پنجم دي ماه سال ،۱۳۸۲ آخرين ذهنيت هاي آزرده از زلزله قزوين پاك شده بود و كمتر كسي درباره مقاوم سازي بناها، ايمن سازي معابر شهري و پاكسازي و محو معارض روي گسل  ها سخن مي گفت ديگر شهروندان مراكز ۱۸ استان كشور كه در معرض خطر زياد زلزله قرار دارند، دغدغه و نگراني و هراس را از خود دور كرده بودند، به ظاهر آرامش به اردوي زندگي و كار بازگشته بود و اگر هم كورسويي نهيب مي زد و كارشناسي فرياد برمي آورد چندان جدي گرفته نمي شد و از نغمه هاي هشدار آفرين و فريادهاي خاموش كسي تأثير نمي گرفت، همه چيز مهيا شده بود تا فرياد در سكوت زمين و نعره خاموش سربرآورد و در يك لحظه بم تاريخي را، بم ايستاده بر كوير را و بم محروم از خدمات را به يك باره از نقشه جغرافيا پاك كند، چرا كه تاريخ و دست نوشته هاي تاريخي در قالب ضرب المثل گفته اند زلزله زماني مي آيد كه فراموش شده باشد ايران يكي از كشورهايي است كه بر روي كمربند زلزله قرار گرفته و علاوه بر اين به خاطر موقعيت جغرافيايي، استعداد پذيرش انواع سيل هاي فصلي و بنيان  كن را داراست. از ديگر سو فاصله كشور پهناور ايراني با استانداردهاي پيشگيرانه در جهان اين امكان نامبارك را براي اين كشور فراهم آورده است كه در زمان حوادث غيرمترقبه و بلاياي طبيعي قدرت دفاعي لازم براي كاهش خسارات را نداشته باشد.همين دلايل پيش گفته كافي است كه اگر در هر نقطه از كشور، سيل، زلزله و حوادث پيش بيني نشده رخ دهد، خسارت هاي غيرقابل جبران را روي دست مسئولان، دست اندركاران و سياستگذاران بگذارد. از اين رو ضرورت دارد تدابير پيشگيرانه و تجهيزات و امكانات روزآمد به كمك شبكه امداد رساني بيايد تا اگر روزي- كه آن روز براي ما مشخص نيست- زلزله و سيل ويرانگر همانند يك ميهمان ناخوانده مجوز ورود پيدا كرد، بتوانيم از ميزان خسارت هاي احتمالي بكاهيم. اكنون گروه هاي نوآموز كشور تا چه ميزان با اين پديده هاي ويرانگر آشنايي دارند در برنامه هاي آموزشي و اطلاع رساني و آگاه سازي عمومي تا چه ميزان موفق بوده ايم؟ اگر روزي زلزله اي با قدرت ۷ ريشتر بيايد آيا راه هاي برون رفت از اين بحران را انديشيده ايم؟ اين ها پرسش هايي است كه در گزارش پيش رو به مناسبت هفته كاهش آثار بلاياي طبيعي تلاش مي شود پاسخ داده شود.
حداقل خسارت ها
چگونه است كه زلزله اي در شهر توكيوي ژاپن مي آيد و تنها قرباني آن مرد سالمندي است كه حين فرار و برخورد با يك جسم سخت جان مي بازد اما در گستره اي از ايران مانند منطقه كويري بم وقتي زلزله اي با قدرت ۷ ريشتر مي آيد جان بيش از ۴۰ هزار نفر را مي ستاند؟ آيا مي شود خطرات و زيان هاي ناشي از زلزله را به حداقل رساند. كوفي عنان دبير كل سازمان ملل متحد در پيام خود به مناسبت روز بين المللي كاهش بلاياي طبيعي مي گويد: مردم و مسئولان كشورهاي جهان بايد از تجربياتي كه براثر وقوع بلاياي طبيعي به دست مي آورند، پند گرفته تا بتوانند جوامع خود را در برابر اين بلايا مقاوم كرده و موجب كاهش خطرات آن در آينده شوند.
وي همچنين يادآور شده است، زمين لرزه، توفان، سيل،  آتشفشان و ساير بلاياي طبيعي بخش جداناپذير زندگي انسان است، اما با استفاده از تجربيات گذشته مانند هشدار اوليه كه در مورد طوفان هاي اخير در كارائيب داده شد، مخاطرات جاني و مالي بلاياي طبيعي را مي توان كاهش داد.
