مترجم: رضا محتشم
سازمان ملل از دولت ها و كارشناسان آموزشي سراسر جهان خواست به كمك دانشگاه هاي عراق بشتابند.
از هر شش دانشگاه اين كشور، پنج دانشگاه از بين رفته است و احياء نكردن آنها باعث شكست تلاش براي بازسازي اين كشور جنگزده خواهد شد. جيرام ردي مدير موسسه راهبري بين المللي دانشگاه سازمان ملل در امان گفت: ويراني نظام آموزش عالي ناديده گرفته شده، در حالي كه اين وضع از پيامدهاي مهم مناقشات، تحريم اقتصادي و نابساماني جاري در عراق است.
وي افزود: ترميم نظام آموزش عالي عراق از بسياري جهات پيش شرط بازسازي كل كشور است.
از آغاز تهاجم آمريكا در سال ،۲۰۰۳ حدود ۸۴ درصد نهادهاي آموزش عالي عراق به آتش كشيده شده، غارت يا نابود شده است. حدود ۴۸ استاد ترور شده و بسياري ديگر در معرض تهديدهاي روزانه هستند.
هانس وي گينكل رئيس دانشگاه سازمان ملل در توكيو گفت: شجاعت و فداكاري استاداني كه در عراق جنگزده بايد پشتيباني سريع، معنادار و عملي جامعه بين المللي دانشگاهي را به همراه داشته باشد، ستودني است.
صندوق بين المللي آموزش عالي عراق كه در سال ۲۰۰۳ توسط ملكه قطر تاسيس شد، تا به حال از بانك ملي قطر، كره جنوبي و بانك ملي دوحه كمك دريافت كرده است. كارشناسان معتقدند جامعه بين المللي بايد اين منابع مالي را به طور چشمگيري افزايش دهد تا امكان بازسازي و احياي نظام آموزش عالي با سرعت مناسب فراهم شود.
اكنون فقط ۴۰ درصد زيرساخت نابود شده در حال بازسازي است و عرضه آب و برق وضع مناسبي ندارد. حدود ۲۰۰۰ آزمايشگاه بايد تجهيز و۳۰۰۰۰ كامپيوتر در سراسر كشور خريداري و نصب شود.
بخشي از كتابخانه سنتي و ديجيتال فرهنگستان علوم عراق در جريان جنگ غارت شد و بازسازي اين مركز به تنهايي به يك ميليون دلار نياز دارد. فرهنگستان عراق در سال ۱۹۴۸ با هدف اشاعه ميراث و زبان عربي بنيانگذاري شد.
به علاوه يك دهه تحريم هاي بين المللي پس از حمله عراق به كويت در سال ۱۹۹۰ و تهديدهاي امنيتي عليه استادان و نهادهاي آموزشي در سال هاي اخير باعث تحليل رفتن بنيه علمي نظام آموزش عالي عراق شده است. از سال ،۱۹۹۰ ۴۰ درصد از بهترين كادر آموزشي دانشگاهها مهاجرت كرده اند و آناني كه مانده اند، بي علت دوري از محافل بين المللي، از بنيه علمي اندكي برخوردارند. يك سوم اعضاي هيأت علمي موجود فقط مدرك كارشناسي دارند، به رغم آنكه براساس مقررات، حداقل مدرك لازم كارشناسي ارشد است.۳۹ درصد كارشناسي ارشد و۲۸ درصد دكترا دارند.
ردي پيشنهاد كرد كميسيون ملي آموزش عالي در عراق تشكيل شود، مانند نهادهاي مشابه كه در چندين كشور از جمله آفريقاي جنوبي در دوره پس از آپارتايد شكل گرفت. اين كميسيون شامل مقامات، اساتيد، دانشجويان و تعدادي از اساتيد خارجي است. وظيفه آن پرداختن به همه چيز از نيازهاي زيربنايي تا مسائل مربوط به مقررات و تامين ظرفيت مناسب براي همه فارغ التحصيلان موفق دبيرستان است. با اين حال، ردي خاطر نشان كرد شايد لازم باشد ظرفيت آموزش عالي كاهش يابد تا از ميزان فشار وارده كاسته و كيفيت افزايش يابد.
