اشاره:در شماره گذشته، ساختار و سياستهاي انرژي هسته اي در روسيه معرفي شد. اين ساختار و سياستها از اين جهت داراي اهميت است كه روسيه هم اكنون در حال ساخت نيروگاه اتمي بوشهر است و احتمالا قرار است طرحهاي هسته اي ديگري نيز در ايران اجرا كند. بخش دوم و آخر اين مقاله كه به برنامه هاي روسيه در جهت پيشرفت تكنولوژي هسته اي به ويژه سوخت هسته اي اختصاص دارد، در پي مي آيد.
برخي از اهدافي كه روسها در جهت تقويت تكنولوژي هسته اي خود در پيش گرفته اند، عبارت است از:
هزينه توليد هر كيلو وات ساعت (kwh) انرژي از ۳ سنت (cent) بيشتر نشود. مدت زمان بهره برداري مفيد از يك نيروگاه هسته اي به ۵۰ سال برسد. حداقل ۹۰% از طول عمر نيروگاه، با قدرت مناسب در دسترس باشد. عمده ترين طراحي راكتورهاي روسي كه امروزه هم بكار برده مي شوند راكتور ۱۰۰۰ _ VVER (۱) مدل V-۳۲۰ مي باشد كه توان الكتريكي خروجي آن ۹۵۰ مگاوات الكتريكي (MWE) است. مدل V-،۴۲۰ راكتور ۱۰۰۰-VVER با سيستم هاي كنترل غربي (كه همچنين نيروگاه هسته ايAES-۹۱ ناميده مي شود) چندي پيش به كشور چين فروخته شده و همچنين در سال ۲۰۰۲ به كشور فنلاند پيشنهاد قيمت شد مدل پيشرفته V-۳۹۲ راكتور ۱۰۰۰ - VVER به هند فروخته شد. روسها تصميم دارند از همين نوع راكتور براي واحدهاي ۶ و ۷ نيروگاه نوا و ورونژه (NOVOVORONEZH) استفاده كنند. انتظار مي رود كه كشور چين براي دو نيروگاه يانجيانگ (Yanjiang) و سانمن (Sanmen) سفارش خريد اين نوع راكتور را به روسيه بدهد. اخيراً تشكيلات انرژي اتمي روسيه (Rosatom) طراحي راكتورهاي آب تحت فشار مدل VVER _ ۱۵۰۰/V-۴۴۸ را قبول نموده و آن را در اولويت كاري خود قرار داده به طوري كه طراحي آن در سال ۲۰۰۷ كامل شده و اولين واحدهاي آن در سال ۱۳ _ ۲۰۱۲ ميلادي راه اندازي خواهند شد. انتظار مي رود كه هزينه ساخت اين نيروگاهها به اندازه نيروگاههاي هسته اي مدل V-۳۲۰ ۱۰۰۰ مگاوات باشد.
براي برپا كردن چنين واحدهاي بزرگتري، مكانهاي مناسبي در محوطه نيروگاههاي كورسك (Kursk) و لنين گراد (Leningrad) در نظر گرفته شده است، در حال حاضر ۸ راكتور آب سبك(۲) RBMK، واحدهايي با كند كننده گرافيتي در اين سايت ها از سال ۱۹۷۴ استفاده مي شود. و احتمالاً نخستين راكتور ۱۵۰۰ مگاواتي براي نيروگاه لنين گراد ساخت آن در سال ۲۰۰۵ شروع خواهد شد.
راكتور ديگري كه از نظر ايمني داراي استاندارد بالايي بوده و تحت توسعه است راكتورVVER-۶۴۰ مدل V-۴۰۷ با ظرفيت تواني ۶۴۰ مگاوات الكتريكي مي باشد. راكتوري با چنين ابعاد و تواني قبلاً در روسيه وجود نداشته است البته در اين پروژه زيمنس هم همكاري مي كند (كه اكنون فراماتوم ANP ناميده مي شود). با وجود اين، بعد از شروع به ساخت اولين راكتور اين پروژه، به علت تمام شدن بودجه طرح، ادامه ساخت آن تاكنون متوقف مانده است. اين پروژه ساخت آن در ساسنوي بور (Sasnovy Bor) شروع شده است.