گفته هاي دبير كل سازمان ملل متحد زماني درمورد كشور ما اهميت پيدا مي كند كه بدانيم ايران مستعد پذيرش انواع بلاياي طبيعي از قبيل زلزله و سيل براي پيشگيري چه كرده است؟ تهران به عنوان مركز حكومت كه از دو سوي شمال و شرق در محاصره گسل هاي خطرناك زلزله قرار گرفته است براي فعاليت هاي پيشگيرانه چه انديشه اي در سر دارد؟ آيا بانوان ايراني به هنگام وقوع زلزله اطلاعات كافي براي به حداقل رساندن خسارت ها دارند؟ آن هم در شرايطي كه اغلب كارشناسان بر اين باورند كه خطر وقوع زلزله در مناطق زلزله خيز دنيا و از همه مهم تر عدم آمادگي شهروندان براي مقابله با اين خطرات بسيار رنج آور و شكننده است.
يك كارشناس پژوهشگاه بين المللي و مهندسي زلزله در زمينه آموزش زنان به عنوان يكي از لايه هاي تأثيرگذار در كاهش خسارت هاي زلزله مي گويد: آموزش و آماده سازي زنان در زمينه هاي كاهش خطرهاي ناشي از وقوع زلزله بايد بر پايه شناخت دقيق وظايف و مسئوليت آنان در محيط كار، اجتماع و همچنين روابط بين خودشان صورت پذيرد.
وي مي افزايد: آموزش و يادگيري خطرهاي ناشي از زلزله، مديريت تغذيه جامعه آسيب پذير، شامل توليد، تهيه و آماده سازي مواد غذايي و نيز تداركات لازم براي زمان فوريت ها به منظور رفع سوء تغذيه در زمان وقوع زلزله از ديگر فعاليت هاي مؤثر زنان به شمار مي آيد.
وي همچنين بر اين باور است مشاركت زنان در ايمن سازي محيط زندگي و كار، اسكان مجدد، حفظ نظم و آرامش روحي و جسمي پس از وقوع زلزله و بازسازي از ديگر زمينه هاي فعاليت مؤثر اين قشر در پيشگيري از كاهش اثرات زلزله محسوب مي شود. از ديگر سو آموزش براي گروه هاي متعدد جامعه زماني اهميت پيدا مي كند كه بدانيم هنوز دانش امروزي قادر به پيش بيني زمان وقوع زلزله نيست. به همين خاطر اگر گروه هاي آموزش پذير جامعه در برنامه ريزي ها و نگاه كلان مد نظر قرار بگيرند، شايد بتوان از ميزان خسارت هاي ناشي از زلزله تا حد قابل توجهي كاست.
دكتر بهرام عكاشه استاد زلزله شناسي مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران مي گويد: تعيين زمان وقوع زلزله يك امر محال است و اساس علمي ندارد. وي مي افزايد: آمار صد سال اخير نشان مي دهد كه بيش از ۱۴ بار زلزله با بزرگي بيش از هفت درجه ريشتر در ايران اتفاق افتاده و هر ده سال مي توان انتظار يك زلزله هفت ريشتر را داشت،ولي هيچ گاه زمان و مكان آن را نمي توان پيش بيني كرد.
وي مي افزايد: هيچ يك از شهرهاي كشور در مقابل زلزله شش ريشتري و هيچ روستايي در كشور در برابر زلزله هاي پنج ريشتري به طور كامل مقاوم نيست و اين نياز به فراهم آوردن تمهيدات خاصي دارد.
مقاوم سازي خانه ها و تمامي ساختمان هاي ادارات دولتي و غيردولتي و صنايع در مناطق پرخطر هر منطقه و آشنايي با اين مناطق و عدم ساخت برج و تأسيسات مهم بر روي گسل ها و شكستگي ها مي تواند از بروز هرچه بيشتر خسارت ها جلوگيري كند.
بازگويي شفاف پديده زلزله به مردم
مسئولان و رسانه ها بايد مردم را با حقايق زلزله آشنا كنند و خواستار ارائه راه هاي مبارزه با اين پديده در سطح عموم جامعه باشند. بدون طرح مسائل آمادگي روحي و رواني در قبال وقوع چنين پديده طبيعي و ويرانگر نمي توان انتظار داشت كه در صورت وقوع آن تلفات انساني يا خسارت هاي وارده كمتر از حد احتمال باشد.
