جهانگير كوثري
شكي نيست كه ورزش گسترش خارق العاده اي يافته و بي گمان آن جنبه از آداب ماست كه بيشتر از همه در جهان رونق گرفته است و اين شايد تنها جنبه اي است كه ميان جوامع صنعتي و كشورهاي در حال توسعه، مشترك است. و نيز تا درجه اي كه هر روز افزايش مي يابد، يكي از زنده ترين عناصر روابط بين المللي است، كمتر تماس و برخورد و مبادله بين المللي به اندازه ديدارهاي ورزشي در توده هاي مردم بازتاب ايجاد مي كند.
اما ورزش امروزه كه در واقعيت كنوني خود بيش از پيش بين المللي مي شود آيا در واقع امر و در نهاد خويش هم آنگونه كه بنيانگذاران مجامع بين المللي ورزش مي خواستند، بين المللي است؟
اگر به اين باور برسيم كه آري، ورزش در المپيك و رويدادهاي جهاني، تورنمنت ها، جام ها و مسابقات متعدد بين المللي شده است اما هنوز در بخش دانش آموزان دستاوردهاي ابتدايي هم كسب نشده است. رويدادهاي قاره اي دانش آموزان به ويژه در اروپا روز به روز بيشتر شده است، اما در كشورهاي آفريقايي و حتي آسيايي اين اتفاق روي نداده است، حتي در كشور خودمان كه يكسالي است در اين زمينه فعال شده است. حضور در ميادين بين المللي ورزش دانش آموزان، نوعي فرهنگ سازي، تبادل افكار، اطلاعات و آشنايي با ديگر كشورهاست كه در همان اوان نوجواني، دانش آموز را به سوي تفكر جهاني سوق مي دهد و ابعاد جهاني در روحيه اش نقش مي بندد. يونسكو تنها تشكيلات وابسته به سازمان ملل است كه طيف وسيعي از مشكلات مربوط به توسعه تربيت بدني دانش آموزان را در سطح جهان مورد توجه قرار مي دهد. نهادهاي دانش آموزي ديگري هم فعاليت مي كنند، اما برنامه يونسكو در اين زمينه بسيار جدي است. آن ها حتي به مسائل بهداشت و محيط درس و كار نيز توجه خاص دارند. به منظور كاهش ناهمخواني ميان كشورها در زمينه تربيت بدني و ورزش، فعاليت هاي مختلفي با همكاري سازمان هاي غير دولتي به ويژه شوراي بين المللي علوم ورزش، تربيت بدني دانش آموزان انجام گرفته و هدف از آن فعاليت، عبارت است از:
الف) تأمين دسترسي كودكان و جوانان به تربيت بدني و ورزش در سيستم مدارس و در چهار چوب برنامه هاي غيررسمي آموزشي.
ب) ترويج ورزش براي همه
پ) آموزش مربيان در سطوح مختلف دانش آموزي
ت) سازمان دادن هفته بين المللي فعاليت هاي بدني دانش آموزان
ث) كمك به گسترش تحقيقات در علوم ورزش پايه دانش آموزان و تبادل اطلاعات كشورها
نوع ديگري از فعاليت ها معطوف به دفاع و حمايت از روش هاي اخلاق ورزش است: بازي عادلانه، خودشكوفايي هماهنگ، ميل به پيش افتادن، تقويت همبستگي، روحيه گروهي، از خودگذشتگي، وفاداري، رادمردي، احترام به قوانين و مقررات و رقبا، كنترل ميل به خشونت، اين ارزشها امروزه به وسيله نيروهايي غيرورزشي تهديد مي شوند كه مايل اند ورزش را تا سطح يك فعاليت پول ساز تنزل و آنرا به رويارويي هاي تلخ و در برخي مهلك سوق دهند. اين مهم تنها از راه پرورش فردي به كمك آموزش تحقق مي يابد.
تربيت بدني آموزش و پرورش ايران چند سالي است فعاليت دامنه داري را براي حضور در مجامع بين المللي آغاز كرده است، مسئولين آموزش و پرورش با علم و آگاهي به درس تربيت بدني در مدارس از نظر كمي و كيفي اهميت و جايگاه بخش دانش آموزي در ورزش كشور را بخوبي درك كرده اند.
آنها خوب مي دانند كه جوامع انساني بر پايه نهادها و سازمانهاي اجتماعي استوار است كه نقش و اهميت هر يك در اداره آنها، با توجه به تأثيري كه هر سازمان مي تواند در فرايند توسعه كشور داشته باشد، مشخص مي شود. در اين زمينه آموزش و پرورش از جمله سازمان هاي زيربنايي جوامع بشري است كه با توجه به نقش محوري آن در فرايند توسعه، به ويژه توسعه نيروهاي انساني، از اهميت ويژه اي برخوردار است. اين سازمان و زيرمجموعه هاي آن كه با هدف تربيت نسل آينده و متناسب با اهداف از پيش تعيين شده شكل گرفته، نيازمند برنامه ريزي هاي اصولي و مطابق با نيازهاي جامعه در زمينه هاي مختلف است.
در اين خصوص، به نظر مي رسد همراه با ديگر برنامه هاي آموزشي در حوزه هاي شناختي و عاطفي كه در حال حاضر بيشتر مورد توجه و نظر برنامه ريزان است، يك برنامه اصولي تربيت بدني نيز قادر است ضمن تأمين سلامت جسماني و رواني دانش آموزان و با ايجاد زمينه هاي مساعد براي رشد و پرورش استعدادهاي بالقوه آنان موجب پويايي و توسعه كشور گردد. در اين راستا عوامل مؤثر براي اجراي برنامه هاي كوتاه و دراز مدت چيست؟
الف) محتواي برنامه
ب) شرايط اجراي برنامه
پ) آموزش و توسعه
ت) تدوين نظام ارتباطات و جذب اطلاعات
در بند (ت) بخوبي مي توان به نقش بين المللي ورزش دانش آموزان پي برد، در واقع اين فاكتور عمده قادر است دانش آموزان ما را در سطح پيشرفته ورزش و تربيت نگاه دارد و نوعي توقع جهاني در آنها ايجاد كند. پس، زمينه حضور بين المللي دانش آموزان، آينده اي را براي نسل بعدي ترسيم مي كند كه خواسته هاي قهرماني و موفقيت در ميدانهاي بزرگ المپيك و جهاني را دارند. حركت از نقطه مدارس، مي تواند پشتوانه هاي محكمي براي تيم هاي ملي ما در رشته هاي مختلف ايجاد كند. زماني كه در كشور آلمان فراگيري رشته شنا در هفت سالگي يك اجبار و قانون مي شود، مي توان در دورنماي ورزش قهرماني آنها، شناگران بزرگ جهان را ديد.
در واقع، هنگام ثبت نام از دانش آموزان سال اول يك امتحان شنا نيزبه جز ديگر مدارك بايد داده شود و بقيه مسائل در مدارس به آنها آموزش داده خواهد شد.
حضور دانش آموزان ورزشكار خود را در ميادين بين المللي به فال نيك مي گيريم و اميدواريم اين حركت با تداوم خود، زمينه را براي فعاليت هاي بين المللي ديگر فراهم نمايد.