در عراق ۲۰ دانشگاه و ۴۷ موسسه فني زير نظر وزارت آموزش عالي و پژوهش علمي فعاليت مي كنند و ۱۰ دانشكده خصوصي رشته هايي مانند علوم كامپيوتر، مديريت بازرگاني، اقتصاد و مديريت را عرضه مي كنند.
به علاوه ۲۴ دانشسراي دبيران دبيرستان، هفت دانشكده آموزش آموزگاران ابتدايي و كودكستان و هفت دانشسراي تربيت معلم تربيت بدني نيز وجود دارد. رشته هاي تحصيلي عمده در دانشگاههاي عراق شامل آموزش، هنر، حقوق، علوم اجتماعي، مديريت، اقتصاد، علوم طبيعي، مهندسي و فناوري، پزشكي، دامپزشكي و كشاورزي است.
از جمله عناوين درسي جديد دموكراسي، حقوق دموكراسي، حقوق بشر و مبارزه با تروريسم است. مبلغ اختصاص يافته در سال جاري به آموزش عالي حدود ۷۰ ميليون دلار است. اين رقم در سال ،۲۰۰۳ ۴۰ ميليون دلار بود.
براساس گزارش يونيسف، آموزش ابتدايي و متوسطه نيز از بين رفته است. به رغم اخبار مربوط به بمب گذاري ها، آدم ربايي ها و حملات، حضور دانش آموزان در مدارس افزايش يافته است. اما نظام آموزش مدرسه اي عراق كه زماني از جمله بهترين ها در خاورميانه بود، زير فشار قرار دارد. به اندازه كافي ميز، صندلي يا كلاس درس وجود ندارد و بيشتر مدارس فاقد آب يا، سرويس بهداشتي هستند. يونيسف علت اين وضع را سه جنگ و يك دهه كمبود بودجه و بي توجهي بر اثر تحريم هاي بين المللي مي دانند كه از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۳ برقرار بود

روز شمار فرا رسيدن نهمين دوره انتخابات رياست جمهوري با ظهور چهره هاي جديد و قديمي در صحنه مبارزاتي ادامه دارد و به نظر مي آيد كه كانديداهايي از جناح چپ و راست و ميانه خود را آماده رويارويي و مبارزه انتخاباتي كرده و بدين منظور برنامه هاي خود و تا حدودي همكاران خود از جمله وزيران، معاونين و... را به مردم معرفي مي نمايند.
با توجه به شرايط خاص كشورمان، مشاركت اكثريتي مردم مي تواند پشتوانه اي قوي براي دولت جديد باشد. بنابراين مناسب خواهد بود كه به اطلاع كليه كانديداهاي محترم رسانده شود همان طوري كه خودشان نيز مطلع هستند يكي از پر تعداد ترين گروههاي شغلي و صنفي جامعه فرهنگيان هستند و دقيقاً همين موضوع، يعني تعداد زياد معلمان، هميشه باعث شده كه از آن به عنوان پتكي استفاده كرده تمام مشكلات آنها را به همين زيادي آنها مربوط بدانند. ولي خوشبختانه تعداد زياد در چنين موقعيت هايي مانند انتخابات و يا توجيه براي عدم توانايي حل مشكلات و غيره... مي تواند كاملاً مفيد واقع شود.
از آنجايي كه تعدادمان (فرهنگيان) زياد است، بنابراين جلب نظريات و رأي مان هم مي تواند در نتيجه مبارزاتي هر يك از شما كانديداهاي محترم كاملاً اثرگذار باشد. لذا بسيار مناسب خواهد بود كه ضمن معرفي ديدگاهها و برنامه هاي اقتصادي، اجتماعي، رفاهي، سياسي و... خودتان، توجهي خاص و كارشناسانه اي به مسئله آموزش و پرورش و نقش مؤثر معلمين در عرصه ها و مخصوصاً دعوت نوجوانان و جوانان به مشاركت در انتخابات آتي رياست جمهوري داشته باشيد، مسئله اي كه تاكنون در برنامه هاي ارائه شده از سوي كانديداهاي دوره هاي گذشته، كمتر مشاهده شده است.