دكتر منوچهر قريشي معاون سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور با تأكيد بر راهكارهاي كاهش خسارت هاي ناشي از زلزله مي گويد:  با وقوع زلزله در هر گوشه اي از جهان كارشناسان كشور با تعيين جايگاه ايران بر روي كمربند زلزله از مديران كشور براي ايمن سازي استمداد مي كنند اما آتش و حرارت آن بعد از مدتي به سردي مي گرايد.
وي مي افزايد: هر سال بيش از ۴۰ نوع بلاياي طبيعي در دنيا اتفاق مي افتد كه۳۰ مورد آن در ايران سابقه وقوع داشته است كه بيش از يك هزار و يكصد ميليارد ريال تاكنون خسارت در پي داشته است.
براساس آمار موجود هر سال ۹۰ هزار واحد مسكوني روستايي در سطح كشور بر اثر سوانح طبيعي تخريب مي شوند، سودجويي و منفعت طلبي برخي از بساز و بفروش ها در سطح شهرها سبب شده است كه مقررات ايمن سازي در ساخت و ساز اين بناها رعايت نشود. به موجب آمار منتشره، ايران يكي از ۱۰ كشور حادثه خيز جهان است و از نظر وقوع زلزله جايگاه هشتم را دارا مي باشد.
مشكل طراحي نادرست در احداث ساختمان ها و شهرهاي كشور، ضريب تخريب را افزايش مي دهد و لذا ضرورت نظارت بر كار طراحي بيش از پيش احساس مي شود.
نگره مردم به بلاياي طبيعي
شهروندان تهراني نيز بر اين باورند اگرچه زمان وقوع زلزله براي حتي متخصصان مشخص و معلوم نيست اما با شيوه هاي پيشگيرانه و ايمن سازي مكان هاي آسيب پذير مي توان از حجم خسارت هاي ناشي از زلزله، سيل، آتشفشان و حريق هاي غيرمنتظره كاست. آنها بر اين نكته تأكيد مي كنند كه چگونه پيشينيان ما كه از هيچ گونه امكانات مقابله با حوادث غيرمترقبه و بلاياي طبيعي بهره مند نبودند با شيوه هاي خودساخته و روش هاي ابتكاري كمترين آسيب را پذيرا مي شدند. اما اكنون كه ابزار، تجهيزات و امكانات مدرن به مدد انسان امروزي آمده است حوادث و بلاياي طبيعي دست كم در كشور ما بيشترين قرباني را مي ستاند.
خانم طاهره سليماني در اين  باره مي گويد: كشورهاي پيشرفته از جمله آمريكا و ژاپن كه بيشترين گسل هاي خطرناك در اين دو كشور قرار دارد، با برنامه ريزي و با بهره مندي از امكانات پيشرفته از يك سو و آموزش همگاني شهروندان از سوي ديگر توانسته اند غول گسل هاي فعال و خطرناك زلزله را به زانو درآورند و در اين راه كمترين قرباني را داشته باشند.
وي مي افزايد: بلاياي طبيعي علاوه بر زلزله و سيل، حريق هاي بدون دخالت انسان و فوران آتشفشان ها را شامل مي شود و مسئولان و برنامه ريزان بايد تدبيري بينديشند تا با به كار گيري امكانات و خدمات نوين و روزآمد، كاركرد ابزار و تجهيزات را چندبعدي سازند. به عنوان نمونه وقتي آموزش براي مقابله با زلزله در دستور كار قرار مي گيرد، آموزش مبارزه و مواجهه با سيل هاي ويرانگر، حريق هاي خانگي و كمك هاي اوليه نيز در كنار آن در دستور كار قرار گيرد تا از اين طريق هزينه هايي كه براي اين كار اختصاص مي يابد، بازگشت سود و نفع شخصي را براي يكايك شهروندان در پي داشته باشد.
