نگاهي به رشد تعداد موتورسيكلت در ايران ـ ۱
دو پا و دو چرخ
۶۵ كارخانه ناگهان به ۹۳ كارخانه و سرانجام به ۱۳۰ كارخانه گسترش مي يابد تا فقط در سال ،۱۳۸۱ ۵۵۰ هزار دستگاه از ۶۵۰ هزار دستگاه نياز كشور توليد شود
|
|
سينا قنبرپور
به نظر مي رسد با ورود روزانه دو هزار و پانصد دستگاه موتورسيكلت به تهران و افزايش حجم تردد آن به حجم ترافيك درون شهر علاوه بر فشار مضاعف بر رفت و آمد، تبعات اجتماعي جبران ناپذيري را به دنبال دارد كه گويي نويد رويداد فاجعه اي را خبر مي دهد كه ما از آن بي خبريم!
توليد قريب به ۶۰۰ هزار دستگاه موتورسيكلت توسط بيش از ۱۳۰ كارخانه سازنده كه فقط ۵ واحد آن توليدكننده تحت ليسانس و بقيه فقط مونتاژكننده اين محصول هستند، يادآور واقعه اي است كه طي سالياني نه چندان دور در ايران و به خصوص در تهران شهرها بدون توجه به نيازهاي امنيتي ـ پليسي توسعه يافتند و در برنامه هاي ۵ ساله هم تدابير لازم انديشيده نشده تا در ابتداي دهه ۹۰ با مشكل كمبود كلانتري و فقدان امنيت شهري روبه رو شويم. اين رويداد در حالي صورت گرفت كه در برنامه ۵ ساله سوم توسعه دولت فقط ساخت ۹۲ كلانتري در سال پيش بيني شده بود. حال و در شرايطي كه تهران با وجود پذيرايي قريب به نيمي از ۵ ميليون خودرو كشور با بحران ترافيكي روبه روست و با آلودگي شديد هوا دست و پنجه نرم مي كند، افزايش سهم قابل توجهي از تردد ۵/۴ ميليون دستگاه موتورسيكلت درون كشور نيز كه بدون شناسنامه مالك و استفاده كننده خيابان هاي تهران را در مي نوردند، فاجعه اي آرام و بي سروصدا را رقم مي زند. اين ماجرا وقتي جالب تر مي شود كه بدانيم به گفته دبير انجمن صنايع همگن موتورسيكلت فقط ۶۰ هزار دستگاه از ۵۵۰ هزار دستگاه موتورسيكلت توليدي سال قبل استاندارد بوده اند! با اين وجود در حالي با هجوم اين موجود دو پا مواجهيم كه افراد جامعه به واسطه وضعيت اقتصادي خود نيازمند چنين وسيله اي شده اند و همين موضوع هم باعث شده تا گفته «امير افلاطون نظمي» نماينده راهنمايي و رانندگي ناجا در كميته كاهش آلودگي هوا بيشتر قابل لمس شود؛ «شركت هاي مونتاژ موتورسيكلت در كشور همانند قارچ مي رويند و در يك چشم به هم زدن افزايش مي يابند»، اين چشم به هم زدن وقتي رنگ فاجعه به خود مي گيرد كه تلويزيون رسمي ما در هجومي بي امان ساعت ها از برنامه هاي خود را به تبليغ انواع و اقسام نام هاي اين موجود عجيب و غريب اختصاص داده است، اما در مقابل دقايقي هم آموزش مفيد در اين خصوص صورت نمي گيرد.
كتاب هاي درسي فاقد مطالب موثر و مفيد درباره اين موجود وسوسه انگيز و نحوه استفاده از آن است و قابليت سوءاستفاده از اين وسيله در حداكثر ممكن ميسر است.
بدين ترتيب دورنماي هجوم موجودي دوپا به عرصه زندگي آدميان دوپا و ملغمه اي از آن بيشتر رنگ همان فاجعه آرام و بي سروصدا را به خود مي گيرد تا توسعه و پيشرفت در صنعت و تكنولوژي و. . . !
نيازي سرگردان در شهري پرهياهو
ميليون ها نفر شهروندي كه هر روز با طلوع خورشيد مجبورند ساعت ها در خيابان هاي مالامال از ترافيك تهران سرگردان شوند تا امور روزانه خود را سروسامان دهند، لحظه به لحظه بر نياز به سرعت در انجام امور تاكيد مي كند. از سوي ديگر بيكاري گريبانگير قشر قابل توجهي از جامعه است و همين مسئله به نيازي غيرقابل اغماض در جامعه تبديل شده و پديده هاي ناشي از آن غيرقابل انكار است. گراني فزاينده خودرو و كاهش قدرت خريد شهروندان آن هم در جامعه اي كه بيشترين جمعيت آن را قشر جوان تشكيل مي دهند، نياز به وسيله نقليه اي ارزان و سريع را به حد اعلاي خود رسانده است. همين چند نكته باعث شده تا ارضاي اين نياز حتي با پرداخت مبلغي در حدود ۱۰۰ هزار تومان، به عنوان پيش پرداخت و قسط ماهي كمتر از ۵۰ هزار تومان ميسر شود. ارضاي اين نياز خود به شغلي كاذب اما درآمدزا در شهر پرهياهوي تهران تبديل شده كه قادر است زمان را درنوردد و در اندك زماني اين سوي شهر را به آن سوي شهر براي انجام كاري گره زند، در حالي كه شدت ترافيك حاصل از تردد خودروها چنين اجازه اي را به استفاده كنندگان از وسايل نقليه بزرگ نظير سواري و اتوبوس نمي دهد. با وجود چنين نيازي طي مدت زمان كوتاهي چندين نام آشناي موجود نظير «هوندا»، «ياماها»، «سوزوكي»، «كاوازاكي» و. . . به ده ها نام عجيب و غريب تبديل شد تا رقم ۱۳۰ نمايانگر سازندگان اين وسيله نقليه باشد. امير «افلاطون نظمي» در يكصد و هشتمين نشست كميته اجرايي كاهش آلودگي هوا مي گويد: «ماهانه ۲۰۰ هزار دستگاه موتورسيكلت چهارزمانه در حال حاضر در كشور مونتاژ مي شود كه اين رقم بالغ بر دو ميليون دستگاه در سال است.» اما در مقابل «عزيزالله گودرزي» كارشناس اداره كل ماشين سازي نيرومحركه با اشاره به وضعيت توليد موتورسيكلت هاي چهارزمانه مي گويد: «رقم دو ميليون ظرفيت اسمي توليدكننده ها است و توليد اين كارخانجات از ۶۰۰ تا ۶۰۰ هزار دستگاه تجاوز نمي كند.»
