حامد شهبازي
پارلمان جديد عراق در شرايطي جلال طالباني رئيس حزب اتحاديه ميهني كردستان عراق را به رئيس جمهوري اين كشور برگزيد كه وي با مسائل  متعددي از جمله بهبود اوضاع امنيتي، تسهيل شرايط براي تشكيل دولت جديد عراق، تعيين جدول زماني براي خروج نيروهاي آمريكايي از اين كشور و محاكمه صدام و ديگر مقام هاي پيشين عراق روبه روست.در اين ميان انتخاب يك رهبر كرد به عنوان رئيس جمهوري عراق كه در تاريخ اين كشور بي سابقه بوده است،  بحث ها و تحليل هاي متفاوتي را در پي داشته است، اما ناظران بر اين باورند كه بلوغ سياسي حاكم بر عراق براي آرام كردن اوضاع سياسي اين كشور كه به منظور تصميم گيري هاي جديد ضروري است با دورانديشي چنين تصميمي اتخاذ كرده است.طالباني در نخستين گفت وگوي خود به عنوان رئيس جمهوري عراق در گفت وگو با شبكه تلويزيوني سي ان ان تأكيد مي كند هيچ گاه به دنبال كسب سمتي در دولت عراق نبوده اما دستيابي يك كرد به سمت رياست جمهوري عراق را قابل پيش بيني مي دانست.وي خروج نيروهاي آمريكايي از عراق را به عواملي چون تشكيل نيروي جديد عراق و بهبود اوضاع امنيتي منوط مي داند.طالباني به اسلام به عنوان مذهب اصلي عراق تأكيد مي كند، اما مي گويد دولت عراق، اسلامي نخواهد بود.وي در بخشي ديگر از اين گفت وگو مي گويد محاكمه صدام و ديگر مقام هاي پيشين عراق با تشكيل دولت عراق آغاز خواهد شد و در عين حال وقوع جنگ داخلي در عراق را رد كرده و تأكيد مي كند بايد براي تحكيم وحدت عراق تلاش كرد.متن گفت وگوي طالباني با سي ا ن ان به شرح زير است:
* آقاي طالباني!  آيا طي سال هايي كه به عنوان يك رهبر كرد فعاليت مي كرد، هرگز تصور مي كرديد، روزي رئيس جمهوري عراق شويد؟
- خب، من به همراه ديگر عراقي ها و نيروهاي كرد براي آزادسازي عراق از بند ديكتاتوري و استقرار دموكراسي در كشور مبارزه كردم. تمايل شخصي من اين بود كه در مبارزه براي آزادسازي و ايجاد دموكراسي در عراق مشاركت داشته باشم. من بر اين فكر نبودم كه رئيس جمهوري يا نخست وزير شوم يا سمت ديگري را به دست بگيرم.
* نظرتان درباره اين كه يك كرد و نه يك عرب رئيس جمهوري عراق شده است، چيست؟ آيا فكر مي كرديد يك كرد رئيس جمهوري عراق شود؟
- بله، البته، زيرا هنگامي كه ما براي ايجاد عراق دموكراتيك تلاش مي كنيم ، اين امر بايد بر اساس برابري كامل ميان تمام عراقي ها باشد و كردها بخش مهمي از مردم عراق هستند. البته آنها حق دريافت انواع سمت هايي را داشتند كه شايستگي آنها را داشتند؛ زيرا عراق جديد دموكراتيك عاري از تبعيض، ستم بر مردم و تعصبات مذهبي خواهد بود.
* همانطور كه مي دانيد شماري از شيعيان اخيراً  در بغداد تظاهرات كردند و خواستار خروج هر چه سريع تر نيروهاي آمريكايي از عراق شدند. ارزيابي شما از جدول زماني خروج نيروهاي نظامي آمريكا از عراق چيست؟
- من از چنين ايده اي حمايت نمي كنم. اجتماع در بغداد تنها به خاطر خروج نيروهاي آمريكايي نبود بلكه اين اجتماع عليه تروريسم و بازماندگان رژيم صدام حسين بود، من فكر مي كنم ما نياز مبرمي به حضور نيروهاي آمريكايي و ديگر متحدان آن تا زماني داريم كه خود بتوانيم نيروهاي نظامي و امنيتي عراق را بازسازي كنيم و اطمينان حاصل كنيم، ديگر هيچ تهديدي از سوي تروريسم ما را تهديد نمي كند و مداخله اي در امور داخلي ما صورت نمي گيرد.
