در بين استان ها بالاترين رقم خود كشي مربوط به استان ايلام، ۲۷ نفر در ۱۰۰ هزار و كرمانشاه ۲۳ نفر در ۱۰۰ هزار و پس از آن استان همدان و گلستان است و استان سيستان و بلوچستان در رتبه آخر قرار دارد
ليلا خاكسار
در سال ۱۳۸۱ حدود ۳ هزار خودكشي موفق وجود داشته كه ۶۵ درصد از سوي مردان و ۳۵ درصد توسط زنان صورت گرفته كه يك درصد از كل مرگ و ميرهاي كشور را تشكيل مي دهد
اشاره؛
هراز چندگاهي اخباري مبني بر خودكشي يا اقدام به خودكشي در مطبوعات درج مي شود، اما از آنجا كه خودكشي به حرمت اجتماعي و حيثيت افراد و خانواده ها صدمات جبران ناپذيري وارد مي كند عمق و وسعت اين آسيب اجتماعي اغلب آشكار نمي شود و بسياري از افراد كه توان تحمل مسايل و مشكلات را ندارند يا تمام راهها را به غلط بن بست مي پندارند، در سكوت و گمنامي اقدام به خودكشي مي كنند كه در برخي موارد نيز موفق است.
براي آگاهي از سير تغيير و تحول و نيز بررسي و تحليل علل و عوامل اقدام به خودكشي گفت وگويي با دكتر علم الهدايي معاون اجتماعي سازمان بهزيستي كشور انجام داده ايم كه در ادامه از نظرتان مي گذرد.
* آقاي دكتر قبل از اين كه به سراغ آمار و ارقام خودكشي و تحليل و بررسي آن برويم تعريفي از اين آسيب اجتماعي داشته باشيد؟
- خودكشي را به عنوان يك بيماري رفتاري مطرح مي كنند و به طور كلي عملي است كه فرد براي پايان دادن به زندگي انجام مي دهد. خودكشي معمولاً دو نوع است يكي خودكشي موفق و ديگري ناموفق. خودكشي هاي ناموفق اغلب شكل نمايشي دارد و معمولاً در خانم ها اين وضعيت بيشتر وجود دارد. سال گذشته ۳۰۰۰ مورد خودكشي موفق در كشور ما اتفاق افتاده اما در مورد خودكشي هاي ناموفق نمي توان آمار دقيقي مشخص كرد، زيرا ممكن است بسياري از آنها پنهان بماند به دليل اين كه خانواده هاي ايراني براي مسايل حيثيتي ارزش خاصي قايل هستند و در مورد اين موضوع اغلب پنهان كاري مي كنند.
* علل و انگيزه هاي اقدام به خودكشي را چگونه تحليل مي كنيد؟
- خودكشي تصميم مشترك افرادي است كه تنها راه حل غلبه بر مشكلات را حذف خود مي دانند. در تراژدي خودكشي آشفتگي و مشكلات عاطفي به قدري شديد مي شود كه فرد در پيدا كردن راه حل مناسب ناتوان مي شود. اما به طور كلي عواملي مثل جنسيت، سالمندي، مجرد يا مطلقه بودن به خصوص در يك سال اول طلاق، فقدان فرزند، فقر و بحران هاي اقتصادي، اعتياد و بيكاري بخصوص در مردها، سابقه اختلاف خانوادگي در دوران كودكي، اختلاف رواني و بيماري هاي عصبي مثل افسردگي، نوميدي و مأيوس بودن نسبت به آينده، بيماري ها و معلوليت هاي جسماني يا بيماري نظير ايدز، احساس گناه و سرزنش كردن خود و يا رسيدن به بي ديني، احساس عذاب وجدان افراطي، انزوا و يا رسوايي اجتماعي در مورد افرادي كه موقعيت هاي شغلي و اجتماعي خود را از دست داده اند، همه به نظر من مي توانند در سراسر دنيا از جمله علل و انگيزه هاي خودكشي باشند.
