نوار ساحلي درياي خزر از جاذبه هاي بي نظير گردشگري كشورمان است كه همه ساله به جان هاي خسته ميليون ها گردشگر داخلي و خارجي آرامش مي بخشد؛ اما همه ماجرا اين نيست. بر اساس گزارش خبرنگاران ايرنا و گزارش هاي رسمي مراجع دست اندركار، تعداد قربانيان دريا طي يك ماه گذشته از مرز يكصد تن گذشته است.
سال گذشته تعداد قربانيان سواحل درياي خزر و آب هاي داخلي استان مازندران ۲۰۴ تن اعلام شد.
گرچه علت اين حوادث، شناي خارج از طرح سالم سازي و ناآشنايي به فن شنا ذكر مي شود، اما اين موضوع نبايد موجب سلب مسئوليت و بي توجهي به روند اين حوادث فاجعه آميز شود. دامنه اين حوادث تلخ از حوزه تا سواحل درياهاي كشور مان و به آبگير هاي داخلي، پشت درياچه هاي سدها و رودخانه هاي شهرهاي كشورمان نيز دامن كشيده است. فقط طي هفته گذشته صداي هلهله و شادي ۱۳ دانش آموز كه به روياي شنا، خود را به آب هاي درياچه درود زن سپرده بودند، خاموش شد.
به نظر مي رسد موضوع امنيت گردشگران و برنامه ريزي براي استفاده از مواهب دريا به عنوان مهم ترين و پرجاذبه ترين كانون جذب گردشگري در استان هاي شمالي كشور به رغم رخدادهاي ناگواري كه هر ساله به مرگ صدها جوان و نوجوان منتهي مي شود، آن گونه كه بايد مورد توجه قرار ندارد.
هر چند مهم ترين طرح و محور هاي مورد توجه، اجراي طرح هاي جديد مبني بر ايجاد مجتمع هاي گردشگري و پارك هاي جنگلي با هدف جذب گردشگران است، اما بايد اين واقعيت را پذيرفت كه در استان هاي شمالي، دريا مهم ترين كانون گردشگري و توجه به اين مسئله انكار ناپذير است.
متاسفانه به رغم افزايش سيل گردشگران به استان گيلان كه تعداد آنها سالانه حدود ۳ ميليون نفر ذكر مي شود، تعداد طرح سالم سازي و بهره وري از دريا در طول ۳۰۰كيلومتر ساحل درياي خزر در استان گيلان تنها به ۱۵ طرح محدود مي شود.
از طرفي به علت ساخت و سازهاي بي رويه در مناطق ساحلي و نبود علائم راهنمايي دسترسي به اين طرح هاي محدود براي مسافران كار آساني نيست و آنان ناخواسته به سمت مناطق خارج از طرح كشيده مي شوند.
به همين جهت اطلاع رساني در خصوص وضعيت سواحل و طرح پاكسازي و تسطيح اين مناطق به عنوان نخستين اقدام براي پيشگيري از حوادث تلخ و ناگوار و بهره وري از دريا بايد مورد توجه قرار گيرد و به موازات آن طرح هاي سالم سازي سازماندهي و گسترش يابد.
بررسي هاي گزارشگران ايرنا از نوار ساحلي استان گيلان نشان مي دهد كه جغرافياي ساحل درياي خزر به علت سازه هاي بي رويه و غير اصولي و عدم تسطيح شكل طبيعي خود را از دست داده و به سواحل صخره اي و خطرناك تبديل شده است.
نتايج تحقيقات انجام شده نشان مي دهد كه تغييرات زيست محيطي و جغرافيايي در سواحل گيلان از يكسو، و نبود برنامه و طرح هاي مدون بهره وري و امكانات امدادي و اطلاع رساني از سوي ديگر مهم ترين عامل غرق شدن و جان باختن تعداد زيادي از هموطنان در درياي خزر است.
در اين تحقيقات كه توسط گروه پژوهشي خبرگزاري استان گيلان انجام شده، ۳۰ نقطه از نوار ساحلي درياي خزر در محدوده استان گيلان از بندر آستارا تا چابكسر، از طريق مشاهده حضوري، كسب نظرات كارشناسان و گفت وگو با ناجيان غريق و مردم مورد مطالعه قرار گرفته است.
اين بررسي نشان مي دهد كه در نتيجه دگرگوني ناشي از پيشروي ساخت و سازهاي انساني به سوي دريا، جغرافياي طبيعي سواحل درياي خزر دستخوش تغييرات جدي شده و شكل طبيعي آن از بين رفته است.
شناگران و مربيان شنا معتقدند: وجود پستي و بلندي و پرتگاه هاي متعدد در نوار ساحلي، وضعيت درياي خزر را براي شنا مخاطره آميز كرده است.
وجود پرتگاه ها، نماها و تاسيسات ساختماني در زير آب، از بين رفتن شيب ملايم نوار ساحلي، تبديل سواحل ماسه اي به سواحل صخره اي و عدم پاكسازي و تسطيح مناطق ساحلي از جمله عوامل اصلي خطرآفرين در سواحل درياي خزر ارزيابي مي شوند.
۹۰ درصد قربانيان حوادث شنا در درياي خزر به هنگام شنا در اين گونه مناطق، گرفتار شده و جان خود را از دست داده اند.