* فكر مي كنيد اين امر چه مدتي به طول انجامد؟
- ما تلاش مي كنيم در كوتاهترين زمان ممكن نيروهاي نظاميان را بازسازي كنيم. فكر مي كنم طي دو سال بتوانيم به اين هدف دست يابيم و در عين حال در رايزني، همكاري و هماهنگي كامل با دوستان آمريكايي خود هستيم.
* بنابراين بر اين باوريد كه طي دو سال آينده تقريباً تمامي نيروهاي آمريكايي از عراق خارج خواهند شد؟
- البته، درخواست از نيروهاي آمريكايي براي خروج از عراق بستگي به تشكيل نيروي امنيتي عراق ندارد، مسائل بسياري دخيل هستند. يكي از اين عوامل تأمين امنيت كشور در مقابل تروريسم و خطر مداخله در امور داخلي عراق است و در عين حال اين امر به تمايل مشترك مردم عراق و مردم آمريكا بستگي دارد كه نيروهاي آمريكايي از عراق خارج شوند. در چارچوب و جوي دوستانه درباره اين موضوع ميان مردم عراق و آمريكا صحبت خواهد شد.
* تظاهرات شيعيان در عراق، خواستار تشكيل دولت عراق بر اساس قانون اسلامي يا همان شريعت شد. به نظر مي رسد اين مسأله اي است كه ابراهيم جعفري نخست وزير جديد عراق نيز تمايل به پذيرش آن دارد. شما تا چه ميزان نگران هستيد كه اسلام قانون دولت جديد عراق باشد؟
- همانطور كه مي دانيد ما در يك بستر دموكراتيك زندگي مي كنيم. ما يك دموكراسي كامل داريم. هر كسي نمي تواند به دنبال شعارهاي خودش باشد، ما به اجماع در شوراهاي حكومتي رسيديم و تصميم گرفتيم كه اسلام، مذهب عراق باشد و ما به هويت اسلامي مردم عراق احترام مي گذاريم، اما يك دولت اسلامي نخواهيم داشت.
* انتظار مي رود، قانون اساسي جديد عراق تا ۱۵ اوت (۲۴ مرداد) تدوين شود با اين وجود بندي وجود دارد كه شما مي توانيد خواستار ۶ ماه تعليق در اين رابطه شويد. فكر مي كنيد قانون اساسي عراق به موقع تدوين شود؟
- اميدوارم بتوانيم قانون اساسي را به موقع تدوين كنيم.
بويژه به اين دليل كه در ميان جريان هاي اصلي توافق كرديم كه قانون اساسي منطبق بر اجماع ميان تمامي اقشار عراق، ميان عرب هاي سني، عرب هاي شيعه و مردم كردستان عراق باشد. به همين دليل، من فكر مي كنم اين امر تدوين قانون اساسي را در كوتاه ترين زمان ممكن تسهيل كند.
* اين افراد مسلح كه اقدام به حمله عليه نيروهاي ائتلاف تحت امر آمريكا و نيروهاي امنيتي عراق مي  كنند، چه كساني هستند؟
- ما با انواع مختلفي از فعاليت هاي تروريستي مواجه هستيم كه عمدتاً  از سوي كساني صورت مي گيرد كه از خارج از عراق به اين كشور آمده اند، اعضايي از القاعده، انصار الاسلام، بنيادگرايان و كساني كه بسيار مرتجع هستند و در ضديت با اكثريت مردم عراق، شيعيان و كردها هستند. ما در عين حال با برخي گروههاي عراقي از حزب بعث و افرادي روبه رو هستيم كه از برخي اقدامات دولت عراق يا نيروهاي سياسي خشمگين هستند. ما اميدواريم بتوانيم با اين افراد وگروه ها به توافق برسيم و از آنها بخواهيم در روند دموكراتيك عراق مشاركت داشته باشند. اما گروههايي هستند كه بايد با آنها بجنگيم.
