ناشر: انتشارات فرهنگ معاصر/ چاپ اول، ۱۳۸۲/ قطع رقعي/ ۱۰۶۰ صفحه/ ۴۵۰۰ تومان
مهمترين چيزي كه هر زبان آموز به آن نياز دارد، فرهنگ لغت است. اين نياز در تمام مراحل زبان آموزي و در  واقع تا پايان راه با زبان آموز همراه است. تا مدتي پيش كتابهاي آموزش زبان انگليسي در ايران به مانند كشورهاي ديگر بر پايه روش دستور زبان- ترجمه بود. در اين روش زبان براي ترجمه متن به كار مي رود و در نتيجه يادگيري دستور زبان در آن نقش  اساسي دارد. براي اين روش، استفاده از فرهنگهاي دوزبانه يعني انگليسي به فارسي مطلوب است.
اما از چند سال پيش كه اين روش تقريباً منسوخ و رويكرد ارتباطي در كتابهاي آموزش زبان وجه غالب را پيدا كرد، استفاده از فرهنگهاي لغت تك زبانه آغاز شد. رواج اين رويكرد موجب انتشار فرهنگهاي ويژه زبان آموزان در كنار فرهنگهاي عادي زبان شد. در واقع براساس يك تقسيم بندي مي توان گفت در حال حاضر، در زبان انگليسي دو دسته فرهنگ چاپ مي شود: فرهنگهاي مناسب زبان آموزان و فرهنگهاي گويشوران مادري زبان.
شايد پيشرو انتشار فرهنگ لغت انگليسي در هر دو دسته دانشگاه آكسفورد باشد. اين ناشر اكنون در كنار فرهنگ انگليسي آكسفورد كه كامل ترين فرهنگ لغت انگليسي محسوب مي شود، يك دسته فرهنگهاي مناسب زبان آموز وارد بازار كرده و در هر سال آن را به روز مي كند. در ايران مشهورترين فرهنگ زبان آموزي اين ناشر Oxford Advanced است. پس از آكسفورد ناشران ديگري مانند لانگمن قدم در اين راه گذاشتند. وجه مشخص فرهنگهاي زبان آموزي، سادگي زبان معناي كلمات، ارائه مثال، توضيحات كاربردي و دستوري وعبارات و اصطلاحات است.
كالينز ناشر ديگري است كه فرهنگ زبان آموزي منتشر مي كند. اين ناشر بر پايه پيكره زباني گسترده اي كه زير عنوان بانك انگليسي گرد آورده، چند فرهنگ لغت منتشر كرده است، از جمله فرهنگ دانش آموزي جديد كه اخيراً انتشارات فرهنگ معاصر اقدام به چاپ آن كرده است. شايد اين جزو معدود كتابهايي باشد كه يك ناشر ايراني با انعقاد قرارداد رسمي با ناشر اصلي خارجي، آن را در كشور چاپ كرده باشد.
اين فرهنگ براي زبان آموزان انگليسي در مقطع متوسط مناسب است، هرچند كه زبان آموزان پيشرفته نيز مي توانند از آن استفاده كنند. توضيحات دستوري و كاربرد لغات، مثالهاي متعدد كاربردي، درج سرمدخل با رنگ جداگانه (آبي)  و ۲۰۰ صفحه توضيحات دستوري و نگارشي از ويژگيهاي اين فرهنگ است. اما شايد مهمترين ويژگي فرهنگ دانش آموزي كالينز آن است كه تعريف هر لغت به صورت جمله اي مثالي آورده شده و در واقع از لغات مترادف به صورت تنها استفاده نشده است. چندين صفحه تصاوير مصاديق لغات از ديگر ويژگي هاي اين فرهنگ است.
همكاري ناشر معتبري چون كالينز با انتشارات فرهنگ معاصر، كه از جمله ناشران خوشنام و باسابقه كاري قابل اعتنا در ايران است، از زواياي مختلفي قابل بررسي است كه در اين نوشته كوتاه و به نحوه تعامل ناشران ايراني با ناشران خارجي، با توجه به نپيوستن نشر ايران به قانون كپي رايت يا حق مؤلف، مي پردازم.
