علي شاكري
برزيل پس از مدال طلاي واليبال مردان در بازي هاي المپيك ۲۰۰۴ آتن به نظر مي آمد كه در تكرار قهرماني خود در ليگ جهاني شانزدهم نتواند به يكي از دو ركورد ايتاليا چنگ اندازد. اما برترين تيم امروز واليبال جهان با فاصله اي بسيار نسبت به رقباي تراز اولش با وجود لغزش در بازي با پرتغال در دور مقدماتي همه حريفان حتي صربستان و مونته نگروي ميزبان را در جهنم بيوگرادسكاي شهر بلگراد از پيش رو برداشت تا هم بتواند با ركورد سه بار قهرماني پياپي ايتاليا مساوي كند و هم با كسب پنجمين قهرماني ، نزديك ترين رقيب «آتزوري ها» در جدول ركوردداران به شمار رود.
ايتاليا همچنان با ۸ بار قهرماني در ليگ جهاني در صدر تيم هاي شركت كننده قرار دارد.
شايد خيلي ها ندانند كه واليبال پس از فوتبال محبوب ترين رشته مورد علاقه نوجوانان و جوانان پابرهنه برزيلي است. وجود مدارس بسيار در گوشه و كنار شهرهاي برزيل و سرمايه گذاري صورت گرفته در واليبال موجب شده تا مردان سرزمين سامبا و قهوه در دو دهه اخير به خصوص در چند سال گذشته بدل به تيمي دست نيافتني شوند. جالب آنكه برزيل هم اكنون در دو رده سني نوجوانان و جوانان نيز در جهان يكپاي قهرماني است. از توانمندي تكنيكي و تاكتيكي برزيل همين بس كه همه مربيان و بازيكنان بزرگ جهان از برزيل و ستارگانش به عنوان بهترين هاي امروز واليبال دنيا ياد مي كنند. «ايوان ميلوكوويچ» امتيازآورترين بازيكن ليگ جهاني شانزدهم و يكي از دو بازيكن برتر سه چهار سال اخير جهان در مورد برزيل و ستارگانش اين چنين مي گويد: «هنگامي كه ست اول را با نتيجه عجيب ۲۵ بر ۱۴ در بازي پاياني برديم، هرگز فكر نمي كرديم كه آنان قادر باشند به بازي برگردند، اما فوق ستارگان برزيلي با بازيسازي به نام «ريكاردو گارسيا» و پاس هاي كامپيوتري اش هم رؤياهاي من و هم تيمي هايم در حضور ۱۸ هزار تماشاگر خودي نقش بر آب ساختند. من در تمام عمر بازيگري ام چنين پاسور و تيمي به خود نديدم.» وي اضافه مي كند: «من و ديگر با تجربه هاي تيم برادران «گربيك» و «ويجوويچ» تلاش بسياري براي متوقف كردن ماشين جنگي حريف داشتيم، اما ما هم مثل «تراويكا» در برابر تاكتيك و تكنيك برتر برزيل درمانده شده بوديم و قبل از به صدا درآمدن سوت پايان بازي از سوي داور مجاري طعم تلخ شكست را چشيديم.»
صربستان و مونته نگرو فاتح مدال طلاي المپيك ۲۰۰۰ سيدني و تيمي كه همواره در سه سال گذشته در مرحله نهايي حاضر بود و مقام نايب قهرماني و سومي سال هاي ۲۰۰۴ و ۲۰۰۳ را در اختيار داشت، براي بار دوم در ليگ جهاني در جاي دوم ايستاده. بخش زيادي از اين نايب قهرماني مرهون ميزباني مرحله نهايي و اقبال بلند صربستان و مونته نگرو بود كه با وجود شكست روز نخست برابر برزيل با يك پيروزي ميليمتري در مقابل لهستان راهي ديدار پاياني شده بود. شايد لهستان و كوبا كه به ترتيب در مكان چهارم و سوم قرار گرفتند، استحقاق بيشتري براي رسيدن به نيابت قهرماني در اين دوره را داشتند.
