عبدالله الله وردي
با نگاهي گذرا به آمار سرمايه گذاري هاي جهاني، مشخص مي گردد كه سالانه در جهان به طور متوسط ۱۳ ميليارد دلار در زمينه بيوتكنولوژي سرمايه گذاري خصوصي صورت مي گيرد كه اين حجم سرمايه گذاري كل اعتبارات بخش خصوصي و پرداخت هاي پولي شركت هاي بزرگ شيميايي دارويي و برنامه هاي بيوتكنولوژي  كمپاني هاي بزرگ و ارقام حمايتي دولت ها را شامل مي گردد. در حالي كه آمريكا در ساير كشورهاي جهان سرمايه گذاري نموده است اما به علت وجود بستر مناسب براي سرمايه گذاري، به ويژه نيروي انساني كارآمد و با دانش فني بالا شرايط به نحوي است كه اين كشور هم اكنون بالاترين درصد جذب سرمايه گذاري جهاني بيوتكنولوژي را به خود اختصاص داده است.
آمريكا پيشتاز صنعت بيوتكنولوژي در جهان است. اين واقعيتي است كه در تمام گزارشهاي علمي به چشم مي خورد. شاخص هاي سرمايه گذاري نيز گوياي اين واقعيت است. شايد عمده ترين دليل اين مطلب در سرمايه گذاري حجيم و همه جانبه اين كشور در امر تحقيقات و توسعه بيوتكنولوژي مي باشد. حتي كشورهاي صنعتي و صاحب نام اروپايي نيز به ويژه در تحقيقات پايه گام هاي زيادي از آمريكا عقب تر هستند.
طبق آمارهاي منتشره، تعداد شركت هاي بيوتكنولوژي در آمريكا نزديك به دو برابر اين شركت ها در اروپا است و تعداد شاغلين و فعالان بخش بيوتكنولوژي در آمريكا نزديك به ۳ برابر اروپا مي باشد.
آنچه از جدول پايين استنباط مي گردد اين است كه حجم سرمايه گذاري در بخش بيوتكنولوژي در بسياري از كشورهاي پيشرفته ناچيز بوده است و اين در حالي است كه نقش دولت در اين كشورها براي ترويج بيوتكنولوژي، چيزي جز تأمين قوانين و مقررات مناسب مالياتي براي تشويق و به جريان انداختن سرمايه ها در جهت توسعه بيوتكنولوژي نبوده است و اين قوانين هم اكنون به بهترين شكل در آمريكا در حال اجراست.
مجله Genetic Eng.News در گزارش سال ،۲۰۰۳ اسامي ۱۰۰ ميليونر مولكولي جهان را معرفي نمود. ۱۸ شركت از اين مجموعه در كاليفرنيا مستقرند لذا كاليفرنيا جايگاه نخست صنعت بيوتكنولوژي جهان محسوب مي گردد، بعد از آن ايالت ماساچوست است كه ۹ شركت را در خود جاي داده است. ميزان سهام اين افراد مجموعاً ۲/۳ ميليارد دلار است.
در اين فهرست William K.Bowes كماكان ثروتمندترين ميليونر مولكولي جهان با ارزش سهام ۹۵۷/۹۱۲/۴۷۸ دلار داراي دو شركت Amgen و Xoma مي باشد.
جدول مقايسه صنايع بيوتكنولوژي آمريكا و اروپا از نظر بعضي شاخص ها ( ۲۰۰۳)

آمريكا اروپا شاخص ۱۲۸۹۳ ۱۸۷۳ فروش ساليانه (ميليون دلار) ۶۹۴۳ ۱۶۵۳ هزينه هاي تحقيق و توسعه (ميليون دلار) ۱۳۰۰ ۷۰۰ تعداد شركت ها ۴۴۹۰۰۰ ۱۸۵۰۰۰ تعداد شاغلين