* فكر مي كنيد ابومصعب الزرقاوي در كدام منطقه عراق باشد؟
- ابومعصب الزرقاوي يكي از جنايتكاران اصلي در كردستان عراق است و جنايات بسياري در آنجا مرتكب شده است. سپس هنگامي كه تروريست هاي انصار الاسلام را با كمك نيروهاي آمريكايي در كردستان عراق ريشه كن كرديم، زرقاوي گريخته و به منطقه سني نشين رفت. وي يكي از اصلي ترين جنايتكاران است كه ما با وي روبه رو هستيم. من فكر مي كنم همانطور كه توانستيم روزي صدام حسين را دستگير كنيم، روزي زرقاوي و ديگر جنايتكاران را دستگير كنيم.
* آيا مقتدا صدر و ابومصعب الزرقاوي را در يك مقوله طبقه بندي مي كنيد؟
-زرقاوي يك افراطي است. وي در ضديت با شيعيان و كردستان، دموكراسي و عراق جديد است، از اين ديدگاه، وي دشمن تمام عراقي هاست.
* مسأله محاكمه صدام به كجا رسيده است؟ محاكمه وي چه موقع آغاز خواهد شد؟
- محاكمه صدام هنگامي كه دولت جديد عراق تشكيل شود آغاز خواهد شد. رياست جمهوري از دكتر ابراهيم جعفري نخست وزير خواسته است كه كابينه را در سريع ترين زمان ممكن تشكيل دهد و پس از تشكيل دولت، ما چگونگي محاكمه صدام و ديگر جنايتكاران را به بحث خواهيم گذاشت.
* بنابراين پس از تشكيل دولت جعفري، طي چند هفته محاكمه صدام آغاز خواهد شد؟
- من دقيقاً  نمي توانم بگويم محاكمه صدام چه زماني آغاز خواهد شد، اما پس از تشكيل دولت جديد عراق، يكي از وظايف دولت محاكمه اين جنايتكاران خواهد بود.
* گفته مي شود هنگامي كه مراسم تحليف شما برگزار مي شد، اين مراسم براي صدام حسين و ديگر مقام هاي پيشين رژيم وي در زندان پخش شد. آيا اين امر صحت دارد؟
- بله،  صدام و ديگر مقام هاي پيشين وي انتخابات مجمع ملي و مراسم تحليف رئيس جمهوري را مشاهده كردند.
* در اين امر چه نكته اي نهفته بود و چرا چنين اقدامي صورت گرفته است؟
- وزير حقوق بشر عراق مي خواست به اين افراد نشان دهد كه اكنون ما چگونه يك رئيس جمهوري و نخست وزير جديد داريم و چگونه رئيس جمهوري و نخست وزير نه از طريق كودتا و توطئه بلكه از طريق انتخابات آزاد از سوي مردم انتخاب شدند.
* در سالهاي طولاني كه صدام حسين در قدرت بود، شما فراز و نشيب هاي بسياري با وي داشتيد، گهگاه روابط بسيار تيره داشتيد و در برخي مقاطع زماني نيز از روابط خوبي با وي برخوردار بوديد از جمله حقوقي كه پس از جنگ ۱۹۹۱ كسب كرديد. با نگاهي به گذشته روابط خود با صدام اكنون چه ديدگاهي داريد؟
- همانطور كه مي دانيد، مبارزه طولاني با ديكتاتوري داشتيم و گهگاه در چارچوب اين مبارزه طولاني مجبور مي شديم با رژيم صدام رابطه داشته باشيم و مشكلاتمان را با آنها در ميان گذاريم. اين امر بارها در تاريخ انقلاب كردستان روي داد. اما تمامي مذاكرات شكست خورد، زيرا ديكتاتوري عراق تأكيد مي كرد كه بايد خود را تسليم كنيم و ما از اين امر سرباز مي زديم، من فكر مي  كنم اين مذاكرات يكي از تاكتيك هاي مبارزه براي ما بود و فكر مي كنم از اين مذاكرات منافع بسياري را از سوي دولت صدام كسب كرديم.
