گروه هاي حقوق بشر و حتي خود دولت افغانستان خطر جنگ سالاران را براي انتخابات بيش تر از طالبان مي دانند
بزرگترين عمليات رأي گيري خارج از يك كشور در اين انتخابات انجام مي شود
نيلوفر قديري
اگر شائبه حمايت و نفوذ آمريكا نبود، كرزاي بهترين گزينه اين انتخابات به نظر مي رسيد
نخستين انتخابات تاريخ افغانستان بعد از دو بار به تعويق افتادن به دليل شرايط نامساعد امنيتي، سرانجام روز شنبه ۱۸ مهرماه با حضور ۱۸ نامزد انتخاباتي و در ۲۵ هزار حوزه رأي گيري در سراسر اين كشور برگزار مي شود. بيش از ۱۰ ميليون نفر از واجدان شرايط رأي دهي در افغانستان ۲۸ ميليون نفري براي شركت در انتخابات ثبت نام كرده اند. همزمان با افغانستان، راي گيري از پناهجويان افغان در كشورهاي همسايه نيز انجام مي شود.
روز شنبه بيش از ۸۰۰ هزار افغان كه در اردوگاه هاي آوارگان در ايران به سر مي برند در يك هزار حوزه رأي گيري آراي خود را به صندوق ها مي اندازند.
در پاكستان نيز ۵/۱ ميليون پناهجوي افغان در انتخابات شركت مي كنند. بيش از ۴۰ درصد از رأي دهندگان افغان، زن هستند.براي برگزاري انتخابات در كشوري كه درصد بيسوادان آن بالاست، از تصاوير و اشكال در روند كارها استفاده مي شود.
مثلاً يكي از پوسترهاي انتخاباتي كه در آن زنان به شركت در انتخابات دعوت شده اند، تصوير گروهي از زنان را نشان مي دهد كه گرد صندوق رأي جمع شده اند.
مسئولان انتخابات معتقدند استفاده از تصاوير، هم به برگزاري صحيح انتخابات كمك مي كند و هم باعث آموزش مردم مي شود. اين در حاليست كه تا سه سال پيش در زمان حكومت طالبان تصوير هر جنبده اي حرام و دارنده آن مستحق مجازات بود.برگ هاي رأي گيري كه در كانادا چاپ شده است، حاوي تصاوير، اسامي و نشانه هاي مخصوص به هر يك از نامزدهاست تا به اين ترتيب تشخيص و تفكيك نامزدها براي رأي دهندگان آسان باشد. رأي دهندگان انتخاب خود را روي برگه رأي با يك خودكار علامت گذاري مي كنند. ميليون ها خودكار براي اين منظور از خارج از افغانستان سفارش داده شده است. حوزه هاي رأي گيري براي زنان و مردان مجزاست. رأي دهندگان همچنين پاي برگه رأي خود را انگشت مي زنند. يكي از چالش هاي برگزاري اين انتخابات يافتن كارمندان زن و مرد به تعداد كافي براي حضور در مراكز رأي گيري بوده است. راديو دولتي افغانستان از هفته ها پيش از انتخابات درباره آن برنامه پخش كرده و بيش از ۱۲۰۰ آموزش دهنده غيرنظامي براي استخدام مسئولان و كارمندان محلي انتخاباتي به سراسر اين كشور رفته اند. تداركات انتخابات از ديگر چالش هاي انتخابات افغانستان بوده است.
براي انتقال حوزه هاي رأي گيري به نقاط دور و نزديك كشور، از جيپ، هواپيما، هلي كوپتر، اسب و الاغ استفاده شده است.
صندوق هاي رأي گيري كه تعداد آن به ۳۰ هزار عدد مي رسد در دانمارك ساخته شده و براي انتقال اين صندوق ها از مراكز رأي گيري بعد از پايان ر أي گيري، تدابير و امكانات ويژه اي انديشيده شده است.
در بعضي مناطق دور دست و با توجه به نامناسب بودن راه ها اين كار تا بيش از يك هفته طول مي كشد.