* كدام عامل تأثير بيشتري در وقوع اين آسيب اجتماعي دارد؟
- بيشتر تحقيقات نشان مي دهد عامل مسلطي را نمي توان مشخص كرد. اما براساس آخرين اطلاعات، مردان جدا شده از همسر ۵/۲ برابر بيشتر از مردان متأهل تمايل به خودكشي دارند يا اين كه افراد سالمند بالاترين ميزان خودكشي را دارند، در آمريكا پيران ۵۰ درصد بيشتر از جوان ها در معرض خودكشي هستند و روزانه ۱۸ سالمند خودكشي مي كنند.
همانطور كه گفتم اينها عوامل مشتركي است كه در سراسر دنيا وجود دارد. اما آن دسته از عوامل خودكشي كه در ايران برجسته به نظر مي رسند عبارتند از: اختلاف زناشويي و نامناسب بودن زندگي، خشونت و همسرآزاري، ناراحتي هاي رواني، عصبيت و جنون آني، فقر و بيكاري، اعتياد، شكست در روابط عاشقانه و ناكامي در ازدواج، شرايط خاص زندگي در كلانشهرها، نگاه خاص روستايي به زندگي و همسرداري، ازدواج هاي اجباري و سنت هاي غلط طايفه اي و عشيره اي و طلاق.
* ميانگين سني افرادي كه در ايران خودكشي كرده اند چند سال است و وضعيت ايران نسبت به ديگر كشورها از اين نظر چگونه است؟
- گزارش وزارت بهداشت در سال ۸۲ نشان مي دهد كه در ايران روزانه ۱۱ نفر با ميانگين سني۲۹ سال خودكشي مي كنند.
شناسايي علل و عوامل خودكشي در زنان و مردان به گونه اي دقيق نيازمند تحقيقات ميداني عميق و جامعي است كه بنابر دلايل مختلف اين تحقيقات در ايران كمتر صورت گرفته است، اما براساس آنچه وجود دارد، ايران با نرخ ۳۵/۶ در صد هزار در واقع با رقمي حدود ۶ خودكشي در ۱۰۰ هزار نفر در رتبه ۵۸ جهان قرار دارد. در سال ۱۳۸۱ حدود ۳ هزار خودكشي موفق وجود داشته كه ۶۵ درصد از سوي مردان و ۳۵ درصد توسط زنان صورت گرفته كه يك درصد از كل مرگ و ميرهاي كشور را تشكيل مي دهد.
در اكثر شهرها ميزان خودكشي هاي موفق مردان بيشتر از زنان بوده و اقدام به خودكشي زنان ۲ تا سه برابر مردان است.
حتي در برخي گزارش هاي جهاني نيز اقدام به خودكشي زنان ۸ برابر بيشتر از مردان بوده است و سهم بيشتر خودكشي به سنين بالاي ۴۰ سال تعلق دارد. براساس برخي آمارها در ايران ۵۰ درصد آنهايي كه خودكشي مي كنند زير ۲۵ سال هستند.
* شايع ترين روش خودكشي در ايران چيست؟
- در ايران روش غالب خودكشي در مردان حلق آويز كردن و استفاده از اسلحه گرم است و در زنان خودسوزي و مسموميت با قرص و سموم شايع تر است.
حدود ۴۳ درصد خودكشي با روش اول و۳۰ درصد به شيوه دوم انجام مي شود در مورد زنان خودسوزي در ايلام و غرب گلستان بيشتر است.
* با توجه به تصويري كه از وضعيت خودكشي در كشور ترسيم كرديد آيا مسئولين بهزيستي و ديگر نهادهاي مرتبط با آسيب هاي اجتماعي، برنامه خاصي براي جلوگيري از اين واقعه دارند؟
- در ايران براي جلوگيري از خودكشي طرح خاصي وجود ندارد. اما ازسوي سازمان بهزيستي مراكزي با نام اورژانس ها، يا مراكز مداخله در بحران هاي اجتماعي شكل گرفته كه از طريق اين مراكز افرادي كه به نوعي دچار مشكلاتي هستند از جمله طلاق يا فرار از خانه يا آنهايي كه اقدام به خودكشي كرده اند و ناموفق بوده از طريق روانپزشكان و افرادي كه روان درماني مي كنند بررسي مي شود و اقداماتي كه لازم باشد صورت مي گيرد. اما طرح خاصي در مورد خودكشي وجود ندارد و در اولويت برنامه ها نبوده به دليل اين كه بحث هايي مانند طلاق و فرار دختران به دليل فراواني بيشتر براي ما اولويت دارد.