بهرام اسدي از فعالان صنعت ساختمان سازي نيز مي گويد: به رغم آن كه مديريت شهري تهران قوانين سختگيرانه را براي دست اندركاران صنعت ساختمان سازي و عمران شهري در حوزه شخصي و عمومي پيش بيني كرده است اما برخي از فعالان با لطايف الحيل از زير بار قوانيني كه نفع آنها را در پي ندارد شانه خالي مي كنند و متأسفانه سرپناهي را ايجاد مي كنند كه از آينده آن نمي توان اطمينان حاصل كرد. وي مي افزايد: به اعتقاد بنده مديريت شهري بايد در سراسر كشور بر رعايت قوانين و مقررات ساختمان سازي از سوي فعالان اين حوزه نظارت و مديريت سختگيرانه اي داشته باشد و بپذيرد اگرچه شماري اندك از افراد فعال در اين بخش اهميتي براي جان آدميزاد قائل نيستند اما آنها به عنوان دغدغه مندان سرنوشت تك تك شهروندان از هيچ خطا و لغزش اين گونه افراد چشم پوشي نكند .
آخر سخن
زلزله هشتم خرداد در استان مازندران زنجيره اي از زلزله پنجم دي ماه سال ۱۳۸۲ در بم بود، انديشمندي مي گويد بشريت آن قدر كه از فكر حوادث ناراحت مي شود از خود آن حوادث زحمت نمي بيند. حكايت زلزله در سرزمين پر گسل ايران حكايت فراموشي و مصداق از اين ستون به آن ستون فرج است . زلزله بم مي آيد چند ماهي همه مردم را در ماتم فرو مي برد، چند روز نخست زلزله احساسات و عواطف انساني رخ مي نمايد و بعد از مدتي همه چيز به فراموشي سپرده مي شود.
زلزله هشتم خرداد سال جاري مازندران همه را تكان مي دهد اما ديري نمي پايد كه همه چيز به سردي مي گرايد. اما دلخوش به اين كه تا سالگرد زلزله ويرانگر، دهشتناك و عبوس و خشن بم كمتر از صد روز باقي مانده است، اگرچه يادآوري زلزله و آثار و عوارض و پيامدهاي آن غم انگيز و رنج آور است اما آنها كه موفق شده اند، آنها كه سري ميان سرها بلند كرده اند از راه ناهموار و پرپيچ و خم سختي ها و مشقت ها گذشته اند و البته در اين راه اراده و پشتكار چاشني اصلي حركت آنها بوده است ،چرا كه براي موفقيت اراده اي قوي لازم است و بقيه پارامترها اهميت زيادي ندارد.

امروزه حوادث و سوانح غيرمترقبه و طبيعي همواره زندگي و سلامت انسان ها را در اقصي نقاط كره زمين تهديد كرده و زيان رسانيده است. تجربه نشان داده هر جامعه اي كه براي مقابله با اين گونه بلايا به تكاپو افتاده، چاره انديشيده و مسائل پيشگيري و رعايت اصول ايمني قبل از بروز حادثه را به طور گسترده به مردم آموزش داده است در هنگام مواجهه با وقوع حوادث ناگهاني و غيرمترقبه غافلگير نشده، ميزان آسيب هاي جاني و مالي ناشي از حادث شدن بلايا را به مراتب كاهش داده است و امنيت بيشتري را براي حفظ جان و مايملك اعضاء و افراد جامعه خود فراهم كرده است. كشور ما ايران از جمله كشورهايي است كه در ادوار زمان همواره با وقوع سوانح طبيعي گوناگون مواجه بوده و اين بلايا و حوادث موجب وارد آمدن ضايعات انساني و مالي متعددي به آحاد مردم اغلب نقاط كشورمان شده است. حوادث غيرمترقبه براي ايجاد ويراني و آسيب هاي جاني و مالي نيازمند جوامع آسيب پذير مي باشند ،لكن اگر راه هاي كاهش اثرات اين بلاها و سوانح شناخته شده و به كار گرفته شوند قطعا آسيب ها و صدمات حوادث هم كاهش خواهد يافت.
تحقيقات دانشمندان درمورد سوانح طبيعي تاكنون به گونه اي است كه نمي توان با ثبت و ضبط علائم، قبل از بروز حادثه اعلام خطر نمود، ناگزير بايد به پيشگيري و رعايت اصول ايمني پرداخت، كه آسان تر و كم خرج تر است.حوادث و سوانح اصولا تغييري ناگهاني هستند كه در شرايط طبيعي رخ مي دهند و در اثر وقوع آنها سررشته روند طبيعي زندگي مردم به هم مي ريزد، مردم دچار رنج و محنت مي گردند و نهايتا به مراقبت، سرپناه، پوشاك، آب و غذا و سرويس هاي بهداشتي، درماني و ساير ضروريات زندگي محتاج مي شوند.در اين ميان ايران نيز يكي از ده كشور حادثه خيز جهان است و آن طور كه آمارها نشان مي دهد متأسفانه ۶ درصد از مجموع تلفات ناشي از حوادث جهان به كشور ما تعلق دارد، از ۴۰ نوع حادثه طبيعي كه در جهان به ثبت رسيده ۳۰ نوع متعلق به ايران است.
