«چندان كه صدراعظم پوشالي در منقبت منقل گفت، ما را بر آن داشت تا دستور داديم ذغالي آوردند و منقلي و حقه اي و اندك ترياكي، چون حقه گرم شد اندازه اي از افيون روي آن گذاشتيم و فوت كرديم. خاكستر از ذغال برخاست و بر سرمان نشست فهميديم ترياكي خاك بر سر است.» از گفته هاي ناصر الدينشاه يا منتسب به او...
آنقدر در زمينه اعتياد سخن گفته شده كه از هر زاويه اي مي توان مقاله اي، نوشته اي، خاطره اي را پيدا و مطالعه كرد. در اين نوشته باز هم سعي شده مسئله اعتياد به صورت هشدار به خانواده هايي كه جوانان در سن بلوغ دارند، مطرح شود.
خوانندگان عزيز بدانند مواد مخدر يا به صورت گياهي است يا شيميايي، تا دو دهه پيش تنها درباره حشيش، گراس و ترياك از خانواده مواد افيوني گياهي و هروئين، كوكائين از خانواده شيميايي افيوني اطلاعاتي به مردم مي رسيد اما با توجه به پژوهشهاي دارويي در آزمايشگاهها، پژوهشگران به موادي دست يافتند كه ۱۰۰۰ مرتبه از هروئين اعتيادآور تر بود. موادي كه از آزمايشگاهها بيرون آمد و گاه اسامي غريبي نيز به خود مي گرفت عبارتنداز: آمفتامين، كرك (جوشانده كوكائين)، آيس، خاك فرشته، ايكس، مورفين بيس و...
متأسفانه خطرناكترين سن براي آنكه به دام اعتياد بيفتي، دوران بلوغ است ۱۵ تا ۱۹ سالگي. يعني زماني كه غرور كاذب باعث عدم تشخيص واقعيات در جوانها مي شود. نا آگاهي از حس مسئوليت، نوعي بي خيالي در آنها ايجاد مي كند و اگر خانواده ها در اين محدوده سني مواظب رفت و آمدهاي جوانان خود نباشند يا نتوانند با تغييرات شخصيتي جوانانشان كنار بيايند يا آنكه مداوم پند و اندرزهاي خسته كننده به گوش جوانان شليك كنند، كجراه ها آماده پذيرش اولادشان خواهند بود و واقعيت زماني بروز مي كند كه كار از كار گذشته است. بدون تعارف بايد گفت بعضي افراد خود را گول مي زنند كه مثلاً مواد را به دو دسته مكيف و مخدر تقسيم مي كنند و ادعا دارند آنها كه مكيفند اعتيادآور نيستند. اين خيالي بيش نيست هر عنصر مكيفي مخدر است و بالعكس.
آستانه خطر
مواد مخدر دو مؤلفه را مورد هجوم قرار مي دهد: جسمي يا فيزيكي، روحي يا رواني. هرچند تا زماني كه روح يك معتاد به مواد مخدر آلوده نشده باشد فرصت نجات هست ولي هيچ كس نمي داند چه موقع روح آلوده شده، تنها زماني متوجه اين مسئله مي شود كه مدتهاست تخريب رواني شروع شده است. مادر همه اين بيچاره گي ها سيگار است. با نيكوتين شروع مي شود با مرفين تداوم مي يابد تا آنجا كه ديگر مرفين هم جوابگو نيست بلكه مقدار تحمل دارو در معتاد آن قدر بالا مي رود كه هزينه هاي متعارف كفاف مخارج اعتياد وي را نمي دهد. آستانه خطر اعتياد آنجاست كه براي اولين بار چيزي درون وجودت نهيب مي زند: نكند معتاد شوم؟ اين شك اولين هشدار است اگراين شك را جدي گرفتي راه نجاتي هست وگرنه به گرداب اعتياد افتاده اي.
توصيه به جوانان
اگر به هر علتي ، از جمله دوست ناباب يا رهايي موقتي از فشارهاي زندگي،به استفاده از مواد افيوني دست زديد، بدانيد كه از لحاظ علمي حتي مصرف يك بار اين مواد، باعث مي شود بدن هيچ گاه آن را فراموش نكند. حال اگر به دلايل گوناگون وقفه اي در استفاده از مواد برايتان پيش آمد، علائم زير هشدارهاي اوليه اي هستند كه آشكارا مي گويند جوان! داري معتاد مي شوي.
