فريدون شاد پيام
عكس: مهران گل محمدي
درآمد: فرهنگسراي هنر با همكاري باشگاه هنرپژوهان جوان وابسته به حوزه هنري، انجمن فرهنگي اتريش و سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران اقدام به برپايي همايش رپرتوار پيانو در ادوار مختلف موسيقي كرد. اين همايش، از يازدهم تا چهاردهم آذرماه باحضور دكتر شاهين فرهت، دكتر اميراشرف آريان پور و حميدرضا ديبازر با موضوعات تولد پيانو، اوج دوره كلاسيك تا مرگ بتهوون، دوره رمانتيك و نئورمانتيك و درآمدي بر دوره مدرن برگزار شد. در كنار اين برنامه، قطعاتي از موسيقي باخ، بتهوون، موزارت، ليست، شوپن، بارتوك و خاچاطوريان اجرا شد. فرهنگسراي هنر ميزبان اين همايش بود و سينا سپهربند، شهرزاد رحيميان و نينا وفايي نوازندگي پيانو را به عهده داشتند. آنچه مي خوانيد فشرده مطالب و اطلاعاتي است كه در همايش مذكور بيان شده است.
به راستي كه جهان امروز، جهان جنگ و دسيسه و زورگويي هاي قدرت مداران بين المللي و اهريمنان عصر حاضر است و ما در جهاني به دور از روح مقدس و آرامش طلب آدمي زندگي مي كنيم و نگاه موسيقي، حاوي اعتراضي به دوري و گسستگي انسان امروزي از معناست و پرواضح است كه هنر، كوتاه ترين پل براي رسيدن به صلح و آرامش حقيقت مطلق است. چرا كه هنر، فساد و بدي ها و پليدي ها را از انسان دور مي كند. در اين ميان، موسيقي زباني انتزاعي و جهاني دارد و انسانها را به يكديگر نزديكتر مي كند و فاصله ها را از بين مي برد.
در اين همايش، از پيانو، كه از محبوب ترين سازهاست، به عنوان مادر سازها نام برده شد. چون هيچ سازي نمي تواند گستره صوتي آن را داشته باشد. برخي معتقدند پيدايش پيانو حتي باعث پيدايش اركستر سمفونيك و رشد موسيقي كلاسيك شده است. اين عقيده مي تواند تا حدودي صحيح باشد، چون تا آن زمان هيچ آهنگسازي قادر به تجربه ملودي و ريتم خود در گستره هاي صوتي فراتر را نداشت. در دو سده اخير، فراواني آثار برجسته ساخته شده براي پيانو، بيش از هر ساز تكنواز ديگري بوده است، پيانو كه در حدود ۱۷۰۰ ميلادي ابداع شد و در حقيقت تكامل يافته كلاوسن است و در دهه ۱۷۸۰ كاربردي كم و بيش گسترده يافت، در دهه ۱۸۵۰ از نظر مكانيكي تكميل شد.
در حال حاضر، پيانو از كاملترين سازهاست و در تكنوازي ها و همنوازي ها و نيز همراه با سازهاي ديگر به كار مي رود. پيانو در پيدايش فرم «سونات» كه از مهم ترين فرمهاي موسيقي در جهان است،  نيز سهيم بوده و حتي آن را نيز گسترش داده است. «بتهوون» آثار بسيار زيبايي در فرمهاي مختلف براي پيانو نوشته و در آثارش از اين ساز، استفاده هاي بي شماري انجام داده است. «مندلسون» كه او را نخستين رهبر اركستر در جهان مي شناسند، نوازنده چيره دستي در اجرا با پيانو بود «روبرت شومان» و همسرش نيز از نوازندگان بسيار خوب پيانو محسوب مي شدند.
«شوپن» را شاعر پيانو مي گفتند و «ليست» را به خاطر مهارتش در نوازندگي پيانو همواره تشويق مي كردند و كنسرتو شماره يك «چايكوفسكي» هرگز از خاطره ها محو نمي شود. استفاده از پيانو به عنوان ساز اركستري، ابتدا توسط روسها ابداع شد. اگر بخواهيم از نوازندگان چيره دست ديگر در ساز پيانو نامي ببريم، مي توانيم از «موزارت»، «راخمانينف» و «بارتوك» و ... نام برد. پيانو به لحاظ ساختارش تأثيرات عجيبي روي مغز انسان مي گذارد. درك فرامين متفاوت توسط مغز و انتقال آن به دو تا دست، هماهنگي شگفت انگيزي ايجاد مي كند و به خاطر همين ويژگي است كه پيانو از مهمترين سازها محسوب مي شود.