در طول سه دهه گذشته ميزان وقوع بلايا در ايران سه برابر و خسارت مالي ناشي از آنها ۸ برابر شده است. مهم ترين بلاي طبيعي قرن بيستم كه در ايران رخ داد زلزله ۳۱ خرداد ۱۳۶۹ در استان هاي گيلان و زنجان بود كه ۴۰ هزار كشته و ۱۰۰ هزار مجروح و ۴۰۰ هزار نفر بي خانمان از خود برجا گذاشت و مهيب تر از آن زلزله سال گذشته بم بود كه ۴۲ هزار نفر كشته و هزاران مجروح و بي خانمان به جا گذاشت. سه روز قبل از زلزله بم در كاليفرنيا زلزله اي به همان بزرگي رخ داد كه فقط سه قرباني داشت و همچنين زلزله ژاپن با ۸ ريشتر فقط يك قرباني گرفت.
از ۶۷۸ شهر در كشور ۶۶۰ شهر روي خط زلزله و ۲۴ شهر در منطقه پرخطر زلزله خيز قرار دارد و تنها ۲ درصد شهرها را خطر كمتر تهديد مي كند.سيل نيز يكي ديگر از سوانح پرسابقه در كشور ما است كه ساليانه صدها نفر را بي خانمان و خسارت مالي بسيار به بخش هاي اقتصادي، كشاورزي و صنعتي وارد مي كند. ديگر سوانح طبيعي چون طوفان و ساخته دست بشر (چون جنگ، آتش سوزي و...) كه بارها در كشور ما روي داده است. در راستاي دستيابي به اين راه ها در كشور ما هفته ملي كاهش بلاياي طبيعي از چند سال گذشته تاكنون از تاريخ ۱۸ لغايت ۲۳ مهرماه نامگذاري شده و دستگاه ها و سازمان هاي ذيربط در ارتباط با مسئوليت ها و وظايف خطير خود در اين زمينه برنامه ها و اقداماتي را در سطح استان ها انجام مي دهند.ايجاد يك برنامه جهاني كاهش اثرات بلاياي طبيعي براي اولين بار توسط دكتر فرانس پرس رئيس آكادمي ملي علوم آمريكا در هشتمين كنفرانس جهاني مهندسي زلزله كه در سانفرانسيسكو در جولاي ۱۹۸۴ برگزار شد، ارائه گرديد و بالاخره در دسامبر ۱۹۸۹ سازمان ملل متحد دهه ۱۹۹۰ را به عنوان دهه بين المللي كاهش اثرات بلاياي طبيعي نام نهاد. در اين دهه سازمان ملل متحد ۹ الي ۱۴ ماه اكتبر را به عنوان روز جهاني كاهش اثرات بلاياي طبيعي به دولت جمهوري اسلامي ايران پيشنهادكرد و به اين عنوان نيز نامگذاري گرديد كه تاكنون همه ساله گرامي داشته ميِ شود.به بهانه اين روز ملي و همزمان با هفته كاهش اثرات بلاياي طبيعي جمعيت هلال احمر نيز به عنوان يكي از سازمان هاي مردمي براي بالا بردن سطح آگاهي و ايجاد آمادگي در مقابل بلاياي طبيعي و غيرمترقبه در بين اقشار مردم برنامه هاي خاصي چون مانور زلزله هاي فرضي، برپايي اردوگاه اسكان اضطراري و... برپا مي كند. چه خوب است كه مردم نيز با دورانديشي و خونسردي اقدام به فراگيري امداد و كمك هاي اوليه نمايند تا از عوارض وخيم حوادث جلوگيري و يا خطرات آنها را به حداقل كاهش دهند زيرا اولين فردي كه در مركز حادثه قرار دارد خود مردم هستند. هفته جاري بهترين فرصت براي ثبت نام در فراگيري امداد و كمك هاي اوليه مي باشد، مسئولان و امدادگران هلال احمر در پايگاه هايي كه در ميادين مستقر مي باشند از ثبت شما در كلاس هاي امداد استقبال مي كنند.