توسعه راكتور RBMK كه ديگر MKER-۸۰۰ ناميده مي شود از نظر بهبود سيستم هاي ايمني و همچنين پوشش ايمني (Containment) داراي استاندارد بالايي مي باشد به علت كمبود بودجه ساخت آن به تأخير افتاده است. در ضمن راكتور سريع BN-۸۰۰ ساخته شده در بيلويارسك (Beloyarsk) طراحي شده است كه راكتور BN-۶۰۰ را از دور خارج كند. در اين راكتور از سوخت (۳) MOX مي شود.
با وجود تمام توضيحات ارائه شده، تأكيد عمده بر بهبود راكتورهاي در حال بهره برداري فعلي است. كه در اين راستا استفاده از سوختهاي بهتر و با راندمان بالا، از بين بردن فاصله بين تكنولوژي روسيه و غرب مد نظر مي باشد. بهينه سازي سوخته هسته اي شامل استفاده از سموم قابل سوختن گادولينيم (Gd) و اربيم (Er) مي باشد. در ادامه بهينه سازي تغييرات ساختاري در مجتمع هاي سوخت (Fuel assemblies) نيز مد نظر مي باشد. با استفاده از گادولينيم و همچنين تغييرات ساختاري سوخت، عمر استفاده از سوختهاي راكتورهاي۱۰۰۰- VVER به ۴ سال افزايش يافته و در ضمن عمر سوختهاي VVER-۴۴۰ حتي از اين هم طولاني تر مي شود.
با افزايش مقدار غناي سوخت به مقدار يك سوم (از ۷۷/۳% تا ۸۷/۴%) ميانگين ميزان سوختن (burn-up) تا ۴۰ درصد بالا مي رود يعني هر تن سوخت ۷/۵۷ گيگاوات توان در طول يك روز توليد مي كند(۵۷‎/۷ Gwd/t) به طوري كه هزينه بهره برداري تا ۵ درصد افت مي كند. با دوره بهره برداري سه تا ۱۸ ماه ميزان سوختن (burn-up) به مقدار پايين تر
(۵۱‎/۳ Gwd/t) خواهد رسيد اما ميزان ظرفيت توليد به ۸۷ درصد افزايش پيدا مي كند.
در راكتورهاي RBMK مهمترين توسعه، استفاده از سوختهاي (اورانيوم _ اربيم) در همه واحدها بود. غناي اورانيوم و مقدار اربيم در اين سوختها افزايش داده شده (به طور نمونه در واحد ۲ نيروگاه لنين گراد افزايش غنا اورانيوم از ۲ درصد به ۸/۲ درصد و همچنين مقدار اربيم تا ۶/۰ درصد رسيد) با اين تكنيك افزايش burn-up ميسر گشت. در راكتور سريع۶۰۰- BN با استفاده از تكنيك بهبود سوخت، فاصله بين سوخت گذاريها فراتر از ۵۶۵ روز شده است. در ضمن زمان عمر بهره برداري از سوخت به ۶ سال، ميزان burn-up به Gwd/t 70 اورانيوم و همچنين قابليت اعتماد به كارايي سوخت بالا رفته است. علاوه بر مزاياي گفته شده، بسياري از نيروگاههاي هسته اي نياز به استفاده از تكنيك load-following خواهند داشت يعني اينكه با توجه به توان درخواستي متغير شبكه از نيروگاه، يك نيروگاه بتواند سريع توان خود را تغيير داده و با توجه به توان درخواستي شبكه، به آن توان رساند با توجه به توضيحات فوق روسها ادعا مي كنند با تغييرات داده شده در سوخت گفته شده، قابليت استفاده از تكنيك load-following وجود دارد.
