مهدي شهري
امروزه رفتن و ديدن فيلم هاي سينمايي حتي آن دسته از فيلم هاي مطرح و جنجالي آنچنان هزينه اي را بر مخاطبان پر و پا قرص سينما تحميل مي كند كه هم اينك سينماروهاي حرفه اي هم عطاي ديدن تصوير به روي پرده سينما را به لقاي آن در جعبه جادو مي بخشند. اين مثل را شايد بتوان در كاركرد رسانه اي تلويزيون آن هم در تعطيلات نوروزي به وضوح مشاهده كرد وقتي كه به مدد ابزارهاي ديجيتالي مي توان در پرده هاي بزرگ تلويزيوني و يا حتي ۱۴ يا ۲۱ اينچي شاهد نمايش فيلم هاي گلادياتور و تروا و ارباب حلقه ها بود چه لزومي دارد كه مخاطبان سينما، هم وقت، هزينه ، سروصداي ترافيك و صداي چخ چخ تخمه شكستن يا چيپس كنار دستي خود را تحمل كنند. اما همين نكته مثبت نمايش چند دوجين فيلم سينمايي ايراني و خارجي در تلويزيون الم شنگه اي به پا كرد كه نگو و نپرس! شايد ما به دنبال اين حرف و حديث ها نباشيم اما حيفمان آمد كه اين رخداد فرهنگي جعبه جادو را مورد نقد و بررسي قرار ندهيم. حاصل مطلب همين نكته بود و بس، شايد خواندنش خالي از لطف نباشد.
تجربه نمايش فيلم هاي سينمايي ايراني و خارجي در شبكه هاي تلويزيوني در طول تعطيلات نوروزي بين دست اندركاران رسانه اي بحث هاي مختلفي را در پي داشت، به باور برخي از دست اندركاران سينما اين حركت آشتي رسانه ملي با سينماي ايران بود، اما از سويي ديگر عده اي اين حركت را نوعي مقابله با اكران نوروزي سينماها دانستند.
ما در اين مطلب نمي خواهيم به بحث هاي حاشيه اي نمايش يا عدم نمايش فيلم هاي ايراني در تلويزيون بپردازيم با اين حال اميدواريم كه با طرح نگره هاي مخالف و موافق، رسانه ملي بتواند در مقاطع بعدي با توجه به وضعيت نامطلوب گردش سرمايه در سينماي ايران، چرخ اين رسانه شنيداري _ ديداري را بگرداند.
چندي قبل برخي از تهيه كنندگان سينمايي با طرح اين نكته كه تلويزيون از پخش تيزرهاي سينمايي طفره مي رود سعي داشتند تا با تبليغ منفي رفتارهاي شبكه هاي تلويزيوني، گيشه سينماها را پر رونق كنند، حال كه متوليان رسانه ملي كه تجربه حضور در حوزه سينما را داشته اند مي خواهند با خريد و نمايش فيلم هاي سينماي ايران اين حوزه هنري را پر رونق كنند بار ديگر به سنگ اندازي در حوزه سينماي ملي ايران متهم شده اند.
عليرغم نگاه هاي مثبت و منفي بايد اين نكته را پذيرفت كه تمامي دغدغه  دست اندركاران هنري سينما بر اين منوال بوده كه بتوانند مخاطبان گسترده اي را پاي آثار هنري خود بنشانند حال اگر با ارزيابي ساده بخواهيم ميزان مخاطبان ده درصدي تماشاگران تلويزيوني آثار سينمايي را محاسبه كنيم شايد از حجم مخاطبان سينمايي يك ساله سالن هاي سينما بيشتر باشد، ولي بايد پذيرفت كه نمايش چنين آثاري در تلويزيون حتي براي يك بار مي تواند بر فروش اكران شهرستاني آنها تاثيرگذار باشد.
دكتر بلخاري استاد دانشگاه با اشاره به نقش پررنگ تلويزيون در شكوفايي سينماي ايران معتقد است: تلويزيون به خاطر كاركردي متنوع و همه گير رسانه اي پر مخاطب است كه ارتباط آن به سينما تاثير بسزايي در جامعه فرهنگي دارد. تلويزيون مي تواند به عمومي كردن سينما كمك كند، تعامل تلويزيون با سينما باعث پربار شدن و افزايش كيفيت برنامه هاي تلويزيوني مي شود.