معصومه ملك

بعد از گذشت  نزديك به ۱۰ ماه  از وقوع  زلزله  دلخراش  بم ، زنان  بمي  هنوز با اشك  و آه  از شب  سرد ۵ دي  ۸۲ ياد مي كنند و حاضر نيستند از مشكلات  امروز و اميدهاي  فرداي  خود بگويند.
آنان  با يادآوري  لحظه  به  لحظه  شب  حادثه  و روزهاي  بعد از آن  سعي  دارند خاطره  آن  شب  و عزيزانشان  را در ضمير ناخودآگاه  خود حك  كنند.
گويي  هنوز با آنها زندگي  مي كنند و خود را در خوابي  هولناك  مي بينند كه  هر لحظه  اميد برخاستن  و ادامه  زندگي  قبل  از زلزله  را در پيش  روي  دارد.
هر كس  كه  آن  شب  را به  ياد مي آورد لرزه اي  بر اندام  خود حس  مي كند و اشك  از چشمهايش  جاري  مي شود.مردم  خودشان  زخمي ها را درآوردند خودشان  مرده  هايشان  را در گورستان  شهر خاك  كردند و براي  بردن  مجروحانشان  به  بيمارستانهاي  ساير شهرها تلاش  كردند.شب  اول  به  علت  تاريكي  هوا كمك  رساني  انجام  نشد چراغ  و وسيله  آهن  بري  نبود برخي  شاهد از بين  رفتن  عزيزانشان  بودند. راه  براي  رفتن  ماشين  وجود نداشت ، موتورسيلكت  نبود، وسيله  روشنايي  نبود.
سرماي  چندين  درجه  زير صفر و مردم  آواره  داغدار بدون  چادر در غم  از دست  دادن  تمام  دار و ندار خود بر سر مي زدند.
با گذشت  چند شب  از زلزله  هنوز هم  خيلي ها شب هاي  سرد را بدون  سرپناه  مي گذراندند همه  اين  روزها را به  اميد آينده  گذراندند و بعد از نزديك به ۱۰ ماه  از گذشت  آن  حادثه  تلخ  انگيز انتظار فراهم  شدن  زمينه  يك  زندگي  عادي  و راحت  را دارند.
وقتي  با هركدام  از آنها به  گفت وگو مي نشيني  مي گويد مهاجرين  ساير نقاط اطراف  بم  زندگي  را بر ما سخت  كرده اند و آنها هستند كه  به  نوعي  اسم  بمي ها را خراب  كرده اند و نمي گذارند شهر ما به  شكل  اولش  برگردد.
آنان  معتقدند: اكثر خانواده هايي  كه  در اردوگاههاي  ساخته  شده  زندگي  مي كنند، غير بومي  هستند زيرا بمي ها ترجيح  مي دهند در محل  خانه هاي  خود زندگي  كنند حتي  اگر اين  زندگي  در يك  چادر بدون  امكانات  باشد.
آنها حفاظت  از زمين ، باغ  و بازمانده  عزيزانشان  را جزو وظايف  خود مي دانند و ترك  محل  را گناه  مي شمارند.همگي  از محدود بودن  فضاي  كانكس ها گله  دارند و معتقدند با چند بچه  قد و نيم  قد و ميهمانان  خوانده  و ناخوانده  نمي توان  در يك  فضاي  ۱۸ متري  زندگي  كرد.
در اين  ميان  آناني  كه  مردان  و نان  آور خانواده  را از دست  داده اند با مشكلات  بيشتري  دست  و پنجه  نرم  مي كنند. امرار معاش  برايشان  معضلي  شده  كه  فكر پرداختن  به  سلامتي ، رفاه ، تفريح  و... را آنان  گرفته  است .
بهزيستي  از اول  امسال  مستمري  آنان  را پرداخت  نكرده  و فقط دولت  دو بار دفعه  اول  ۵۰ هزار تومان  و دفعه  دوم  ۸۰ هزار تومان  كمك  كرده  است .
