علي كد خدا زاده ـ ظاهرا زنان ايراني عزم خود را جزم كرده اند و قرار نيست به اين زودي از صدر خبرهاي جهاني پايين بيايند.
چند هفته بود كه لاله و لادن خبر اول رسانه هاي جهان بودند. دو دختر ايراني كه تصميمشان براي رهايي از وابستگي با نگراني، كنجكاوي و تحسين جهاني مواجه بود.
هنوز آخرين اخبار از واقعه منجر به فوت اين دو دختر ايراني نگذشته بود كه اين بار خبر فوت زهرا كاظمي در جهان پخش شد.
زهرا كاظمي بانوي ايراني تبار مقيم كانادا روز شنبه در بيمارستان بقيه الله تهران درگذشت.
اطلاعاتي كه درباره سفر وي به تهران و مرگ وي پخش شده است هنوز داراي يك انسجام مشخص نيست.
كاظمي ۵۴ ساله سالها پيش از ايران مهاجرت كرده و در ايالت فرانسوي زبان كانادا- كبك- مقيم شد. وي به عنوان عكاس و خبرنگار آزاد در طول اين سالها به نقاط مختلف جهان سفر كرد كه آخرين آنها پيش از سفر به ايران تهيه گزارش از عراق بعد از اشغال بود.
به گفته استفان هاشمي، فرزند زهرا كاظمي، وي حدود يك ماه و نيم در عراق مشغول تهيه خبر بود و پس از آن به ايران آمد.
از سوي مقامات ايراني درباره نيت سفر خبري وي به تهران چيزي گزارش نشده است اما بنا بر اظهارات مختلفي كه از سوي آشنايان وي شده و در سايت هاي مختلف انگليسي زبان آمده وي به قصد سفر به تركمنستان به ايران آمده بود.
سفر كاظمي به تهران مصادف بود با رخدادهاي تيرماه از اين روي وي تصميم مي گيرد گزارشي از اين روزهاي تهران تهيه كند. وي در يكي از پيامهاي الكترونيكي خود به فرزندش از آن روزها به عنوان زندگي شبانه در تهران نام مي برد.
به گفته مقامات ايراني كاظمي از اداره كل مطبوعات خارجي وزارت ارشاد براي فعاليت خبري خود تقاضاي مجوز مي كند و ظاهرا با فعاليت خبري وي از سوم تا هفتم تيرماه موافقت مي شود.
بنابر گزارش خبرگزاريهاي خارجي كاظمي پيش تر با خانواده اش در شيراز تماس گرفته و خبر حضور خود در تهران را اعلام مي كند اما از سوم تيرماه يعني همان روزي كه اين مجوز را دريافت كرده ناپديد مي شود.
به گفته مديركل مطبوعات خارجي وزارت ارشاد، كاظمي در اين روز در مقابل زندان اوين اقدام به عكس گرفتن از فضا و سوژه هايي مي نمايد كه ممنوع بوده است و اين امر موجب دستگيري وي مي شود. اين مقام مسئول مي افزايد: كاظمي در حين بازجويي توسط مسئولان اطلاعاتي ابراز سردرد كرده و پس از انتقال به بيمارستان بستري مي شود. براساس اين خبر وي سكته مغزي كرده و سرانجام عليرغم تلاشهاي پزشكان روز شنبه فوت مي كند.
مرگ وي با واكنش خانواده وي به ويژه استفان هاشمي فرزندش و مقامات كانادايي مواجه شد.
مقامات كانادايي كه پيش تر از بازداشت و بستري شدن كاظمي خبردار شده بودند در طي اين مدت بارها براي عيادت او به بيمارستان مراجعه مي كنند.
در همين رابطه سفير كانادا روز يكشنبه گذشته به ملاقات خرازي مي رود تا از وي درباره وضعيت كاظمي و دليل دستگيري و بستري شدن او خبر كسب كند.
اين خبر را نخستين بار سخنگوي وزارت خارجه كانادا عنوان داشت وي گفت كه پي گير وضعيت عكاس كانادايي ايراني تبار بستري شده در تهران است.
دستور اين ملاقات نيز از سوي وزير خارجه كانادا صادر شده بود. بيل گراهام از سفيرش در تهران خواسته بود تا در اين باره از خرازي توضيح بخواهد.
حساسيت مقامات كانادايي نسبت به اين موضوع از آنجا ناشي مي شود كه رسانه هاي خارجي به نقل از دوستان كاظمي عنوان داشتند در ملاقات با وي كه از پشت شيشه انجام شد آثاري از جراحت را روي صورتش مشاهده كرده بودند.