وي با بيان اينكه سينماي كشور توان پاسخگويي به نيازهاي جامعه را ندارد مي افزايد: سنتي و بالابودن وجهه تفريحي كه متاثر از سينماي قبل از انقلاب است، همچنين پايين بودن امكانات مالي و عدم استفاده از تمام توان باعث كم رونق شدن سينما و سالن هاي سينما شده است. بنابراين تلويزيون با پخش فيلم و آگهي هاي تبليغاتي فيلم هاي سينمايي مي تواند به سينماي داخلي رونق بخشد.
در طول مدت تعطيلات نوروزي، اغلب تهيه كنندگان سينمايي ايران انتظار داشتند كه از امكان اكران نوروزي بهره مند شوند اما تصميم مديران سيما در نمايش ۱۳ اثر سينمايي و دهها برنامه تلويزيوني موجب شد كه انتظار آنها آن چنان برآورده نشود. به گزارش معاونت سينمايي يكي از فيلم هاي پرفروش سينما در طول ۱۶ روز اكران توانسته بود حدود ۴۲ ميليون تومان فروش داشته باشد،  بنابراين با توجه به هزينه ساخت بالاي فيلم هاي سينمايي اين ميزان فروش آن هم در بهترين زمان اكران نشان دهنده افت تماشاگران سينما بوده است. به باور برخي از منتقدان سيما نمايش فيلم هاي خارجي، مجموعه هاي تلويزيوني دنباله دار و حتي نمايش آثار سينماي داخلي موجب اشباع مخاطبان و عدم مراجعه آنان به سينماها شده است.
احمد طالبي نژاد، منتقد سينما و كارگردان فيلم «من بن لادن نيستم» در گفتگو با خبرگزاري مهر در زمينه عدم استقبال مردم از فيلم هاي نوروزي اذعان مي كند كه در فصل بهار عموما مردم كمتر رغبتي به ديدن فيلم ها دارند و ما به نوعي حدود ۶ ماه فصل مناسب براي اكران فيلم ها در تابستان و پائيز داريم و در كنار اين قضيه وجود رقابت ناعادلانه اي از سوي تلويزيون با سينماست كه در هيچ كجاي دنيا سابقه ندارد تلويزيون دولتي آن كشور فيلم هاي مطرح خارجي را قبل از اكران سينماها به نمايش درآورد.
وي در ادامه مي افزايد: اعتقاد دارم فيلم پرفروش خارجي بايد ابتدا در سينماها اكران شود تا چرخه نمايش در جريان باشد ولي تلويزيون فيلم هاي روز و جذاب خارجي را با كمترين فاصله زماني اكرانش در اروپا و آمريكا به نمايش در مي آورد و مردم هم ديگر مثلا بعد از ديدن فيلم هاي سه گانه ارباب حلقه ها رغبتي ندارند كه با صرف هزينه فراوان به ديدن فيلم اكران ايراني در سينماها بروند. تلويزيون در واقع مردم را از ديدن فيلم ها به نقطه اشباع رسانده است و در كنار اين صدمه زدن تلويزيون در عين حال سوءاستفاده اش را هم از سينما مي كند و مرتب براي پركردن آنتن انواع و اقسام برنامه هاي سينمايي مي سازد ولي آنجايي كه بايد از سينما حمايت كند سهل انگاري مي كند و اگر سالن سينماها مورد استقبال قرار نگيرد كل صنعت سينما از رونق مي افتد و اين زنجيره وابسته سينمايي را دچار تزلزل مي كند.
