سه شنبه ۳ شهريور ۱۳۸۳ - سال دوازدهم - شماره - ۳۴۷۶
شكار نهنگ از ديرباز تا امروز
تجارت خونين
زه بدن حيوان را مي شكافد و ۴۰ دقيقه زجرآور طول مي كشد تا حيوان جان سپارد؛ اين صيد نيست، شكنجه اي وحشيانه است!
ترجمه:شيرين معتمدي 
014052.jpg
شكار سنتي نهنگ از ديدگاه بوم شناختي خطر جدي محسوب نمي شود چون قابل كنترل است؛ خطر اصلي شكار تجاري نهنگ است.

طرفدار كدام يك هستيد؛ قصابي نهنگ ها يا تماشاي حركات آنها در آب؟
شكار نهنگ نه تنها تجارتي خونين كه مخرب نيز هست،تماشاي نهنگ ها در سال حدود يك ميليارد دلار عايدي دارد. آمريكا نخستين كشوري بود كه آن را در اواسط دهه ۱۹۵۰ در سواحل كاليفرنيا كه از نعمت وجود نهنگ هاي آبي برخوردار بود، مرسوم كرد.
ايده تماشاي طبيعت و درس گرفتن از آن روز به روز جايگاه محكم تري پيدا مي كند. با اين حساب بهتر است كشورهايي همچون نروژ نيرويي را كه صرف صادرات لاشه نهنگ مي كنند براي ساخت تجهيزات و امكانات تماشاي نهنگ به كار گيرند كه هم تجارت پايداري بوده و هم به سود همه؛ از نهنگ ها گرفته تا محيط زيست و اقتصاد اين كشورها.

شكار نهنگ به هزاران سال پيش بازمي گردد، آن زمان كه انسان گرايش زيادي به شكار داشت و صاحب قايق و نيزه شده بود. نهنگ ها از ديرباز شكار خوبي محسوب مي شدند چرا كه سرچشمه شگفت چيزهاي زيادي ازقبيل غذا، روغن، پارافين، ماده اوليه عطر و بسياري ديگر بوده و به خاطر جثه بزرگشان، مقدار زيادي از اين منابع در اختيار انسان قرار مي گرفت. بعد از پيدايش صنعت نفت درسال ۱۸۷۰ مشتقات نفتي جايگزين فرآورده هاي روغن نهنگ شد . البته امروزه نهنگ ها بيشتر به خاطر گوشت شان شكار مي شوند تا روغن و چيزهاي ديگر. نخستين شكار تجاري و انبوه نهنگ به صورت سازماندهي شده در خليج بيسكي اسپانيا در قرن ۹ ميلادي صورت گرفت. سپس ظاهرا اين جريان متوقف شد تا وقتي كه انگليسي ها، هلندي ها و آمريكايي ها در قرن ۱۷ با استفاده از قايق و زوبين هاي دستي مجددا شكار نهنگ را ازسر گرفتند. حتي قبل از اختراع زوبين هاي انفجاري (۱۸۶۸) و قايق هاي موتوري صيد نهنگ در دهه ۱۸۷۰ كه امكان صيد نهنگ هاي بزرگ تر و سريع تر را با شرايط مطلوب تري براي شكارچيان فراهم كرد، باز هم نهنگ ها به ميزان زيادي شكار مي شدند.
ازسرگيري تجارت شكار نهنگ، مجددا در كميسيون بين المللي شكار نهنگ (IWC) مطرح شد. اين كميته نخستين بار توسط ۱۴ كشوري كه بزرگترين صنعت شكار نهنگ را داشتند در سال ۱۹۴۶ شكل گرفت. اين كميته سعي داشت با حفظ جمعيت نهنگ ها براي صيد ماهي، سوددهي شكار نهنگ را به حداكثر برساند ولي درعمل با گذشت ۲۰ سال از تاسيس آن تعداد نهنگ هاي آبي (Blue Whale) به حدي كم شد كه در خطر انقراض قرار گرفت. امروزه تعداد آنها كمتر از ۳۵۰۰ راس تخمين زده مي شود. جالب است بدانيد كه كل جمعيت نهنگ هاي امروز جهان برابر يك درصد نهنگ هاي كشتارشده بين سال هاي ۱۹۱۰ تا ۱۹۶۹ است. در آن سال ها بيش از دو ميليون نهنگ سلاخي شد.
014055.jpg