سفير كانادا در مدتي كه كاظمي در بيمارستان بستري بود بارها به ملاقات او رفت كه آخرين مرتبه آن روز پنجشنبه گذشته دو روز قبل از اعلام فوت وي بود.
پدر و مادر كاظمي و مقامهاي ديپلماتيك كانادايي اين اجازه را داشتند كه از كاظمي در حال اغما ديدار كنند بنا به گفته رينالد دوارون مقام وزارت خارجه اي كانادا اين ديپلماتها خواستار دسترسي و مطالعه گزارش وضعيت جسمي زهرا كاظمي شده بودند.
اين موضوع به اضافه طرح ادعاهاي استفان هاشمي فرزند كاظمي كه در مونترال زندگي مي كند باعث شد تا مقامهاي كانادايي دريافتن پاسخ اين سئوال كه وي چگونه درگذشت جديت بيشتري يابند.
علاوه بر اين موضوع، مسئله اي كه اكنون مورد مناقشه قرار گرفته، محل دفن زهرا كاظمي است. استفان ضمن اعلام اينكه از دولت كانادا و ايران به جهت آنچه كه وي سهل انگاري در نجات جان مادرش خواند، شكايت خواهد كرد، خواهان دفن پيكر مادرش در كانادا شده است.
خبرنگاران بدون مرز نيز با صدور اطلاعيه اي ضمن اظهار تاسف از مرگ زهرا كاظمي و طرح پرسش هايي در خصوص روزهايي كه وي در تهران اقامت داشت، اين خواسته را تكرار كرده اند.
موضوع محل دفن كاظمي، شايد به اين سادگي ها حل نشود.
زهرا كاظمي داراي پدر و مادر و فرزندي است كه مدعي پيكر او هستند. از سوي ديگر وي داراي تابعيت مضاعف مي باشد. از اين روي از سويي بايد مشخص شود كه تصميم گيري درباره محل دفن وي براساس قوانين جاري در كدام يك از اين دو كشور مي تواند صورت گيرد و از ديگر سوي بستگان درجه اول وي احتمالا نظرات متفاوتي دارند. فرزند خواهان دفن مادر در كانادا و پدر و مادر احتمالا خواهان دفن وي در ايران هستند. به نظر مي رسد اين مناقشه از راههاي حقوقي و قضايي حل نشود چرا كه زمان زيادي را طلب خواهد كرد.
اما سواي اين ماجرا هم اكنون پرونده جديدي در خصوص مرگ زهرا كاظمي باز شده است. رئيس جمهور محمد خاتمي طي نامه اي صريح به چهار وزير دستور داد تا پيگير ماجراي مرگ وي باشند. اين دومين بار است كه خاتمي چنين دستور اكيدي در خصوص كشف علت مرگ مي دهد.
واكنش هاي رسمي ايران
در مهم ترين واكنش رسمي دولت جمهوري اسلامي ايران به ماجراي مرگ زهرا كاظمي، سيد محمد خاتمي رئيس جمهوري به چهار وزير كابينه خود دستور داد بابررسي همه جانبه پرونده ، موارد ابهام موجود درپرونده را روشن كنند.
رئيس جمهوري در دستور خود به وزيران فرهنگ و ارشاد اسلامي ، اطلاعات ، كشور و دادگستري ، آنان را مسئول بررسي همه جانبه ، رفع ابهام ها و روشن شدن قضيه و عوامل موثر در آن و اعلان نتيجه به افكار عمومي كرد.
در دستور خاتمي به «مسجدجامعي »، «يونسي »، «موسوي لاري » و «شوشتري » با ابراز تأسف و نگراني از درگذشت اين خبرنگار، تاكيد شده است : در يك نظام قانوني اگر تخلفي رخ دهد بايد طبق موازين قانوني با آن برخورد شود ولي اگر در برخوردها هم رعايت قانون نشود، با متخلفان بايد برخوردي قاطع ترصورت گيرد.
به گزارش اداره اطلاعات و اخبار دفتر رئيس جمهوري متن كامل دستور رئيس جمهوري به اين شرح است :
به نام خدا
جناب آقاي مسجد جامعي ، وزير محترم فرهنگ و ارشاد اسلامي
حجت الاسلام والمسلمين جناب آقاي يونسي ، وزير محترم اطلاعات
حجت الاسلام والمسلمين جناب آقاي موسوي لاري ، وزير محترم كشور
حجت الاسلام والمسلمين جناب آقاي شوشتري وزير محترم دادگستري
خبر درگذشت يك خانم خبرنگار كه به دنبال دستگيري ايشان اعلام شد،موجب تاسف و نيز نگراني است .