همه راكتورهاي RBMK روسي، امروزه از اورانيوم بازيافتي كه از راكتورهاي VVER به دست مي آيند استفاده مي كند. مقداري از اين اورانيوم بازيافتي در واحد ۲ نيروگاه كالينين (Kalinin) و واحد ۲ نيروگاه كولا (Kola) كه از نوع نيروگاههاي VVER هستند به طور آزمايشي استفاده شده است. روسها برنامه ديگري هم مد نظر دارند، بدين صورت كه از مازاد پلوتونيم جنگ افزارهاي هسته اي كه در اختيار دارند براي ساخت سوخت MOX جهت استفاده در هفت راكتور۱۰۰۰- VVER از سال ۲۰۰۸ و يك راكتور سريع (واحد ۳ بيلويارسك) از سال ۲۰۰۷ استفاده كنند.
توسعه دو راكتور هسته اي ۴۰-KLT مورد استفاده در واحدهاي شناور متحرك (كشتي هاي يخ شكن) در سال ۲۰۰۳ مورد تصويب قرار گرفت. اين نوع راكتورها پس از توسعه بايد ۱۰۰ مگاوات توان الكتريكي يا ۵۰ الي ۷۰ مگاوات توان الكتريكي بعلاوه ۳۵ مگاوات توان حرارتي توليد كنند. توسعه اولين واحد از اين نوع راكتورها با بودجه اي معادل ۱۵۰ ميليون دلار آمريكا در سورود وينسك (Severodvinsk) از نواحي آرچانگلسك (Archangelsk) در حال شروع است. از ديگر برنامه هاي روسها اينست كه صادرات راكتورهاي قدرت آنها با تأسيسات آب شيرين كن همراه باشد.
منابع اورانيوم روسيه
روسيه داراي منابع قابل ملاحظه اورانيوم مي باشد، كه حدود ۴ درصد منابع اورانيوم دنيا بوده و قيمت هر كيلوگرم اورانيوم آن تا چندي پيش ۸۰ دلار آمريكا ارزش گذاري شده است. در سال ۲۰۰۲ ميلادي، ۲۹۰۰ تن اورانيوم از معادن روسيه به دست آمد. تاكنون مقدار ۲۵۰۰ تن اورانيوم به دست آمده از باز فراوري سوختهاي مصرف شده از راكتورهاي۴۴۰- VVER، راكتورهاي سريع و راكتورهاي مربوط به زيردريايي هاي اتمي در راكتورهاي RBMK روسيه مورد استفاده قرار گرفته است. همچنين ۳۲ تن پلوتونيوم براي ساخت سوختهاي MOX مورد استفاده قرار گرفته است. البته بايد به مقادير فوق ۳۴ تن پلوتونيوم حاصل از جنگ افزارهاي هسته اي و ذخيره شده در انبارهاي ارتش را كه جهت استفاده راكتورهاي ۱۰۰۰ _ VVER و راكتورهاي سريع است اضافه نمود. همان طوري كه مورد انتظار است تا ۸۰ سال آينده اين منابع جوابگوي احتياجات نيروگاههاي روسيه خواهد بود البته با بازفراوري مي توان اين مدت را افزايش داد. با وجود اين روسيه قصد دارد از سال ۲۰۲۰ ميلادي از راكتورهاي سريع بيشتر استفاده كند.
تأسيسات چرخه سوخت هسته اي
تعدادي از كارخانجات چرخه سوخته هسته اي از ابتدا براي رفع نياز ارتش شوروي سابق ايجاد شدند از اين رو مكانهايي كاملاً سري هستند. تنها كارخانه تبديل فرآورده هاي اورانيوم، در آنگارسك (Angarsk) نزديك اركوتسك (Irkutsk) در سيبري است، كه ظرفيت سالانه آن ۱۸۷۰۰ تن مي باشد. چهار كارخانه عظيم غني سازي اورانيوم كه همگي در منطقه سيبري قرار دارند عبارتند از:
نووارالسك (Novouralsk) نزديك يكاترين بورگ (Yekateriburg) در ارال _ زلينوگورسك (zelenogorsk) در كراسنويارسك (Krasnoyarsk -45) سورسك (Seversk) نزديك تومسك (Tomsk) و آنگارسك (Angarsk) نزديك اركوتسك (Irkutsk) كه به طور كل ظرفيت غني سازي سانتريفوژهاي آنها ۲۰ ميليون كيلوگرم (۴)SWU در سال مي باشد.