قبل از انقلاب كبير فرانسه و تحولاتي كه در روسيه اتفاق افتاد، هنر در خدمت اشراف بود. در دوره كلاسيك رعايت فرم، قاعده اصلي بود. در صورتي كه بعد از انقلاب كبير يعني در دوره رمانتيك، موسيقي به مضمون گرايش پيدا كرد و از قيد آواز ، رهايي يافت. در قرن نوزدهم پس از انقلاب كبير عصر رمانتيك آغاز شد كه دوره آزادي فرم است و هنرمند از قيد و بند فرم رها شده و هيجان و احساسات خود را بيان مي كرد و بر خلاف هنرمندان دوره كلاسيك كه از افسانه ها و اساطير و خواص الهام مي گرفتند، هنرمندان دوره رمانتيك از مردم و عوام الهام مي گرفتند و ديگر فرم و قالب حكومت نمي كرد و هنر موسيقي به ادبيات و شعر نزديكتر شده بود. در همان دوره نيز موسيقي هاي بومي وارد سمفوني ها شدند. قرن نوزدهم و دوره رمانتيك تا حدود زيادي مديون هنرمندان روس است. «بتهوون» نيز در شكستن فرمهاي آن دوره سهم بسزايي داشته است.
در كنار اين همايش كه با استقبال خوب و كم نظير جوانان همراه بود، گفت وگوي كوتاهي با استادان محترم شركت كننده در همايش مذكور انجام شد كه نظريات آنان را در مورد ميزان علاقه مندي و ارتباط نسل سوم به موسيقي «كلاسيك» جويا شديم.
در ابتدا دكتر شاهين فرهت اظهار داشت: پس از مدتها از اين كه در بين بهترين جمع جوان و مشتاق موسيقي قرار دارم، خرسند هستم و بايد بگويم ميزان علاقه مندي نسل سوم به موسيقي كلاسيك بسيار خوب است و دليل آن را مي تـوان همين جمع مشتاق شركت كننده در همايش پژوهشي رپرتوار پيانو دانست.
اين استاد دانشگاه در ادامه افزود: البته قشر خاصي از نسل جوان تمايل به شنيدن موسيقي كلاسيك دارند و قرار نيست همه جوانان موسيقي كلاسيك گوش دهند، گرچه هميشه موسيقي كلاسيك و جدي جاي خاص خودش را داشته و دارد و در اين ميان از راديو جمهوري اسلامي بسيار سپاسگزارم كه گهگاه موسيقي كلاسيك و موسيقي هاي خوب ديگر را پخش مي كند، چون نياز است مردم موسيقي خوب و جدي را بشناسند و گوش دهند.
دكتر اميراشرف آريان پور گفت: در جهان امروز كه در حال گذر از زمان اپرا است، موسيقي سبك و ريتميك، موسيقي جوانان است و نبايد تبليغ موسيقي خاصي را كرد؛ چون هر كس به سليقه خودش رفتار مي كند، منتهي بايد موسيقي را شناخت و در اين ميان نقش تبليغات و اطلاع رساني خيلي مهم است.
اين استاد دانشگاه در ادامه افزود: هنر، هنر است و هنر بد مفهومي ندارد. هر نوع موسيقي هم جاي خودش را دارد و موسيقي امروز لازم نيست موسيقي سنتي باشد، موسيقي جاز و پاپ و تكنو و متال و رپ و غيره هم موسيقي هستند و در ميان جوانان طرفداران زيادي دارند و نمي توانيم به جوانان ديكته كنيم كه شما بايد فلان نوع موسيقي را گوش دهيد. ما بايد به جوانان احترام بگذاريم و اطلاعات كافي در مورد موسيقي به آنان بدهيم تا انتخاب بهتري داشته باشند.