مسئول تداركات انتخابات در استان بدخشان كه از كارمندان ارشد سازمان ملل است تكنولوژي اين انتخابات را به امكانات عصر حجر تشبيه كرده و مي گويد تلفن هاي ماهواره اي به وسيله صدها الاغ حمل شده و به مناطق و حوزه هاي محل رأي گيري برده مي شود. يك سيستم مكان يابي دقيق، هر جا كه اين الاغ ها باشند آنها را رديابي مي كنند. جيپ هاي روسي، هلي كوپترهاي آمريكايي و صدها الاغ و اسب، بيش از ۲ هزار ميز و ده ها هزار صندلي و صدها چادر را به مناطق رأي گيري برده اند.
همه آرا بايد درحضور ناظران انتخاباتي شمارش شود. بيش از ۱۶ هزار ناظر داخلي و ۲۲۷ ناظر بين المللي بر اين انتخابات نظارت دارند. به گفته سازمان ملل، ۳۵ حزب سياسي در افغانستان مجوز نظارت بر انتخابات گرفته اند. بيم از ناامني و همچنين افزايش خشونت در آستانه انتخابات موجب شد تا سازمان امنيت و همكاري اروپا از اعزام ناظر بين المللي به اين انتخابات منصرف شود. در جنوب و جنوب شرق افغانستان، بسياري از واجدين شرايط از بيم تهديدات و حملات شبه نظاميان قادر به ثبت نام براي شركت در انتخابات نبوده اند. مسئولان انتخاباتي افغانستان مي گويند جوهري شدن انگشت رأي دهندگان كه به دليل الزامي بودن انگشت زدن پاي برگه رأي اجتناب ناپذير است، آنها را به هدفي براي حملات شبه نظامياني تبديل مي كند كه به هر قيمتي به دنبال اخلال در اين انتخابات هستند.
گروه ديده بان حقوق بشر دو هفته پيش از انتخابات افغانستان نسبت به ادامه اقتدار و نفوذ جناح هاي شبه نظامي در اين كشور و تأثير آن بر انتخابات هشدار داد و گفت، جنگ سالاران افغان در ارعاب گسترده مردم با هدف تأثيرگذاري بر انتخابات دست دارند.
در پي انتشار اين گزارش ۵۰ صفحه اي از سوي ديده بان حقوق بشر كه عنوان آن «جنگ سالاران» نام دارد، زلمي خليل زاد سفير آمريكا در افغانستان گفت: دولت در كنترل جنگ سالاران و مقابله با آنها پيشرفت هاي چشمگيري داشته است. اشاره او به اقدام حامدكرزاي و فرمان او براي فشار بيشتر بر فرماندهان شبه نظامي و همان جنگ سالاران افغان بوده است.
بعضي از اين فرماندهان در مقابل برنامه «خلع سلاح، انحلال و جذب مجدد» سازمان ملل مقاومت كردند. هدف از اين برنامه كه از اكتبر گذشته آغاز شد خلع سلاح ۶۰ هزار نفر از يكصدهزار شبه نظامي جنگجو، پيش از انتخابات سراسري افغانستان بود. تا كنون تنها نزديك به ده هزار نفر خلع سلاح شده اند. دليل اصلي ناتواني دولت در مقابله با اين جنگ سالاران، ارتش ضعيف ۸۳۰۰ نفري ملي افغانستان است كه در مقابل خودداري شبه نظاميان از خلع سلاح كار چنداني نمي توانند انجام دهند. ضعف دستگاه قضايي و كامل نشدن بازسازي آن از ديگر دلايل اين ناكامي است.
چندي پيش كرزاي سه رهبر شبه نظامي و چندين فرمانده را بركنار كرد و آنها را به پست هاي دولتي و امنيتي محلي گماشت. اما حتي اين كار هم تأثير چنداني بر اوضاع نداشت و فقط عنوان رسمي به آنها داد.
گروه هاي حقوق بشر و حتي خود دولت افغانستان، خطر اين جنگ سالاران را براي انتخابات بيشتر از طالبان دانسته و ميزان تأثير آنها از طريق ارعاب رأ ي دهندگان را فراتر از اعضاي طالبان و القاعده ارزيابي مي كنند.
