ماني راد
تهران در روزگاران گذشته آنقدر كوچك بود كه راحت مي شد آدم  ها و خانه هايش را شمرد. در روزگاري كه قاجاريه به پايان رسيده بود و حكومت پهلوي شكل گرفت، جمعيت تهران كمتر از 500 هزار نفر بود. حدود آنهم چندان عجيب نبود. شهري كوچك با خيابان هاي معدود و خانه هاي مشخص. هنوز نشاني از هيولايي كه مي شناسيم نبود. تهران تازه پا به جهان جديد گذاشته بود و ابزار و وسايل زندگي جديد در آن ديده مي شد. نه بزرگراه هاي عريض و طويل مثل حالا در قسمت هاي مختلف قرار داشت و نه حتي ساختمان هاي بزرگ و سر به فلك كشيده. تهران شهري كوچك بود. دليل اين جمعيت هم به خاطر پايتختي اش بود. ساعت ها مي گذشت تا عبور اتومبيلي آسايش و آرامش خيابان را به هم بزند و احيانا صداي بوقش در ساختمان هاي كوچك اطراف لاله زار و توپخانه بپيچد.
در همين تهران در سالهاي آغازين قرن، تعداد خودروها بسيار اندك بود. در سال 1302 تعداد كاميون ها 45 دستگاه بود كه ارزش هر كدام از آنها به 25164 تومان مي رسيد. تعداد اتومبيل هاي سواري 392 دستگاه و ارزش هر كدام 242180 بود. اين تعداد اتومبيل در تهران كه مجموع آنها به 437 دستگاه مي رسيد براي يك شهر 300 هزار نفري مي توانست اندك باشد. در آن روزگار كه خيابان هاي بزرگ در شهر وجود نداشت و عمدتا اين خودروها در مسيرهايي خاص حركت مي كردند، تعداد اندك خودرو هم قابل تامل بود.
در سال 1303 روند واردات اتومبيل كمي تندتر شد. بر اساس آمار تعداد كاميون هاي موجود در تهران به 103 رسيد كه قيمت هر كدام 73680 تومان بوده و تعداد اتومبيل هاي سواري به 529 دستگاه مي رسيد كه قيمت هر كدام از آنها هم بالغ بر 300050 تومان بود. اما درست يكسال بعد تعداد اتومبيل هايي كه در سطح شهر به حركت درآمدند بيشتر شد. در سال 1304 تعداد كاميون هاي موجود در سطح شهر تهران 492 دستگاه برآورد شد و قيمت هر كدام از آنها 488182 تومان بود و اتومبيل هاي سواري كه در سطح شهر به رفت و آمد مشغول بودند، در حدود 1111 دستگاه با قيمت 702875 تومان بود.
درست در اين زمان تعداد خودروهايي كه در كشورهاي اروپايي ساخته مي شد بسيار زيادتر بود. در فرانسه هر سال تعداد 177 هزار دستگاه اتومبيل توليد مي شد كه قيمت هر كدام از آنها 1622 دلار بود. در كانادا 160 هزار خودرو توليد مي شد و قيمت هر خودرو ساخته شده 469 دلار محسوب مي شد. در آمريكا 100 هزار خودرو توليد مي شد و قيمت هر كدام از آنها 757 دلار بود و بالاخره در ايتاليا كه ششمين توليد كننده اتومبيل در جهان محسوب مي شد، سالانه حدود 40 هزار خودرو توليد مي شد كه داراي ارزشي معادل 917 دلار بود.
اين در حالي بود كه در سال 1305 در تهران تعداد خودروهاي موجود كه از هر كدام از كشورهاي مزبور وارد شده بودند، بسيار اندك بود.
در سال 1305 تعداد كاميون ها 532 دستگاه بود، البته به غير از كاميون هايي كه در اختيار قشون مملكتي قرار داشت. تعداد اتومبيل هاي خارجيان اعم از اتومبيل هاي بزرگ يا كوچك به 108 دستگاه مي رسيد و اتومبيل هايي كه در اختيار سفارتخانه ها و ديپلمات ها و سياستمداران غربي قرار داشت در حدود 36 دستگاه بود.