* مراكز مداخله در بحران هاي اجتماعي تعدادشان با توجه به جمعيت كشور و آسيب هاي متعددي كه وجود دارد بسيار كم است و به نظر مي رسد به اندازه كافي نمي تواند با افراد ارتباط برقرار كند، چه رسد به اين كه قادر به حل مشكلاتشان باشد؟
- شما مي گوييد كم ولي بنده مي خواهم بگويم كه خيلي هم شناخته شده نيستند. البته كارهايي صورت گرفته و اين مراكز عليرغم جديدالتأسيس بودنشان و امكانات كم و نيروهاي قراردادي كه دارند اما تحصيلكرده هستند و در بحث طلاق به طور متوسط توانسته اند از ۳۵ تا ۴۵ درصد از طلاق هاي حتمي و قطعي جلوگيري كنند و درصدي را هم به شكل معلق در آورده اند.
* آيا معمولاً مردم به سراغ اين مراكز مي روند يا اين كه اين مراكز با اطلاع از نوع مشكل به ياري افراد مي روند؟
- به هر دو شكل بوده، اما بيشترين تعداد از طريق دادگاه هاي خانواده ارجاع شده، اين مراكز يا نزديك به دادگاه هاي خانواده هستند يا دفتري در خود آن دادگاه مستقر است و معمولاً در زمينه هايي مثل طلاق قاضي تا زماني كه اقدامات مراكز مداخله را بررسي نكند، حكم نمي دهد.
اورژانس هاي اجتماعي به دليل اين كه در مقوله هاي مختلف عمل مي كنند، حكم غربالگري را دارند. كسي كه نسبت به آسيب هاي اجتماعي آگاهي دارد حكم غربالگر را دارد و دقيقاً مثل اورژانس هاي پزشكي كه مراحل اوليه كار را انجام مي دهند عمل مي كنند كه تشخيص مي دهند آيا بايد بيماري بستري بشود يا اين كه به صورت سرپايي مداوا شود. در اورژانس هاي اجتماعي هم اقدامات اوليه صورت مي گيرد. در رابطه با طلاق هم ۷۰ مركز در كشور وجود دارد كه به محض اطلاع از طريق اورژانس اجتماعي موضوع بررسي مي شود. در رابطه با فرار دختران ۱۰۰۰ مورد عملكرد مناسب داشته، در رابطه با زنان ويژه ۲۰۰۰ مورد رسيدگي شده، البته مراجعات مختلف در ارتباط با بحث هاي مختلف، كودك آزاري و همسرآزاري هم طبعاً در اين مراكز وجود دارد. در واقع مي توان گفت: ما از طريق مراكز اورژانس اجتماعي به سراغ افراد در معرض خودكشي مي رويم و در واقع حمايت هاي مختلف از آنها صورت مي گيرد. اگر ما بخواهيم، اولويت هاي آسيب هاي اجتماعي را دسته بندي كنيم، خودكشي در اولويت هاي اول ما نبوده چرا كه از اين نظر كشور ما در رتبه ۵۸ جهاني قرار دارد.
* كداميك از كشورها كمترين و بيشترين آمار را دارند؟
- بالاترين رقم خودكشي مربوط به ليتواني است كه ۴۶ نفر در ۱۰۰ هزار نفر است و كمترين رقم مربوط به كويت و ارمنستان است كه ۶/۱ نفر در ۱۰۰ هزار است با توجه به آماري كه از ۸۰ كشور در سال ۲۰۰۰ صورت گرفته، در ايران نيز براساس آمار سال ۱۳۸۰ خودكشي در مردان ۱/۸ در ۱۰۰ هزار و در زنان ۶/۴ در ۱۰۰ هزار نفر است و ميانگين آن براي دو جنس ۳۵/۶ در ۱۰۰ هزار نفر است. در بين استان ها نيز بالاترين رقم مربوط به استان ايلام، ۲۷ نفر در ۱۰۰ هزار و كرمانشاه ۲۳ نفر در ۱۰۰ هزار و پس از آن استان همدان و گلستان است و استان سيستان و بلوچستان در رتبه آخر قرار دارد.
