رنگ خوبي ندارد، آن وقت برود از خارج وارد كند. اما اگر تشخيص داد همان كاغذ رنگ سبز مرا مي تواند كيلويي ۱۰ تومان ارزان تر بخرد، بيايد رنگ سبز ما را بخرد. البته ما كاغذ رنگ سبز نداريم و اين قصه مربوط به همان زماني است كه عرض كردم.
هزينه تمام شده توليدات خود را نگفتيد.
هزينه تمام شده توليدات ما در ۶ ماه نخست سال ۸۱ به ازاي هر كيلوگرم كاغذ ۲۹۶ تومان و فروش آن ۳۵۰ تومان بوده و اگر همين كاغذ با دلار ۸۰۰ تومان وارد شود قيمت آن با هزينه هاي جانبي ۵۰۰ تومان مي شود.