با مقايسه سطح زير كشت محصولات ترانس ژنتيك در كشورهاي مختلف جهان، به راحتي مي توان دريافت كه آمريكا با بيشترين ميزان كشت اين محصول، نقش خود را در اين صنعت بسيار پررنگ نموده است. پيشرفت بيوتكنولوژي كشاورز و تجاري نمودن آن يكي از اهداف اين كشور است كه مي توان اذعان داشت كه اين كشور به هدف مورد نظر خود دست يافته است.
حال آن كه آمار و ارقام، جدول سطح زير كشت محصولات ترانس ژنتيك در كشورهاي مختلف جهان عنوان كننده صدرنشيني بلامنازع آمريكا در عرصه بيوتكنولوژي است اگر بخواهيم از كشور دومي در عرصه بيوتكنولوژي نام ببريم، بايد به ژاپن توجه كنيم.
ژاپن از جمله رقباي سرسخت آمريكا در عرصه بيوتكنولوژي مي باشد. اين كشور با برنامه ريزي دقيق و به خدمت گرفتن تمامي امكانات دولتي و خصوصي توانسته است، در يك دوره كوتاه مدت، در اين رشته، صاحب جايگاه و برتري ويژه اي گردد. اوضاع جغرافيايي و شرايط اقليمي ژاپن، اين كشور را واداشته تا با كمك گرفتن از تكنولوژي هاي نوين نقاط ضعف را در ديگر عرصه ها جبران نمايد. سه بخش دولتي شامل آژانس  علوم و تكنولوژي (STA)، وزارت صنايع و تجارت بين المللي (MITI) و وزارت كشاورزي، جنگلداري و شيلات (MAFF) اختصاصاً به منظور توسعه و پيشرفت بيوتكنولوژي فعاليت مي نمايند. شوراي علوم و تكنولوژي كه متشكل از نمايندگان دولت، تجار و روساي فرهنگستان علوم بود در ۱۹۷۱ بر اهميت علوم زيستي تأكيد كردند لذا در ۱۹۷۳ آژانس علوم و تكنولوژي به همين منظور تأسيس گرديد. اين دفتر بالاترين سطح سياستگذار علوم و تكنولوژي در ژاپن است كه مديريت و هماهنگي پروژه هاي تحقيق و توسعه بيوتكنولوژي را بر عهده دارد.
بخش خصوصي ۸۰ درصد از بودجه تحقيق و توسعه بيوتكنولوژي ژاپن را تأمين مي كند. بخش خصوصي از ۸۰۰ شركت تشكيل يافته است، اين ارقام، در مقايسه با ديگر كشورهاي آسيايي كاملاً متفاوت مي باشد و هدف بيوتكنولوژي در اين كشور، حركت از پژوهش هاي بنيادي به سمت پژوهش هاي كاربردي است. ژاپن به طور تقريبي هشت ميليارد دلار براي تحقيق و توسعه بيوتكنولوژي صرف نموده است. اين ميزان حدوداً ۲۰ درصد مجموع سرمايه گذاري جهاني است. لذا اين كشور بعد از آمريكا بزرگترين سرمايه گذار در عرصه بيوتكنولوژي مي باشد. شركت Suntory مركز كه داراي تحقيقات STDC در سال ۱۹۷۴ در حومه اوزاكا تأسيس گرديد اين مركز داراي ۲۰۰۰۰ مترمربع زيربنا، ۳ آزمايشگاه بسيار مجهز و حدوداً ۴۰۰ پژوهشگر مي باشد. اين مركز از سال ۱۹۸۱ ميلادي تا ،۱۹۹۴ تعداد ۳۵ فرآورده  بيوتكنولوژي را به بازار مصرف معرفي نموده است كه پژوهشهاي چند مورد از آنها منجر به دريافت جوايزي از انجمن آكادمي علوم ژاپن گرديده است. شركت Suntory كه در حال حاضر، يكي از بزرگترين شركتهاي توليد فرآورده هاي بيوتكنولوژي در اين كشور است، توانسته با كپي برداري سريع از اسلايدهاي ارائه شده در يك كنفرانس علمي در آمريكا و شش هفته كار مداوم پژوهشگران، ماده اي كه در درمان سرطان كاربرد دارد را معرفي نمايد.
از ديگر عوامل مهم پيشرفت سريع در اين علم مي توان به اهميتي كه اين كشور براي سرمايه گذاري و آموزش كاركنان شركت هاي خود قايل است، اشاره نمود. اين ويژگي كه مي توان از آن به عنوان بهره وري نيروي انساني ياد كرد، سرآمد كشورهاي جهان است. براي نمونه، شركت اساهي كه در حال حاضر، يكي از شركتهاي فعال و صادركننده محصولات بيوتكنولوژي است، توانست پس از بازگشت تعدادي از كاركنان اعزامي خود در سال ۱۹۸۵ كه براي آموزش به يك شركت آمريكايي اعزام شده بودند، فاكتور نكروز دهنده تومور (TNF) كه در مهار سلول هاي سرطاني مؤثر است را همزمان با رقيبان آمريكايي خود توليد كند.
ژاپني ها معتقدند كه صنايع الكترونيك، آمريكا را پشت سرگذاشته اند و در مهندسي ژنتيك نيز چنين خواهند كرد.
سطح زير كشت محصولات ترانس ژنتيك در كشورهاي مختلف جهان
( ۲۰۰۳)

درصد سطح زير كشت(ميليون هكتار) كشور ۶۴ ۱/۸ آمريكا ۱۴ ۸/۱ چين ۱۱ ۴/۱ آرژانتين ۱۰ ۳/۱ كانادا ۱ ۲/۰ ساير كشورها

