Hamshahri Newspaper

* چه شد كه به تلويزيون آمد يد ؟
- مهرافزا: سالهاي زياد ي كار د ر راد يو را تجربه كرد ه بود م و چون پيشنهاد ات زياد ي براي كار د ر تلويزيون د اشتم ترجيح د اد م اين بار محيطي د يگر را تجربه كنم براي همين پيشنهاد ات تلويزيوني را پذيرفتم.
- صفوي زاد ه: به طور خيلي اتفاقي. من د ر راد يو محقق و نويسند ه بود م. (از سال ۷۳ تا ۸۱) و هميشه كارهاي پشت صحنه اي راد يو و تلويزيون مانند : نويسند گي، صد ابرد اري، تهيه كنند گي و... را د وست د اشتم و چون ماد رم خانم تاج نيا گويند ه با سابقه راد يو بود از اين رو با محيط استود يو آشنايي د اشتم، د يگر ترسي از ميكروفون و اجرا ند اشتم. حد ود سال هاي ۷۵-۷۴ هنگام راه اند ازي شبكه پنج و به پيشنهاد ماد رم د ر امتحان تست گويند گي شبكه شركت كرد م و پذيرفته شد م. بعد از كار با آن شبكه و شبكه جهاني جام جم، از طرف راد يو هم پيشنهاد اتي براي گويند گي شد كه پذيرفتم. ولي با طرح جد اسازي گويند ه هاي راد يو از گويند ه هاي تلويزيوني، من د ر تلويزيون ماند م.
* چه شد كه به راد يو آمد يد ؟
- واعظ پور: من هم به طور اتفاقي وارد اين واد ي شد م. د ر آن زمان اطلاعات زياد ي از موسيقي د اشتم و برحسب علاقه ام د ر اين زمينه صد ايم را نيز پرورش د اد ه بود م. روزي د ر يك جمع د وستانه كه خانمي گويند ه از راد يو هم د ر آن جا حضور د اشت پس از شنيد ن صد اي من، پيشنهاد كرد كه براي تست گويند گي به راد يو بروم. خاطرم هست سال ۶۶ بود . با اين كه اميد ي ند اشتم اما تست صد ا د اد م. صبح روز بعد با من تماس گرفتند ، بلافاصله يك د وره سه ماهه گويند گي د ر راد يو را گذراند م و مشغول به كار شد م.
* تفاوت گويند گي يا اجرا د ر راد يو و تلويزيون چيست؟
- مهرافزا: هر كد ام ويژگي خاص خود شان را د ارند . د ر راد يو اين صد اي مجري است كه به گوش مخاطب مي رسد، صد ايي كه اگر زيبا نيست بايد مناسب باشد . گويند ه نبايد د ر زمينه اد اي صد اها و حروف مشكلي د اشته باشد . چون د ر اين صورت صد ا براي مخاطب آزار د هند ه مي شود . د ر راد يو «صد ا» حرف اول و آخر را مي زند و چون گويند ه د يد ه نمي شود پس نمي تواند از ميميك چهره و يا حركات د ستهايش د ر جهت ارتباط با مخاطب استفاد ه كند . ولي همين د يد ه نشد ن باعث مي شود كه از نظر جسمي راحت تر باشد .
اما د ر تلويزيون صد ا، اطلاعات و چهره مجري بسيار اهميت د ارد . اگر چهره مجري با حركات د ست و صورتش مناسب نباشد و مرد م نپسند ند ، همين امر باعث پرت شد ن حواس بينند ه مي شود و نمي تواند ارتباط خوبي را با برنامه يا مجري برقرار كند .
د ر ضمن، د ر راد يو مي توان صميمي تر و راحت تر حرف زد و مخاطب از پرحرفي گويند ه خسته نمي شود ولي د ر تلويزيون زياد حرف زد ن مجري باعث خسته شد ن مخاطب مي شود . مجري بايد گزيد ه گو باشد و حرف هاي اساسي و مهم را با لحن مناسب بيان كند . خلاصه آن كه د ر تلويزيون بايد با د قت و ظرافت بيشتر عمل كرد .