مسائلي نظير: برنامه هاي شما در مورد آينده آموزشي كشور چه خواهند بود؟/ حتي الامكان وزير جديد آموزش و پرورش كشور خودتان را به مردم معرفي كنيد./ چه ميزان از بودجه عمومي كشور را براي آموزش و پرورش در نظر خواهيد گرفت؟/ ميزان سرانه دانش آموزي چقدر افزايش خواهد يافت؟
مثال ها فراوان است و با توجه به اين كه كانديداهاي محترم در حال حاضر به شدت سرگرم مشغوليت هاي تبليغاتي و كاري خود هستند، به همين موارد بسنده مي كنم.و به همه شما اين اطمينان را مي دهيم كه نگرش شما به مقوله آموزش و پرورش نسل آينده كشور و برنامه هايتان، نه تنها در ميزان آراي شما تأثير بسزايي خواهد داشت، بلكه مسئله مهم و اساسي تر، اين خواهد بود كه پرتوي از اميد را در دل فرهنگيان روشن نگه مي دارد كه فردا روز بهتري خواهد بود.
امضا محفوظ
( دبير آموزش و پرورش منطقه پنج تهران)

پانصد نكته براي بهبود مدارس
تأليف: هلن هورن، سالي براون/ مترجم: سعيد مادح خاكسار/ ناشر: موزون/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۱۷۶ صفحه، وزيري/ ۱۲۰۰ تومان.
به گفته مترجم، كتاب حاضر با هدف ارائه توصيه هايي براي بهبود مدرسه، اعم از ابتدايي،  راهنمايي و دبيرستان نوشته شده است. ولي توصيه هاي آن در مورد مؤسسات آموزش عالي نيز صدق مي كند. مهم ترين مصرف اين كتاب، كمك به تصميم گيري در سطح مديران است. آنها مي توانند توصيه هايي را كه در مورد مدرسه خود مي بينند يادداشت كرده و به صورت جزوه در اختيار آموزگاران قرار دهند. عمل به توصيه ها مي تواند در افزايش حس همكاري و تعلق خاطر به برنامه هاي تدوين شده براي بهبود مدرسه كمك كند.
گستاخ
نويسنده: وحيد عليرضايي/ ناشر: البرز/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۳۴۴ صفحه، رقعي/ ۲۹۰۰ تومان.
هشتمين عادت (از مؤثر بودن تا عظمت)
مؤلف: استيون آر.كاوي/ مترجم: اصغر اندرودي/ ناشر: البرز/ چاپ اول، ۱۳۸۴/ ۴۸۰ صفحه، رقعي/ ۳۵۰۰ تومان.
كتاب حاضر آخرين اثر نويسنده كتاب هفت عادت مردمان مؤثر است.نويسنده در بخشي از كتاب آورده است: « اين هشتمين عادت براي آن است كه بدانيد چه رأي و نظري داريد و الهام بخش ديگران در پي بردن به نظر خودشان باشيد. هشتمين عادت نشان دهنده راه منتهي به جنبه بسيار نويدبخش واقعيت امروزي است.با درد و دلسردي كه شرح داده ام در تضاد آشكار است. در واقع ، حقيقتي هميشگي است. رأي نوع بشر است آكنده از اميد و فراست، ذاتاً انعطاف پذير، داراي توان نامحدود در خدمت به خير و صلاح همگان. اين صدا همچنين روح سازمان هايي را دربرمي گيرد كه خواهان بقا، شكوفايي و گذاشتن اثر ژرف بر آينده جهان هستند.
سمت و سوي تحقيقات درنانوفناوري
مؤلف: گروه كاري بين سازماني علوم، مهندسي و فناوري نانو(IWGN )/ مترجمان: مرتضي مغربي، محمود شاهوردي/ ناشر: آتنا/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۳۴۴ صفحه، رقعي/ ۳۶۰۰ تومان.
در پيش گفتار مترجمان درباره انتخاب اين كتاب براي ترجمه چنين آمده است:«با توجه به علاقه روزافزوني كه پژوهشگران و دانشجويان كشورمان به عرصه نوظهور نانوفناوري نشان داده اند، ضروري  مي نمود و عرصه هاي علمي پايه اين فناوري به خوبي تبيين شود،به همين منظور كتاب حاضركه از شهرت جهاني بالايي برخوردار بوده و منشأ بر انگيختگي بسياري از كشورها گشته است، براي جوابگويي به اين علايق انتخاب و ترجمه شده است. شاخصه هاي متمايز كننده اين كتاب عبارتند از: جامعيت مطالب علمي، همراه كردن نكات سياستگذاري و مشاركت افراد سرشناس بخش هاي مختلف دانشگاه و صنعت در نگارش آن.»

