اميرحسين ناصري
۱) يك روزي كنج خانه مي نشستند تا كلاغ ها آواز خداحافظي برايشان بخوانند. يك روزي گره سفيد بند كفش ها را كه باز مي كردند ديگر مي رفتند توي قاب عكس ها تا زماني كه يكي فرياد مي زد؛ «لااله الاا...» و بقيه پشت سرش. يك روزي بعد از كفن سفيد، به پهلو خوابيدن، خاك و سنگ مشكي قبر با يك سخنراني زنده مي شدند و بعد براي هميشه يك آه مي ماند و چند تا عكس سياه و سفيد كه كسي حتي رغبت نمي كرد قربان صدقه شان برود. اما حالا گويا يك اتفاقي افتاده حالا وقتي يكي از توي زمين مي آيد بيرون، چهارگوشه سبز را مي بوسد كفش هايش را مي آويزد، مي رود توي خانه مثل تمام آنهايي كه يك عمر از پا به توپ شدنش لذت مي بردند، بازي را از خارج مستطيل تماشا مي كند، فوتبال برايش تمام نشده حالا متوجه شده اند تاريخ مرگشان در نظر مردم، روز خداحافظي شان مي تواند نباشد. مي شود رفت توي زمين، بازي كرد، فوتبال را از نزديك پيگيري كرد و هزار كار ديگر، طوري كه يادشان نرود يك روزي فوتباليست بوده اند.
۲) يك ميز. بهاي ميزها فرق مي كند. اين كه داخل يك فدراسيون مطرح باشد به نام فوتبال ارزش اش را چند برابر مي كند وقتي اين ميز مي شود چند نفره و چند نفر دورش مي نشينند تا در مورد يك مسئله نسبتاً مهم صحبت كنند. مهم اين نيست كه نتيجه چه مي شود، مهم اين است كه رئيس دور ميز چه كسي است، چون اوست كه دست آخر نتيجه را تعيين مي كند. بقيه بايد چكار كنند؟ يك عمل و يك عكس العمل ساده قانون سوم نيوتن.
بار اول
دوره رياست مهندس صفايي فراهاني بر فدراسيون فوتبال است. بر اساس چارت سازماني فدراسيون هاي ورزشي يكي از كميته هاي زيرمجموعه هر فدراسيون «كميته پيشكسوتان» است. رئيس فدراسيون در مورد راه اندازي آن با چند نفر مذاكره مي كند. در ميان كساني كه او را به سمت تشكيل كميته پيشكسوتان هدايت مي كردند، گوش او حرف آنهايي را شنيد كه با به وجود آمدن اين كميته مخالف بودند. دليل ساده آنها براي يك آدم سياسي مقبول بود؛ «آمدن آنها و جمع شدنشان يعني دردسر. خودشان را صاحبنظر مي دانند. اگر ولشان كني هر كدام ادعاي رياست فدراسيون را هم دارند. فردا برايت شاخ مي شوند.» و به همين راحتي او تا زماني كه بر مسند رياست فدراسيون فوتبال نشست حتي يك لحظه فكر تشكيل كميته پيشكسوتان را حوالي ذهنش راه نداد.
بار دوم
رفتن صفايي فراهاني و آمدن دكتر محمد دادكان تعريف ساده تري هم داشت؛ رفتن يك مدير سياسي و آمدن يك مدير ورزشي، يك پيشكسوت. ديگر كسي نمي توانست از ورزشي نبودن دادكان بهانه گيري كند او هم در مقابل بايد بهايش را مي پرداخت؛ بهاي آن درك شرايط تمام آنهايي بود كه خود به نوعي در اين رشته ورزشي يا عمر سپري مي كنند و يا موي سفيد كرده اند.
شعار دادكان استفاده از تجربه نه درگذشتگان بلكه پيشكسوتان بود. تشكيل كميته پيشكسوتان توسط خود او اولين بار طرح شد و قديمي هاي توپ و كفش استوك از شرايط پيش آمده بهترين بهره برداري را كردند و طرح عملي نزد رئيس بردند.
سال گذشته با توافق طرفين ـ فدراسيون و پيشكسوتان ـ طرح به مرحله اجرا رسيد. اعضاي اصلي كميته به پيشنهاد عده اي پيشكسوت و انتخاب دادكان اين نفرات بودند؛ نوريان، جاسميان، جمالي، بهزادي، قراب، فرزامي، ظلي، ميرزاحسن، كاشاني، آشتياني، اربابي، دادكان و نوآموز. انتخابات برگزار شد و طي آن همايون بهزادي به عنوان رئيس هيات مديره، فرزامي مدير، ظلي دبير و قراب خزانه دار انتخاب شدند.
اين كميته قرار شد حامي منافع پيشكسوتان باشد، ليگ پيشكسوتان را راه اندازي كند، بازوي حمايتي فدراسيون باشد و البته شرايط رفاه عمومي قديمي هاي فوتبال را فراهم كند.