* * *
نگاه ناشران جهاني به عرصه نشر ايران توأم با سوءظن و در هيئتي بدبينانه قرار دارد. بنا به قانون كپي رايت، تمامي آثاري كه در كشورهاي مختلف ترجمه يا چاپ مي شوند، مي بايد با اجازه ناشري باشد كه با نويسنده يا مؤلف اثر قرارداد همكاري امضا كرده است. درغيراين صورت چاپ آن آثار و فروششان، نوعي سرقت فرهنگي به حساب مي آيد، بر همين اساس مي توان اين حكم را به نشر ايران كه به قانون كپي رايت نپيوسته است، تسري داد، چرا تمامي آثاري كه از زبان ديگر ترجمه مي شوند،(تقريباً ۹۹درصد آنها) بدون كسب مجوز از ناشر يا نويسنده كتاب است.
حتي يادم نمي رود كه در نمايشگاه فرانكفورت دو سال قبل، يكي از ناشران خوشنام تعريف مي كرد، از برخورد تند و حتي ناپسند ناشري معتبر، وقتي كه شنيد ناشراني كه به ملاقاتش آمده اند، از ايران هستند. آن ناشر مي گفت: « شما(ناشران ايراني)، بدون اجازه از ما كتابهايمان را افست كرده و مي فروشيد و اين كار خلاف اخلاق و قانون است.»
* * *
اگرچه نپيوستن به قانون كپي رايت، به لحاظ قانوني، وظيفه و تكليفي را بر ناشران ايراني بار نمي كند و اكثريت قريب به اتفاق ناشران هم بااستفاده از چنين راه فراري، آثار را بدون مجوز ترجمه و چاپ مي كنند، اما در چند سال اخير، برخي از ناشران به دنبال راه هاي ميان برتري بوده و هستند تا اندكي از حيثيت نشر ايران را در تعامل با ناشران ديگر احيا كنند. كار انتشارات فرهنگ معاصر، ناشران ديگري چون افق، شباويز، ققنوس و... كه برخي از آثارشان را با كسب مجوز از نويسنده يا ناشر اثر ترجمه و چاپ كرده اند از جمله اين اقدامات است.
* * *
اين راه ميان بر اما چيست؟ اگر بخواهيم برابر استانداردهاي جهاني حق التأليف و حق الترجمه رفتار كنيم، رقمي كه ناشران يا نويسندگان خارجي بايد دريافت كنند، از توان و عهده كمتر ناشري برمي آيد. به تعبيري دقيق تر و به دليل محاسبه حق الزحمه ها بر اساس دلار و با توجه تيراژ بالاي كتابهاي انگليسي زبان، طبيعي است كه رقم يادشده، (حق الزحمه يا حق التأليف يا حق الترجمه) بسيار، بسيار گرانتر از آنچه كه در داخل ايران محاسبه مي شود، باشد.
از سوي ديگر اما بازار كتاب ايران هم به لحاظ اقتصادي بازار قابل اعتنايي براي ناشران خارجي به شمار نمي آيد. به نحوي كه آنها محاسباتشان براي بازگشت سرمايه از بازار ايران، در خوشبينانه ترين حالت كه حتي التأليف و ترجمه هم پرداخت شود و محاسبات براساس فروش كتاب صورت گيرد، به دليل تيراژ پايين آثار، اين بازار زير يك درصد برآورد مي شود. اين ويژگي  اگرچه براي نشر ايران ضعفي جدي است، اما در مقابل خود به نقطه قوتي براي چانه زني با ناشران خارجي تبديل شده است، به اين نحو كه آنها رضايت مي دهند با گرفتن مبلغي اندك و بدون درنظرگرفتن تعرفه هاي تأليف و ترجمه كتاب با ساير كشورهاي انگليسي زبان، اجازه انتشار كتاب را به ناشر ايراني بدهند. همين امر سبب شده است تا در چند سال اخير ناشراني كه نامشان در بالا ياد شده است، رابطه خود با نويسندگان خارجي و ناشران معتبر را افزايش داده و به سمتي حركت كنند كه بتوانند از اين وضعيت براي تصحيح سيماي نشر ايران در منظر ديگر ناشران خارجي استفاده نمايند.
