پنج شنبه ۲۷ شهريور ۱۳۸۲- سا ل يازدهم - شماره ۳۱۷۰ - Sep.18, 2003
شهر
Front Page

ضرورت مقاوم سازي در نقاط لرزه خيز (بخش پاياني)
پايداري بنا اصل مهم ساختمان سازي
014910.jpg
به مالكان ساختمان هاي قديمي و فرسوده و افرادي كه قصد ايجاد تغييرات و اضافه كردن بناي موجود خود را دارند توصيه مي شود كه به مقوله بهسازي و استحكام بنا توجه كافي داشته باشند
در اين شماره، بخش پاياني مقاله «ضرورت مقاوم سازي در نقاط لرزه خيز» را از نظرتان مي گذرانيم. اين مقاله بر توجه اساسي به استحكام سازه براي ساخت بناهاي محكم و مقاوم در برابر حوادث طبيعي به ويژه زمين لرزه تأكيد دارد. نظارت مستمر بر فعاليت هاي ساختمان سازي براي حفظ مقاومت و پايداري بناها در برابر زلزله در اين بخش نيز بازگو شده است.
پايداري و مقاومت از جمله اصولي به شمار مي روند كه رعايت آنها در مجموعه و اجزاي ساختمان ها الزامي است. اگرچه ساختمان ها به طور معمول براي اين دو اصل طراحي مي شوند ولي در اجرا به دلايل مختلف، اصول برشمرده تحت الشعاع برخي عوامل قرار مي گيرند كه اجراي ساختمان ها بدون رعايت آن صورت مي پذيرد. برخي از اين عوامل در فهرست زير قابل جمع بندي مي باشند:
- عدم تطابق وضعيت خاك محل ساختمان با پيش بيني ها و يا مطالعات انجام شده
- وجود خاك دستي و قرارگيري بخشي از ساختمان بر روي قنات ها و جوي آب و يا استقرار ساختمان بر روي بستر ناپايدار
- عدم انطباق هندسه سازه با طول دهانه ها و ارتفاع پيش بيني شده طبقات در نقشه هاي اجرايي
- ايجاد تغييرات در سيستم هاي سازه اي بدون مشورت با مهندس طراح هنگام اجرا
- تفاوت مقاومت و مشخصات فني مصالح اجرا شده با مصالح مفروض در طراحي
- تهيه بتن با مقاومت پايين و كيفيت نامناسب به دليل عدم انتخاب دانه بندي شن و ماسه و يا مشخصات نامرغوب آنها، مقدار و يا كيفيت نامناسب سيمان و آب و عدم رعايت مقادير آنها درتركيب بتن
- عدم دقت و يا عدم رعايت ضوابط فني و استانداردها در انجام جزئيات اجرايي و تركيب مصالح
- عدم انطباق وزن هاي اعمال شده بر ساختمان يا آنچه كه ملاك طراحي قرار گرفته است، نظير وزن ديوارها، تيغه هاي جدا كننده، كف سازي و اعمال بارهاي متمركز نظير لوسترهاي سنگين
- جابه جايي ديوارها و تيغه ها بدون مشورت با مهندس طراح هنگام اجراي عمليات ساختمان
- جابه جايي مهاربندي ها و يا ديوارهاي برشي و ايجاد تغييرات در تعداد، اندازه ها و سايز آنها و به  طور كلي هرگونه تغييري در جزئيات و كيفيت پيش بيني شده هنگام اجرا
- عدم مراقبت كافي از بتن و عدم توجه به نحوه و شرايط نگهداري و رعايت طول زمان لازم براي نگهداري و مراقبت از بتن
- عدم پوشش كافي قطعات فلزي و بتني براي ايجاد مقاومت لازم در مقابل حريق و يا براي مقابله با عوامل خوردگي
- انجام عمليات اجرايي نظير بتن ريزي و يا جوشكاري در دما و وضعيت هوايي غيرمجاز
- عدم انجام نظارت كافي بر كيفيت اجرا
- عدم انطباق توان فني، صلاحيت و ظرفيت مجريان و عوامل اجرايي با وظايف محوله
- ايجاد هرگونه تغييرات در نقشه هاي اجرايي و اعمال آنها هنگام اجرا بدون مشورت با مهندس طراح و ناظر
- افزايش سطوح بنا و يا تعداد طبقات بدون اطلاع مهندس طراح