- اگر روي شانه هايت انگار با سوزن پياپي ضربه بزنند.
- اگر ساق پاهايت سرد شوند.
- اگر با چشم هاي قي كرده دير از خواب بيدار شوي.
- اگر كشيدن سيگار را تا نيمه ادامه دهي بعد خاموش كني.
- اگر عطسه هاي پياپي و بدون كنترل بزني.
- اگر سردرد هاي خفيف به ويژه در پشت كاسه سر آزارت دهد.
- اگر از موسيقي لذت وافر ببري.
هشدار به خانواده ها
خانواده هايي هستند كه به دليل عدم اطلاع از مواد مخدر نمي توانند تشخيص دهند كه فرزندشان در آستانه خطر واقع شده يا معتاد است. اگر در فرزندانتان موارد زير را شاهد بوديد كنترل خود را بيشتر كنيد زيرا به احتمال قوي معتاد شده است.
- تنظيم خواب بهم مي خورد.
- سيگارها با تناوب كم مصرف مي شوند.
- مدت زمان ماندن در دستشويي زياد و غيرمتعارف است.
- اگر گوشه گيري را پيش گرفته است.
- اگر با دوستاني مراودت دارد كه بيرون از خانه هستند و قرارهايشان را با تلفن به صورت رمز مي گذارند.
- اگر تغييرات ناگهاني اخلاقي در آنها به وجود آيد، شادمان شوند يا ناگهان غمگين شوند.
- عدم تمايل به خوردن غذا، به ويژه غذاهاي آبكي، ترشيجات.
- استفاده بيش از حد چايي شيرين.
- عدم توجه به بهداشت شخصي و گاه تا هفته ها حمام نمي روند و بدنشان هم بو نمي دهد.
- عطسه هاي پياپي بين ۵ تا ۱۰ بار.
- بيرون رفتن از منزل در ساعات غيرمتعارف.
- تغييرات رفتاري و بي احترامي به والدين.
- استفاده از موسيقي هاي تند با صداي بلند.
- عدم توجه به آرامش ديگران.
- استفاده از داروهاي آرام بخش.
- ايزوله كردن وسايل شخصي و قفل كردن كمد.
- وجود اجسام بي مصرف در جيب آنها: خودكارهاي بدون مغز، قطعات كوچك نايلوني ، كش...
- يبوست هاي هفتگي.
ترك اعتياد
- اگر همان طور كه اشاره شد روح جوان به مواد افيوني آلوده نشده باشد، معالجه او ساده است اما بعد از معالجه فيزيكي بايد تحت نظر روانپزشك قرار گيرد.
- اگر هم جسم و هم روح آلوده شده باشند، اطمينان داشته باشيد با مصرف هزينه هاي هفتگي كه بعضي از پزشكان و اخيراً عطاران يا حتي افراد بي تخصص با تبليغ در روزنامه ها، ادعاي ترك دارند آب در هاون مي كوبيد. ترك اعتياد هيچ گاه اجباري پاسخ نمي دهد، بلكه اگر پيشگيري ها جواب نداد و جواني آلوده شد، بايد در او انگيزه ترك ايجاد شود. اگر انگيزه ترك به هر علت در او ايجاد شود ۵۰ درصد قضيه حل شده است. داروهايي كه پزشكان توصيه مي كنند تنها كمكي است براي كم كردن حالات استثنايي مثل خماري، كم بنيه اي و...
ترك موفق بين ۱۰ الي ۱۴ ماه طول خواهد كشيد. آن هم پس از كم كردن تدريجي مواد مصرفي و جايگزيني آن با مواد طبيعي مغزي، البته شايد با استفاده از علم پزشكي مدتي بتوان جوان را از دسترسي به مواد دور نگاهداشت اما اگر روح جوان معالجه نشده باشد همچون آنتن رادار همواره در چرخش است تا به اولين ايستگاه دست يابد.
مهدي شاملو