افسوس، شرارت پيروز شد
ادموند برك، فيلسوف ايرلندي مي گويد، تمام آنچه كه براي پيروزي شرارت لازم است اين است كه آ دم هاي خوب دست روي دست بگذارند و كاري نكنند.
سرجيو ويرا دوملو به گونه اي زندگي كرد كه گويي همواره اين گفته ادموند برك در گوشش طنين انداز بوده است.
انگشت شمارند كساني كه اين همه خود را وقف آرمان هاي خوب كرده باشند. آ خرين آرمان به قيمت زندگيش تمام شد و آن تلاش براي بازسازي عراق بود كه در سمت نمايندگي ويژه دبيركل سازمان ملل عهده دارش شده بود.
يك ماه پيش از قتل دوملو توسط يك بمب گذار ناشناس در بغداد، وي از ۶ كشور همسايه يعني مصر، ايران، اردن، كويت، عربستان سعودي و سوريه ديدن كرد و اين كشورها را تشويق كرد تا در راستاي حمايت از انتقال حكومت عراق به دموكراسي تلاش كنند. قانونگذاران به خاطر اشغال عراق توسط آمريكا بي ميل بودند، چرا كه اين امر براي ديگر كشورهاي عرب بسيار منفور است و بعضي از آنها هراس دارند كه دموكراسي كاربردي تهديدي براي رژيمهاي طرفدار استبداديشان باشد. اما اين امر باعث نااميدي ويرادوملو نشد.
به گفته خود دوملو، او ديپلماتي بود كه دوست داشت هميشه ميداندار كار و كوشش باشد.
حدود سه دهه با سازمان ملل همكاري داشت و در موقعيتهاي سختي قرار گرفت. در زمان جدايي خونين بنگلادش از پاكستان، دوملو در بنگلادش بود، پس از تجاوز تركيه به قبرس آنجا بود، در طول جنگ داخلي در موزامبيك بود در زمان حكومت نظامي در پرو حاضر بود و در زمان حركت تانكهاي اسرائيلي در مرزهاي لبنان هم در آن منطقه بود. او اغلب با طعنه مي گفت كه كارش راه رفتن روي ميدان هاي مين است. طرفه اينكه زماني كارش سازماندهي عمليات جمع آوري مين هاي كامبوج بود.
سال گذشته، سمت كميسيارياي عالي حقوق بشر سازمان ملل به او محول شد، اما فعاليتهايش بيشتر در مناطق جنگي شناخته شده بود. پس از اينكه ناتو با بمباران كوزوو، ارتش صربستان را از اين استان يوگسلاوي اخراج كردند، دوملو نماينده سازمان ملل در كوزوو بود.
وي سپس به تي مور شرقي، مستعمره اندونزي در آخرين مرحله جدال براي استقلال فرستاده شد.
وقتي كه نيروهاي اندونزي از تي مور خارج و اميدوار بودند دولت نوپاي تي مور را فلج كنند باز هم دوملو در صحنه بود. حرفه ويرادوملو پاك كردن آلودگيها و هدايت تي مور شرقي به نخستين انتخابات دموكراتيك بود.
كوفي عنان، دبيركل سازمان ملل و استاد ويرادوملو او را در برابر اين واژه ها قرار داد: «من مي خواهم كه تونلسون ماندلاي كوچولوي من باشي.» اين مقايسه دقيقي نبود چرا كه ويرادوملو ۲۷ سال در حبس نبود، اما مثل ماندلا براي ايجاد يك دولت دموكراتيك بر ويرانه هاي يك دولت ستم پيشه فعاليت مي كرد و زماني كه ديگر به او نيازي نبود، از صحنه خارج مي شد.
تجاربش در كوزوو و تي مور شرقي باعث شد تا بتواند نماينده سازمان ملل در عراق شود. دوملو پذيرفت كه چهار ماه به عراق برود و آنگاه بر سر كار اصلي خود يعني كميسري حقوق بشر سازمان ملل بازگردد.
دوملو در آخرين مصاحبه اش با يك روزنامه برزيلي گفت كه عراق پرمخاطره ترين مأموريتش نبود. همچون كشورهاي ديگري كه از سوي سازمان ملل مأموريت داشتم، در اينجا هم احساس خطر نمي كنم، فضاي خصومت را احساس نمي كنم.
يك زندگي پر از كشمكش و شيفتگي
سرجيو ويرادوملو در پانزدهم مارس ۱۹۴۸ در شهر ريودوژانيرو متولد شد.
در سن هفده سالگي شهر زيباي محل تولدش را براي مطالعه فلسفه در دانشگاه سوربون پاريس ترك كرد. در زمان اقامتش در پاريس، سفارت برزيل در پاريس پرونده اي براي او تشكيل داد، شايد به خاطر فعاليتهاي دانشجويي اش يا براي اينكه پسر سفيري بودكه در دهه هفتاد از سوي دولت نظامي برزيل به خاطر افكار چپ گرايانه از خدمات دولتي محروم شده بود.
سرجيو ويرادوملو هرگز نمي خواست به عنوان يك ديپلمات برزيلي فعاليت كند، اما خارج از برزيل فرد شاخصي بود. وي آميخته اي از شيفتگي، مهارت جهانگير، ذهن پويا و راهكارهاي واقع بينانه براي حل مشكلات بود.
به عنوان يك برزيلي، احساس شديدي به غرور شكسته شده مردمش داشت كه بداقبال تر از آمريكائيها و غربيها هستند. ويرادوملو در مصاحبه با روزنامه «استاد و داسن پائولو» گفت: «اين مرحله يكي از تحقيرآميزترين دوران تاريخ براي عراقيهاست. چه كسي دوست دارد شاهد اشغال كشورش باشد؟ من هرگز دوست ندارم تانكهاي خارجي را در خاك «كوپاكابانا» ببينم.
دوملو گفت كه مردم عراق، برزيل را به دلايلي كه براي وي روشن نيست مي ستايند. عراقي ها تنها ديني كه به برزيلي ها داشتند كمك هاي اين كشور به فوتبال عراق بود.
از آنجائي كه عراق تحت كنترل آمريكاست، دوملو هرگز احساس آزادي كه در تي مور شرقي مي كرد نداشت، وي در ارتباط با وزرا و ايجاد مراكزي چون مجلس و بانك مركزي اختيار تام داشت.
نقش دوملو در عراق بيشتر پشت صحنه بود و مسوولان آمريكايي و انگليسي را وادار مي كرد تا براي ذخائر آب و برق بيشتر فعاليت كنند. وي تأكيد كرد كه هيچ فرد خارجي نمي تواند امنيت ايجاد كند.
با كمال تأسف حق با او بود، در نوزدهم اوت، يك كاميون زردرنگ حامل سيمان خارج از مقر سازمان ملل در بغداد منفجر شد كه حداقل ۲۳ تن كشته شدند. ويرادوملو، زنده، در تله آوار افتاد و ساعت ها ميان آجر پاره ها بود، آنگاه جان باخت. شرارت پيروز شد، حداقل به طور موقت.
اكونوميست
ترجمه: لادن صاعدي