- تغيير كاربري ساختمان هنگام بهره برداري و اعمال بارهاي سنگين ترازبارهاي مفروض در طراحي
- نگهداري نامناسب ساختمان هنگام بهره برداري و عدم توجه بهنگام براي رفع معايب و نارسايي هاي موجود در ساختمان
با توجه به كيفيت غيرقابل قبول اجراي ساختمان هاي متعارف شهري و گستردگي دامنه معضلاتي كه گريبانگير صنعت ساختمان در اين بخش مي باشد و احتمال وقوع زمين لرزه و خسارات ناشي از آن لازم است خريداران واحدهاي مسكوني بيش از توجه صرف به ظاهر بنا، تلاش خويش را معطوف به شناخت بيشتري نسبت به كيفيت اجرايي بناها كنند.
براي دستيابي به هدف افزايش آگاهي عمومي در مورد استحكام و مقاومت ساختمان ها بهتر است كه هنگام خريد واحدهاي مسكوني علاوه بر توجه به مواردي كه در بخش پايداري و مقاومت ساختمان ها برشمرده شد به نكات زير نيز توجه شود:
- مطالعه اسناد و مدارك فني ساختمان، نظير نقشه هاي اجرايي، گزارش هاي مهندس ناظر، آزمايش هاي مكانيك خاك و ساير آزمايش هاي مربوط به مصالح (بتن، آرماتورها و آهن آلات ساختماني) و بررسي كارشناسانه آنها
- اختصاص زمان مناسبي براي بررسي و مطالعه  اسناد و مدارك فني توسط مهندسان ساختمان و مشورت در مورد ساختمان مورد نظر
- مطالعه سوابق فني سازندگان و ساختمان هايي كه در گذشته بنا كرده اند
- در خواست فهرست مصالح مصرف شده و توجه به كيفيت آنها
- تماس با ساكنان ساختمان هايي كه قبلاً توسط سازنده اجرا شده و همچنين مذاكره با مهندسي كه نظارت ساختمان را بر عهده داشته است
- مطالعه محلي براي حصول اطمينان از كيفيت زمين محل ساختمان و عدم وجود عوارض طبيعي زمين (نزديكي به گسل، استقرار بر روي خاك هاي دستي، قرار گرفتن ساختمان بر روي خاك هاي ناپايدار)
- بازديد از ساختمان و توجه به وجود ترك هاي غيرمعمول و هرگونه نقصي كه قابل رؤيت مي باشد.
- موكول نمودن بخشي از پرداخت ها پس از حصول اطمينان از امكان بهره برداري مناسب از ساختمان و امكانات مهيا شده.
به مالكان ساختمان هاي قديمي و فرسوده و افرادي كه قصد ايجاد تغييرات و اضافه كردن بناي موجود خود را دارند توصيه مي شود كه به مقوله بهسازي و استحكام بنا، توجه كافي داشته باشند و بررسي، طراحي و بازسازي اينگونه ساختمان ها را به واجد شرايط واگذار كنند. آنچه كه مسلم است ساختمان هايي كه بيش از يك دهه قبل ساخته شده اند قطعاً نياز به بررسي و بهسازي دارند.
پيشنهاد به دستگاه هاي اجرايي
با افزايش آگاهي عمومي اهميت امور ساختماني به يك هنجار فرهنگي تبديل مي شود.جامعه ما مسيري طولاني را براي دستيابي به اهداف پايداري و مقاومت بهتر ساختمان ها طي كرده است و به  طور قطع تحولات مناسبي در راستاي ارتقاي كيفي اجراي ساختمان ها رخ خواهد داد، بر اين اساس به دستگاه هاي اجرايي و اطلاع رساني كه نقش فرهنگ سازي را در كشور عهده دار مي باشند پيشنهاد مي شود كه تلاش هاي متناسبي را براي نهادينه كردن فرهنگ و امور ساختماني معطوف دارند و حتي از طريق گزارش هاي خبري، فيلم و ادبيات داستاني، كتب درسي افكار عمومي را به سمت پذيرش اهميت موضوع كيفيت اجراي ساختمان ها به عنوان يك هنجار سوق دهند.
دكتر احمد رضاعاملي
كارشناس سازه
* فهرست منابع در همشهري موجود است