استفاده از تكنولوژي پخش گازي جهت غني سازي اورانيوم به تدريج تا سال ۱۹۹۲ از دور خارج شد و همه تأسيسات غني سازي اورانيوم در روسيه از سانتريفوژهاي گازي نسل پنجم يا هفتم استفاده مي كنند البته بيشتر با سانتريفوژهاي نسل هفتم مجهز شده اند و همچنين استفاده از سانتريفوژهاي گازي نسل هشتم نيز جزو برنامه هاي آنهاست.
تأسيسات غني سازي نووارالسك با ظرفيت توليد ۱۰ ميليون SWU در سال و توان غني سازي۲۳۵-U تا مقدار ۳۰ درصد (براي راكتورهاي سريع و تحقيقاتي) بزرگترين مركز غني سازي روسيه است. تأسيسات ديگر غني سازي روسيه فقط تا ۵ درصد اورانيوم ۲۳۵ را غني مي كنند. تأسيسات غني سازي ژلينوگورسك داراي ظرفيت توليد ۸/۵ ميليون SWU در سال بوده و داراي سيستم تضمين كيفيت ISO9001 مي باشد. همچنين ژلينوگورسك مخلوط اورانيوم با ارزش پايين را كه در ساخت تسليحات اتمي كاربرد ندارد به آمريكا مي فروشد. بخش قابل ملاحظه اي از ظرفيت اين دو تأسيسات غني سازي به غني سازي اورانيوم فقير شده از ايزوتوپ اورانيوم ۲۳۵ (depleted uranium) اختصاص دارد. اكثر قرصهاي سوخت براي راكتورهاي RBMK و۱۰۰۰- VVER در كامنوگورسك (kameno gorsk) قزاقستان ساخته مي شد، اما تأسيسات روسي الكتروستال (Electrostal) در ۵۰ كيلومتري شرق مسكو و همچنين تأسيسات عظيم الماش (ٍElemash) و نووسيبريك در سيبري مقدار توليد اين قرصهاي سوخت را بسيار افزايش داده اند. ضمناً مجتمع هاي سوخت (Fuel assembies) فعلي توسط اين تأسيسات ساخته مي شود. الماش صادركننده اصلي مجتمع هاي سوخت به خارج روسيه مي باشد. كارخانه چيپتيسك (chepetsk) در نزديكي گلازوف (Glazob) در ادمورتيا (udmurtia) غلاف زيركونيومي توليد مي كند.
سوختهاي مصرف شده و بازفراوري آنها
سياست روسيه در اين زمينه تا حد امكان استفاده از چرخه سوخت بسته بوده و همچنين استفاده از اورانيوم بازفراوري شده و استفاده از پلوتونيوم در سوختهاي MOX مي باشد. در حال حاضر اكثر سوختهاي مصرف شده از راكتورهاي RBMK و ۱۰۰۰ _ VVER در محل هايي مناسب نزديك اين راكتور انبار شده و بازفراوري نشده اند. سوختهاي مصرف شده حاصل از راكتورهاي۴۴۰- VVER، راكتورهاي۶۰۰- BN و راكتورهاي مورد استفاده در ناوهاي نيروي دريايي در تأسيسات ماياك (Mayak-1 RT )با ظرفيت ۴۰۰ تن در سال در ازرسك (كه در آرال (UROLS) قرار دارد) تحت بازفرآوري قرار مي گيرد. شروع به كار اين تأسيسات سال ۱۹۷۱ بود و از فرآيند پوركس(Purex) استفاده مي كنند. اخيراً  اين كارخانه از يك سوم ظرفيت اسمي خود به علت فقدان قراردادهاي خارجي بهره  مي گيرد. اورانيوم بازفرآوري شده به عنوان سوخت تازه (Fresh) در راكتورهاي RBMK استفاده مي شود و همچنين پلوتونيوم جدا شده نيز ذخيره مي گردد.