آنان  مي گويند با اين  پول  چه  كسي  توانسته  زندگي  كند كه  ما زندگي  كنيم ، ما كه منبع  درآمد نداريم ، مردي  نداريم  كه  برايمان  پول  بياورد وسيله اي  نداريم  كه  بفروشيم  و بخوريم  تا كي  بايد خجالت  بچه  هايمان  را بكشيم .همه  كه  باغ  خرما ندارند آنها هم  كه  دارند باغهايشان  مثل  هر سال  محصول  نداده  است  نيروي  انساني  نداشتند كه  از باغها مراقبت  كند.درد دل  چند نفر از خانم هاي  بمي  در گفت  و گو با خبرنگار اعزامي  ايرنا به  اين  شهر، را با هم  مي خوانيم .«صاحب  جان  رضايي  نژاد» گفت : سه  ، چهارتا خانه  داشتيم ، همه  خراب  شدند، شوهرم  ۶۵ سال  دارد و خانه نشين  شده ، درآمدي  نداريم ، ۴ بچه ، سه  دختر و يك  پسر دارم  كه  سه  تاي  آنان  دانشجوي  دانشگاه  آزاد هستند. همه مان  مجبوريم  در يك  كانكس  ۱۸ متري  زندگي  كنيم . در محله  كمربندي  وليعصر زندگي  مي كنيم . ۱۲ ساعت  از روز را آب  نداريم  . همه  براي  بازسازي  بم  كمك  كردند، اما توقع  بيشتري  داريم .پسرم  و زن  و بچه اش  را در جريان  زلزله  از دست  دادم ، هيچ  چيز جايگزين  عزيزانمان  نمي شود، داغ  دلمان  يك  طرف ، اين  مشكلات  هم  يك طرف .
زهرا صباغ  نژاد كه  به  همراه  يكي  از دخترهايش  بعد از زلزله  مدت  ۱ ماه  در بيمارستانهاي  شهر مشهد بستري  بوده ، تعريف  مي كند: بعد از آنكه  به  بم  برگشتم  حتي  يك  استكان  براي  چاي  خوردن  نداشتم ، هرچيزي  را كه  زلزله  خراب  نكرده  بود، دزدها برده  بودند. اگر كمك هاي  مردم  نبود از بين  رفته  بودم .وي  كه  سرپرست  خود را قبل  از زلزله  از دست  داده  بود مي گفت : شوهر نداشتم  اما برادرها، دايي ها و اقوام  مرتبا به  ما سر مي زدند و كارهايمان  را انجام  مي دادند اما همه  آنها در زلزله  مرده اند و بي يار و ياور مانديم .
دو دختر ۲۲ و ۲۳ ساله  برايم  مانده  كه  دختر بزرگم  هنوز هم  دچار افسردگي  شديد شده است  و از همه  چيز مي ترسد حتي  از سگ ها كه  شب ها پاس  مي كنند. يك  دكتر روانشناس  چند بار به  چادر ما آمد و با دخترم  حرف  زد و سرش  را زير برق  گذاشتند، كمي  بهتر شده  اما هنوز هم  دارو مي خورد.وي  نداشتن  حمام  را بزرگترين  مشكل  فعلي  خانواده اش  مي داند و مي  گويد: اگر يك  حمام  و دستشويي  براي  ما بسازند، خيلي  راحت  مي شويم . خاطره  عسگري  كه  براي  گرفتن  كانكس  به  دفتر بنياد مسكن  انقلاب  اسلامي  و ستاد بازسازي  بم  آمده بود، با صداي  بلند مي گويد: در چادرها امنيت  نداريم .
شهر را خراب  كرده اند، وضعيت  لباس  پوشيدن  جوانان  بمي  عوض  شده  ، بم  شهر مذهبي  بود، مردم  نمي توانند اين  همه  تغييرات  محسوس  را تحمل  كنند. خيلي  ها در شهر اسلحه  دارند، اي  كاش  يكي  اينها را از سطح  شهر جمع  مي كرد.
ناهيد دشتي زاده  گفت  از ۱۰ خردادماه  برگ  ۲۰ دفترچه ام  را براي  گرفتن  اسكان  موقت  داده ام  اما تا حالا نداده اند. هنوز با دو تا بچه  بدون  سرپرست  در چادر زندگي  مي كنم .
مهديه  بهرامي  نداشتن  حمام  را مهمترين  مشكل  دانست  و گفت : اگر به  هر كانكس  يك  حمام  مي دادند، از لحاظ  بهداشتي  خيلي  مشكلات  برطرف  مي شد.
مهري  رشيدي  گفت : اكثر جوانهاي  بمي  بيكار هستند، به  اسم  جوان  بمي  همه  را معتاد كردند.