با اين مقدمه نگاهي داريم به فراز و فرودهاي ليگ جهاني شانزدهم و ارزيابي تيم ها در اين دوره از مسابقات.
غايبان سرشناس
ليگ جهاني شانزدهم در شرايطي از ابتداي خرداد ماه در ۳ گروه چهار تيمي بازي هاي خود را شروع كرد كه غيبت تيم هاي سرشناسي چون روسيه و هلند فاتحين دوره هاي سيزدهم و هفتم به همراه ايالات متحده و چين نتايج هفته هاي اول را كاملاً تحت الشعاع خود قرار داده بود. گذشت تنها چند دور از بازي ها كافي بود كه همه نگاهها متوجه قدرت هاي تازه از راه رسيده اي چون پرتغال و مدعيان قديمي دوباره اوج گرفته كوبا، لهستان و بلغارستان شد. آغاز لرزان مدعياني مثل ايتاليا، برزيل، صربستان و مونته نگرو هم كمك كرد تا وقايع ليگ شانزدهم به شكل پررنگ تري در رسانه هاي گروهي انعكاس پيدا كند.
اوج بازي هاي دور مقدماتي در گروه دوم بود. گروهي كه هر هفته با برخورد چهار قدرت مطرح واليبال (كوبا، ايتاليا، بلغارستان و فرانسه) گرماي ليگ شانزدهم را به بالاترين حد ممكنه خود مي رساند.
صعود كوبا از قلب اروپا
در گروه دوم كوبا در محاصره سه تيم اروپايي فرانسه، بلغارستان و ايتاليا با قدرت به مرحله نهايي صعود كرد. در بدو امر كمتر كسي بختي براي تيم جوان و دوباره اوج گرفته كوبا قائل بود. در گروهي كه ايتاليا نايب قهرمان دوره قبل و دارنده مدال نقره المپيك ۲۰۰۴ آتن حضور داشت و فرانسه و بلغارستان با ستارگان بزرگشان داعيه صعود در سر مي پروراندند، كوبا همه را از قدرت خود دچار شگفتي ساخت.
«روبرتو گارسيا» مربي خوشبختي بود كه در تيم خود در كنار «پيمنتا» با تجربه جواناني چون «رايدن پوي رومرو» ، «هنري بيل» ، دومينيكو، «پورتوندو» و «آيد ازابل» را داشت كه يك بازيساز خلاق و خوشفكر به نام «يوآن دري دياز» اين جمع مستعد را كامل مي ساخت. كوبا با ۲۰- امتياز در مرحله مقدماتي بلغارستان و ايتاليا را كه هر كدام ۱۸ _ امتياز اندوختند جا گذاشت. فرانسه هم در نهايت با ۱۶ _ امتياز در رده آخر قرار گرفت. ايتاليا در نبود «سارتورتي» بهترين بازيكن المپيك كمتر نشاني از آن تيم قدرتمند سال هاي گذشته داشت. ايتاليا در يكي از بدترين و تلخ ترين حضورهاي خود در ليگ جهاني در بازي هاي خانگي هم آسيب پذير نشان داد و در مقابل هر سه تيم همگروهش از دو بازي يك بازي را واگذار كرد. از لوئيچي ماسترنجلو، پائولو كوزي، ورميگلو و آلبرتو كوسيلا مي توان به عنوان بهترين هاي ايتاليا در ليگ شانزده ياد كرد.
بلغارها هم با در اختيار داشتن ستارگاني چون كونستانتيوف، ايوانف، تسواتانوف، سالپاروف و آندريا زيكوف اگر چه در گيم شماري بالاتر از ايتاليا ايستادند، اما لغزش در چند بازي خانگي مانع از صعود اين تيم شايسته به مرحله نهايي شد.