طرح اين نكته كه نمايش فيلم هاي خارجي مي تواند به اكران سينماها لطمه بزند شايد كمي دور از واقعيت باشد. به هر حال سينما مخاطب حرفه اي خود را دارد كه با خريد بليت و تامين هزينه هاي جانبي آن رنج جابه جايي از مكاني به مكان ديگر را تحمل مي كند تا به هر شكلي فيلم سينمايي مطلوب خود را تماشا كند، به همين خاطر سينما برخلاف رسانه تلويزيون از ويژگي انتخابي مخاطبان برخوردار است ولي عليرغم اين نكات مي توان گفت كه مردم هم برخي از هزينه هاي ملي را مي پردازند تا از شبكه هاي تلويزيوني شاهد آثار مطلوب باشند، تامين بخشي از يارانه هاي دولتي تلويزيون و يا حتي تامين بودجه مجموعه ها و فيلم هاي آن از جيب همين مردم در قالب بودجه رسانه ملي تامين مي شود، بنابراين انتظار دارند كه دست اندركاران رسانه ملي نيز نسبت به هزينهكرد مطلوب آن اقدام كنند.
اكبر نبوي، منتقد سينما و تلويزيون نيز با اشاره به اين موضوع كه تلويزيون نمره قابل قبولي را در نوروز كسب كرده است بر اين باور است كه در زمينه پخش فيلم هاي سينمايي از تلويزيون بايد به قواعدي نيز توجه كرد و آن محدوديت مضموني و ساختاري در انتخاب و نمايش فيلم هايي است كه از تلويزيون پخش مي شود. چون اين قاعده كلي در زمينه نمايش فيلم هاي سينمايي از تلويزيون وجود دارد كه شكل كلي آثار به گونه اي نباشد كه هنجارهاي اجتماعي را دچار آسيب كند. نكته ديگر هم به امتياز پخش تلويزيوني فيلم هاي سينمايي خارجي بر مي گردد كه قيمت قابل توجهي است.
با توجه به اين مسئله كه تلويزيون طي چند سال اخير با مشكلات شديد مالي به جهت پائين آوردن بودجه صداوسيما مواجه بود خريد رايت تلويزيوني فيلم هاي خارجي را دچار اختلال كرده است كه البته اين رويه در هيچ جاي دنيا باب نيست كه تلويزيون را با محدوديت مالي مواجه كنند در حالي كه تريبون رسمي دولت به شمار مي رود.
مدير شبكه دوم سيما نيز در بخش خبري اين شبكه با اذعان اين نكته كه اعتبارات موجود جوابگوي تامين برنامه هاي سينماي داخلي و خارجي نيست افزود: ما در نوروز امسال شاهد پخش ۸۴ فيلم سينمايي مطابق با مناسبت هاي نوروز و محرم بوديم.
البته بايد پذيرفت كه معرفي و پخش فيلم هاي سينمايي با رعايت موازين از طريق رسانه ملي تاثير بسزايي در شكوفايي فيلم و سينماي كشور دارد. با توجه به محدودبودن سالن هاي كشور، تلويزيون با پخش آگهي هاي تلويزيوني فيلم هاي سينمايي و تخفيف هاي مناسب براي پخش، خريد فيلم ها با قيمت بالا و پخش فيلم هاي ايراني گام مهمي در جهت تعامل با سينما و شكوفايي صنعت سينماي كشور برداشت.
اغلب مخاطبان تلويزيوني در طول مدت تعطيلات نوروزي اگر فرصت كافي براي سفر و استراحت در مناطق خوش آب و هوا را نداشتند توانستند به اندازه يك سال فيلم هاي سينمايي ايراني و خارجي تماشا كنند، برخي از آنان متعجب بودند كه چگونه صداوسيما توانسته است برخي از فيلم هاي مطرح سينماي جهان را به اين سادگي در اختيار مخاطبان قرار دهد، بي گمان چنين رفتاري مي تواند نمايانگر بهادادن به مخاطبان اين رسانه ملي باشد.

تلويزيون رسانه اي است كه امروز جاي بزرگترهاي فاميل را در خانواده ها گرفته است؛ آن را بهترين جاي خانه قرارش مي دهند و ظاهرا همه به آن توجه دارند. اما اين پرسش مطرح است كه برنامه هاي اين جعبه ي كوچك جادويي در ايران چقدر مطابق با نيازهاي جامعه است و اين رسانه در كشور ما چقدر براي مردم است.