به خانه خواهر كوچكترم رفته بودم. در انتظار شام، به او و شوهرش كه گويي هنوز چندان تجربه اي در ميهمانداري نداشتند به صورت شوخي و جدي غر مي زدم و بابت اين كار از چشم غره همسرم نمي هراسيدم! در عين حال كه با كسالت، به اطراف خود مي نگريستم. خواهرزاده ام را ديدم كه تكاليفش را مي نوشت. با اشاره من، با كتابش به نزدم دويد. كتاب درسي اش را از او خواستم. اين نيز تنوعي بود. او به من چسبيد و با حرارت از درس و مشق و از موضوعات آن كتاب برايم حرف زد. درحالي كه به او مي نگريستم، احساس كردم كه بيشتر من (خان دايي) باعث اين شوق و ذوق او هستم تا كتاب هاي درسي اش. توجه من به اين كتاب كه او آن را به خود مي گرفت، باعث شوق و شادي اش بود.
در همان حال، اين احساس (به صورت يك فرضيه خام) به من دست داد كه در اغلب موارد، دانش آموزان از موضوعات مندرج در كتاب هاي درسي چندان تأثير و انگيزشي نمي يابند. به دنبال چنين حسي از خواهرزاده ام خواستم ديگر كتاب هاي ديني، علوم اجتماعي و فارسي اش را هم برايم بياورد با اين انگيزه به مطالب اين كتاب ها پس از بيست و اندي سال، براي اولين بار نظر افكندم (گرسنگي را از ياد برده بودم!) بعدها نيز به كتاب هاي درسي ديگري نگريستم.
به نظرم آمد كه گمان من تا حد بالايي تأييد مي شود. به بيان ديگر، ايده پنهان در پشت مطالب درسي، اراده به انتقال اطلاعات بوده،نه ايجاد انگيزشي در دانش آموزان تا با آن مطالب، زندگي كرده، صميميت بورزند و از آن متأثر شوند. احساس كردم، گويي نويسندگان در پي آن نيستند كه چيزي بگويند (بنويسند) و به نحوي بگويند كه آثار مانده اي بر ذهن كودك داشته باشد و آنان را به اقدام تحريض كند. ضعف سليقه و خلاقيت در اين زمينه، به نظرم كاملا هويدا بود. گويي آنان فقط مي خواستند آگاهي بدهند.
نويسندگان كتب درسي كودكان بايد قبل از نوشتن مطالب خود، اراده تأثيرگذار بودن و برانگيزاندن را در درون خود تقويت مي كردند؛ آنها بايد رسالت خود را بيشتر برانگيزاندن مي دانستند و سپس آموزاندن. بهتر آن بود كه اين نويسندگان اراده مي كردند تا قلم شان از ميزاني التهاب و جزميت برخوردار باشد؛ مثلا درمورد احترام به حقوق متقابل شهروندان، حفاظت از محيط زيست، رعايت حق خداوند، احترام به قوانين راهنمايي و رانندگي، مقتضيات زندگي شهري و غيره.
بايد كودك را متأثر ساخته نه آن كه فقط به او آگاهي ببخشيم. آگاهي هر ميزان كه باشد به اقدام و به عينيت بخشيدن منجر نمي شود. اين اعتقاد، اعتقاد به درست بودن كامل يك چيز است، كه به اقدام مي انجامد. كدام فيلسوف تودرتو انديش را مي شناسيد كه سنگي روي سنگ تمدن بشري گذاشته باشد و آجري توليد كرده باشد؟ تمدن يا تمدن هاي بشري را مؤمنين و معتقدين ساخته اند.فرزندان خود را عقيده ورز و داراي شجاعت قضاوت بارآوريم. در اين صورت است كه آنها عمل مي كنند، مي سازند، خلاقيت مي ورزند و... خالق تمدن مي شوند.
س .ج .طاهايي