طبيعي است در يك نظام قانوني اگر تخلفي رخ دهد بايد طبق موازين قانوني با آن برخورد شود.
ولي اگر در برخوردها هم رعايت قانون نشود با متخلفان بايد برخوردي قاطع تر صورت گيرد.
براي رفع ابهام ها و روشن شدن قضيه و عوامل موثر در آن لازم است چهاروزير محترم با هماهنگي و بررسي همه جانبه ، سريعا اقدام و نتيجه را به افكار عمومي و من اعلام فرمايند.
همچنين، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در نامه اي به خانواده «زهرا كاظمي » با اظهار تاسف و تالم از حادثه فوت آن مرحومه ، بر پيگيري علت فوت وي تأكيد كرد.
در نامه «احمد مسجد جامعي » آمده است :«با كمال تأسف خبر فوت خبرنگار محترم خانم زهراكاظمي را دريافت كردم .
اين حادثه دردناك ، موجب تأثر و تألم اينجانب و همكارانم گرديد، لذاضمن ابراز همدردي با شما و جامعه خبرنگاران و آرزوي بردباري در غم فقدان وي اعلام مي كنم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بنا به وظايف خود، پيگيري علل اين رخداد و روشن ساختن ابعاد موضوع را در دست انجام دارد.»
در يك سطح پايين تر، مديركل مطبوعات و رسانه هاي خارجي وزارت ارشاد، گزارش كاملي از پرونده زهرا كاظمي را در اختيار مطبوعات قرار داد. وي در گفتگو با ايرنا گفت: آخرين اطلاع به دست آمده حاكي است كه مادر و بستگان خانم كاظمي در مدت بستري بودنش در بيمارستان از او عيادت كرده و در جريان مراحل درماني اش قرار داشته اند.
خوشوقت اضافه كرده است: اطلاعات اين اداره حاكي است كه زهراكاظمي به پزشكي قانوني انتقال يافته و با توجه به مدارك هويت ايراني اش ،مراجع ذيربط همانند ساير شهروندان ايراني با او رفتار خواهند كرد.
خوشوقت درباره نحوه فعاليت اين خبرنگار گفت : زهرا كاظمي در تاريخ سوم تيرماه جاري با برخورداري از تابعيت دولت جمهوري اسلامي ايران ، همراه با گذرنامه ايراني و با ارائه كارت شناسايي و معرفي نامه از سوي موسسه انگليسي «كمرا پرس » تقاضاي صدور مجوز براي تهيه عكس و گزارش از دانشجويان و دانشگاه هاي تهران كرد.
وي افزود: بر همين مبنا، اداره كل مطبوعات خارجي براي اين شهروند ايراني مجوزي صادر كرد تا وي بتواند تا تاريخ هفتم تيرماه در چارچوب ضوابط و مقررات جمهوري اسلامي ايران ، به فعاليت خبري مورد تقاضايش بپردازد.
به گفته وي ، اين اداره كل با توجه به اينكه مشاراليها تابعيت ايراني داشته و گذرنامه و شناسنامه ايراني ارائه داده بود، بااو همانند خبرنگاران خارجي برخورد نكرد و در نتيجه براي اعطاي مجوز به او از وزارت اطلاعات استعلام نكرد.
خوشوقت اظهار داشت : پس از دريافت مجوز، ارتباط اين خبرنگار با اين اداره قطع شد تا آنكه از طريق مراجع قانوني كسب اطلاع شد كه او با عدول از ضوابط و مقررات مذكور در مجوز صادره ، به محل زندان اوين مراجعه و به تهيه گزارش از خانواده هاي زندانيان آشوبهاي اخير مبادرت كرده است .
«او در آن هنگام از زواياي مختلف زندان كه با علامت «عكسبرداري ممنوع » مشخص شده بود، عكسبرداري كرد و اين اقدام موجب شد تا توسط نگهبانان زندان متوقف شود.»
وي ادامه داد: طبق اطلاع واصله ، وزارت اطلاعات نيز اين خبرنگار ايراني را تائيد نكرده است و در پي آگاهي اين اداره كل از اقدامات غيرقانوني اين شهروند ايراني ، از مراجع قضايي درخواست شد تا به نحو مقتضي مجوزصادر شده از او بازپس گرفته شود.
خوشوقت افزود: با پي گيري از طريق مراجع قضائي مطلع شديم كه زهراكاظمي در اولين مرحله بازجويي در وزارت اطلاعات ، اظهار كسالت كرده بود كه بلافاصله در تاريخ پنجم تيرماه به بيمارستان بقيه الله الاعظم (عج ) انتقال يافت و در آنجا سكته مغزي كرد.