به گزارش ايسنا، يكي از اهداف رسانه ها پاسخگويي و توجه به نيازهاي مردم است و كاركرد آن ها در جهت نيل به اين امر در كنار ديگر وظايف آنها موجب شده است كه در طول تاريخ، نظريه هاي متفاوت و گاه متضادي درباره  آن مطرح شود.
همزمان با شروع سال ۸۴ و سالي نو در گفت وگوهايي كوتاه با كارشناسان جامعه شناسي و روانشناسي درباره ي اين كه صداوسيما چه مبحثي را در سياست و توليد آثارش بايد قرار دهد را جويا شديم و اين پرسش را مطرح كرديم كه در شرايط كنوني نياز مخاطبان به چه برنامه هايي بيشتر است؟
دكتر حسين نجمي-روانشناس- اعتقاد دارد كه تلويزيون بيشتر به اطلاع رساني درباره ي پيشرفت هاي روز در دنيا و ايران بايد بپردازد و مي گويد: در اين رسانه بيشتر به فلسفه و اخلاق پرداخته مي شود. در حالي كه پيشرفت هاي عظيم علمي هم بايد مورد توجه قرار گيرد، چرا كه رسالت تلويزيون اطلاع رساني است. او در عين حال معتقد است كه نبايد درها را به روي خود ببنديم، چون كشورهايي موفق هستند كه به صورت تيم هاي جهاني عمل مي كنند. از سوي ديگر دكتر مصطفي اقليم ها- متخصص آسيب هاي اجتماعي- ساخت برنامه هايي را كه نياز به فكر ندارند را مناسب مي داند و اظهار مي كند : برنامه هاي تلويزيون بايد فكر مردم را مغشوش نكند، بلكه موجب شادي آنها شوند، چون مردم به اندازه كافي گرفتاري دارند.
دكتر مظفر روحاني - روانشناس - هم همين عقيده را دارد و مي گويد: مردم بيشتر به برنامه هاي تفريحي و سرگرمي نياز دارند و گروه خاصي كه دنبال برنامه هاي آموزشي هستند منابع خاص خود را مي يابند. دكتر كرامت الله زياري- متخصص برنامه ريزي شهري و منطقه اي- در عين حال اعتقاد دارد: تلويزيون بايد بي طرفي خود را در عمل ثابت كند و بعد از مرحله اعتمادسازي، آگاهي سازي را در دستور كار خود قرار دهد. وي با اشاره به سخن حضرت امام (ره) اظهار مي كند و مي گويد: «تلويزيون كارخانه ي انسان سازي است» بنابراين بايد سطح برنامه هاي خود را ارتقاء دهد. وي مي افزايد: اكنون سطح برنامه ها بسيار پايين است و چرا كه از ميهمانان برنامه هاي مختلف سوالهاي بسيار سطحي پرسيده مي شود.
دكتر محمود آخوندي- جامعه شناس- اولويت برنامه هايي كه مردم به آنها نياز دارند را به آشناسازي آنها با حقوق خود مي داند و به ايسنا مي گويد: تلويزيون بايد مخاطبان را با حقوق خود آشنا كند، چرا كه تحقق اين امر موجب افزايش سطح فرهنگي آنها مي شود. دكتر آقابخشي- جامعه شناس- صداقت تلويزيون در مواجهه با مردم را اصل مهمي ذكر مي كند و مي گويد: اگر اين رسانه به درستي به نيازهاي مخاطبان پاسخ ندهد، آنها به رسانه هاي ديگر متوسل مي شوند. چون انسانهاي معاصر داراي تفكر نقدي هستند و نه تفكر نقلي، اول مطالب را نقد مي كنند و از اين طريق به فهم مي رسند بنابراين بعضي از برنامه اي تلويزيون را نمي پذيرد. وي در عين حال از اظهار نظر دقيق درباره  برنامه هاي مورد نياز مخاطبان خودداري مي كند و مي گويد: براي دست يافتن به ديدگاهي درست در اين زمينه ابتدا بايد از گروه هاي سني مختلف نيازسنجي كرد.