اين انتخابات از جنبه ديگري هم در دنيا نادر است و به همين خاطر سازمان دهندگان آن، آن را بزرگترين رأي گيري خارج از كشوري در دنيا توصيف مي كنند. هزاران نفر از كارمندان سازمان جهاني مهاجرت در استان غربي پاكستان يعني بلوچستان، سرحدات شمال غربي و مناطق قبيله اي اين كشور و همچنين شرق ايران، براي اخذ آراي مهاجران افغان مستقر شده اند. تخمين ها از حضور دو تا سه ميليون پناهجوي افغانستان در پاكستان حكايت دارد.
سرزمين افغان ها
افغانستان كشوري كوهستاني در آسياي مركزي است كه تاريخ و فرهنگ آن به بيش از ۵ هزار سال پيش بازمي گردد. اين كشور در طول تاريخ طولاني و پرآشوب و اتفاق خود هيچ گاه تجربه اي به نام انتخابات نداشته است.
افغانستان كشوري با گونه هاي قومي مختلف است كه اكنون جمعيتي بيش از ۲۸ ميليون نفر دارد. چهار گروه قومي عمده اين كشور را پشتون ها، تاجيك ها، هزاره ها و ازبك ها تشكيل مي دهند. نورستاني ها، بلوچ ها، تركمن ها از ديگر اقوام ساكن در افغانستان هستند. ۹۹ درصد از جمعيت افغانستان مسلمان هستند.
تاريخ اخير افغانستان سراسر جنگ و ناآرامي داخلي بوده است.
شوروي سابق در سال ۱۹۷۹ به افغانستان هجوم برد اما ۱۰ سال بعد با مقاومت نيروهاي مجاهدين كه از سوي آمريكا، عربستان و پاكستان و چند كشور ديگر نگران نفوذ كمونيسم، حمايت مي شدند، مجبور به عقب نشيني شد.
بعد از اين عقب نشيني و فروپاشي كمونيسم، ميان جناح هاي مختلف مجاهدين درگيري پيش آمد و نظامي به عنوان نظام جنگ سالاري بروز كرد. اين وضعيت پرآشوب به ظهور طالبان با حمايت عوامل خارجي منجر شد.
طالبان ابتدا يك نيروي سياسي بود كه در سال ۱۹۹۶ به قدرت رسيد. بعد از حملات ۱۱ سپتامبر، رژيم طالبان با حمله آمريكا و نيروهاي مؤتلف او سرنگون شد.
در اواخر سال ،۲۰۰۱ رهبران عمده افغانستان از همه گروه ها و اقوام در شهر بن آلمان گردهم آمدند و در كنفرانسي درباره طرح ايجاد يك دولت موقت با ساختار مورد توافق قرار گرفته، تصميم گرفتند. در ۲۲ دسامبر ،۲۰۰۱ حامد كرزاي به عنوان رئيس دولت موقت افغانستان معرفي شد.
در ژوئن سال بعد لويه جرگه تشكيل شد و كرزاي را با آراي مخفي به عنوان رئيس جمهور دولت موقت اسلامي افغانستان انتخاب كرد. در دسامبر سال ،۲۰۰۳ دولت موقت بار ديگر لويه جرگه را فرا خواند تا قانون اساسي را كه گروهي از متخصصان افغان و البته با كمك ها و نظراتي از خارج تدوين كرده بودند به تصويب برساند. قانون اساسي جديد در ۱۶ ژانويه سال جاري ميلادي به تصويب رسيد. يك قوه مجريه قدرتمند، تأكيد بر نقش اسلام و حفاظت از حقوق بشر از نكات مهم اين قانون است.
در قانون اساسي جديد افغانستان، هيچ قانوني كه خلاف اسلام باشد پذيرفته نيست و تأكيد شده كه يك جامعه پيشرو و كامياب مبتني بر عدالت اجتماعي، حفاظت از حقوق و عزت بشر، تحقق دموكراسي و تضمين وحدت و برابري ملي، پايبند به منشور ملل متحد و پيمان ها كنوانسيون هاي بين المللي و بيانيه جهاني حقوق بشر ايجاد شود.