پسماند هاي راديواكتيو سطح بالا را به وسيله عمليات Vitvify كم حجم و شيشه اندود كرده و سپس انبار مي كنند. براي ارتقاي كارخانه  RT-1 برنامه هاي نيز مدنظر مي باشد. در ضمن ظرفيت انبار ذخيره سوخت هاي مصرف شده از ۶۰۰۰ به ۹۰۰۰ تن افزايش پيدا كرده است.
بخش بزرگتر كارخانه ۲-RT در ژلزنوگورسك در سيبري ساخت آن ملغي شده و تأسيسات ابتدايي نصب شده برچيده شد و در حال حاضر سوختهاي مصرف شده حاصل از راكتورهاي۱۰۰۰- VVER كه جهت بازفرآوري در آنجا ذخيره شده بود بلاتكليف مانده اند. در اين منطقه راكتورهايي با كند كننده گرافيتي جهت توليد پلوتونيوم مورد نياز ارتش قرار دارند كه همچنين يك تأسيسات زيرزميني مربوط به بازفرآوري در آنجا در نظر گرفته شده است. برنامه ساخت ۶۰ تن MOX در تأسيسات ژلزنوگورسك در سال در نظر گرفته شده بود. يكي ديگر از تأسيسات توليد MOX براي مصرف پلوتونيوم ارتش روسيه در سورسك (۷ TOMSK-) سيبري طراحي شده است. سورسك با يك هدف دوگانه طراحي شد ولي توليد اصلي راكتورهاي آن توليد پلوتونيوم براي ارتش روسيه است. ظرفيت كل اين راكتورها ۲۵۰۰ مگاوات حرارتي مي باشد. يك تأسيسات آزمايشي توليد MOX هم در ماياك (Mayak) وجود دارد.
از كاراندازي راكتور (Decommissioning)
تاكنون پنج راكتور در روسيه از كار انداخته شده اند. يكي از آنها راكتور آزمايشي۵۰ مگاوات الكتريكي از نوع LWGR در ابنينسك بوده كه شروع به كار آن به سال ۱۹۵۴ ميلادي بازمي گردد. ۲ واحد كوچك (واحد ۱ و ۲ بيلويارسك) كه از نوع WGR هستند و همچنين ۲ واحد بزرگتر از نوع راكتورهاي۴۴۰- VVER با مدلهاي۳۶۵- V و۲۱۰- V نوو رونژه نيز از كار انداخته شدند. چهار تاي اولي بين سالهاي ۱۹۹۰-۱۹۸۱ از كار انداخته شده و در حال حاضر در انتظار برچيده شدن به سر مي برند.
سوختي كه از اين راكتورها به دست آمده در سال ۲۰۰۶ به مركز نگهداري سوختهاي مصرف شده يعني ژلزنوگورسك فرستاده خواهد شد تا در آنجا به مدت ۱۰ سال انبار گردد.
صادرات
صادرات شوروي سابق در زمينه غني سازي فقط با صادرات خدمات اين تكنولوژي از سال ۱۹۷۳ شروع شد؛ روسيه نيز همان رويه را با اهتمام بيشتري و همچنين صادرات راديو ايزوتوپها شروع نمود. بعد از سال ۱۹۹۰ صادرات اورانيوم از شركت تنكس كه يك شركت معتبر روسي است به خارج از مرزهاي روسيه شروع شد. صادرات چرخه سوخت هسته اي و خدمات آن در سال ۱۹۹۹ از مرز ۲ ميليارد دلار آمريكا نيز فراتر رفت. ۵۰۰ ميليون دلار از اين مبلغ از فروش مجتمع هاي سوخت و ۶/۱ ميليارد دلار به ارائه خدمات هسته اي مربوط مي شود. مبلغ اين صادرات در سال ۲۰۰۱ به ۵۱/۲ ميليارد دلار و در سال ۲۰۰۲ به ۶۲/۲ميليارد دلار منجر شده است.