فرانسه هم دقيقاً مشكلاتي مشابه با بلغارستان داشت. فرانسوي ها با وجود معرفي پديده هايي مثل گابريل زوبو و پوجول در كنار با تجربه هاي چون آنتيگا، روبروت هنو و مون تميت با وجود شروعي بسيار خوب پاياني غم انگيز داشتند.
برزيل شروع بد و پاياني دلپذير
برزيلي ها كه در اين دوره و با گذشت هر هفته قدرتشان فزوني مي گرفت، شروعي بسيار نااميد كننده اي داشته اند. دوري چند هفته اي «آندرس وجيبا» از تركيب اصلي موجب شد تا «رزنده» بيشتر پي به ارزش ستاره هاي پرفروغ و تفاوت آشكار ميان آنها ببرد. لغزش در بازي با ونزوئلا در «كاراكاس» سقوط تيم مدافع عنوان قهرماني را در «ليبسون» به همراه داشت. با اين اوصاف برزيل بسيار خوش اقبال بود كه در راحت ترين گروه بازي ها حريفي هم عرض با خود نداشت، وگرنه اين تيم در گروه دوم و سوم با چنين اوضاعي سرنوشت صعودش با مشكل مواجه مي شد. در گروه برزيل، پرتغال تنها كشوري بود كه رشد چشمگيري نسبت به دوره هاي گذشته داشت. پرتغال با وجود نمايش خوب و تحميل تنها شكست برزيل در ليگ شانزدهم در بازي هاي بيرون از خانه فاقد قدرت خانگي بود. دو باخت هفته پاياني مقابل ضعيف ترين ژاپن دو دهه اخير و شكست برابر ونزوئلا در «كاراكاس» بيانگر اين حقيقت بود كه پرتغال با همه سروصداي راه انداخته براي رسيدن به جمع قدرت هاي اول واليبال جهان هنوز راه درازي در پيش دارد.
البته كتمان نبايد كرد كه پرتغال با ستارگاني چون «هوگوگاسپه» و جوآجوسي كه اين دومي بهترين مدافع روي تور در دور مقدماتي بود با تفكرات ساموئل سرمربي كوبايي اش و دريافت كننده، چيره دستي مثل تيكسيرآ و پاسور توانمندي چون «نونوپيني رو» در آينده اي نزديك بدل به قدرتي بزرگ در واليبال اروپا و جهان خواهد شد.
در اين گروه ونزوئلا هم كم و بيش وضعيتي مشابه با پرتغال داشت. تيم مستعد ونزوئلا با برخورداري از جواناني لايق و با اراده هنوز در ابتداي جاده پيشرفت است. ونزوئلا چهار پيروزي از پنج برد خود را برابر نماينده آسيا ژاپن بدست آورد. نقطه اميدوار كننده در كارنامه ونزوئلا پنج گيمه شدن بازي دوم اين تيم مقابل برزيل در خانه اش و غلبه بر پرتغال در يكي از چهار بازي با اين تيم اروپايي بود.
لوئيزدياز و ارناردو گومز دو ستاره پر فروغ ونزوئلا در اين بازي ها بودند. ايوان ماركوئز، كارلوس لونا در دفاع روي تور و «والدراما» هم با دريافت هاي عالي و «واليرآ» با پاس هاي پخته اش از جمله بازيكنان مؤثر ونزوئلا محسوب مي شدند.
ژاپن نبود «تاكاهيروياماموتو» را كاملاً حس كرد. بدون هيچ ترديدي آسيايي ها ضعيف ترين نماينده را در ليگ شانزدهم داشتند، شايد حضور تيم هايي چون چين، ايران و حتي قزاقستان مي توانست دستاورد بهتري را براي بزرگترين قاره جهان به همراه آورد. ژاپن با جمعي بازيكن متوسط زنگ تفريح حريفان بود. اوسامي دايسوكي، سوگي ياما، تانابه، هانانو، يامامورا، كينجي اونو از جمله نفراتي بودند كه بيشتر از بقيه بازيكنان در تركيب اصل قرار مي گرفتند. ژاپن بعيد است كه ديگر بتواند به دوران اوج بازگردد.