نقد، نقد اول
«نقد اول» به تهيه كنندگي كامبيز اخوان صفا، كاري از گروه فيلم و سريال شبكه اول است كه حدود سه ماه از آغاز پخش آن مي گذرد. اين برنامه كه با هدف نقد و بررسي سريالهاي پخش شده از شبكه اول سيما بر روي آنتن مي رود نخستين برنامه را با نقد سريال «كاكتوس» آغاز كرد.
به گفته اخوان صفا، تهيه كننده، برنامه هايي را براي نقد انتخاب مي كنيم كه با اقبال عمومي از سوي بينندگان روبه رو شده باشند؛ چرا كه در چنين شرايطي برنامه «نقد اول» از مخاطب بيشتري برخوردار خواهد بود. وي افزود: در طراحي برنامه نقد اول از «نقدسه» الهام نگرفتيم. دكور برنامه نقد اول كاملا با اين برنامه متفاوت است حتي سعي كرده ايم براي به چالش كشاندن بحث، نوع نشستن افرادي كه در جلسه حضور دارند به صورت دايره باشد. به اعتقاد اخوان صفا، ساخت برنامه هايي مشابه نقد اول كه با هدف نقد برنامه هايي غير از مجموعه هاي تلويزيوني در تلويزيون امكان پذير است.
انتخاب نهم و صدا
مدير طرح و تامين برنامه  شبكه  سراسري صدا، گفت: براي پرداختن به انتخابات، سه مرحله در نظر گرفته شده است كه برنامه هاي مرحله  اول با هدف تبيين اين امر در حال حاضر پخش مي شود. به گفته سكينه احمدي اكنون در برنامه  «سرزمين من» دو برنامه  پنج دقيقه اي پخش مي شود و سه برنامه  نيم ساعته نيز در اين زمينه پخش مي شود كه گروههاي اجتماعي و سياسي شبكه محتواي اين برنامه را تامين مي كنند.
وي افزود: از پانزدهم ارديبهشت ماه نيز اين مقدار به چهار برنامه  نيم ساعته افزايش مي يابد و بخشي نيز به برنامه  «سرزمين من» افزوده مي شود. در مرحله  بعدي نيز آنونسهايي بين برنامه ها پخش مي شود كه در جهت تشويق مردم براي مشاركت در انتخابات است.
سحر و انتخابات
مدير شبكه جهاني سحر، درباره برنامه هاي اين شبكه براي انتخابات رياست جمهوري ايران، گفت: اين شبكه در ويژه برنامه هاي انتخاباتي به مسائل انتخابات براي مخاطبان غير ايراني، مي پردازد. شريف زاده افزود: برنامه هاي ما، در حقيقت آزادي انتخاب در ايران، شيوه برگزاري آن، حقوق راي دهندگان و كانديداها را معرفي مي كند. در نهايت بعد دموكراسي رسانه اي در انتخابات مدنظر اين شبكه است. وي گفت: با توجه به اين كه اين شبكه براي مخاطبان غير ايراني در آن سوي از مرزهاي ايران پخش مي شود، اهداف شبكه نيز در جهت پاسخ به نيازهاي آنهاست كه به طور كل به معرفي ويژگي هاي ممتاز دين اسلام و تبيين مسائل اعتقادي مسلمانان براي مخاطبان و مشتاق به دين اسلام در آسيا و اروپا مي پردازيم.
روز كلاغ
تصويربرداري فيلم سينمايي روز كلاغ به نويسندگي و كارگرداني جواد مزدآبادي و تهيه كنندگي محمدرضا شفيعي پايان يافت. اين فيلم سينمايي كه توسط مؤسسه فرهنگي هنري وصف صبا تهيه مي شود با رويكردي طنزآميز به روايت مراسم عقدكنان شخصي به نام حسن مي پردازد. در اين برنامه طنز بازيگراني چون عليرضا اسيوند، محسن قاضي مراد، اسدالله يكتا و... به ايفاي نقش مي پردازند.
گفتني است كه جواد مزدآبادي چندي پيش مجموعه تلويزيوني سرود خاك را با مشاركت شبكه تلويزيوني تهران و معاونت فرهنگي سپاه به اتمام رساند.