تعداد موتورسيكلت هاي شخصي به 135 دستگاه و موتورسيكلت هاي كرايه اي هم به 43 دستگاه مي رسيد. حتي دوچرخه هاي شخصي كه در سطح شهر پراكنده و در اختيار مردم قرار گرفته بود، در حدود 615 دستگاه بود.
به واقع تهران در آن روزگار، نه ترافيك را مي شناخت و نه حتي تعداد خودروها به اندازه اي بود كه اين مشكل را به وجود آورد. اگرچه شهر پر بود از كالسكه ها و درشكه  و ...، اما تعداد اندك اتومبيل آنقدر بود كه هيچ كس فكر نمي كرد روزي تهران، همان شهر كوچك و دوست داشتني كه تعداد كل اتومبيل هاي موجود در آن كمتر از 2 هزار دستگاه بود، به يك پاركينگ بزرگ تبديل و پر از خودروهاي كوچك و بزرگ و خوش قيافه شود. شايد اين شهر، با صداي اولين اتومبيلي كه صداي قهقهه مظفر الدين شاه در آن بانگ بلند فعاليت موتورهايش را گم كرده بود، اصلا نمي توانست به روزي مانند امروز بينديشد. بي ترديد، آن شهر كوچك با آن خيابان هاي تنگ و تاريك كه گاه حتي براي عبور يك موتورسيكلت هم جا نداشت، هيچ شباهتي به اين شهر درندشت و بزرگ با هزاران خيابان و ده ها بزرگراه و ... ندارد. نه... اين تهران با طهران روزگار گذشته بسيار فرق دارد.

اختصاص اعتبار 100 ميليون توماني از سوي شهرداري تهران ، به اما و اگرهاي يك ساله تبديل خانه دكتر شريعتي، انديشمند ايراني، به موزه اي براي جادوان كردن ياد و خاطره وي در حافظه تاريخي ايرانيان پايان داد.
بر اساس برنامه ريزي سازمان فرهنگي و هنري شهرداري تهران، پس از مرمت خانه دكتر شريعتي اين بناي تاريخي به موزه آثار و محلي براي تبادل انديشه هاي اين روشنفكر تبديل خواهد شد. در حال حاضر خانه اين انديشمند مبارز در اختيار خانواده و فرزندان وي است. بر اساس آخرين بازديدهاي انجام شده توسط كارشناسان و مديران ميراث فرهنگي، وضعيت فعلي خانه دكتر شريعتي با توجه به گذشت بيش از 40 سال از زمان احداث آن نامطلوب است و بايد براي استحكام بخشي و تعمير تاسيسات شبكه برق و آب آن اقدام شود. رئيس كميسيون فرهنگي شوراي شهر تهران پيش از اين، از اختصاص اعتبارات جداگانه براي ساماندهي و مرمت خانه مشاهير ساكن تهران از محل اعتبارات سال 84 شهرداري خبر داده و تصريح كرده بود شهرداري تهران اقداماتي را براي مرمت و ساماندهي خانه هاي شهيد چمران، شهيد بهشتي،  دكتر معين، علامه جعفري، باغ اميراحمدي و دكتر شريعتي آغاز و اين خانه ها را به كانون فرهنگي تبديل مي كند. خانه اين شش چهره تاريخي فرهنگي اكنون در تملك شهرداري تهران است و در راستاي ارتقاي كيفيت فضاهاي فرهنگي تهران اين خانه ها با كاربري هاي فرهنگي احيا شده و اعتبارات مورد نياز آنها را نيز شهرداري تهران تامين مي كند.
رئيس كميسيون فرهنگي همچنين تاكيد كرد كه با توجه به ارزش هاي تاريخي اين خانه ها، هر گونه اقدامي براي تغيير كاربري، مرمت و احياي اين آثار با همكاري كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري صورت مي گيرد. به گفته خادم، سازمان فرهنگي و هنري شهرداري در حال تهيه طرح مرمت و احياي اين خانه با همكاري يكي از مشاوران مورد تاييد سازمان ميراث فرهنگي است.