- صفوي زاد ه: د ر خيلي از مسايل با هم فرق د ارند . چون من اجراي راد يويي هم د اشته ام مي توانم بگويم كه د ر راد يو خيلي راحت مفاهيم را مي توان انتقال د اد و د ر ضمن اين كه شرايط جسمي گويند ه بهتر است چرا كه مي تواند مكث هايي هم د اشته باشد همچنين همزمان با گوشي و با استفاد ه از حركات اشاره اي با تهيه كنند ه از پشت شيشه استود يو ارتباط برقرار كند ، اما د ر تلويزيون اين گونه نيست.بينند ه حساس و هوشيار است و همه چيز را مي بيند . گاهي تهيه كنند ه از طريق گوشي مطالبي را به مجري مي گويد . از اين رو مهارت مجري د ر اين حالت بسيار مهم است كه بتواند همزمان هم صد اي تهيه كنند ه را بشنود و د ر ضمن ميميك چهره اش تغيير نكند ، مكث نكند و با تسلط اجرايش را اد امه د هد و فرامين تهيه كنند ه را بلافاصله بيان كند و با همه اين مسايل بتواند به خوبي ميميك چهره اش را با كلامش مطابق كند، د ر حالي كه يك گويند ه راد يو فقط بايد متن را مو به مو بخواند و با افت و خيزي كه د ر صد ايش مي د هد همان حس متن را به شكلي بيان كند .
- واعظ پور: چون تجربه كار تلويزيوني ند اشته ام شايد نتوانم نظري قطعي بد هم. اما آنچه كه به نظر مي آيد اين است كه كار د ر راد يو مشكل تر است، چون د ر راد يو فقط گفتار گويند ه است و گوش شنوند ه. تنها وسيله ارتباطي گويند ه با مخاطبش صد اي اوست و با همين صد ا و لحن مناسب بايد مخاطب را مجذوب خود نمايد . د ر اين حالت مخاطب تمام حواسش به صد ا و گفتار گويند ه است. اما د ر تلويزيون جاذبه هاي تصويري مي تواند حتي معايب مجري را بپوشاند . تأثير رنگ بر مخاطب و حركات چهره مجري مي تواند كمك زياد ي براي برقرار كرد ن ارتباط با مخاطب بنمايد .
* فرق برنامه هاي زند ه با توليد ي (ضبط شد ه) چيست؟
- مهرافزا: كساني كه سال ها د ر تلويزيون و راد يو كار كرد ه اند مطمئناً برنامه هاي زند ه را با تمامي استرسش د وست د ارند . من شخصاً برنامه هاي زند ه را به اين علت د وست د ارم كه مرا هميشه پويا مي كند، حس مي كنم انگار خود م و روحم د ر كار زند ه است. ارتباطم با مخاطب نزد يك تر است. د ر ضمن شكل كار و شيوه اجراي برنامه هاي زند ه نوعي شور و شوق خاصي به من مي د هد كه اين حالت را د ر برنامه هاي ضبط شد ه كمتر مي توان يافت و اگر د ر برنامه زند ه اشتباه كوچكي از مجري د يد ه شود مخاطب زياد سخت نمي گيرد . مگر آن كه اشتباه خيلي بزرگ باشد و د يگر آن كه برنامه هاي توليد ي تلويزيون بسيار وقت گير است. گاهي براي ضبط ۱۰ د قيقه برنامه تلويزيوني بايد ساعت ها وقت صرف كرد .
- صفوي زاد ه: برنامه زند ه يك حس تازه تر و لحظه اي د ارد ، به همين د ليل جالب تر است. اما د ر برنامه هاي توليد ي، ممكن است حس گويند ه حالت ساختگي باشد ولي به خاطر تكرار د ر ضبط برنامه كار براي گويند ه راحت تر و به د ور از استرس انجام مي شود .
- واعظ پور: د ر برنامه هاي توليد ي اگر مشكلي پيش بيايد عوامل مي توانند د وباره بر گرد ند و از اول كار را ضبط كنند كه كار نهايتاً تد وين مي شود و هيچ مشكلي هم براي گويند ه پيش نمي آيد .
اما د ر پخش زند ه اگر كلمه اشتباهي گفته شود، د يگر گفته شد ه و نمي توان كاري كرد . براي همين نياز به تلاش و تمركز بيشتر حواس گويند ه د ارد . د ر پخش زند ه گويند ه حضور شنوند ه را بيشتر حس مي كند و مخاطب نيز صميميت بيشتري را با گويند ه د ارد .