در همين ارتباط استاد وسگي اوهانسيان «ماريوسف» گفت: ميزان علاقه مندي نسل سوم به موسيقي كلاسيك خيلي خوب نيست، شايد بتوان گفت ده درصد از جوانان به اين نوع موسيقي گرايش دارند و بقيه اصلاً موسيقي كلاسيك را نمي شناسند، چون تبليغات خوبي در اين زمينه نمي شود، آن طور كه مثلاً براي فوتبال مي شود.
بايد موسيقي را مثل كشورهاي پيشرفته از دبستان شروع كرد و آموزش داد و حيف است موسيقي خوب ايراني در جهان شناخته نشود. چون موسيقي فولكلور اگر علمي نشود، پيشرفت نخواهد كرد و فراموش خواهد شد.
سينا سپهربند پيانيست اول همايش مذكور نيز در گفت وگويي به ما گفت: من بيست سالم است و خودم جزو نسل سوم محسوب مي شوم و چهارده سال است كه پيانو مي نوازم و وقتي براي دوستانم آثاري از آهنگسازان خوب دنيا را اجرا مي كنم، در ابتدا ممكن است از شنيدن اين آثار لذت ببرند، ولي زود خسته مي شوند و فرار مي كنند. دليل اين عدم ارتباط و عدم علاقه مندي مي تواند از عدم شناخت نسل سوم از موسيقي پايدار و خوب اجرا باشد. به نظر من، به همين دليل نسل سوم جذب بازار غيررسمي موسيقي مبتذل مي شوند. متأسفانه جوانان بيشتر جذب بازار موسيقي مبتذل زيرزميني مي شوند، چون شناختي از موسيقي ندارند، بنابراين از مسئولان انتظار مي رود نسبت به معرفي و ارائه موسيقي خوب و پايدار «كلاسيك» در صدا و سيما و مطبوعات تلاش بيشتري داشته باشند و از اين كارها هم بيشتر بكنند. منظوم برپايي چنين همايش هايي است. چون جوانان مشتاق دانستن، آموختن، شنيدن، ديدن و زندگي كردن هستند.

استاد علي تجويدي اين روزها در بستربيماري است واهل فرهنگ و هنر از وي عيادت مي كنند كه آخرين آنها همانا ديدار هيات مديره خانه موسيقي از اين چهره نامي موسيقي ايران بود. در تازه ترين اين ديدارها وي در باره رسانه هاي ارتباط جمعي و نحوه درج خبردرآنها نكات قابل تاملي را بيان كرده است كه در زير مي آوريم.
استاد علي تجويدي، اينگونه آغاز سخن كرد: «رسانه هاي ارتباط جمعي و مطبوعات، تنها واقعيات و خبرهاي صحيح را بنويسند».
استاد سلوي ويولن همچنين در پاسخ به اين كه انتظار وي از علاقمندانش چيست، تنها به اين نكته اشاره كرد كه : «من از همه  دوستداران هنر تشكر مي كنم.«
علي تجويدي كه به دليل بيماري به سختي سخن مي گفت در پاسخ به اين پرسش كه پس از يك عمر فعاليت هنري، اكنون چه آرزويي دارد گفت: هنوز برخي از آثارم كامل نشده است و دوست دارم كه آثارم به صورت كامل منتشر شود.
وي افزود: ۳ تا ۴ قطعه آهنگ هم دارم كه نيمه تمام مانده اند.
علي تجويدي در پانزدهم آبان سال ۱۲۹۸،در تهران متولد شد.موسيقي را تحت نظر پدرش «هادي خان تجويدي » كه از شاگردان «كمال الملك » بود، آموخت .در نوجواني نواختن «فلوت » و نت موسيقي را نزد مرحوم «ظهيرالديني » فراگرفته و از شانزده سالگي نزد «سپهري » و سپس «حسين ياحقي » نواختن «ويولن » و آموزش رديفهاي موسيقي ايراني را آغاز كرده است.
تجويدي پس از چندي به كلاس استاد «ابوالحسن صبا» راه يافت و مدت هشت سال نزد وي به نواختن ويولن و «سه تار» پرداخت و مدتي نزد «مليك آبراهيميان » و «بابگن تامبرازيان» به آموختن موسيقي غربي پرداخت .
پس از آن براي تكميل اين هنر سالها به مطالعه در زمينه «هارموني » ( اصول هماهنگي )، «اركستراسيون » و «كمپوزيتور» (آهنگسازي )نزد «هوشنگ استوار» پرداخت و بسياري از ساخته هايش از قبيل «آزاده ام »، «پشيمانم »، «صبرم عطا كن » و غيره را خود براي اركستر بزرگ تنظيم و اجراكرد.
