Hamshahri Newspaper

صبح روز بعدي كه «ورادرك» نامزد دريافت جوايز اسكار در دو رشته كارگرداني و فيلمنامه شد، مايك لي در يك مصاحبه شركت مي كند. ظاهرش مثل فيلمي كه ساخته ساده،راحت و آرام است. او از آن دسته هنرمنداني نيست كه تحت تأثير جو مربوط به جوايز هنري قرار گيرد. لي از اولين درام تلويزيوني اش تا به امروز، در فيلمهايش بر روي بخشي از زندگي روزمره تمركز كرده كه همه ما در زندگي روزمره مان با آنها برخورد مي كنيم. اما اين نوع قصه ها جايي در استانداردهاي فيلمهاي هاليوودي نداشته و ندارند.
قهرمانان فيلمهاي لي آدمهايي معمولي هستند كه كارهايي معمولي انجام مي دهند. همه ما مي توانيم يكي از قهرمانان اصلي فيلمهاي او باشيم. يكي از دلايل استقبال مردم از آثار لي در همين نكته مستتر است. تماشاگران سينما هنگام تماشاي فيلمهاي لي، احساس مي كنند در حال ديدن يكي از تجربه هاي زندگي شخصي خود هستند. تازه ترين كار لي «ورادرك» هم جدا از اين ماجرا نيست . فيلم كه رئاليسم اجتماعي را با كمدي درهم مي آميزد، از جانب بسياري از منتقدين سينمايي به عنوان بهترين فيلم مايك لي ارزيابي شده است. قصه فيلم اكتشافي در زواياي مبهم و تاريك تاريخ انگلستان در اولين سالهاي پس از پايان جنگ جهاني دوم است.
* طي چند سال اخير براي فيلمهاي «عريان» ، «رازها و دروغ ها» و «ورادرك» جوايز مهم جشنواره هاي بين المللي فيلم كن و ونيز را گرفته ايد. آيا اين موفقيت هاي بين المللي كه باعث مطرح تر شدن شما در سطح وسيعي شده، باعث شگفتي تان شده است؟
- در مرحله اول، من كارم فيلمسازي است و تلاش مي كنم فيلمهايي حرفه اي بسازم كه مردم در سطح وسيعي به تماشاي آنها بنشينند. مدت زمان درازي است كه مشغول انجام اين كار هستم. پس طبيعي است كه انتظار داشته باشم اين فيلمها جايزه اي بگيرند و يا مرا با خودشان به سرزمين هاي ديگري ببرند. يك ضرب المثل قديمي مي گويد آب تا وقتي كه جريان دارد به راهش ادامه مي دهد. فيلمسازي هم همينطور است.
از طرف ديگر، دريافت جايزه مرا شگفت زده مي كند. من از آن دسته آدمهايي هستم كه هميشه فكر مي كند نوع ديگري از فيلمها و فيلمسازان جوايز مختلف بين المللي را دريافت مي كنند. هميشه اعتقاد داشتم ربايندگان جوايز سينمايي هنرمنداني بهتر از من هستند و به آدمهايي معمولي مثل من جايزه اي تعلق نخواهد گرفت. پس مطمئن باشيد كه دريافت جايزه هم مرا خوشحال مي كند و هم شگفت زده.
* اما نكته جالب اين است كه دريافت جوايز معتبر بين المللي باعث نشده تا سبك كارتان تغيير كند. «ورادرك» هم مثل ساخته هاي قبلي تان، همان حال و هواي اجتماعي را دارد و يك قصه پرشور را در مورد مردم عادي مطرح مي كند. از اين نظر فيلمهاي شما خيلي شبيه آثار مستقل سينماي آمريكاست. در اين باره چه فكر مي كنيد؟
- ما با انواع و اقسام سينما سر و كار داريم كه از كشورهاي مختلف مي آيد. ساخت يك فيلم بستگي به شرايط خاص آن جامعه و انگيزه هاي متفاوت سازندگان آن دارد. واقعيت اين است كه يك سنت بزرگ فيلمسازي هم در اروپا و هم در ديگر كشورهاي جهان وجود دارد. براي مثال، اين فقط هنرمندان ژاپني نيستند كه فيلمهايي درباره زندگي واقعي مردم مي سازند. تمام هنرمندان متعهد جهان وظيفه خود مي دانند كه در فيلمهايشان مسائل زندگي روزمره مردم عادي را مطرح كنند.