طبق قانون، رئيس جمهور و دو معاون او با رأي مستقيم مردم به مدت پنج سال انتخاب مي شوند و اگر هيچ يك از كانديداها ۵۰ درصد آرا را به دست نياورد، انتخابات به دور دوم كشيده مي شود.
ظاهر شاه پادشاه سابق افغانستان در قانون اساسي جديد عنوان «پدر ملت» را دارد و جايگاه نمادين دارد اما اختيار حكومتي و اجرايي ندارد.
در قانون اساسي جديد، قوه قانونگذاري افغانستان داراي دو مجلس است، «ولسي جرگه» يا مجلس مردم كه ۲۵۰ كرسي دارد و اعضاي آن براي يك دوره پنج ساله به طور مستقيم از سوي مردم انتخاب مي شوند و مشرانو جرگه يا مجلس بزرگان كه شامل يك نماينده از هر يك از شوراهاي استاني، يك نماينده از هريك از شوراهاي منطقه اي و عده اي از افراد منصوب رياست جمهوري است. يعني از نمايندگان منصوب رياست جمهوري را زنان تشكيل مي دهند.
در مواردي خاص دولت مي تواند لويه جرگه را براي تشكيل جلسه فرا بخواند تا درباره موضوعاتي چون استقلال و تماميت ارضي كشور تصميم بگيرند. لويه جرگه مي تواند موادي از قانون اساسي را در صورت نياز و ضرورت اصلاح كند و رئيس جمهور را بازخواست نمايد.
دستگاه قضايي افغانستان در قانون اساسي جديد شامل يك دادگاه عالي يا ديوان عالي با ۹ قاضي است كه از سوي رئيس جمهور براي يك دوره ۱۰ ساله معرفي و از سوي مجلس مردم تأييد مي شود. چند دادگاه فرعي و تجديد نظر هم در اين دستگاه تعريف شده اند. يك كميته ويژه حقوق بشر كه طبق توافقنامه بن تشكيل شده مسئوليت تحقيق درباره نقض حقوق بشر و جنايات جنگي را به عهده دارد.
در حال حاضر در صحنه سياست افغانستان بيش از ۱۵ حزب سياسي فعال هستند.
اوضاع اقتصادي افغانستان
دورنماي اقتصادي افغانستان در دو سال گذشته به طور چشمگيري بهبود يافته است و اين تغيير چشمگير نتيجه تزريق ۲ ميليارد دلار كمك بين المللي، بهبود در توليدات كشاورزي و پايان چهار سال خشكي در اكثر نقاط اين كشور است. با اين حال افغانستان از نظر معيارهاي جهاني اقتصادي، از فقيرترين كشورهاي دنياست و بيشترين وابستگي را به كمك هاي خارجي و كشاورزي و تجارت كشورهاي همسايه دارد.
بخش عمده اي از جمعيت افغانستان همچنان با كمبود مسكن، آب تميز، برق، امكانات درماني و شغل روبه رو هستند. جامعه جهاني اميدوار است با فراگير شدن ثبات در افغانستان و ادامه تعهدات خارجي به كمك به اين كشور و همچنين يافتن جايگزيني براي تجارت ترياك در اقتصاد افغانستان كه اكنون يك سوم توليد ناخالص داخلي اين كشور را تشكيل مي دهد، دورنماي اقتصادي اين كشور بهبود يابد.
تعهدات بين المللي براي كمك به افغانستان از سوي بيش از ۶۰ كشور و نهاد مالي در كنفرانس توكيو در ژانويه ،۲۰۰۲ به ۵/۴ ميليارد دلار بالغ شده است.
تبليغات انتخاباتي، رايزني هاي پشت پرده
تبليغات انتخاباتي در افغانستان با پديده هايي چون خشونت، ارعاب، تطميع و رايزني ها و مذاكرات پشت پرده همراه بود.
نكته اي كه در اكثر فعاليت هاي تبليغاتي كانديداها مشترك به نظر مي رسيد تأكيد بر حقوق و آزادي هاي زنان البته در همان حدي بوده كه فضاي كشوري چون افغانستان اجازه مي دهد.
