آثار تاريخي در محاق ساخت جاده و سد
در حالي كه شوراي عالي امنيت ملي در مورد تخريب آثار باستاني درنتيجه فعاليت هاي عمراني سازمان هاي مختلف، به دستگاه هاي مسئول تذكر داده است، با اين حال برخي اقدامات عمراني وزارت راه و ترابري و وزارت نيرو براي احداث جاده و سد همچنان تخريب آثار باستاني و تاريخي كشور رابه دنبال دارد.
روند تخريب برخي از آثار تاريخي كشور كه به دليل فعاليت هاي عمراني سازمان ها و ارگان هاي مختلف صورت مي گيرد، تا حدي گسترش پيدا كرده كه شوراي عالي امنيت ملي به عنوان عالي ترين مقام امنيت ملي كشور چندي پيش طي بخشنامه اي به سازمان ها و نهادهاي مسئول در اين مورد تذكر داده است. در همين حال اقدامات برخي از دستگاه هاي دولتي از جمله وزارت راه و ترابري و وزارت نيرو، همچنان بدون توجه به حفظ ارزش هاي تاريخي بدون هماهنگي با سازمان ميراث فرهنگي موجب نابودي بسياري از آثار فرهنگي و تاريخي كشور شده و يا اين سرمايه هاي ملي را در معرض تخريب قرار داده است.
مهندس «حسين رايتي مقدم» مديركل حفظ و احياء ابنيه تاريخي در اين مورد گفت: «اقدام براي سدسازي توسط وزارت نيرو از يكسو آثار و سازه هاي تاريخي آبي كشور را تخريب كرده و از سوي ديگر اقدامات عمراني وزارت راه و ترابري در زمينه احداث جاده، بسياري از آثار تاريخي كشور را از بين برده است، براي مثال هم اكنون شهر تاريخي و قديمي بيشاپور در نزديكي كازرون، واقع در استان فارس به دليل احداث جاده شيراز به كازرون رو به نابودي است و اين در حالي است كه اين شهر به دليل قدمت و ارزش هاي تاريخي از سوي يونسكو، كانديداي ثبت در فهرست آثار جهاني است. در صورتي كه وزارت راه و ترابري اين اقدام خود را متوقف نكند، سازمان جهاني يونسكو، بيشاپور را از اولويت هاي ثبت در آثار جهاني حذف خواهد كرد.»
وي با بيان اين كه وزارت راه و ترابري طي يك اقدام عجولانه اقدام به جاده سازي در اين منطقه كرده تا اين جاده در هفته دولت با عنوان شاهكار اداره كل راه و ترابري استان فارس معرفي شود، گفت: «كاروانسراي تاريخي و قديمي بيدزرد با قدمت ۲۰۰ سال واقع در مسير شيراز و فيروزآباد نيز به دليل عمليات عمراني وزارت راه و ترابري، تخريب شده و همچنين تعريض جاده قائميه به كازرون در استان فارس بسياري از اثرهاي تاريخي را نابود كرده است و هم اكنون نيز چشمه سرآب دخترون به عنوان درخشان ترين اثر تقديس آب در دوران ساساني، به همين دليل رو به نابودي است.»
رايتي مقدم افزود: «وزارت نيرو نيز در جريان سدسازي، بسياري از آثار و سازه هاي آبي تاريخي را از بين برده و يا در معرض خطر تخريب قرار داده است. اين امر در استان كردستان بيش از ساير نقاط كشور مشهود است. همچنين در حال حاضر پل بزرگ ميانه واقع در شهرستان ميانه با ۲۳ دهنه و به طول ۲۶۰ متر كه ۷۰۰ سال قدمت دارد و مربوط به دوره ايلخانيان است، به دليل سدسازي توسط وزارت نيرو در حال فرورفتن زير آب است و اين در حالي است كه آثاري از صدر اسلام و پيش از آن، روي پايه هاي اين پل تاريخي كه اكنون زير آب فرو رفته، حكاكي شده است.»
وي تصريح كرد: «در حالي كه كشورهاي بسيار عقب مانده به شدت نسبت به حفظ محيط زيست و ميراث فرهنگي سرزمين خود حساس هستند و حفاظت از آن را در اولويت برنامه هاي خود قرارداده اند، ايران با وجود تعدد آثار تاريخي و ادعاهايي كه نسبت به ميراث فرهنگي دارد، در عمل نسبت به تخريب آثار تاريخي بي تفاوت است به نحوي كه اقدامات عمراني دركشور در تضاد با حفظ ارزش هاي فرهنگي و محيط زيستي است.»
وي با تصريح اين كه به دليل تقابل پروژه هاي عمراني با آثار تاريخي نمي توان از اجراي اقدامات عمراني جلوگيري كرد، در عين حال گفت: «هرچند به دليل بحران خشكسالي و فراگيري آن، اقدام وزارت نيرو براي احداث سد، بسيار ضرورت دارد، اما لازم است كه در انجام پروژه هاي حياتي كه در تداخل با حوزه ميراث فرهنگي است، بين وزارت نيرو و سازمان ميراث فرهنگي تفاهم برقرار شده و براساس نظر كارشناسان ميراث فرهنگي، اقدامات به نحوي پيش رود كه منجر به نابودي آثار تاريخي نشود.»
رايتي مقدم همچنين با تصريح اين كه تنها «مؤسسه گنجينه ملي آب» در وزارت نيرو براي طرح هاي مطالعاتي و اجرايي خود در تعامل و هماهنگي نزديك با سازمان ميراث فرهنگي است، گفت: «اين مؤسسه تنها حدود ۲۰ پروژه مطالعاتي را در مورد آثار، سدها و بندهاي آبي و تاريخي كشور در دست اجرا دارد كه در اين زمينه نيز با سازمان ميراث فرهنگي هماهنگ عمل مي كند، اما در مجموع وزارت نيرو در ساير استان هاي كشور در حال احداث سدهاي بي شماري است كه در بيشتر موارد بدون هماهنگي با سازمان ميراث فرهنگي عمل مي كند.»
گزارش: سودابه رحمدل