در اين ميان قرار شد در هر سفر برون مرزي كه تيم هاي ملي انجام خواهند داد، يكي از پيشكسوتان به انتخاب كميته همراه تيم باشد. از سوي ديگر پيشكسوتان به عنوان ناظران بازي هاي ليگ هاي مختلف حضور داشته باشند. شناسايي پيشكسوتان بي بضاعت و حمايت مالي و مادي از ديگر برنامه هاي اين كميته و فدراسيون فوتبال بود.
صندوق حمايت از پيشكسوتان
يكي از فعاليت هاي اين كميته، پيگيري موضوع صندوق حمايت از پيشكسوتان در رشته فوتبال است. همايون بهزادي به عنوان نماينده فدراسيون در اين بخش فعاليت ها را اينگونه تشريح مي كند:
«حدود پنج هزار پيشكسوت فوتبال داريم كه از طريق اين صندوق قادر به حمايت آنها خواهيم بود. برنامه هاي اين صندوق در دو بخش بيمه و پرداخت حقوق ماهيانه تقسيم مي شود. پرونده فوتبال از ۶۰ سال پيش تاكنون بررسي و پيشكسوتان فوتبال و سابقه شان تا حدي مشخص شده است. اما بخش بيمه شامل پيشكسوتاني مي شود كه سابقه المپيك هاي آسيايي را داشته اند. قهرمانان و مدال آوران اين مسابقات و جام ملت هاي آسيا در اين حوزه قرار مي گيرند. در اين برنامه پيشكسوتان يك تا پنج ميليون بيمه خواهند بود و در صورت فوت تا ۱۰ ميليون به خانواده آنها تعلق خواهد گرفت. تا ۸۰ درصد هزينه هاي درماني پيشكسوتان توسط بيمه دانا پرداخت مي شود.
براي دريافت حقوق ماهيانه، صندوق جدول امتيازي خاصي تنظيم كرده است كه در آن اگر پيشكسوتي عضو تيمي بوده و آن تيم قهرماني استان را كسب كرده باشد يك امتياز دارد، اگر قهرماني كشوري را در كارنامه داشته باشد يك امتياز، اگر سابقه عضويت در تيم ملي يا حضور در مسابقات مختلف در سطوح و اعتبار امتيازات خاصي را كسب مي كند كه بر اساس اين جدول ماهيانه مبلغي به عنوان حقوق دريافت خواهد كرد.»
به زودي طرح صندوق حمايت از پيشكسوتان جامعه داوران را نيز در بر خواهد گرفت. اما عمده ترين مشكل فدراسيون فوتبال در اين زمينه عدم آگاهي و آشنايي پيشكسوتان فوتبال از مزايا و شرايط اين صندوق است.
يك ليگ و آغاز مناقشات
«سعي مي كنيم با برگزاري مسابقات پيشكسوتان را از انزوا و منازلشان بيرون بكشيم. آنها نياز به روحيه اي مضاعف و نشاط ميادين ورزشي دارند.» فرزامي ديگر عضو كميته پيشكسوتان ليگ پيشكسوتان را اينگونه تعريف مي كند.
مسابقات ليگ پيشكسوتان از ۱۰ مهر در ورزشگاه حيدرنيا آغاز مي شود. مسابقاتي كه آغاز تنش هاي پنهان در لايه هاي كميته پيشكسوتان و فدراسيون فوتبال است، در سه رده سني از ۳۸ تا ۴۶ سال، از ۴۷ تا ۵۵ سال و از ۵۶ سال به بالا برگزار مي شود.
در دو رده اول ۱۲ تيم و در رده سني ۵۶ سال به بالا، هشت تيم براي حضور در مسابقات اعلام آمادگي كرده اند. هر تيم در رده ۳۸ تا ۴۶ سال شامل هفت بازيكن اصلي خواهد بود و رقابت هاي دو رده بعدي در دو تيم هشت نفري برگزار مي شود.
اين مسابقات روزهاي شنبه، دوشنبه و سه شنبه هر هفته انجام مي شود و در هر روز از اين رقابت ها سه تا چهار بازي برگزار مي شود.
با هماهنگي هاي صورت گرفته مسابقات مهم از تلويزيون پخش خواهد شد. باشگاه ها نيز مي توانند با جذب اسپانسر بخشي از هزينه هاي مالي را جبران كنند. در اين زمينه فدراسيون فوتب۰ال باشگاه ها و تيم ها را ياري مي دهد و بازي ها در دو زمان ۲۰ دقيقه برگزار خواهد شد. دور تا دور زمين را هم تبليغات در برخواهد گرفت، درآمدها و هزينه ها در تمامي شرايط زمينه ساز تنش ها هستند. فدراسيون و كميته پيشكسوتان هم از اين نصيب بي بهره نبودند.
اعضاي كميته پيشكسوتان معتقدند با افتتاح حساب جداگانه تمامي امور مالي مسابقات و مسايل مربوط به اين كميته بايد راساً در اين بخش پيگيري شود اما مسئولان فدراسيون با تشكيل دولت در دولت مخالفند؛ آنها مدعي هستند كه كميته پيشكسوتان بخشي از فدراسيون فوتبال است، مانند كميته داوران، انضباطي و... همان طور كه هيچ كميته اي تشكيلات و دفاتر مالي جداگانه ـ خارج از عرف فدراسيون ـ ندارد، لزومي بر اين بدعت وجود ندارد.