اكثر كانديداها با وعده حضور يك يا چند وزير زن در كابينه خود، براي جلب نظر مردم تلاش مي كردند. مسعوده جلال تنها كانديداي زن اين انتخابات، يكي از اولين آغازكنندگان تبليغات انتخاباتي بود. اكثر تبليغات او در جمعي محدود متشكل از كمتر از يكصد زن و كودك برگزار مي شود.
در يكي از اين گردهمايي هاي تبليغاتي، او خطاب به مخاطبانش گفت: من خدمتگزار شما هستم، اگر در انتخابات پيروز شوم و به رياست جمهوري افغانستان برسم، اين براي زنان اين كشور افتخار بزرگي است.
مسعوده جلال ۴۴ ساله كه يك پزشك است همواره با حجابي كامل و پوشيده در انظار ظاهر شده و هيچ گاه سخني خارج از چارچوب فرهنگي و اجتماعي و سنتي به زبان نياورده است. كانديداي معاونت او يكي از بزرگان قبيله اي از جنوب افغانستان است كه شش دخترش همگي تحصيل كرده بوده و در خارج زندگي مي كنند.
در دوران تبليغات انتخاباتي، هر كانديدا مي توانست ۲۰ دقيقه در هفته از طريق تلويزيون دولتي براي خود تبليغات انجام دهد.
يكي از كانديداهاي انتخابات افغانستان به نام لطيف پدرام كه نويسنده اي چپ گرا با كت و شلوار و پوشش غربي است در جريان تبليغات انتخاباتي خود با اشاره به نكته اي حساس در جامعه افغانستان، جنجالي آفريد كه تا آستانه كافر اعلام شدنش پيش رفت. او در يكي از گردهمايي هاي انتخاباتي گفت، آيا اين منصفانه است كه مردان افغان بدون هيچ مانعي بتوانند زنان خود را طلاق بدهند و به سرعت ازدواج كنند و چند همسر هم اختيار نمايند اما زنان براي طلاق به اجازه شوهرانشان نياز داشته باشند؟ اين درست است كه يك مرد در آن واحد بتواند چهار همسر داشته باشد؟
سخنان پدرام كه در آن جلسه ضبط شده بود در تلويزيون دولتي افغانستان پخش شد. اين سخنان يكي از تابلوهاي فرهنگي جامعه سنتي افغانستان را خدشه دار كرده و بسياري آن را انفجاري سياسي توصيف كردند. قاضي ارشد ديوان عالي افغانستان در نامه اي به كميسيون دولتي انتخابات و همچنين هيأت سياسي سازمان ملل مستقر در كابل خواستار حذف پدرام از رقابت هاي انتخاباتي شد. اما ماجرا به همين جا ختم شد و ديگر نه كميسيون انتخابات و نه ديوان عالي اقدامي در اين زمينه نكردند. نكته جالب در اين ميان آن بود كه هيچ يك از شخصيت هاي زن افغان به دفاع از پدرام سخني نگفتند و حتي زنان ليبرال هم از اين سخنان او ابراز تعجب و نارضايتي كردند. مسعوده جلال نيز از اظهار نظر و بحث درباره اين موضوع خودداري كرد و گفت، ترجيح مي دهد به جاي وارد شدن به بحث حق و حقوق زناشويي در فرهنگ و دين افغانستان، به حقوق عملي زنان افغان مانند دسترسي به امكانات آموزشي و درماني توجه كند.
تبليغات انتخاباتي در افغانستان در حقيقت از چند ماه پيش از انتخابات و با رايزني هاي پشت پرده با هدف دادن وعده در قبال دريافت رأي آغاز شد. اين شيوه، انتقاد بعضي ناظران افغان را برانگيخته است. آنها مي گويند، كانديداها به ويژه آنها كه پيشرو به حساب مي آيند به جاي تبيين اولويت ها و ارائه راهكارها براي حل مسايل و مشكلات مهم كشور، در صدد پيروزي از طريق معاملات پنهاني با سران قبايل و افراد بانفوذ سياسي بوده اند.