وي پيش از اين گفته بود كميسيون فرهنگي شوراي اسلامي شهر تهران موضوع تغيير كاربري خانه دكتر شريعتي به يك مركز فرهنگي را با جديت دنبال مي كند. اما با توجه به اينكه در حال حاضر امكان تخصيص اعتبارات مورد نياز براي مرمت اين بنا از محل بودجه سال 83 امكان ندارد، عمليات اجرايي براي مرمت اين بنا سال 84 آغاز مي شود. خانه دكتر علي شريعتي كه در محدوده شهرداري منطقه 6 تهران واقع شده از جمله بناهاي احداث شده در حد فاصل سالهاي 1335 تا 1340 است كه فاقد ارزش معماري، تزئينات يا طراحي ويژه بوده و صرفا به لحاظ شخصيت علمي، اجتماعي و ملي دكتر علي شريعتي كه مدتي در آن ساكن بوده است، جزو آثار فرهنگي تاريخي محسوب مي شود.
اين خانه در سالهاي 75 و 76 توسط شهرداري منطقه 6 خريداري و مقرر شده به عنوان موزه و مركز فرهنگي  هنري دكتر شريعتي سامان دهي شود. خانه مرحوم دكتر شريعتي با شماره 97180 و در تاريخ 27/5/82 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.

براي اولين بار در 29 آبان 1305 طرح سربازگيري در دوران حكومت پهلوي اول آغاز مي شود. اين طرح كه به اصرار رضاخان در مجلس تصويب شد،  به منظور تشكيل يك نيروي نظامي قدرتمند پياده شد. براساس اين طرح جوانان زير 21 سال كشور به سربازي برده مي شدند. اولين جلسه سربازگيري در تهران در تكيه دولت برگزار شد. در اين جلسه كه تعداد زيادي از جوانان پايتخت حضور داشتند، اولين سربازهاي كشور به استخدام دولت درآمدند و براي انجام سربازي آماده شدند. روزنامه هاي آن روز اخبار بسياري را پيرامون اين موضوع به چاپ رساندند. نمونه اي از اخبار نشريات آن روز:
اولين جلسه سربازگيري با حضور جمعيت كثيري در تكيه دولت تشكيل شد. آقاي سميعي حكمران طهران طي نطقي به اشخاصي كه مشمول سربازي مي شوند تبريك گفت. بعد آقاي آقاضياءالدين نوري به نمايندگي از علما با تلاوت آياتي از قرآن مجيد به حضار تذكراتي دادند و بعد آقا شيخ ابوطالب تبريزي نطقي ايراد نمودند و شروع كردند به قرائت اسامي مشمولان و چون عده اشخاص 21 ساله زياد بود، مقرر گرديد آمدن اشخاص هر ناحيه در روزهاي معين صورت گيرد.
طرز قرعه كشي از اين قرار است، اسامي مشمولان هر ناحيه حاضر و غايب مي شود، بعد اسامي كساني كه در مجلس حاضر شده اند روي ورقه هاي كوچك نوشته ،  لوله كرده، در كيسه مي ريزند. كيسه اسامي در دست آقا شيخ ابوطالب قاضي مي باشد و ايشان اسامي را از كيسه خارج و قرائت مي نمايند. صاحب اسم از بين حضار خارج شده و بالاي تخت وسط تكيه دولت رفته از توي كيسه كه در دست آقاي عادل الدوله مدعي العموم است يك لوله كاغذ خارج نموده و در حضور عموم اعضاي مجلس باز مي نمايند. اگر روي كاغذ نوشته شده بود، سرباز شدم قرعه به او اصابت كرده است و اگر سفيد درآمد، يكي رد مي شود.
بدين ترتيب بسياري از افراد توانستند با همين كار ساده از خدمت سربازي معاف شوند. ديگر قرار نبود اگر كسي معاف مي شد، انواع آزمايش هاي پزشكي و قوانين مختلف را زير و رو كند تا بتواند ثابت كند كه به سربازي نرود. در واقع بيرون آوردن يك كاغذ سفيد؛ يعني معافيت.
البته اين اتفاق چندان ادامه نيافت. پس از چندي دولت پهلوي تصميم گرفت تا از كساني كه به سربازي نرفته اند پول دريافت كند و البته اين در حالي بود كه آنها از سربازي گريزان بودند.
فقط كافي است به 80 سال پيش برويم و دست در كيسه اي بكنيم و كاغذي سفيد بيرون آوريم و آن وقت معاف شويم.