* جايگاه راد يو د ر اذهان مرد م محكم تر است يا تلويزيون؟
- مهرافزا: به نظر من هركد ام جايگاه ويژه و مخصوص خود را د ارند . اما راد يو چون حمل و نقلش آسان تر است شايد به نظر فراگيرتر برسد .
- صفوي زاد ه: جايگاه تلويزيون د ر ذهن مرد م مشخص است. اما راد يو رسانه اي است كه همه جا قابل استفاد ه است و چون قد يمي تر از تلويزيون است از اين رو مرد م هنوز آن را قبول د ارند مثلاً اگر خبري را شنيد ه باشند و بخواهند به هم بگويند ، مي گويند «راد يو فلان خبر را گفته» . با اين كه حتي ممكن است از تلويزيون شنيد ه باشند اما هنگام بيان آن مي گويند : «راد يو گفته» . د ر ضمن اطلاع رساني راد يو سريع تر است، مانند شبكه پيام.
- واعظ پور: به نظر من هر كد ام جايگاه خاص خود شان را د ارند و نمي توان آن را با هم مقايسه كرد . هر رسانه مخاطبان خاص خود ش را د ارد به عبارتي هر گويند ه، گيرند ه هاي مخصوص به خود ش را د ارد و مرد م برحسب سليقه هايشان از هر د و رسانه استفاد ه مي كنند .
* آيا با ورود افراد راد يويي به تلويزيون از جذابيت كاري آنها كاسته مي شود ؟
- مهر افزا: ابتد ا به اين امر اعتقاد د اشتم و گويند ه هاي راد يو هم با د اشتن تصوير موافق نبود ند . چون مرد م سال ها تصور مي كرد ند كه مثلاً فلان گويند ه كه يك برنامه سنگين و پر از پند و اند رز را اجرا مي كند بايد ۵۰ ساله باشد ولي وقتي او را مي د يد ند كه ۲۵ ساله است كمي جا مي خورد ند . ولي به هر حال آد م ها به همه چيز عاد ت مي كنند .
- صفوي زاد ه: بستگي به علاقه شخصي آد م ها د ارد گاهي ممكن است جذاب تر هم بشوند . براي مرد م، گرچه ممكن است د ر برخورد اوليه نوعي تغيير را د ر خود احساس كنند اما من معتقد م خيلي سريع به اين تغييرات عاد ت مي كنند .
- واعظ پور: پاسخ اين سؤال بايد از د و د يد گاه بررسي شود . يكي از د يد گويند ه و يكي از د يد مخاطب. به نظر من براي گويند ه احتمالاً از جذابيت كاري اش كاسته مي شود . چون راد يو، صميميت و حال و هواي خاص خود ش را د ارد و كسي كه د ر راد يو كار مي كند بايد د ر راد يو بماند . اما از د يد مخاطب، هر مخاطب يك تصوير ذهني از صد اي گويند ه براي خود ش مي سازد و با آن مأنوس مي شود كه اين تصوير بسيار زيباست و بايد د ر ذهن مخاطب به همان شكل باقي بماند . اما زماني كه مخاطب تصوير گويند ه مورد نظر را مي بيند ، آن تصوير ذهني اش شكسته مي شود كه تا مد تي مخاطب احساس خوبي از اين حالت نخواهد د اشت.
* شناخت از مخاطب د ر انجام بهتر كارهايتان تا چه حد مهم و مؤثر است؟
مهرافزا: خيلي مهم است. گاهي مجري براساس تجربيات و ذهنياتش د ر يك برنامه حرفي مي زند كه بعد اً مورد انتقاد بينند ه قرار مي گيرد . شايد مجري همان لحظه نپذيرد و فكر كند بهترين حركت يا «حرف» را د ر آن لحظه انجام د اد ه است. اما بعد كه از د يد مخاطب به برنامه نگاه مي كند ، متوجه مي شود كه انتقاد مخاطب د رست بود ه است. پس مجري يا برنامه ساز بايد د ر مورد مخاطبانش مطالعه، شناخت و اطلاعات كافي د اشته باشند . هر چقد ر اين شناخت بيشتر باشد ، هم نحوه اجرا بهتر مي شود و هم محتواي برنامه.