حامد كرزاي رئيس جمهور موقت فعلي پيشروي اين شيوه تبليغاتي بوده و به همين دليل با انتقادات بسياري روبه رو شده است بسياري، زلمي خليل زاد سفير آمريكا در افغانستان را پيشكار تبليغاتي و مسئول رايزني هاي كرزاي مي دانند او در ماه هاي اخير به طور فعال وارد كارزار تبليغاتي شده و با رقباي سياسي كرزاي به مذاكره پرداخته است.
محور محقق وزير سابق برنامه ريزي دولت موقت كه به دليل اختلافات با رئيس جمهور و وزير دارايي از مقام وزارت بركنار و به عنوان رقيب كرزاي وارد عرصه انتخابات شد، چندي پيش گفت، سفير آمريكا در تلاش بوده با حل و فصل اختلاف او با كرزاي و فراهم كردن زمينه بازگشت به كابينه آينده يا دست كم وعده اين كار، حمايت او را از نامزدي كرزاي به دست آورد.
رقباي كرزاي دو درخواست مهم داشتند، نخست اين كه انتخابات به دليل تهديدات امنيتي به تعويق بيافتد و دوم اين كه كرزاي پيش از انتخابات از مقام رياست جمهوري استعفاء دهد تا از جايگاه قدرت سوءاستفاده اي صورت نگيرد. اقدامات تبليغاتي كرزاي همچون افتتاح موزه ملي افغانستان، نشان داد كه انتقاد دوم رقباي او كاملاً به جا بوده است.
يونس قانوني كه او را اصلي ترين رقيب كرزاي مي دانند يك هفته پيش از انتخابات گفت، كرزاي تبليغات دولتي به راه انداخت و هدف آن اين بود كه افغان ها را بفريبد و چنين وانمود كند كه او تنها كانديداي مورد حمايت واشنگتن در انتخابات است.
سه هفته قبل از انتخابات سعيد ريش سفيد قبيله «تره زي» از قبايل پشتون ولايت خوست افغانستان، طي پيامي كه به صورت زنده از راديوي محلي اين ولايت پخش شد، به اعضاي اين قبيله هشدار دادند، اگر در انتخابات رياست جمهوري به كرزاي رأي ندهند، خانه شان به آتش كشيده خواهد شد و به مجالس عروسي و ترحيم راهشان نمي دهند. كرزاي از قبيله تره زي است. اين قبيله كه تعداد اعضاي آن يكصد و بيست تا يكصد و پنجاه هزار نفر است، در كوهستان هاي جنوب و شرق افغانستان پراكنده اند.
كريم خليلي كه به عنوان معاون منتخب كرزاي در انتخابات شركت كرده است در واكنش به اين تصميم، اعلام كرد هيچ كس حق ندارد به جبر و فشار ديگران را به رأي دادن به حامد كرزاي وادار كند. اما اين خبر به سراسر جهان مخابره شده و تأثير خود را گذاشته بود.
پيروزي كرزاي در اين انتخابات به چند دليل اجتناب ناپذير است. نزديكي او با قبايل مختلف و سخن گفتن به چندين زبان و لهجه افغان و دوستي نزديك با رهبران جهان از مهمترين دلايل آشكار است. اما به افغان ها وعده داده شده بود كه انتخاباتي آزاد خواهند داشت؛ نارضايتي رقباي انتخاباتي كرزاي حكايت از آن دارد كه جايي از كار دچار اشكال است.
چهار ماه پيش كرزاي هنگام ديدار از آمريكا وقتي در كنار جورج بوش در اتاق كنفرانس خبري كاخ سفيد قرار گرفته بود با لحني طنز گونه گفت: «ديدار دوباره از آمريكا بسيار خوب بود. آدم دوست دارد اينجا بماند.» بوش نيز به طنز پاسخ داد: «به كشورت برگرد و سركارت برو، ممكن است؟»
رابطه نزديك كرزاي با غرب و آمريكا و اين باور فراگير كه كرزاي گزينه مطلوب واشنگتن و غرب در اين انتخابات است، واكنش هايي را در افغانستان برانگيخته است.