* نظرتان دربار دشمني ها و فراز و نشيب هايي كه با ديگر كردها بويژه مسعود بارزاني رهبر حزب دموكرات كردستان داشتيد چيست و آيا اين تنش ها به پايان رسيده يا هنوز اين تنش ها در جامعه كرد وجود دارد؟
- آقاي بارزاني مردي بود كه مرا براي پست رياست جمهوري نامزد كرد و تأكيد كرد كه من بايد نماينده تمامي كردها در بغداد باشم. ما نظر و ايدئولوژي مشترك با وي درباره عراق جديد داريم مبني بر اين كه عراقي دموكراتيك، فدراتيو و مستقل و مبتني بر حقوق بشر و دموكراسي باشد، در عين حال آقاي بارزاني مانند من و ديگران به حقوق مشروع اعراب سني عراق هم پايبند است.
* آقاي رئيس جمهور!  آيا شما از روياي داشتن كردستان مستقل دست برداشته ايد.
- ما در گذشته براي استقلال كردستان مبارزه نكرديم، زيرا ما واقع گرا هستيم. ما استقلال كردستان را امري مي دانيم كه دستيابي به آن غيرممكن است. ما همواره براي دموكراسي در عراق و حقوق كردها در چارچوب عراقي مستقل، دموكراتيك و متحد مبارزه كرديم. البته ما فكر مي كنيم مردم كرد حق تعيين سرنوشت خود را مانند ديگر مردم جهان دارا هستند، اما مجمع ملي كردستان عراق از اين حق در روشي استفاده كرد كه كردها خواستار ايجاد فدراسيون در قالب عراقي دموكراتيك شدند.
* آيا شما هنوز هم از اين امر مي هراسيد كه جنگ داخلي در عراق در خواهد گرفت و عراق ميان گروه هاي قومي متعدد تجزيه خواهد شد؟
- خير، هيچ خطر واقعي براي آغاز جنگ داخلي وجود ندارد و من فكر مي كنم با ارائه حقوق دموكراتيك به مردم عراق و گسترش حقوق دموكراتيك كه همگي اقشار مردم را در برگيرد، با تأمين امنيت و بازسازي عراق مي توانيم وحدت عراق را بيشتر و بيشتر تحكيم بخشيم.
* نظرتان درباره بازگشت مقام و حاميان پيشين حزب بعث به دولت عراق چيست؟ به نظر مي رسد زمزمه هايي از اين امر شنيده مي شود. آيا از اين امر حمايت مي كنيد؟
- اكنون ما يك دولت داريم. ما انتخاباتي آزاد داريم، ما مجمع ملي داريم كه آزادانه انتخاب شده و دولت تشكيل خواهد شد و تلاش خواهد كرد تا وظايفش را در دوره آن محدود انجام دهد و البته در پايان سال ميلادي جاري ما شاهد برگزاري انتخابات ديگري خواهيم بود. آنگاه ما شاهد مجمع ملي و دولت ديگري خواهيم بود.
* هنگامي كه شما رئيس جمهوري عراق شديد،  بسياري گفتند كه اين پست نمادين و از جنبه سياسي مهم است اما قدرت اصلي در دستان دولت به رهبري نخست وزير است. پاسخ شما به اين افراد چيست؟
- اين امر حقيقت ندارد، براساس قانون، رئيس جمهوري نماينده حاكميت عراق است و وي اين حق را دارد كه بر تمامي موضوعات و امور دولت نظارت داشته باشد. ما دو معاون رئيس جمهوري، نخست وزير و معاونشان و يك رئيس  مجلس داريم و تمامي اين افراد رهبري جمعي را براي هدايت عراق تشكيل مي دهند. فراموش نكنيد اين افراد مانند من و معاون رياست جمهوري نماينده قشر وسيعي از مردم عراق هستند. ما تنها نمايندگي خود را برعهده نداريم.