* * *
از سوي ديگر اما در حوزه نشر فرهنگ هاي تك زبانه، به خصوص زبان انگليسي، وضعيت پايمال كردن حقوق قانوني ناشران بسي بيشتر از ساير موضوعات است، چرا كه بازار فروش اين گونه آثار به دليل استقبال روزافزون ايرانيان به يادگيري زبان انگليسي، فروش اين آثار را با سود و درآمد قابل اعتنايي روبه رو ساخته است و هفته اي نيست كه فرهنگ تك زبانه آكسفورد از سوي ناشري منتشر نشود.
* * *
در چنين وضعيتي كه انتشار فرهنگ كالينز كه با دريافت مجوز از ناشر اصلي و از سوي يك ناشر ايراني، در داخل كشور، صورت مي گيرد، اهميت خود را نشان مي دهد، خوشبختانه درچندسال اخير بحث پيوستن ايران به قانون كپي رايت در همايش ها و سمينارهاي متفاوتي طرح و به خوبي شكافته شده است. به نظر مي رسد، ناشران ايراني اگر بر خود و در خود نمي بينند كه به سمت پيوستن به اين قانون بروند، حداقل از آن راه ميان بر كه كم دردسرتر و كم هزينه تر است استفاده كنند. اميد كه چنين شود.

سيد ابوالحسن مختاباد
a-najva@hamshahry.com
درآمدي به تاريخ علم اصول
مهدي علي پور/ مركز جهاني علوم اسلامي/ چاپ اول ۱۳۸۲/ ۵۱۴ صفحه، ۲۰۰۰ تومان.
كتاب مي تواند تصويري هر چند مجمل از سير تاريخي علم اصول و اصولين شاخص به خواننده علاقه مند اين موضوع ارائه كند.
مباني انديشه هاي سياسي در ايران
و جهان اسلامي
علي اصغر حلبي/ انتشارات زوار، زمستان ۱۳۸۲/ ۲۴۸ صفحه/ ۱۹۰۰ تومان.
دكتر علي اصغر حلبي از جمله چهره هاي فعال در حوزه عرفان، فلسفه، علوم اسلامي و قرآن است و سال قبل نيز ترجمه اي از قرآن كريم از ايشان و از سوي انتشارات اساطير به بازار آمده بود. وي پيش از اين نيز كتابي با عنوان «تاريخ انديشه سياسي در اسلام» انتشار داده بود و كتاب حاضر بخشي ديگر از مطالعاتش در اين زمينه است كه اين بار از سوي «نشر زوار» ناشر پيشين آثار حلبي به بازار عرضه شده است.
نقد نامه علوم انساني
پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي/ ۳۰۸ صفحه/ ۱۵۰۰ تومان.
كتاب حاصل تلاش شوراي بررسي متون و كتب علوم انساني است و به نظر مي رسد، گاهنامه اي باشد براي بررسي جدي تر كتابهايي كه در حوزه علوم انساني منتشر مي شوند.
تاريخ تمدن، از كهن ترين روزگار تا سده ما
هنري استيون لوكاس/ مترجم: عبدالحسين آذرنگ/ انتشارات سخن، چاپ اول ۱۳۸۲/ ۷۷۰+ ۳۳۶ صفحه/ دوره دوجلدي ۱۲۵۰۰ تومان.
اين اثر از جمله نخستين كارهاي عبدالحسين آذرنگ مترجم و كتاب پژوه سخت كوش و با بصيرت است كه پيش از اين از سوي انتشارات كيهان منتشر مي شد و نشر سخن براي نخستين بار آن را به چاپ رسانده است.