در پرتو اين آمار وحشتناك و عضويت كشورهاي مخالف شكار نهنگ در IWC بود كه با اعمال فشار و نگراني هاي زيست محيطي كه هر روز شدت بيشتري مي گرفت، در دهه ۱۹۸۲ براي تجارت نهنگ مهلت قانوني تصويب شد كه عملا در سال ۱۹۸۶ به اجرا درآمد. با اين طرح ساير گونه ها از خطر نجات يافتند و رو به افزايش نهادند.
در اين مهلت قانوني صادر شده، سه راه گريز وجود دارد كه بعضي كشورها ازجمله ژاپن، نروژ، دانمارك و اخيرا ايسلند، از آن به نفع خود استفاده كرده و همچنان به صيد تجارتي نهنگ مشغول هستند. نخست پذيرش داوطلبانه آن است كه هريك از كشورهاي عضو IWC در اين باره حق اعتراض دارند و مي توانند نسبت به مفاد آن پايبند نباشند.
دوم، موارد استثناي شكار نهنگ براي بوميان ازقبيل اسكيموهاي آمريكا و بوميان شمال روسيه.
سوم، صيد نهنگ براي مطالعات علمي. جامعه بين المللي با ارايه مهلت قانوني به موقع از لبه پرتگاه پا پس كشيد. صيد تجاري نهنگ مساله اي است كه بايد درمقابل آن ايستادگي كرد چرا كه همين مساله، نهنگ ها را به آستانه نابودي كشانده است.
شكار سنتي نهنگ از ديدگاه بوم شناختي خطر جدي محسوب نمي شود چرا كه قابل كنترل است. خطر اصلي، شكار تجاري نهنگ است. باوجود ممنوعيت شكار نهنگ، در ژاپن و نرو ژ هر ساله هزاران نهنگ صيد مي شود. حال چنانچه صيد تجاري نهنگ آزاد شود ظرف چند سال به جاي نخست بازمي گرديم يا حتي شايد كار را يكسره كنيم و آنها را به سرنوشت دايناسورها دچار سازيم.
حال به شيوه شكار اين حيوانات توجه كنيد!
شيوه شكار نهنگ از صدها سال پيش تاكنون بي هيچ تغييري ادامه داشته است. فقط، امروزه به جاي نيزه هاي دستي و قايق از كشتي هاي سريع السير و زوبين هاي انفجاري استفاده مي شود. نيزه اي بدن اين جانداران داراي درك و احساس را مي شكافد، آنگاه ۴۰دقيقه زجرآور طول مي كشد تا حيوان براثر خونريزي جان سپارد. اين كشتن حيوان نيست، بلكه شكنجه اي وحشيانه است.
حتي خود شكارچيان نهنگ به اين امر معترفند و اظهار مي دارند اگر نهنگ ها مي توانستند فرياد بكشند كسي راياراي تحمل آن نبود و شكار نهنگ براي هميشه متوقف مي شد!

