دو سال پيش بود كه براي نخستين بار احمد معتمدي وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات از عزم جدي دولت در استفاده از ظرفيت هاي موجود بخش خصوصي در حوزه ارتباطات خبر داد و از آن روز تاكنون خصوصي سازي در اين عرصه نظرات مخالف و موافق زيادي را به خود جلب كرده كه آخرين نمونه آن حذف بند «ب» ماده ۷ برنامه چهارم توسعه از سوي مجلس است.
بنابراين بند قرار بود «ضمن حفظ امور سياستگذاري و برنامه ريزي كلان و نظارت در بخش حمل و نقل، ارتباطات (پست و مخابرات) و فناوري اطلاعات، ايجاد، توسعه، نگهداري و بهره برداري از مبادي، شبكه ها، مراكز و پايانه ها را با رعايت تضمين و استمرار ارائه خدمات مناسب و رعايت خط مشي هاي دولت به بخش تعاوني و خصوصي واگذار نمايد».
اين برنامه در واقع تفسيري قانوني و دقيق بود از آن صحبت معتمدي كه در جمع خبرنگاران گفته بود: وزارت ارتباطات ترجيح مي دهد خدمات مختلف اين عرصه را به صورت پيماني به بخش خصوصي واگذار كند و اين سرويس ها و خدمات را با تضمين كيفيت از آنان طلب كند. وي معتقد بود پروسه كند خريدوتجهيز زيرساخت ها و وظايف پرتعداد وزارتخانه اش اجازه نمي دهد تا مردم بتوانند از خدمات روز و آخرين فناوري هاي موجود استفاده كنند و ورود بخش خصوصي به عنوان مكمل دولت مي تواند تسريع گر رسيدن به اين هدف مهم باشد.
اما نمايندگان مردم در مجلس هفتم، با وجود تأكيد بر خصوصي سازي، بند ب ماده ۷ را حذف كردند و با افزودن متني به ابتداي ماده هفتم تداوم برنامه خصوصي سازي و توانمند سازي بخش غير دولتي در توسعه كشور را در چارچوب سياست هاي كلي برنامه چهارم و با رعايت موارد اصل ۴۴ قانون اساسي مجاز دانستند.
واكنش دولت
در پي حذف اين بند در ماده هفتم، قاسم رمضان پور نرگسي با اشاره به حركت ها و اقداماتي كه در جهت تعديل ساختار دولت، رفع انحصار از آن و ايجاد رقابت براي ارائه خدمات بيشتر در برنامه هاي سوم و چهارم انجام شده به خبرنگار ايسنا گفت: اصل ۴۴ قانون اساسي هنوز نهايي نشده و مجمع تشخيص مصلحت در حال تبيين آن است.
معاون پارلماني وزارت ارتباطات برنامه چهارم را ميثاق ميان دولت و مجلس دانست و گفت: نمايندگان مجلس مدافع خصوصي سازي هستند و درصدد يافتن راهي اند كه به دولت كمك شود تا انحصار موجود در بسياري از بخش ها از بين برود. وي افزود: در صورت نياز با توجه به موارد احتمالي در آينده با همكاري مجلس و دولت مسائل در غالب اصلاحيه مرتفع خواهند شد.
واكنش بخش خصوصي
اما كارشناسان بخش خصوصي مسأله اصلي را ارائه تعريف شفافي از واژه «خصوصي» مي دانند. دبير انجمن صنفي كارفرمايان شبكه هاي اينترنتي در اين باره معتقد است: تا زماني كه تعريف روشن و دقيقي از نحوه اعمال نظارت و حاكميت بر فعاليت هاي بخش خصوصي ارائه نشود، نه تنها از مزاياي واگذاري امور به بخش خصوصي در حوزه ارتباطات بهره نخواهيم برد، بلكه شاهد هدر رفتن نيروي انساني و سرمايه هاي كوچك و بزرگ اين بخش خواهيم بود و يا منتهي به انحصار خصوصي مي شويم.
يك استاد دانشگاه صنعتي شريف نيز با ذكر اين مطلب كه حذف بند ب ماده هفت مسأله خصوصي سازي را پيچيده تر كرده است گفت: نگهداري بخش هاي ذكر شده در ماده ۷ در بخش دولت سرمايه بر است و در واقع به سرمايه بخش خصوصي نياز دارد. دكتر جواد صالحي معتقد است: سرويس دهي، كنترل، مديريت و نگهداري بايد به بخش خصوصي واگذار شود تا از نظر تكنولوژي عقب نمانيم. وي با مثال زدن از اپراتور دوم تلفن همراه و ورود احتمالي آن به عرصه خدمات دهي، افزود: در اينجا خارجي يا داخلي بودن اين اپراتور مطرح نيست، بلكه بايد شبكه هايي جهت مديريت، كنترل هزينه ها و ميزان بهره وري وجود داشته باشد تا خدمات به صورت مناسب ارائه شوند.
و اما موافقان
با تمام اينها و فارغ از اينكه نمايندگان مجلس براساس چه مطالعه و بررسي هاي علمي تصميم به حذف ماده هفتم برنامه چهارم توسعه گرفته اند، برخي ديگر از كارشناسان اقتصاد اين تصميم را مثبت ارزيابي مي كنند.
دكتر پژويان استاد اقتصاد و عضو انجمن اقتصاددانان ايران در اين باره به ايسنا گفت: واگذاري بخش هايي مانند ارتباطات و فناوري اطلاعات و حمل و نقل كه هنوز مطالعه اي در سپردن آن به بخش خصوصي انجام نگرفته در شرايط فعلي اقتصاد ايران توجيه اقتصادي ندارد.
وي اين تغيير را پس از انجام مرحله اول خصوصي سازي كه در برنامه پيشين توسعه پيش بيني شده بود مفيد دانست. به هر حال بحث و تبادل نظر در خصوص امر ورود بخش غير دولتي به عرصه ارتباطات و فناوري اطلاعات و شرايط آن هنوز ادامه دارد و احتمالاً به تصويب رسيدن نهايي برنامه چهارم توسعه و ابلاغ آن براي اجرا شرايط فعاليت بخش خصوصي در اين حوزه را در سال هاي اخير تا حد زيادي روشن مي كند.