روسيه به طور تقريبي يك سوم اورانيوم مورد نياز اروپا را فراهم مي كند و همچنين اورانيوم ضعيف شده مربوط به ارتش زمان شوروي را به آمريكا مي فروشد. توليدات ديگر روسيه در حدود ۱۵ درصد نياز راكتورهاي دنيا مي باشد كه آن هم بخشي از معامله ۱۲ ميليارد دلاري بين دولتمردان روسيه و آمريكا در اين زمينه مي باشد. البته آنها در اين معاملات منطق منع گسترش سلاحهاي هسته اي را رعايت مي كنند. تشكيلات انرژي اتمي روسيه (Rosatom) ادعا مي كند كه قادر است سوخت هسته اي و خدمات هسته اي تا ۳۰ درصد زير قيمت جهاني ارائه كند. روسيه همچنين برنامه اي براي نگهداري و بازفراوري سوختهاي مصرف شده كشورهاي ديگر تدارك ديده است. پارلمان روسيه نيز به طرز چشمگيري از تغيير قوانين براي مجاز دانستن چنين امري حمايت كرده  است. طرح مربوطه شامل نگهداري ۱۰% سوختهاي مصرف شده دنيا به مدت بيش از ده سال يا به عبارتي ديگر نگهداري ۲۰۰۰۰ تن سوخت مصرف شده دنيا، با دريافتي ۲۰ ميليارد دلار آمريكا مي باشد كه حدود دوسوم اين مقدار صرف توسعه نيروگاههاي هسته اي روسيه خواهد شد. در جولاي ۲۰۰۱ پوتين رئيس جمهور روسيه سند قانون مربوط به وارد كردن سوخت هاي مصرف شده به روسيه را امضاء نمود. پوتين همچنين يك كميسيون ويژه براي نظارت و سرپرستي جهت پذيرفتن سوختهاي مصرف شده تعيين نمود. اين كميسيون ۲۰ عضو دارد كه ۵ عضو آن از دوما بوده، پنج عضو آن مربوط به شوراي دولتي، پنج عضو هم از دولتمردان روسيه و پنج عضو هم از افراد پيشنهادي رياست جمهوري روسيه است. رئيس اين هيأت ۲۰ نفره معاون رئيس جمهور روسيه در امور علوم و فنون آقاي دكتر ژورس آلفروف برنده جايزه نوبل فيزيك مي باشد.
همه مي دانيم كه روسيه يك كشور دارنده سلاحهاي هسته اي در دنيا مي باشد. اين كشور عضو پيمان منع گسترش سلاحهاي هسته اي (NPT) تحت موافقت نامه پادمان از سال ۱۹۸۵ نيز است. اين كشور آزمايشات تسليحات هسته اي از سال ۱۹۴۹ تا ۱۹۹۰ را بر عهده گرفته است. اتحاد جماهير شوروي سابق از ۱۱۶ انفجار هسته اي (۸۱ تا در روسيه) براي تحقيقات زمين شناسي، احداث مخازن گاز زيرزميني، بالا بردن توليد نفت و گاز و همچنين حفر زمين جهت ايجاد كانال و مخازن مختلف بهره گرفته است. اكثر اين انفجارات هسته اي بين سالهاي ۸۸-۱۹۶۵ و با مقياس قدرت ۱۰-۳ كيلو تن انجام شده است.
رامتين راوندي
پي نوشت ها:
۱. Pressurized water Reactor (راكتور آب تحت فشار)
۲. Boiling Water Graphite Reactor (راكتور آب جوشان با كند كننده گرافيتي)
۳. Mix oxid Fuel سوخت هسته اي كه از تركيب اكسيد اورانيوم و اكسيد پلوتونيوم به دست مي آيد
۴. Separatework unit واحد كار جداسازي
۵. Light water gas Reactor

ايران با نرخ بيكاري ۳/۱۲ درصد در رتبه بيست و دوم جهان قرار گرفت
فارس: بر اساس گزارش شاخصهاي توسعه جهاني سال ۲۰۰۵ بانك جهاني از نرخ رسمي  بيكاري در ۹۲ كشور جهان، ايران با نرخ بيكاري ۳/۱۲ درصدي در رتبه بيست و دوم نرخ بالاي بيكاري در جهان قرار گرفت.