پنگوئن هاي آفريقا در جاده بهبود
بهره برداري از كود اين پرنده باعث كاهش جمعيت شد و پنگوئن ها را در لبه انقراض قرار داد
014058.jpg
پس از يك قرن افول جمعيت،پنگوئن هاي آفريقايي مي روند تا دوره اي توام با بهبود و آسايش نسبي را تجربه كنند. اين پرندگان با مسايلي نو و كهنه مواجه اند - از پيامدهاي طولاني دوران جنون كود پرنده (Guano Craze) در قرن نوزدهم گرفته تا گرفتاري هاي جديد, مثل آلودگي هاي نفتي و كاهش منابع غذايي.
لس آندرهيل, مدير واحد آمارگيري پرندگان در دانشگاه كيپ تاون آفريقاي جنوبي, مي گويد: «پيش از آنكه كود شيميايي ساخته شود, گوانو (مدفوع پرنده) بهترين منبع نيتروژن به شمار مي رفت. به همين سبب در قرن نوزدهم, تجار اروپايي و آمريكاي شمالي تا مي توانستند كود پرندگان دريايي را برداشت كردند و براي احياي خاك به كشاورزان فروختند. جزاير نزديك سواحل آفريقاي جنوبي پر از اين نوع كود بود و روي سطح زمين را لايه اي ضخيم از مدفوع پرندگان پوشانده بود, به طوري كه پنگوئن ها براي لانه سازي اين لايه را سوراخ مي كردند و نقب مي زدند.»
امروز اغلب اين جزاير لخت و عاري از كود شده اند. درنتيجه, پنگوئن ها مجبورند در زمين باز, روي صخره ها و سنگ ها, لانه سازي و تخمگذاري كنند و همين امر باعث مي شود كه لانه هايشان در معرض خطرات گوناگون قرار گيرد. به گفته راب كرافورد, عضو وزارت امور زيست محيطي و توريسم آفريقاي جنوبي, بسياري از جزاير داراي پوشش گياهي, بوته و شنزار نيستند كه امكان نقب زني در آن وجود داشته باشد, لذا لانه پرندگان در فضاي باز و در معرض تغييرات دما ساخته مي شود و به همين سبب بسياري از تخم ها تبديل به جوجه نمي شوند.
خرپنگوئن ها!
پنگوئن هاي آفريقايي به سبب صداي الاغ مانندي كه دارند, به خرپنگوئن يا Jackass Penguin مشهورند. بيشتر پرندگان در ماه آوريل لانه مي سازند - يعني فصل پاييز در نيمكره جنوبي. در اكتبر زاد و ولد انجام مي گيرد. البته بعضي پرندگان زودتر, در ژانويه و فوريه - كه ميانه تابستان در نيمكره جنوبي است - وارد سواحل آفريقاي جنوبي مي شوند و شروع به لانه سازي مي كنند. وقتي دماي هوا بالا مي رود و از ۸۰ درجه فارنهايت (۲۷ درجه سانتيگراد) مي گذرد, خرپنگوئن ها شروع به كوچ به سوي آب هاي سرد مي كنند. بدين ترتيب آن دسته از پنگوئن ها كه زودتر وارد جزيره شده اند مجبور مي شوند براي اجتناب از فشار گرما و دي هيدراته شدن (از دست دادن آب بدن), تخم ها را رها كنند. پنگوئن ها معمولا شش هفته بعد, كه از دماي هوا كاسته مي شود, برمي گردند, اما در طول اين مدت بيشتر تخم ها توسط كاكايي ها, مرغ هاي نوروزي و ديگر پرندگان خورده شده است.
خطرات 
برداشت كنندگان كود پرندگان در ميانه قرن نوزدهم اولين مزاحمان خرپنگوئن ها در جهان بودند, به طوري كه در آغاز قرن بيستم اغلب جزاير آفريقاي جنوبي كاملا از كود پرندگان تهي شده بود. اما بشر باز هم به عمليات نابودكننده خود ادامه داد. يكي از آنها, برداشت تخم پنگوئن ها بود. آمار نشان مي دهد كه در آغاز قرن بيستم جمعيت پنگوئن هاي آفريقايي به ۵/۱ ميليون قطعه مي رسيد و در نيمه نخست اين قرن ۴۸ درصد تخم هاي پنگوئن ها توسط انسان ها جمع آوري مي شد. در دهه هاي بعد آلودگي هاي نفتي هم اضافه شد. نفت باعث كاهش توان تعريق پرهاي پنگوئن مي شود و درنتيجه بسياري از آنان در اثر هيپوترمي (ازدياد حرارت) مي ميرند. گشتي هايي كه از دماغه اميد نيك به سمت خليج فارس مي روند, اغلب در اين منطقه مخازن خود را تميز مي كنند يا اتفاقا بعضي از تانكرهايشان به دريا مي ريزد كه در هر حالت آلودگي آب به نفت را درپي دارد.
بهبود
با اين وجود, پس از تغييرات در سيستم اداره كشور آفريقاي جنوبي و توجه عميق و جدي به حيات وحش, كم كم پنگوئن ها نيز مورد حمايت قرار گرفته و تمام جزاير تخمگذاري و لانه سازي آنها حفاظت شده اعلام شده است. اخيرا بعضي از قسمت هاي متراكم حصاركشي شده و امكان ورود حيوانات شكارگر يا انسان به محدوده پنگوئن ها وجود ندارد. محيط بانان, همچنين, جعبه هايي براي تخمگذاري محفوظ دراختيار پنگوئن ها قرار داده اند. بدين ترتيب دوستداران حيات وحش اميدوارند حداقل يكصد هزار جفت پنگوئن بتوانند به طور مطمئن و پايدار لانه گذاري كنند, تعدادي كه براي كاهش خطر انقراض نسل اين پرنده در وحش به حدود ۵ درصد كافي است.