نماي ساختمانها و حقوق شهروندان
014900.jpg
در تهران به همراه رواج ساخت و ساز در ارتفاع استفاده از نماي شيشه اي نيز رايج شده است. پديده اي كه يكي از كارشناسان به طنز از آن تحت عنوان «دوبي گرايي» ياد كرده بود. يعني اقتباس از نحوه ساخت و ساز بناهاي بلند در «دوبي» بدون ملاحظات جنبي در تهران همه گير شده است. نماي شيشه اي به گفته كارشناسان و با توجه به نوع شيشه به كار رفته در اغلب بناهاي نوساز در تهران و بسياري از شهرهاي بزرگ كشورمان، به هنگام وقوع زمين لرزه احتمالي، خطرات بي شماري ايجاد مي كنند. اما سواي اين مسأله، افراط در هر شيوه اي به ويژه در اموري كه با زيبايي و چشم اندازهاي شهري ارتباط تنگاتنگ دارد، نتيجه اي معكوس به دست مي دهد. تهران شهري است كه متأسفانه هيچ گونه هويت معماري مشخصي ندارد، اما در گذشته نه چندان دور، توازن موجود در بناهاي آجري با شيرواني هاي قديمي و عمارات چند مرتبه چشم اندازهاي زيبا و متنوعي را در برابر ديدگان شهروندان قرار مي داد. اكنون وجود بناهاي كوتاه و بلند و ناهمگون و افراط در برج سازي در محدوده هاي معيني از شهر چشم اندازها را نازيبا و فضاهاي شهري را به زيان حقوق مردم محدود كرده و استفاده افراطي از نماي شيشه اي نيز به اين مشكلات دامن زده است. در تمام شهرهاي بزرگ جهان، شهرداري ها بر انتخاب، شكل گيري و احداث  نماي ساختمان ها با هدف دفاع از حقوق شهروندان نظارت پيوسته و قانوني دارند، اما در تهران، شهرداري چنين نظارتي را اعمال نمي كند و در نتيجه نوعي آشفتگي آشكار در نماهاي شهري به وجود آمده است.
اين حق طبيعي و قانوني مردم است كه هنگام رفت و آمد در شهر از چشم اندازهاي مناسب، زيبا و موزون برخوردار باشند. اين حق در وهله نخست توسط سازندگاني كه مطابق سليقه و دامنه نفوذ خود فضاهاي شهر را در اختيار مي گيرند ناديده گرفته شده و همچنين رويكرد افراطي به نماهاي شيشه اي، آشفتگي در چشم اندازهاي شهري را شدت بخشيده است. اصل روي آوري به ساخت و ساز در ارتفاع يا همان بلندمرتبه سازي در تهران براي همه پذيرفتني است و حتي تنوع در نماسازي و از جمله بهره گيري از نماي شيشه اي هم بلامانع مي باشد، اما افراط در هر روشي معماري شهري را از منظر زيبايي و چشم اندازها دچار هرج و مرج مي كند.
شهرداري تهران و شوراي اسلامي شهر مي توانند براي دفاع از حقوق شهروندان براي توازن و همگوني ارتفاع بناها در محله ها و خيابان ها و نوع نماي آنها، ضوابطي را در نظر بگيرند و مقدم بر آن، براي حفظ فضاهاي حياتي شهر از ساخت و سازهاي بي  رويه جلوگيري كنند.
به هرحال ما در روش شهرسازي سبك و سياقي را پيشه كرده ايم كه پيش از اين در شهرهاي بزرگ و پايتخت هاي جهان به ويژه اروپا تجربه شده است، اما به ياد داشته باشيم كه در آن شهرها ضوابط بسيار دقيقي براي حفظ فضاهاي حياتي شهر، همگوني ارتفاع ساختمان ها و نماي ساختماني اعمال مي شود و هيچ صاحب ملكي بدون مجوز و نظارت شهرداري نمي تواند، نماي ساختماني را مطابق سليقه خويش شكل دهد، چون در آن صورت حتي مجموعه اي از بهترين سليقه ها اگر محصول خرد جمعي نباشند، ناهمگوني آزاردهنده اي را به شهر و مردم شهر تحميل مي كند، روندي كه امروزه در كلان شهر تهران شاهد آن هستيم.
جعفر آسيابان