يك هفته پيش از انتخابات كرزاي براي دريافت جايزه موسوم به «بهترين رهبر» به آلمان رفت، اين اقدام به نظر كاملاً تبليغاتي مي رسيد. مطبوعات افغانستان در روزهاي آخر تبليغات انتخاباتي نسبت به اعمال نفوذ احتمالي قدرت هاي خارجي به ويژه آمريكا در انتخابات رياست جمهوري هشدار مي دادند. شايد اگر شائبه نزديكي كرزاي با آمريكا و به ويژه عامل حضور خليل زاد نبود، كرزاي بي شك بدون هيچ شبهه اي بهترين گزينه براي اولين نماينده منتخب مردم در رأس دولت افغانستان بود.
چند روز پيش از انتخابات، يكي از روزنامه هاي چاپ كابل در سرمقاله خود بدون اشاره به نام حامد كرزاي نوشت، مردم بايد به كسي رأي دهند كه در افغانستان و جهان شهرت داشته، بيت المال را غارت نكرده و دستش به خون مردم آلوده نباشد.
۱+۱۷ كانديدا
۱- حامد كرزاي: رئيس دولت موقت افغانستان و كانديداي مطلوب غرب در اين انتخابات است كه بسياري او را پيروز انتخابات مي دانند. محور تبليغات انتخاباتي او در حقيقت دفاع از عملكرد سه سال گذشته دولتش بوده است. توسعه مدارس ديني، فراهم كردن زمينه دسترسي تمام كودكان به آموزش و پرورش رايگان در پنج سال آينده، بهبود كمي و كيفي تحصيلات عالي، تأسيس مدارس سيار براي عشاير و تقويت بخش سوادآموزي از نكات اصلي برنامه كرزاي است.
۲- يونس قانوني: او از نزديكان احمد شاه مسعود و اصلي ترين رقيب كرزاي است كه در دولت اول او وزير كشور بود. در سال ۲۰۰۲ وقتي كرزاي او را به سمت وزير آموزش منصوب كرد، روابطش با كرزاي تيره شد. وقتي كرزاي محمد قاسم فهيم را از معاونت خود بركنار كرد، قانوني رسماً وارد صحنه انتخابات شد. قانوني از حمايت فهم و دكتر عبدالله وزير خارجه در اين انتخابات برخوردار است. او مي تواند به حمايت تاجيك ها در منطقه پنجشير اميدوار باشد. اما اقبال چنداني در ديگر نقاط افغانستان ندارد.
۳- عبدالرشيد دوستم: او كه از فرماندهان قدرتمند ازبك است و در مناطق شمالي پايگاه نيرومندي دارد، از ديگر رقباي جدي كرزاي به حساب مي آيد. او از چندين جنگ جان به در برده و در ميان ازبك ها در شمال، آراي خوبي به دست مي آورد. دوستم به تغيير موضع و چرخش با وزش باد ميان احزاب و گروههاي مختلف افغان شهرت دارد. او سه دهه گذشته را به جنگ مشغول بوده است.
۴- عبدالطيف پدرام: او يك روزنامه نگار سابق و عضو اتحاد شمال است كه سالها در پاريس در تبعيد بوده است. او از اقوام تاجيك است و پايگاه قدرتي ندارد.
۵- همايون شاه عاصفي: او از اقوام نزديك ظاهرشاه پادشاه پيشين افغانستان و يك سلطنت طلب است. عاصفي تلاش زيادي كرد تا كرزاي را به كناره گيري از قدرت در آستانه انتخابات وادار كند.
۶- حاجي محمد محقق: او از حمايت هزاره هاي شيعه در مركز افغانستان برخوردار است. صدها هزار تن از اين هزاره ها پناه جويان و آوارگاني هستند كه در ايران به سر مي برند و در حقيقت از اين كشور در انتخابات شركت مي كنند. او زماني معاون كرزاي و وزير برنامه ريزي دولت موقت بود. محقق ۴۹ ساله از فرماندهان نظامي حزب وحدت اسلامي افغانستان بود كه اكنون رهبري حزب جديدي به نام حزب وحدت مردم افغانستان را به عهده دارد.