حيوانات شگفت انگيز زندگي من
014061.jpg
نوشته: دكتر ريموندريتمارس 
قسمت شصت و پنجم 

گوندا پس از چند بار تلاش ناموفق، سعي كرد زانو بزند، اين كار موثرتر بود و با وجود آنكه تومان تا حد امكان خود را به كنج ديوار چسبانده بود زانوي بزرگ گوندا با او تماس پيدا كرد و او را به طرز دردناكي به ديوارها - كه روي آنها را با ورق استيل پوشانده بودند- فشرد. وقتي گوندا با عصبانيت از جا برخاست، تومان با حركتي سريع كوشيد خود را به ظرف زباله كنار دريچه زميني برساند. اما گوندا چابك تر از او بود. پاي تومان را به خرطوم گرفت و او را عقب كشيد و چنان پيچاند كه تقريبا استخوان رانش از بالا جدا شد.
پيش از آنكه تومان بتواند جلو بخزد و خود را كمي دور كند، گوندا سر پايين آورد و با عاج هاي بلند چهارفوتي اش (۱۲۵ سانتي متر) به او حمله كرد. يكي از عاج ها به ديوار فولادين گرفت و از نزديك پايه شكست. صداي برخورد و شكستن عاج چنان بلند بود كه نگهبان آنطرف ساختمان طولاني، شنيد اما در زمان كوتاه و فاصله اندكي تا كمك برسد، تومان وحشتناك ترين لحظات زندگي اش را سپري كرد. او به عاج شكسته چسبيد تا از ضربات عاج ديگر مصون بماند و در اين حال، فيل چنان تكان هايي به سر خود مي داد و او را چنان به در و ديوار مي كوبيد كه اگر تومان يك آدم عادي بود و بدني ورزيده نداشت، حتما خرد و خمير شده بود. سرانجام نتوانست طاقت بياورد و عاج را رها كرد و گوندا با عاج سالم اش به ران او كوبيد. عاج در ران مرد فرو رفت و خون پاشيد. در همين هنگام نگهبان ديگر رسيد و دوستش را ديد كه زير دست و پاي فيل جان مي دهد.
او چهار شاخ بزرگي به دست داشت و همچنان كه فيل روي مرد دمرو افتاده، خم شده بود ضربه اي به كفل او كوبيد. نيش هاي چهار شاخ در بدن فيل نشست. گوندا جيغي بلند كشيد و به سوي در هجوم برد تا مرد را از پاي درآورد. نگهبان خبره گام پس گذاشت و در را بست. نام اين نگهبان ريچاردز بود. او سال ها با فيل ها كار كرده و تجربه فراواني داشت و اگر شجاعت غيرقابل توصيف او نبود تومان زنده نمي  ماند، اگرچه چنان لت و پار شده بود كه شناخته نمي شد.
تومان زنده ماند، اما ما مجبور شديم گوندا را به قتل برسانيم. «كارل اكلي» كار را با يك شليك بجا باتفنگ شكاري قوي كاليبر كوچك تمام كرد. تومان، همچون همه ما، مي  دانست كه فيل ديوانه- هيچ توجهي به عواقب كار خود ندارد. براي مثال، يك فيل وحشي در برمه با لكوموتيوي كه از مسيري جنگلي مي  گذشت مواجه شد. او احتمالا پيش از آن قطار نديده بود. به هر حال، آنچه از عمل او مي  توان نتيجه گيري كرد اين است كه فيل خشمگين در يك لحظه به اين فكر رسيد كه اين موجود آهنين غول آساي دراز و پرسروصدا حق ندارد از مسير او بگذرد و در اطراف او رفت وآمد كند. پس به ترن حمله كرد و با سر به آن كوبيد. اگرچه لكوموتيو نزديك ۵۰ تن وزن داشت، ضربه سر فيل سمت راست جلو آن را داغان كرد و به كلي از ريل خارج ساخت. البته فيل هم جابه جا كشته شد!
برگردان : حميد ذاكري 