گزارش شاخصهاي توسعه جهاني سال ۲۰۰۵ بانك جهاني افزود: نامبيا با نرخ بيكاري ۸/۳۳ درصدي، بالاترين نرخ بيكاري جهان را به خود اختصاص داده است و در رتبه نخست قرار گرفت و كشورهاي مقدونيه و فلسطين اشغالي هر كدام به ترتيب با نرخ بيكاري ۹/۳۱ درصدي و ۳/۳۱ درصدي در رتبه هاي دوم و سوم قرار گرفتند.
بنابراين گزارش، نرخ بيكاري در كشورهاي آفريقاي جنوبي ۵/۲۹ درصد، الجزاير ۳/۲۷ درصد، لهستان ۹/۱۹ درصد، آرژانتين ۶/۱۹ درصد، اسلواكي ۶/۱۸ درصد، اروگوئه ۶/۱۸ درصد و بلغارستان ۶/۱۷ درصد اعلام شد و اين كشورها نيز از لحاظ نرخ بالاي بيكاري در رتبه هاي چهارم تا دهم قرار گرفتند.
نرخ بيكاري در كشورهاي ونزوئلا ۸/۱۵ درصد، آلباني ۸/۱۵ درصد، بوتسوانا ۸/۱۵ درصد، جمهوري دومينيكن ۶/۱۵ درصد، تونس ۶/۱۵ درصد، كرواسي ۸/۱۴ درصد، كلمبيا ۷/۱۴ درصد، صربستان و مونتنگرو ۸/۱۳ درصد، ليتواني ۸/۱۳ درصد، اردن
۲/۱۳ درصد و پاناما ۲/۱۳ درصد اعلام شده است و اين كشورها نيز در رتبه هاي يازدهم تا بيست و يكم نرخ بالاي بيكاري قبل از ايران جاي گرفته اند.
گزارش شاخصهاي توسعه جهاني سال ،۲۰۰۵ نرخ بيكاري را در برخي از كشورهاي مورد بررسي به شرح زير اعلام كرده است: ارمنستان ۹/۴ درصد، استراليا ،۶ اتريش ،۴ بلاروس ،۳ برزيل ۴/،۹ كانادا ۷/،۷ چين ،۴ كوبا ۳/،۳ دانمارك ۳/،۴ مصر ،۹ فرانسه ۹/،۸ آلمان ۶/،۸ اندونزي ۱/،۹ ايتاليا ،۹ ژاپن ۴/،۵ قزاقستان ۶/،۲ كره جنوبي ۱/،۳ كويت ۸/،۰ مالزي ۸/،۳ مكزيك ۴/،۲ هلند ۱/،۳ پاكستان ۸/،۷ فيليپين ۸/،۹ عربستان سعودي ۶/،۴ سنگاپور ۲/،۵ سوئد ۲/،۵ سوريه ۷/،۱۱ تايلند ۶/،۲ تركيه ۶/،۱۰ امارات ۳/،۲ انگليس ۱/۵ و آمريكا ۸/۵ درصد.
ماموريت ها و اختيارات بانك مركزي بر طبق لايحه تشكيلات كلان دولت
مهر:  سازمان مديريت و برنامه ريزي، ماموريت ها و اختيارات بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران را بر طبق لايحه پيشنهادي «تشكيلات كلان دولت» اعلام كرد.
سازمان مديريت و برنامه ريزي در گزارش خود، ۶ ماموريت براي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران تعيين كرده است.در گزارش سازمان مديريت و برنامه ريزي آمده است: بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران تنظيم و اجراي سياست پولي و اعتباري را براساس سياست هاي كلي اقتصادي كشور بايد در دستور كار خود قرار دهد.