از جمله آثار ماندگار وي مي توان به «ديدي كه رسوا شد دلم »، «آتش كاروان »، «سفركرده »، «مرا عاشق شيدا»، «مي گذرم »، «آشفته حالي » و... اشاره كرد.
از جمله هنرمندان همزمان و همكار وي مي توان از «فرهنگ شريف »، «حبيب الله بديعي » و «پرويز ياحقي »، «غلامحسين بنان »، «حسين قوامي »، «محمودي خوانساري »، «حسين خواجه اميري »، «جليل شهناز»، و... نام برد.

سمفوني  بهزاد، تازه ترين ساخته  شاهين فرهت آهنگساز شناخته شده ونامي ۲۴ آذر ماه در تالار وحدت به اجرا درمي آيد. اجراي اين سمفوني، توسط اركستر سمفونيك تلويزيون و به رهبري نادر مرتضي پور خواهد بود.
شاهين فرهت سمفوني «بهزاد» را به منظور تجلي كلاسيسم شخصيت او در پوئم سمفونيك نوشته و كليه ملودي هاي اين پوئم سمفونيك ملهم از موسيقي هاي ايراني و فولكلوريك است.
همچنين در اين برنامه كه از قرار از سوي فرهنگستان هنر تدارك ديده شده است ، مجيد كياني، موسيقيدان پيشكسوت ايراني،نيز در يك سخنراني ، رابطه نقاشي هاي بهزاد را با موسيقي بررسي خواهد كرد.وي در ادامه به اجراي چند قطعه با ساز سنتور خواهد پرداخت.
هيات مديره خانه موسيقي به عيادت
استاد فرامرز پايور مي رود
پس از ملاقات هيات مديره خانه موسيقي با علي تجويدي، آهنگساز و نوازنده قديمي ويولن، خانه موسيقي تصميم گرفته است با هدف قدرداني از يك عمر تلاش در حوزه فرهنگ و موسيقي، به ملاقات ديگر هنرمندان پيشكسوت نيز برود.
مدتي است فرامرز پايور نيز به دليل كهولت سن و بيماري در منزل بستري شده است و نمي تواند در محافل هنري شركت كند، به همين دليل خانه موسيقي تصميم گرفته است به عيادت اين استاد موسيقي ايران برود، اما به دليل رعايت آرامش حال ايشان تمام اعضايي كه علاقه مند به اين عيادت بودند نمي توانند حضور داشته باشند و قرار بر اين شده است كه تعدادي از اعضاي هيات مديره به نمايندگي جامعه موسيقي، به ديدار وي بروند.
فرامرز پايور _ نوازنده نام آشناي سنتور _ در سال ۱۳۱۱ در تهران متولد شد. پدرش علي پايور نقاش بود و سه تار و سنتور مي نواخت. پايور موسيقي را در مدرسه دارالفنون و زبان انگليسي را در دانشگاه آكسفورد آموخت.
نسخ خطي را تنها از پشت ويترين مي توان ديد
هومان اسعدي، پژوهشگر موسيقي و عضو هيأت مديره كانون پژوهش خانه موسيقي در گفت و گويي از نگرش غلط در بخش نسخ خطي موسيقي انتقاد كرد و گفت: به طور كلي نگرش برخي از كتابخانه هاي ايران نسبت به اين آثار نگرشي غير منطقي است. ظاهرا اين نسخ براي برخي كتابخانه ها، حكم گنجينه هايي را دارند كه فقط بايد از پشت ويترين، جلد آنها را ديد و نمي توان آن را براي مطالعه و يا تهيه كپي در اختيار پژوهشگران و موسيقي شناسان قرار داد. در ضمن بسياري از اين نسخ در كتابخانه هاي خارج از ايران قرار دارند كه تهيه آنها مستلزم صرف وقت و هزينه بسيار است. به طور كلي در اين كشور از پژوهش، حمايت هاي لازم نمي شود، چه برسد به پژوهش در موسيقي ... و دليل آن اين است كه بسياري از مسئولين هنوز به اهميت واقعي پژوهش و حتي تعريف حقيقي آن آگاه نيستند.