با تأسيس بانك ذخيره گياهان توسط دانشمندان
گياهان منقرض شده بازتوليد مي شوند
گروهي از دانشمندان گياه شناس در جنوب لندن بر آن هستند تا با ايجاد بانك بذر، گونه هاي گياهي منقرض شده در خطر نابودي را نجات دهند.
014905.jpg

به گزارش خبرگزاري رويتر از شهر آردينگلي انگليس، هم اينك گياه شناسان در «بانك بذر هزاره» نزديك اين شهر- ۵۵ كيلومتري جنوب لندن -۳۰۰ ميليون دانه از حدود ۸ هزار گونه گياه و درخت از سراسر جهان گردآوري كرده اند. آنان اين دانه ها و بذرها را خشك و جدا نموده در سرماي منهاي ۲۰ درجه سانتي گراد در شيشه هايي زير سقف هاي محكم نگهداري مي كنند.
دانشمندان اين ذخيره سازي را براي روزي كرده اند كه اميدوارند هيچوقت فرا نرسد. يعني زماني كه اين گونه ها ديگر به حالت وحشي در جهان نباشند.
«راجر اسميت»، رئيس اين طرح مي گويد: «هواداران محيط زيست از نابودي و نااميدي صحبت مي كنند. اين روش ما براي رويارويي با اين چشم انداز نگران كننده است. ممكن است خيلي زياد مهم نباشد، اما دست كم ما داريم كاري انجام مي دهيم. اين آغاز يك عمل است و نه پايان آن. آنچه كه ما در اينجا گرد مي آوريم براي جهان يك منبع حياتي است.»
هدف اين طرح ۸۰ ميليون پوندي (۳/۱۲۷ ميليون دلاري) گردآوري ۱۰ درصد يا ۲۴ هزار گونه بذردار در جهان تا سال ۲۰۱۰ است. نيمي از دانه هاي هرگونه در بانك بذر هزاره ذخيره مي شود، و نيمي ديگر در كشور خاستگاه آن نگهداري خواهد شد.
بانك بذر، كه امكانات خود را در دسترس دانشمندان كشورهاي همكاري كننده شريك مي گذارد، آزمايش هاي گسترده اي براي تعيين شرايط بهينه كشت و جوانه زدن اين دانه ها انجام مي دهد.
اين اطلاعات به طور رايگان در اختيار كشورشريك قرار مي گيرد - اكنون شمار كشورها ۱۶ است - تا برنامه برقراري مجدد گياهان در جاهايي انجام گيرد كه از آنها بيش از حد براي مواد غذايي، سوخت و دارو استفاده شده است.
از اين طرح، شماري از كشورها از جمله عربستان سعودي و كانادا استقبال كرده اند، اما بعضي ديگر از كشورها از جمله برزيل و هند، بيشتر علاقه مندند، چنين طرح ها در خاستگاه اوليه گونه هاي گياهي به اجرا درآيد: مجريان پروژه بر اين باورند كه تلاش براي نجات گونه هاي گياهي منقرض شده و يا در حال انقراض بايد در چهارچوب بين المللي و با مشاركت همه مردم جهان به اجرا درآيد چون بحران انقراض گونه ها يك مسئله جهاني و فراگير است و متعلق به سرزمين خاصي نمي باشد.
014915.jpg

تأسيس كنندگان نخستين بانك بذر گياهان منقرض شده مي گويند اين بانك به عنوان يك واسطه علمي فعال عمل خواهد كرد، زيرا دانشمندان از سرزمين هاي مختلف مي توانند در پروژه هاي آن شركت كنند.
طبق برآورد دانشمندان در نيم قرن آينده با ادامه تغييرات اقليمي و فشارهاي زيست محيطي يك چهارم گونه هاي گياهان در فهرست گونه هاي منقرض شده قرار مي گيرند كه مسلما براي محيط زيست جهاني فاجعه بار خواهد بود.

|   اجتماعي    |    اقتصادي    |    انديشه    |    خارجي    |    سياسي    |    شهر    |
|   شهري    |    علمي فرهنگي    |    گلستان كتاب    |    ورزش    |    ورزش جهان    |    صفحه آخر    |

|    صفحه اول    |    آرشيو    |    شناسنامه    |    بازگشت    |