حيات وحش ايران
۶۴- جربيل هندي
014064.jpg
گونهTatera indica :
زير خانواده: جربيل ها -GERBILLINAE
خانواده: موش ها -MURIDAE
راسته: جوندگان -RODENTIA
رده: پستانداران -MAMMALIA
جثه متوسط و گوش هاي نسبتا بزرگي دارد. دمش بلند و پوشيده از مو است. بر عكس اكثر پستانداران دمش در بالا و پايين به رنگ پشت بدن و در پهلو ها روشن تر است. دست و پا بلند و كف آنها بدون مو است. در اطراف چشم هاي اين حيوان نوار سياه رنگي وجود دارد.
طول سر و تنه ۱۳ تا ۱۹ سانتيمتر است و وزنش به ۶۰گرم مي رسد. بيشتر در اطراف بوته زارها، جوي ها، بركه هاي آب واقع در مناطق استپي، بياباني و بلوچي زندگي مي  كند. در ايران از جنوب خراسان تا سواحل جنوب، خوزستان، اصفهان، فارس و كرمان گزارش شده است.
در مواقع احساس خطر با جست هاي بسيار بلند كه ممكن است به ۵/۳ متر برسد، مي  دود.
از مواد گياهي مثل ريشه، غده، قسمت هاي سبز و گاهي مواد حيواني از قبيل تخم و جوجه پرندگان كوچك تغذيه مي  كند.

شكار خوك، لازم
014067.jpg
هجوم خوك هاي وحشي در روزهاي اخير خسارات فراواني به مزارع و باغ هاي روستاييان حاشيه منطقه حفاظت شده تندوره درگز وارد كرده است.
«مشكي» يكي از اعضاي شوراي اسلامي منطقه از اين ماجرا خبر داد و اضافه كرد: حداقل ۶۰ قلاده خوك با حمله شبانه به مزارع، اسباب نگراني روستاييان شده اند.
در عين حال خيرخواه رئيس پارك ملي تندوره براي شكار خوك ها با همكاري شوراي روستاي چاپشلو اعلام آمادگي كرده است.

جنجال زباله هاي هسته اي
014070.jpg
در عين نگراني مردم، وزارت نيروي آمريكا براي دفن زباله هاي هسته اي در صحراي نوادا، تونل زيرزميني احداث مي كند.
اين مركز دفن زباله هاي هسته اي در ۱۳۰ كيلومتري شمال شهر لاس وگاس و در زير رشته كوهي در صحراي نوادا قرار دارد.
مخالفت ساكنان اطراف اين محل كه از حفر تونل خوشحال نشده اند، ناآرامي هاي بسياري را باعث شده است. ضمنا با توجه به اينكه در آمريكا همه چيز به انتخابات اخير مربوط است، جان كري نامزد دمكرات ها درانتخابات رياست جمهوري آمريكا مي گويد درصورت پيروزي درانتخابات اين طرح را متوقف خواهد كرد!