به هر حال ۶۵ كارخانه ناگهان به ۹۳ كارخانه و سرانجام به ۱۳۰ كارخانه گسترش مي يابد تا فقط در سال ،۱۳۸۱ ۵۵۰ هزار دستگاه از ۶۵۰ هزار دستگاه نياز كشور توليد شود. ورود موتورسيكلت از خارج از كشور ممنوع مي شود و توليد موتورسيكلت هايي بيشتر از حجم موتور ۲۵۰ سي سي نيز نيازمند مجوزهاي خاص است. بدين ترتيب طي يك دوره چهار ساله اين كارخانه ها بايد ۶۰ درصد ارزش موتورهاي توليدي را ساخت داخل كشور كنند و همين امر در كنار ريشه نياز به چنين وسيله اي است كه ديگر رنگ سابقه نام وسيله را هم كمتر و كمتر مي كند. اينك تفاوتي ندارد كه نام موتور هوندا باشد يا مثلاً «تهران»! مهم دسترسي آسان و كم هزينه به آن است. به گفته مهندس مسعود دادگر، دبير انجمن همگن موتورسيكلت، ظرفيت پيش بيني شده براي توليد موتورسيكلت در كشور يك ميليون و ۲۰۰ هزار دستگاه بود كه در عمل ظرفيت موجود را فقط ۶۵۰ هزار دستگاه مشخص كرد و در واقع ۵۵۰ دستگاه موتورسيكلت روانه بازار شد. با اين وصف اولين نكته اين است كه بدانيم موتورسيكلت چه وسيله اي است كه توانسته نظر قريب به اتفاق قشر جامعه را در عين درآمد پايين به خود جلب كند. سرهنگ «حسن اكبرزاده» جانشين معاونت راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي تهران در تعريف موتورسيكلت مي گويد: «موتورسيكلت يكي از انواع وسايل نقليه موتوري است كه به لحاظ ويژگي هايي نسبت به زمين همواره در چرخه ترافيك از اهميت ويژه اي برخوردار است. ارزاني قيمت، مصرف كم، قابليت مانور، فضاي كمي كه از سطح معابر اشغال مي كند باعث شده اين وسيله مورد توجه اقشار متوسط و كم درآمد جامعه قرار گيرد. » چنين ويژگي هايي سبب شده است تا موتورسيكلت سواران براي درنورديدن زمان چراغ هاي راهنمايي را در سطح شهر ناديده بگيرند، خيابان هاي يكطرفه را از سوي ممنوع آن بگذرند، معابر پياده را اشغال كنند و خلاصه آنكه در ميان هزاران خودرو ويراژ بدهند تا به مقصد برسند. و البته بايد يادآور شويم همين ويژگي هاست كه سبب شده بسياري از جرايم به وسيله معاونت اين موجود دوپا عملي شوند و همان قابليت مانور دسترسي به مرتكبان را به حداقل برساند.
معجوني از ۲ پا و ۲ چرخ
وقتي ويژگي هاي موجود باشعور ۲ پا با ويژگي هاي موجودي ۲ چرخ درهم آميزد و البته آموزش و كنترلي هم صورت نگيرد نبايد انتظار داشت از چنين معجوني بوي آسايش و لذت به مشام رسد! انعكاس اخبار كيف قاپي توسط موتورسيكلت سواران، توليد صداهاي ناهنجار، ويراژ دادن در مسير خودروها و. . . حداقل اتفاقات ناخوشايند ناشي از استفاده نادرست از موتورسيكلت است. سرهنگ اكبرزاده درباره تخلفات ناشي از استفاده ناصحيح از موتورسيكلت مي گويد: «فراواني تخلفات رانندگي به وسيله راكبين موتورسيكلت در معابر شهري كشور به خصوص در تهران به حدي است كه اغلب راكبين موتور تصور مي كنند مقررات راهنمايي و رانندگي مربوط به ساير وسايل نقليه بوده و موتورسيكلت از شمول آن خارج است.» از سوي ديگر گزارش اكثر فرماندهان ناجا در اين خصوص هم حكايت از وضعيت نابسامان استفاده از اين وسيله نقليه دارد. به عنوان نمونه و در حالي كه شدت تصادفات در ايران ۹/۵ است يعني به ازاي هر يك تصادف ۹/۵ نفر جان خود را از دست مي دهند، سردار «محسن انصاري» معاون راهنمايي و رانندگي ناجا مي گويد: «موتورسيكلت ها كه متاسفانه توليد آن از ضابطه خارج شده آلودگي بالايي دارند، ضمن آنكه ۳۰ درصد از تصادفات كشور نيز مربوط به برخورد خودروها با موتورسيكلت سواران روي داده است. » (ايرنا ۲۱/۶/۸۱)
|