صفوي زاد ه: مخاطب شناسي اصل اولي است كه بايد برنامه سازان به آن د قت كافي نمايند . هر رسانه بايد مخاطبان خود ش را بشناسند و بر طبق سليقه آنها برنامه اي را طراحي كند . اين حس بايد به مجري منتقل شود كه مخاطبش چه چيزي را د وست د ارد و نياز شخصي آنها چه چيزهايي است.
واعظ پور: خيلي مؤثر است. گويند ه يا عوامل برنامه ساز بايد مرد م را بشناسند ، بايد د ر د ل مرد م باشند ، بايد بد انند كه چگونه با آنها رفتار كنند و حرف بزنند . مثلاً وقتي كه من د ر شبكه جوان كار مي كنم بايد اطلاعات زياد ي از جوانها به د ست بياورم. نسبت به فهم، د يد گاه، خواسته ها و مشكلاتشان آگاهي و شناخت د اشته باشم.
* ويژگي هاي يك اجرا يا مجري موفق چيست؟
مهرافزا:يك مجري موفق بايد سعي كند «خود ش» باشد . علاوه بر آن صميميت، عشق و اطلاعات كافي د اشته باشد . به حرفي كه مي گويد اعتقاد كامل د اشته باشد و تا حد ود زياد ي بتواند به حرف هايش عمل كند تا اگر بيرون از سازمان با مرد م برخورد ي د اشت مرد م بتوانند او را باور كنند . ضمناً د ر شكل و نحوه بيان كلمات، تأكيد بر آنها و مكث بجا د قت كند . يعني وقتي بايد مطلب مهمي را به مرد م بگويد با استفاد ه از نحوه بيانش، با د قت و ظرافت بتواند بيشترين بهره را به مخاطب برساند .
صفوي زاد ه: به نظر من يك اجراي موفق، ايجاد يك ارتباط خوب و مثبت با مخاطب است. احترام گذاشتن به سليقه مخاطب و د اشتن روحيه انتقاد پذيري يك رويه مناسب براي پيشرفت كار است. د اشتن يك چهره قابل تحمل، صد اي غيرآزارد هند ه و مطالعه، د اشتن اطلاعات نسبتاً خوب د ر همه زمينه ها براي يك مجري د ر جهت اجراي موفق الزامي است.
واعظ پور:گويند ه بايد ساد ه و صميمي و پراحساس باشد . اطلاعات و آگاهي هايش را روز به روز بيشتر كند . د ر حالي كه بايد از آن لحن و جاذبه مخصوص كه د ر صد ايش نهفته است نيز استفاد ه نمايد .
* چگونه جوانهاي علاقه مند مي توانند وارد حيطه گويند گي شوند ؟
مهرافزا: نبايد تصور شود كه بيشتر گويند گان ناگهان د ر سن ۲۰سالگي به گويند گي علاقه مند شد ه اند ، آنها از بچگي اين كار را د وست د اشته اند ، خود من از بچگي زياد با خود م حرف مي زد م، اد اي تيپ ها و شخصيت هاي مختلف را د رمي آورد م و خلاصه د ر همين واد ي سير مي كرد م. اين حس از بچگي با گويند ه هست و تا بزرگسالي هم او را رها نمي كند و بعد به كلاسهاي گويند گي مي رود ، صد ايش را پرورش مي د هد و يا با تست د اد ن يا از طريق اطلاعيه هاي سازمان وارد اين حرفه مي شود . پس شرط اول علاقه به اين كار سابقه طولاني است و بعد تست صد ا.
صفوي زاد ه: قبلاً تست صد ا مي گرفتند اما حالا از طريق روزنامه و اطلاعيه هاي راد يويي و تلويزيوني د ر زمينه گويند گي اطلاع رساني مي كنند ، البته متقاضيان بايد مد رك ليسانس هم د اشته باشند .
واعظ پور: سابقاً هفته اي يك بار د ر ميد ان ارك راد يو تست صد ا گرفته مي شد و از بين علاقه مند ان گويند گي افراد با صد اي خوب را انتخاب مي كرد ند اما د ر حال حاضر علاقه مند ان گويند گي فقط از طريق رسانه هاي گروهي مي توانند اقد ام كنند .
ريحانه خاكي نژاد