خودكشي زنان در گروه ۱۸ تا ۲۴ سال تعداد بيشتري را به خود اختصاص داده است. علت هاي مهم آن نيز اختلافات خانوادگي، ازدواج هاي اجباري، شكست و نااميدي در عشق در زنان و در مردان بيكاري و نبود درآمد، فشارهاي زندگي ناشي از اعتياد است. همچنين نسبت خودكشي در شهرهاي بزرگ نسبت به روستاها ۱۰ به يك است.

هر چقدر پس انداز خود را انباشته كنيد، به همان ميزان از حساب ذهنتان برداشت خواهيد كرد. همه ما پيش از به اجرا درآوردن برنامه هاي زندگيمان مدت ها آن را در ذهنمان پرورش مي دهيم و حتي چه بسا سال ها تصوير كاري را در ذهنمان نگه مي داريم تا شرايط موافق پيش آيد و آن را عملي سازيم.
اغلب افراد مي پرسند: «بعد از آنكه درباره آرزو و هدف مورد نظرم فكر كردم، ديگر چه كار بايد بكنم؟» پاسخ بسيار ساده است. شما مجبور مي شويد تمام كارهايي را كه براي تحقق آرمان خود لازم مي دانيد انجام دهيد. اين را بدانيد اعمال ما پاسخ و واكنش اتوماتيك تحركات عميق روح و احساس و اعتقادات باطني ما مي باشد.
اما براي داشتن يك تصوير ذهني خوب چندين شرط لازم است كه در زير به آنها اشاره مختصري خواهيم داشت.
* تلقين: تمام اعمال و رفتار ما نتيجه افكارمان مي باشد، به عبارتي فكر پيش از رفتار به حركت درمي آيد. البته اگر هدف مشخص باشد، راههاي رسيدن به آن نيز مشخص خواهد بود. ايمان به هدف و سپردن آن به ذهن باعث مي شود كه ضمير ناخودآگاه به راه ها و وسائل نيل به آن هدف توجه بيشتري نشان بدهد. با شناسايي عملكرد روح و ذهن خود به اين نتيجه مي رسيد كه خود تنها منجي خويش هستيد و سرنوشتتان بستگي به طرز فكر و احساستان دارد و سلامتي، تندرستي را برايتان به ارمغان خواهد آورد. فكر بي نيازي، غنا و ثروت، تلقينات و افكار بد، شادابي و تحرك را از شما مي گيرد و با افسردگي و خمودگي مبادله مي كند. يك تلقين منفي (مثلاً فقر) بخودي خود قدرت ندارد، اما قدرت واقعي در فكر و احساس شخص قرار دارد. بايد ذهن را از باورهاي نادرست، ترس و اضطراب، شك و وسواس پاك كرد و شادماني و موفقيت و اميد و آرامش را به سر راه داد.
* گذشته را به دست فراموشي بسپاريد، همه ما در زندگي شكست هايي داشته ايم و چه بسا سختي ها و ناكامي هاي زندگي چنان به ما فشار آورده اند كه ما را به طور كل از زندگي نااميد كرده اند. گاهي اوقات صبر بهترين درمان است. به خاطر داشته باشيد كه بيشتر كارها به زمان احتياج دارد. گذشت زمان تلخ ترين شكست ها را به يك پيروزي شيرين تبديل كرده است. اگر ما به وجود يك عقل كل كه تمام كائنات را مي گرداند، باور داشته باشيم، اين حقيقت بزرگ را از ياد نخواهيم برد كه قانون هستي تمام افراد بشر را به نحوي مورد حمايت و پشتيباني قرار مي دهد و بنابراين نبايد هيچ هراسي از بابت شكست، ورشكستگي، بيماري و غيره داشته باشيم. ما براي حل مشكلات و مسائل زندگي خود بايد كار خود را به قدرت روحي و عقل خويش بسپاريم. بنابراين هر بار كه به مشكلي برخورديد، اين جمله را پيش از خواب با خود تكرار كنيد و آن را به ضمير باطن خويش بسپاريد: «من در نهايت آرامش به خواب مي روم، من اين كار را به عقل و خردم مي سپارم و خود او جواب را پيدا خواهد كرد.» پس از آن راحت بخوابيد. هيچگاه با پيدا شدن كوچكترين مشكلي در زندگي نااميد نشويد. فراموش نكنيد كه خورشيد از پس ابرهاي تيره سر از افق برخواهد آورد و همه جا را تابناك خواهد كرد.