نشان انتخاباتي او قلم است و در تبليغات انتخاباتي اش بر اصلاحات قضايي و ايجاد دولتي كارآمد تأكيد كرده است.
۷- سيد اسحاق گيلاني: او يكي از پنج نامزد اصلي اين انتخابات است كه در حقيقت رقابت ميان آنها وجود دارد. گيلاني به يكي از با نفوذترين خانواده هاي مذهبي افغانستان تعلق دارد و از حاميان سرسخت پادشاهي و حفظ نقش ظاهرشاه در حكومت افغانستان به حساب مي آيد. گيلاني را يك ميانه رو مي دانند. او از منتقدان سرسخت كرزاي و حضور آمريكا در افغانستان است. نشان انتخاباتي او عقاب است.
۸- عبدالستار سيرت: او از سياستمداران قديمي افغان است كه در ۲۵ سال گذشته بيشتر در خارج از كشور به سر برده است. او را روشنفكرترين كانديداي اين انتخابات مي دانند. بعد از سقوط طالبان او يكي از گزينه هاي جدي رياست دولت موقت بود، اما كرزاي به اين سمت انتخاب شد. او يك ازبك و وزير سابق دادگستري و از حاميان سلطنت و ظاهرشاه است. او علاوه بر مواردي چون اصلاحات اداري و بهبود امكانات رفاهي كه نقطه مشترك اكثر كانديداهاست بر كمك به رشد سالم مطبوعات و حمايت از آزادي بيان نيز تأكيد كرده است.
۹- مسعوده جلال: حضور اين پزشك زن در انتخابات رياست جمهوري افغانستان به تنهايي نشانه تغيير در اين كشور است. او بيشترين توجه و كنجكاوي رسانه هاي جهان را به خود معطوف كرده، اما كسي انتظار چنداني درباره پيروزي او در انتخابات ندارد. گردهمايي ها و برنامه هاي تبليغاتي او با حضور زنان انجام مي شد.
۱۰- سيد عبدالهادي دبير: او يكي از اعضاي گروههاي مجاهدين و از منتقدان كرزاي است كه با حضور نيروهاي آمريكايي در افغانستان به شدت مخالفت كرده است.
۱۱- عبدالحفيظ منصور: او از محافظه كاران سنتي افغان است كه در زمان مديريتش در راديو تلويزيون كابل با صدور دستور منع پخش آواز زنان جنجال آفريد. منصور ۴۱ ساله يك تاجيك است. او در اولين سخنراني انتخاباتي اش گفت كه از اساس با نظام كنوني در افغانستان مخالف است.
۱۲- احمد شاه احمذري: او از نخست وزيران پيشين افغانستان است كه انتظار مي رود كرزاي را از بخشي از آراي پشتون ها محروم كند. او يك مهندس است و گرايش به شدت مذهبي دارد.
۱۳- مير محمد محفوظ ندايه: او يك دانشگاهي چپگراست كه از ابتداي تشكيل دولت موقت كرزاي در آن حضور داشت اما بعدها بركنار شد.
۱۴- عبدالحسيب آرين: او ده سال افسر پليس بوده و در تشريح سياست هاي انتخاباتي خود بيشترين تأكيد را بر حل مشكلات اقتصادي مردم داشته است. آرين وعده داده كه در صورت پيروزي در انتخابات شش وزير زن خواهد داشت.
۱۵- وكيل منگل: او يك پشتون ۵۰ ساله از جنوب شرقي افغانستان است. احترام به قوانين بين المللي و تأمين امنيت و رفاه مردم افغانستان از شعارهاي انتخاباتي او بوده است.
فاروق نجرابي، عبدالهادي خليل زاي و محمد ابراهيم رشيد از ديگر نامزدهاي نه چندان مطرح اين انتخابات هستند كه اطلاعات چنداني درباره آنها وجود ندارد.
منابع:
افغانستان آن لاين - گاردين - آسيا تايمز - نيويورك تايمز