مناقشات داخلي كه كسي ـ نه اعضاي كميته و نه مديران فدراسيون ـ حاضر به تاييد آن نيستند، به پشت ميز مذاكرات كشيده شد تا جايي كه فدراسيون با دستور محمد دادكان، ناصر نوآموز را رسماً مسئول مسابقات ليگ پيشكسوتان معرفي كرد. وقتي قدرت برتر به خشم مي آيد چاره اي جز پذيرفتن نيست.
برخورد از موضع قدرت فدراسيون فوتبال، كميته پيشكسوتان را فعلاً به عقب نشيني وادار كرد. يكي از اعضاي كميته مي گويد: «قرار است فدراسيون سال اول برگزاري مسابقات، به صورت آزمايشي امور را در اختيار داشته باشد. اين كار يك آزمايش است چون كميته قادر به تامين مسايل مالي ليگ نيست امسال اين مسابقات زير نظر فدراسيون است تا سال ديگر كه...»
محل مناقشه
اهرم هاي فشار در اختيار كساني است كه قدرت تفكر دارند. اعضاي كميته پيشكسوتان در مقابل تهديد فدراسيون در پي يك عمليات انتحاري هستند. از شواهد اينگونه پيداست كه پيشكسوتان فوتبال به دنبال تاسيس سازماني مستقل از فدراسيون براي جمع قديمي هاي فوتبال هستند. آنها طرح تشكيل اين سازمان را به فدراسيون برده اند اما اين كار آنها از نظر مسئولان فدراسيون يعني اعلام استقلال و حاكميت جداگانه.
توجيه فرزامي از اعضاي اين كميته در اين باره نكات جالبي را در پي دارد؛ «كميته پيشكسوتان يك بخش وابسته و محدود است. امكان دارد با آمدن رئيس ديگري بر راس امور فدراسيون تمامي تشكيلات در خطر انحلال باشد حيات اين كميته به افراد بستگي دارد اما تشكيل يك سازمان يا NGO در كنار كميته و با هويتي مستقل به تداوم حركت پيشكسوتان كمك خواهد كرد.»
مطرح كردن اساسنامه سازمان پيشكسوتان فوتبال جرقه اي مي تواند بودن در مجاورت يك بشكه باروت باشد. وكلاي حقوقي بنا بر ادعاي برخي از پيشكسوتان در حال پيگيري اين فعاليت هستند. تشكيل سازماني فوتبالي جداي از تشكيلات فدراسيون فوتبال از نظر مديران فدراسيون مي تواند يك حركت موازي و به خطر انداختن واحدها و حوزه هاي فعاليت يك نهاد رسمي در فوتبال باشد.
بحث دولتي بودن فدراسيون فوتبال مي تواند مانعي براي تشكيل سازمان فوتبال پيشكسوتان باشد. اما قديمي هاي فوتبال معتقدند فدراسيون دولتي نيست، يك سازمان مستقل تحت نظارت دولت است. آنها براي ادعاي خود به اين نكته اشاره مي كنند كه سه سال است فدراسيون فوتبال ذي حساب و نماينده سازمان بازرسي ندارد.
فرزامي از اعضاي اين كميته مي گويد: «ما به دنبال سازماني جداي از فدراسيون هستيم. كار ما فعلاً در حد يك كميته است. ما به دنبال يك NGO، غول اجتماعي هستيم. سعي هم مي كنيم با فدراسيون هماهنگ باشيم و مسلماً از فدراسيون جدا نخواهيم بود.»
بروز معضل به سادگي قابل پيش بيني است هرچند اعضاي پيشكسوت براي جلب نظر مسئولان فدراسيون براي مديران آن دعوتنامه جهت حضور در NGO ارسال كرده اند، دعوتنامه اي كه به نظر مي رسد با واكنش تند مسئولان فدراسيون فوتبال پاسخ داده شود . در اين حالت، بيان اين جمله بسيار خوشبينانه خواهد بود كه «سعي مي كنيم اصطكاكي نباشد. در نهايت قصد و نيت همه ما پيشرفت فوتبال است. رفاه حال همه اعضاي فوتبال است...»
پيگيري هاي مصرانه پيشكسوتان فوتبال در آينده مساوي خواهد بود. با خودزني فدراسيوني كه با شعار استفاده از تجربيات قديمي هاي فوتبال وارد ميدان شد. تشكيل يك سازمان موازي كار قطعاً موردنظر سازمان تربيت بدني نيز نخواهد بود زيرا آنان خواهان تضعيف فدراسيون ها و بازوهاي اجرايي خود نيستند.
به هرحال به زودي تنش درون سازماني فعاليت هاي فدراسيون فوتبال را در برمي گيرد البته اگر وضع به همين منوال پيش برود.
تيم ملي ايران-بازي هاي آسيايي تهران