از طرفي اقدام هاي مهار كننده شامل: ايجاد ديواره ها، خاكريزها و سازه هاي متعدد در مناطق ساحلي عرصه را بر درياي خزر تنگ كرده و مانع از آن مي شود كه كار بستر سازي طبيعي توسط امواج صورت گيرد.
كارشناسان معتقدند: امواج دريا به شكل طبيعي مي تواند بستر ساحلي را تسطيح و هموار كند، اما با توجه به شرايط فعلي، ميدان رفت و برگشت امواج محدود شده و همين امر يكي از دلايل نامساعد بودن نوار ساحلي براي شنا ارزيابي مي شود.
سواحل انزلي در مقايسه با ساير نقاط ساحلي استان گيلان، شاهد بيشترين تخريب محيطي و تغييرات جغرافيايي طي سال هاي اخير بوده به همين دليل بالاترين شمار قربانيان شنا هر ساله از اين منطقه گزارش شده است.
علاوه بر اين نبود امكانات و خدمات امدادي ثابت و سيار در مناطق ساحلي به ويژه در مناطق خارج از طرح، موجب شده تا حوادث عادي منجر به مرگ غريق شود.
رئيس هيات نجات غريق مازندران مي گويد: شنا در دريا به طور كلي آسان تر از استخر است به شرط آنكه شناگر حالات مختلف دريا را به خوبي بشناسد.
«محمد ابراهيم طالبي پور» افزود: متاسفانه به دليل وجود عمق هاي زودرسي كه در اثر پيشروي آب ها به وجود آمده خطر غرق شدن در دريا دو چندان شده است.
وي وجود چاه هاي قديمي كه در منازل كنار ساحل حفر شده بود و اكنون در داخل دريا است را بزرگ ترين خطر براي شنا در درياي خزر دانست. بخشي از سواحل درياي خزر كه اكنون مردم از آن به عنوان مكان شنا كردن استفاده مي كنند در گذشته جزو مناطق مسكوني بوده است.
طالبي پور اضافه كرد: چه بسا بسياري از اين چاه ها عامل غرق شدن افراد مي شود. وي نوع موج هاي دريا را متفاوت خواند و گفت: در اثر وزش باد و شدت آن، امواج مختلفي به ساحل مي رسد كه برخورد با آن نيز متفاوت است.
وي از مسافران و افراد ساكن سواحل خواست حتماً در مناطقي كه طرح سالم سازي دريا وجود دارد به آب بزنند.
وي گفت: امسال به نسبت سال گذشته دريا ناآرام تر و امواج آن بيشتر است.
وي با اشاره به اينكه در مواردي اعضاي يك خانواده به هنگام تلاش براي نجات يكديگر غرق شده اند، گفت: افرادي كه فن شنا را نمي دانند نبايد هيچ گونه اقدام مستقيمي براي نجات افراد در حال غرق شدن انجام دهند.
وي تعداد طرح هاي سالم سازي فعال در سواحل مازندران را ۴۷ طرح خواند و گفت: طرح هاي مزبور هم جوابگوي جمعيت شناگر نيست و هم استقبال از طرح ها كم است.
به گفته وي، دو هزار ناجي و قايقران براي كمك به شناگران در ساحل درياي خزر در مازندران فعاليت مي كنند. مسئولان امور گردشگري مازندران پيشتر اعلام كرده بودند امسال ۷۵ طرح سالم سازي دريا در اين استان ايجاد مي شود، اما به نظر مي رسد كه برخي از اين طرح ها فعال نيست. در اين حال، شنا در مناطق ممنوعه، ناآشنا بودن به دريا، توجه نكردن به هشدارهاي مامورين و وضعيت سواحل و امواج ازعلل اصلي غرق شدن افراد ذكر مي شود. اگر چه اينها دلايل انكار ناپذير غرق شدن در دريا هستند اما مردم مي گويند با اتخاذ تدابيري براي دادن هشدارهاي موثر و افزايش تعداد طرح هاي سالم سازي، بهبود وضعيت اين طرح ها و حل مشكلات موجود، مي توان از شنا كردن افراد در مناطق ممنوعه كاست. به گفته مسافران تعداد طرح هاي سالم سازي و امكانات آنها مناسب نيست و از نظر تقسيم جغرافيايي نيز وضعيت مناسبي ندارند و گاه فاصله دو طرح از هم بسيار زياد است.
افرادي كه خارج از طرح شنا مي كنند، مي گويند: ازدحام در برخي از اين طرح ها آن قدر زياد است كه به استخر شباهت دارد و در اين شرايط عده اي ترجيح مي دهند در خارج از طرح ها شنا كنند.
يك مسافر مي گويد: وقتي شما مسافت زيادي را براي رسيدن به دريا طي مي كنيد و شناخت درستي از وضعيت دريا نداريد به خطرات آن چندان توجه نمي كنيد و فقط مي خواهيد در اولين نقطه ممكن وارد آب شويد، علائم هشداردهنده هم وجود ندارد.
برخي خانواده ها مي گويند دوست دارند با هم وارد دريا شوند و چون اين امكان در داخل طرح وجود ندارد به خارج از آن مي روند.