براساس اين گزارش، حفظ ارزش پول و موازنه پرداخت ها و تسهيل مبادلات بازرگاني و كمك به رشد اقتصادي كشور، ماموريت دوم درنظر گرفته شده از سوي سازمان مديريت و برنامه ريزي براي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران در قالب لايحه تشكيلات كلان دولت است.سازمان مديريت و برنامه ريزي در اين گزارش، انتشارات اسكناس و سكه هاي فلزي رايج كشور را از جمله وظايف ديگر بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران ذكر كرده است.
همچنين بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران بايد نظارت مستمر بر فعاليت بانك ها و موسسات اعتباري داشته باشد.تنظيم مقررات مربوط به معاملات ارزي و تعهد يا تضمين پرداخت هاي ارزي با تصويب شوراي پول و اعتبار و نظارت بر معاملات ارزي از وظايف ديگر در نظر گرفته شده از سوي سازمان مديريت و برنامه ريزي براي بانك مركزي پس از تصويب لايحه تشكيلات كلان دولت است.
بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران همچنين بايد بر معاملات طلا و تنظيم مقررات مربوط به اين معاملات نظارت كند.
گزارش عملكرد حساب ذخيره ارزي در سال ۸۳
سي ينا: بررسي هاي مقدماتي بانك مركزي نشان مي دهد كه مانده دارايي هاي حساب ذخيره ارزي در پايان سال ،۸۲ ۱۰۱۸۴ ميليون دلار بوده كه شامل ۸۴۴۳ ميليون دلار موجودي نقدي و ۱۷۴۱ ميليون دلار مطالبات بابت تسهيلات اعطايي بوده است.
به گزارش سي ينا، با توجه به منابع ورودي و خروجي به حساب مذكور طي سال ،۱۳۸۳ برآورد مي شود كه مانده حساب در پايان اين سال ۱۳۰۱۷ ميليون دلار افزايش يافته كه از اين مبلغ ۳۵۸۲ ميليون دلار آن مطالبات از بابت تسهيلات اعطايي است. به علاوه پيش بيني مي شود كه موجودي نقدي حساب ياد شده در پايان سال ۸۳ معادل ۹۴۳۵ ميليون دلار بوده است.
همچنين ارزش قراردادهاي منعقده بين بانك ها و متقاضيان تسهيلات از محل حساب ذخيره ارزي تا اسفند ماه سال ۱۳۸۳ معادل ۶۸۷۴ ميليون دلار بوده كه ۱/۹۷ درصد آن به بخش صنعت تعلق داشته است.
گزارش بانك مركزي از عملكرد بورس تهران
سي ينا: تعداد و ارزش سهام معامله شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال ۸۳ نسبت به سال قبل به ترتيب از رشدي معادل ۱/۸۱ و ۸/۵۵ درصد برخوردار شد.
به گزارش مركز تحليل اخبار اقتصادي ايران (سي ينا)، در گزارش بانك مركزي آمده است: متوسط بازدهي سرمايه گذاري در بورس (رشد شاخص قيمت و بازده) در سال ۱۳۸۳ برابر با ۶/۱۳ درصد بوده است. شاخص قيمت سهام (كلي، مالي و صنعت) به ترتيب از ۴/،۶ ۴/۴۷ و ۴/۸ - درصد رشد نسبت به پايان سال قبل برخوردار شد. رشد قابل ملاحظه شاخص مالي به دليل استقبال گسترده سرمايه گذاران از سهام شركت هاي بزرگ سرمايه گذاري غدير، ملي، پتروشيمي و صندوق بازنشستگي و سهام بانك هاي غيردولتي بوده است.
برپايه اين گزارش، كاهش شاخص صنعت در سال ۸۳ نسبت به سال گذشته حاكي از بروز نااطميناني و افزايش ريسك سرمايه گذاران به واسطه مسايل بين المللي و منطقه اي است. اين مسايل موجب تمايل بيشتر سرمايه گذاري به خريد سهام با ريسك كمتر شركت هاي سرمايه گذاري شده است. همچنين شاخص بازده نقدي سهام نسبت به پايان سال پيش ۷/۶ درصد رشد داشته است.