* در ضمير خود شادي و اميد را جاي دهيد.
هميشه اين نكته را به خاطر داشته باشيد كه بانك ضمير باطن ما سود كلاني بابت سرمايه گذاري به شما خواهد داد. اما شادي، عشق، آرامش، مهرباني،  راستگويي و صفات پسنديده سرمايه هاي شما در اين بانك هستند. هر گاه كه مي خواهيد براي مشكلتان راه حلي بيابيد، درباره آن خوب فكر كنيد و البته سعي كنيد افكارتان مثبت باشد نه منفي. بيشتر ترس و هراس ما در زندگي ناشي از برداشت غيراصولي و ناصحيح ما از مسائل زندگي است. بنابراين براي دور كردن ترس و هراس از خود حواستان را خوب جمع كنيد و فكر خود را بر روي مشكلتان خوب متمركز و سعي كنيد با شعور روشن خود مشكلتان را حل كنيد و چنين تصور كنيد كه مشكلتان حل شده و از اين بابت احساس شادي و شعف مي كنيد.
* ايده هاي نو و مثبتي در زندگي داشته باشيد.
ضمير باطن انسان پر از طرح ها و نقشه هايي است كه آماده است تا به درخواست شخص آن را از اعماق ذهن او به سطح شعور بياورد. در اين فرآيند با وجود هر گونه دگرگوني و تغييرات خارجي، ضمير باطن به فعاليت خود ادامه مي دهد، بنابراين اگر در ضمير باطن خود ايده ثروت را جاي دهيد، يقين داشته باشيد هرگز محتاج پول نخواهيد شد. اگر فكر مي كنيد كه پول نداريد و يا گرفتاري مالي پيدا كرده ايد، زمين و زمان را محكوم نكنيد و بدانيد كه تنها خودتان مانع عبور آزادانه افكار و ايده هاي مثبت در ذهن و ضمير خود شده ايد. بايد بدانيد كه مي توانيد اين موانع ذهني را از سر راه برداريد و به جنگ مشكلات زندگي برويد.
دنيا مملكت دوست

۷۳ درصد از جوانان به ماهواره دسترسي دارند
بر اساس تحقيقات سازمان صدا و سيما ۷۳ درصد از جوانان مراكز استانها به ماهواره دسترسي دارند و ۶۶ درصد از آنان از ماهواره استفاده مي كنند.
رئيس سازمان ملي جوانان با بيان اين مطلب در جمع جوانان استان گلستان همچنين اظهار داشت: در دو دهه اخير كشور با پديده گسترش وضعيت كمي و ميل به تحصيل در بين جوانان روبرو شده است به گونه اي كه ۹۵ درصد از جوانان بر اساس تحقيقات اصرار به ادامه تحصيل در دانشگاه را دارند و از اين منظر نهادهاي مرتبط با امور جوانان مي بايست از اين فرصت با شيوه هاي نوين و جلب مشاركت جوانان استفاده كنند، رئيس سازمان ملي جوانان در ادامه اظهار داشت: بر خلاف گذشته امروزه مسئوليت امور جوانان به جاي خانواده به نهادهاي واسطه واگذار شده است و افزايش جمعيت و مسأله جواني باعث شده است كه اين دو جريان مؤثر بر ساختار اصلي جامعه اثرگذار باشند، به طوري كه امروزه اختلاف فكري جوانان نسبت به بزرگسالان بويژه خانواده به عنوان چالش اساسي مشهود است.
وضعيت كودكان مناطق بحراني
يونيسف گزارشي از كودكان در جنگ هاي فراموش شده و جنگ هاي در حال جريان را در ۲۲۱ صفحه با عنوان «وضعيت كودكان مناطق بحراني سال ۲۰۰۴» منتشر كرده است.