تحقيقات در ايران عصر صفوي
راجر مروين سيوري/ ترجمه: عباسقلي غفاري فرد، محمدباقر آرام/ نشر اميركبير، چاپ اول ۱۳۸۲/ ۴۰۶ صفحه/ ۳۰۰۰ تومان.
راجر سيوري از جمله شاخص ترين پژوهشگران تاريخ عصر صفوي است كه برخي ديگر از آثارش در ايران ترجمه شده و بارها به چاپ رسيده اند.
كتاب حاضر، مجموعه مقالات اين مورخ و صفوي پژوه درباره اين دوره تاريخي مهم است. اگرچه در اين زمينه آثار دكتر منصور صفت گل و نيز رسول جعفريان نيز قابل اعتنا و حتي رقابت با كارهاي مستشرقين است.

چارلز ديكنز، نويسنده برجسته انگلستان، در عصري زيست و نوشت كه كشورش و تمامي اروپا در تحولاتي سريع و عميق روزگار مي گذراندند. به همين جهت اكثر آثار نويسندگان اين دوره، متأثر از اين شرايط است. درباره آثار ديكنز و تحليل جامعه شناسي آنها، مطالب و كتاب هاي بسياري نوشته شده است. هر يك از اين آثار تأثير روابط اقتصادي، سياسي، اجتماعي و تغييرات بنيادين جامعه انگلستان را بر داستان هاي ديكنز مورد بررسي قرار داده اند. فردگرايي، خردگرايي، طبقات جديد، بورژوازي در حال تحول، اختراعات و اكتشافات، تكنولوژي جديد و... مؤلفه هايي هستند كه قرن نوزدهم انگلستان را ساخته اند و ديكنز نيز از كنار آنها بي تفاوت نگذشته است. مي گويند اگر كسي رمان «آرزوهاي بزرگ» ديكنز را بخواند و در آن متمركز شود، مي تواند بفهمد كه انگلستان آن دوره چه وضعي داشته است. درباره «خانه قانون زده» نيز چنين بحث هايي مطرح است. گراهام استوري در كتاب خود به نام «درباره خانه قانون زده ديكنز» به چنين تحليلي دست يازيده است. كتاب كه با ترجمه «سيما ذوالفقاري» به تازگي وارد بازار نشر شده است، ابتدا به بررسي موقعيت تاريخي اي كه رمان در آن پديد آمده است مي پردازد. بديهي است در چنين بستري، ماهيت و نوع تفكري كه وجود داشته است نيز نمي تواند در اثر بي تأثير باشد. قسمت دوم فصل اول در واقع به بستر فكري شكل گيري رمان پرداخته است. در تحليل جامعه شناسي يك اثر، توجه به «متن» و آنچه به عنوان «زبان» مطرح است، اهميت فراوان دارد. بحثي كه صاحبنظراني چون سوسور، ياكوبسن و دريدا بر آن تأكيد داشته اند. تحليل زبانشناختي مي تواند رابطه متن با جامعه و تحولات آن را نشان دهد. آنچه در فصل دوم كتاب مي خوانيم توجه به ساختار روايتي رمان و موضوعات مربوط به زبانشناسي رمان «خانه قانون زده» است.
در اين فصل همچنين درباره گروههاي اجتماعي موجود در رمان و عنصر «طعنه» بحث شده است. «صحنه هاي نمايشي» رمان و تشريح و بررسي آن ديگر بخش فصل دوم است.
فصل سوم به بررسي هاي نقادانه اي كه راجع به كتاب وجود دارد پرداخته و در نهايت در فصل چهارم همچنان كه از نام آن يعني «جايگاه خانه قانون زده در ادبيات اروپا» برمي آيد وجهه همت خود را بر مقايسه تطبيقي قرار داده و با بررسي اين اثر با آثار بزرگ ديگر اروپا موقعيت رمان «درباره خانه قانون زده ديكنز» را در كشورهاي اروپايي مطالعه كرده است.
كتاب «درباره خانه قانون زده ديكنز» توسط نشر مركز در ۱۶۰ صفحه و به قيمت ۱۴۵۰ تومان به بازار آمده است.