حال درمي يابيم كه چگونه عزم ملي كشوري توانسته است به همراه برنامه ريزي همه جانبه و دقيق در يك دوره كوتاه عمل نموده و اين علم نه چندان قديمي، ژاپن را صاحب نام و داراي جايگاهي ويژه در جهان گرداند.
با مروري بر تاريخچه بيوتكنولوژي ايران درمي يابيم كه از شروع بيوتكنولوژي سنتي در ايران در زمينه توليد واكسن ها و مواد غذايي حدود ۷۰ سال مي گذرد. اما فعاليت در عرصه بيوتكنولوژي مدرن همراه با استفاده از موجودات تراريخته بسيار نامطلوب و جزيي مي باشد. يكي از مشكلات فعاليت در زمينه بيوتكنولوژي در ايران، نبود سازماندهي مناسب بين سازمان ها، وزارتخانه ها و... مي باشد. اگر از كشورهايي مثل آمريكا كه در سال ،۲۰۰۰ سي ميليارد دلار فروش فرآورده ها داشت، اتحاديه اروپا و ژاپن بگذريم، اين واقعيت را بايد قبول كنيم كه كشور ما از كشورهايي نظير كره جنوبي، آرژانتين، مكزيك، كوبا، چين و هندوستان نيز به مراتب عقب تر است.
اكثر توليدات بيوتكنولوژي در كشورهاي مختلف بدون دخالت انسان و انجام برنامه هاي اتوماسيون انجام مي شود اين در حالي است كه توليد بيوتكنولوژي در ايران منتهي به اتانول و مخمرها مي باشد كه اين ارقام در مقايسه با ۷۸ فرآورده بيوتكنولوژي حاصل از ارگانيسم هاي تراريخته بسيار ناچيز است. نتايج نيز بيانگر وابستگي شديد و خروج مقادير هنگفتي ارز براي تأمين اين محصولات مي باشد. سخن متوليان و متخصصان اين علم به دولتمردان و سياستگذاران جامعه اين است كه بايد از حساسيت طرف مقابل، پي به عظمت موضوع برد، ضمن اين كه با توجه به جوان بودن و نوبودن اين علم، تلاش براي دور ماندن از قافله بيوتكنولوژي كاري غيرممكن نيست.
در نهايت سخني از پروفسور عبدالسلام، خالي از لطف نمي باشد: «دور ماندن از اين كاروان، يعني دور ماندن از توانمندي هايي كه چنين صنعتي منشأ آن است.»
اميد است، مسئولين كشور با اندك ملاحظه اي به اهميت سرمايه گذاري در اين علم پي ببرند و با برنامه ريزي همه جانبه بتوانند گام هايي در جهت رفع وابستگي بردارند.

ميزان خروج سرمايه از روسيه، نسبت به سال گذشته سه برابر شد
بانك  مركزي  روسيه  در گزارشي  اعلام  كرد: از اول  سال  ۲۰۰۴ ميلادي ، ميزان  خروج  سرمايه هاي  خصوصي  از فدراسيون  روسيه  با سه  برابر افزايش  نسبت  به  سال گذشته  به  ۱۱ ميليارد دلار رسيد.
به  گزارش  پايگاه  اينترنتي  اخبار روسيه  در سال  ،۲۰۰۳ ۶/ ۳ميليارد دلار سرمايه  از اين  كشور خارج  شده  است . كارشناسان  خارجي  اعتقاد دارند كه  يكي  از دلايل  اصلي  افزايش  خروج  سرمايه  ها از روسيه ، بي اعتمادي  سرمايه گذاران  خارجي  به رعايت  حقوق  مالكيت  در روسيه به  علت  «پرونده  يوكاس»  بوده  است . در عين  حال ، با توجه  به  اطلاعات  مندرج  در اين  گزارش ، روند خروج  سرمايه  از روسيه ، طي  سال  جاري  منحني  نزولي  را نشان  مي دهد، بدين  معنا كه  در سه ماهه  اول  سال  ۲۰۰۴ ميزان  خروج  سرمايه ها مساوي  با ۲/ ۴ ميليارد دلار، در سه ماهه  دوم  مساوي  با ۸/۳ ميليارد و در سه  ماهه  سوم  مساوي  با ۳ ميليارد دلار بوده  است .
اين  گزارش  حاكي  است  كه  فعال ترين  واردكنندگان  سرمايه  به  روسيه  شركتهاي غير مالي  بوده اند و طي  ۹ ماه  اول  سال  ،۲۰۰۴ اين  شركت ها، ۱/ ۸ ميليارد دلار وارد روسيه  كرده اند. قبلا وزارت  اقتصاد روسيه  پيش  بيني  كرده  بود كه  ميزان  سرمايه هاي  خارج شده  از روسيه  در سال  ۲۰۰۴ مساوي  با ۹ ميليارد دلار خواهد بود.
وزارت  بازرگاني  و توسعه  اقتصادي  روسيه  ميزان  خروج  سرمايه ها از روسيه  را در سال  ۲۰۰۴ در حد ۱۲ ميليارد دلار پيش  بيني  كرده  بود.
واگذاري بانك ها به بخش خصوصي
در پي مصوبه اخير مجمع تشخيص مصلحت نظام كانون سراسري انبوه سازان مسكن، خواستار صدور مجوز خارج از نوبت تاسيس بانك خصوصي مسكن براساس اصل۴۴ قانون اساسي توسط بانك مركزي شدند.
براساس اصل۴۴ قانون اساسي كه به تازگي به تصويب مجمع تشخيص مصلحت نظام رسيد به منظور تحقق رشد و توسعه اقتصادي و جلوگيري از زيان جامعه و تبديل دولت به كارفرماي بزرگ، مالكيت و مديريت در برخي زمينه ها چون بانك ها، به نهادها و بنگاههاي عمومي غيردولتي و بخش هاي تعاوني و خصوصي واگذار مي شود.