ماهي دريايي يا پرورشي؟
014073.jpg
مسلما در شرايطي كه تمام ذخاير دريايي  آبزيان در حال اتمام است و روش هاي صيد هم فشار زيادي به اين ذخاير وارد مي كند، بهترين راه عرضه  ماهي به جامعه پرورش آن در آب هاي داخلي است كه با محيط زيست و اكولوژي سازگار است.
ولي برخي افراد تصور مي  كنندكه ماهي پرورشي ارزش غذايي كمتري براي سلامتي انسان دارد. اگر شما جزو افرادي هستيد كه تصميم گرفته ايد براي كاهش بيماري هاي قلب و عروق، كاهش كلسترول و فشار خون از فردا هفته اي دوبار ماهي بخوريد با خيال راحت ماهي پرورشي بخريد. ديگر لازم نيست به خاطر قيمت بالاتر ماهيان دريايي و اين تصور كه چون ماهي هاي پرورشي ارزانترند ارزش غذايي لازم را ندارند، آن را از برنامه غذايي تان حذف كنيد. بر اساس تحقيقات انجام شده، ماهيان پرورشي نيز مانند ماهيان دريايي داراي اسيدهاي چرب امگا- ۳ هستند كه براي سلامتي انسان مفيد است. همچنين آنها از همان مواد مغذي برخوردارند كه به طور طبيعي در ماهيان دريايي وجود دارد.  پس بهتر است با حداقل دوبار خوردن ماهي در طول هفته به افزايش پرورش ماهي در مزارع و رشد اين صنعت و نيز حفظ سلامت خودمان كمك كنيم.

خرس هاي خوش شانس
014076.jpg
بالاخره سروصدا و شلوغي ما هنگام بازديد از طبيعت يك نفعي هم به خرس هاي قهوه  اي رساند. بر اساس تحقيقات دانشمندان انگليسي، حضور اكوتوريسم در مناطق زندگي خرس هاي قهوه اي باعث افزايش جمعيت آنها مي  شود. خر س هاي قهوه اي نر به علت خاطره بدي كه در فصل شكار از آدم ها دارند با شنيدن صداي پاي توريست ها و قبل از رسيدن آنها به سرعت پا به فرار مي  گذارند و اين براي خرس مادر و بچه هايش زمان مناسبي است تا يك دل سير ماهي قز ل آلا بخورند، بدون اينكه از رقباي قوي هيكلشان يعني خرس هاي نر ترسي داشته باشند. بدين ترتيب بچه خرس ها خوب رشد مي كنند و جمعيت خرس ها زياد مي شود.

آفرين  به چيني ها
014079.jpg
چيني ها واقعا به حفظ محيط زيست كشورشان اهميت مي  دهند و با وجود جمعيت زيادي كه دارند باز هم حاضر نيستند به خاطر سكونت خودشان طبيعت را نابود كنند. به طوري كه يك هشتم مساحت اين كشور به مناطق حفاظت شده اختصاص داده شده كه اين خيلي بيشتر از استاندارد بين المللي است.
همچنين در حاليكه چين در سال هاي اخير توسعه سريع و مستمري داشته، اما ميزان مواد آلاينده توليد شده ساليانه در اين كشور روبه كاهش است و آلودگي كاملا تحت كنترل قرار دارد.

محيط زيست
ايرانشهر
تهرانشهر
خبرسازان
دخل و خرج
در شهر
زيبـاشـهر
يك شهروند
|  ايرانشهر  |  محيط زيست  |  تهرانشهر  |  خبرسازان   |  دخل و خرج  |  در شهر  |  زيبـاشـهر  |  يك شهروند  |  
|   صفحه اول   |   آرشيو   |   چاپ صفحه   |