بنابراين گزارش، يونيسف هميشه ارقام تكان دهنده اي را اعلام كرده و از مرگ صدها ميليون كودك در اثر گرسنگي، فقر، جنگ و استثمار خبر مي دهد.
به گزارش پايگاه هاي اينترنتي از نظر اين سازمان، دو مشكل اساسي در مسير مبارزه با اين فاجعه وجود دارد، اول اينكه تعداد كشورهايي كه روز به روز به لحاظ اقتصادي در وضعيت خراب تري قرار مي گيرند در حال رشد است و دوم اينكه سازمان يونيسف به تنهايي قادر نيست در مقابل موج عظيم اين فاجعه آنچنان كه بايد ساعي باشد.
واقعيت هاي تكان دهنده در اين گزارش اين است كه در ۱۱ كشوري كه به طرز بسيار وخيمي به آنان بي توجهي شده است و به طور عمده در آفريقا قرار دارند، سالانه يك و نيم ميليون كودك زير پنج سال در شرايط بسيار اسفناكي قرار مي گيرند.
در اين كشورها پيشگيري هاي لازم پزشكي عليه بيماري هايي چون آبله، سرخك، بيماري هاي روده، بيماري هاي تنفسي و مالاريا بسيار بسيار پائين است.
۵۳۰ هزار كودك در جمهوري دمكراتيك كنگو،  ۱۸۱ هزار كودك در آنگولا و ۱۱۲ هزار كودك در سومالي جان خود را از دست داده اند، ده ها هزار كودك به اجبار به سربازي فرستاده شده اند و هزاران دختر خردسال توسط قاچاقچيان ربوده شده و به آنان تجاوز جنسي صورت گرفته است.
در افغانستان از هر دو كودك يك نفر دچار سوء تغذيه بوده و قرباني شكلي از ترور مي باشند.
فرصت ازدواج دختران، به دليل توقعات زياد از دست مي رود
عضو هيأت علمي دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي گفت: بررسي موانع ازدواج دختران شهر تهران بيانگر اين واقعيت است كه افزايش سطح توقع و انتظارات دختران تهراني از همسر آينده خود و به طبع آن پيدا نكردن فرد مناسب از نظر تحصيلات و شغل، مهمترين مانع ازدواج و افزايش سن دختران تهراني طي سالهاي اخير است.
دكتر اشرف موسوي در گفتگو با خبرگزاري مهر با بيان اين مطلب گفت: بر اساس يافته هاي يك پژوهش كه با هدف بررسي موانع ازدواج دختران شهر تهران در رابطه با تحصيلات و اشتغال آنها طي ۸ جلسه و با حضور دختران تحصيلكرده و شاغل، دختران ديپلمه و شاغل، دختران تحصيلكرده و غير شاغل و دختران ديپلمه و غير شاغل با همكاري معاونت پژوهشي دانشگاه علوم بهزيستي صورت گرفته،اكثر اين دختران با موانع مشابهي شامل داشتن توقعات بيش از حد در زمينه تحصيلات، شغل همسر آينده خود و در نتيجه پيدا نكردن فرد مناسب داراي اين شرايط، مخالفت و سختگيري خانواده با خواستگاران و يا فرد مورد نظر دختر، داشتن تجربه شكست در رابطه قبلي چه به صورت عقد، نامزدي و يا دوستي در امر ازدواج مواجه هستند.
وي با بيان اينكه زناني كه از زندگي مشترك خود ناراضي هستند، مانع مهم ديگري در امر ازدواج دختران دم بخت به شمار مي روند، افزود: زنان ناراضي كه در زندگي خود احساس خوشبختي نمي كنند به هيچ وجه الگوي مناسبي براي دختران دم بخت نبوده و به نوعي نگرش دختران در خصوص ازدواج را به نحو قابل توجهي تحت تأثير قرار مي دهند.
دكتر موسوي در ادامه اظهار داشت: متأسفانه طي سالهاي اخير انتظار جوانان از ازدواج تغييركرده ولي در مقابل راهكار مناسبي براي رسيدن به ازدواج موفق توسط خانواده و جامعه به نسل جوان ارائه نشده كه ناهماهنگي در اين امربه ايجاد مانعي براي ازدواج وهمچنين ازدواج هاي ناپايدار ختم مي شود.