* شما براي فيلمهايتان تمرين هاي خيلي زيادي مي كنيد. در عين حال بداهه سازي يكي از مشخصه هاي كاري شماست. «ورادرك» را چگونه خلق كرديد؟
-فيلمي مثل «ورادرك» با يك مرحله پيشرفت خيلي طولاني سر و كار دارد. از همين رو ما تمرينات خيلي زيادي براي آن داشتيم. شايد بعد از حدود شش ماه تمرين بود كه ما كليد فيلمبرداري را زديم.
* آيا بازيگران فيلم براي ايفاي نقشهاي خود آدمهاي معمولي را الگو قرار داده بودند؟
-طبيعي است كه وقتي شما فيلمي براساس واقعيتهاي زندگي مردم معمولي مي سازيد، به همان منبع اصلي مراجعه مي كنيد. مهم اين است كه تجربه خود اين نوع آدمها چه بوده است. حالا بايد اين تجربيات را درك و به زباني سينمايي به روي پرده سينما منتقل كرد. اين همان كاري است كه ما انجام داديم. ما همه فيلمسازاني خيال باف هستيم. خيال باف از اين جهت كه واقعيتهاي زندگي را به زباني سينمايي براي بينندگان خود تعريف مي كنيم. كار همين است كه يك قصه واقعي را به شكلي خيالي بازگو كنيم.
* فيلمساز خيال بافي كه واقعيتها را خيال بافي مي كند؟!
ما روي پرده سينما به شخصيتهايي كه در عالم واقعيت وجود دارند، جان مي دهيم و متولدشان مي كنيم. با اين تولد تازه، آنها يك زندگي تازه را تحت روابط اجتماعي و شخصي تازه اي شروع مي كنند. ما يك زندگي سه بعدي خلق و بنا مي كنيم. واقعيتهاي زندگي خيلي پيچيده تر از آن چيزي هستند كه ما در فيلمها مي بينيم. با اين حال تلاش مي كنيم خيال بافي مان در باره واقعيتهاي زندگي خيلي هم از آن دور نباشد.
* آيا فيلم شما در دل خودش يك پيام سياسي دارد؟
- هيچ وقت نخواسته ام حرف يا پيام خاصي را در فيلمهايم بگنجانم و از تماشاچي بخواهم كه دقيقاً متوجه آن نكته بشود. هيچ وقت به دنبال سياه و سفيدسازي نبوده ام. موافق انتقال آن دسته از پيامهاي صريح سياسي و اجتماعي كه تماشاچي را مجبور به قبول چيز خاصي بكند، نيستم. من يك وضعيت و موقعيت را به نمايش مي گذارم و سعي ام اين است كه راوي صادقي براي ماجرا باشم. حالا اين ديگر به خود بيننده مربوط مي شود كه چه برداشتي از اين روايت داشته باشد و آنرا چگونه ببيند. او بايد آزاد باشد تا نتيجه گيري خودش را بكند.
* مي خواهيد بگوئيد پايان باز را براي فيلمهايتان ترجيح مي دهيد؟
- در فيلم حوادثي به وقوع مي پيوندد كه باعث يك نتيجه گيري دراماتيك مي شود. بايد به تماشاگران اجازه داد كه درباره آن فكر كنند و از خودشان بپرسند كه بعد از اين چه اتفاقي رخ خواهد داد. به اعتقاد خودم، فيلمي كه شما را خوشحال روانه خانه تان كند و باعث نشود به آن فكر كنيد، اصلاً فيلم خوبي نيست. فيلم خوب بايد شما را تحت تأثير قرار دهد و باعث شود تا به آن فكر كنيد.