لهستان و بيداري دوباره
در گروه سوم لهستان قهرمان المپيك ۱۹۷۶ مونترال كه از چند سال پيش حركت خود را براي رسيدن به اوج آغاز كرده است، درخششي غيرقابل تصور از حضور تيم هايي چون صربستان و مونته نگرو، يونان و آرژانتين داشت. لهستان را يك سرمربي آرژانتيني به نام «لوزانو» هدايت مي كرد. اين تيم با تلفيقي از نفرات جوان و با تجربه با قدرت صدرنشين گروه شد و بد اقبال بود كه در عين شايستگي از دستيابي به مدال و يكي از سه سكوي برتر بازمانده ويازلي و گروسكا دو مهره كليدي لهستان بودند كه در كنار كاتزيوويچ، وينارسكي و زاگومني چشم ها را از ديدن واليبال خوب و پرتحرك سيراب مي ساختند. لهستان در محاصره حريفاني سخت توانست خود را به جمع مربع مدعيان قهرماني در بلگراد برساند.
صربستان و مونته نگرو با آن همه جايگاه رفيع در واليبال امروز جهان در شروع مسابقات لرزان شروع كرد، اما هر چه بازي ها رو به پايان رفت به خصوص در مرحله نهايي در بلگراد جبران مافات كرد و تا كسب نايب قهرماني هم پيش رفت! در اين تيم «ايوان ميلوكوويچ» ستاره اي تابناك بود كه حضورش همواره لرزه بر اندام حريفان مي انداخت. «ميلوكوويچ» در خاتمه در صدر امتياز آورترين بازيكن ليگ جهاني شانزدهم ايستاد و هم به عنوان بهترين زننده سرويس انتخاب شد.
آندريا گربيك، الكساندر متروويچ، ويجوويج، استانكوويچ و نيكولا گربيگ از جمله مردان موفق تراويكا و صربستان در طول ليگ جهاني شانزدهم بودند.
يونان هم نشانه هاي زيادي از پيشرفت را از خود به نمايش گذاشت و ليكن اين نشانه ها براي صعود كافي به نظر نمي رسيد. ۵ پيروزي در مقابل ۷ شكست و ايستادن بالاتر از آرژانتين براي يونان دلگرم كننده بود. «نيكولاس رومليتس» بهترين بهترين هاي يونان بود. او در پايان بازي هاي مقدماتي نامش در فهرست سه بازيكن برتر بازيها بود. «تساكياراپوليس» در دفاع، «باوتندر» در دريافت، «لاپالس» در اسپك، استي فانوف در توپگيري و بالاخره يك بازيساز قبراق و چالاك به نام «كورينتاس» نويد از روزهاي بهتري براي واليبال يونان مي دهند.
سقوط آرژانتين بسيار دردناك بود، تيمي كه همواره در زمره تيم هاي قدرتمند جهان بود در ليگ جهاني شانزدهم در گروه چهار تيمي در جاي چهارم قرار گرفت. آرژانتين از ۱۲ بار رويارويي با سه حريف همگروهش لهستان، صربستان و يونان ۹ شكست را متحمل شد و تنها سه بازي را برد. «پورپوراتو» كامل ترين بازيكن آرژانتين به حساب مي آمد. از «گابريل آريو» ، «گاستون جياني»، «خاوير فيلاردي» ، «داررايدو» و «فرارو» مي توان به عنوان بازيكناني ياد كرد كه بيشتر از بقيه هم تيمي هاي خود در تركيب اصلي بودند.
گروه بندي تيم ها در پايان دور مقدماتي
گروه اول
۱- برزيل ۲۳ امتياز
۲- پرتغال ۱۸ امتياز
۳- ونزوئلا ۱۷ امتياز
۴- ژاپن ۱۴ امتياز
گروه دوم
۱- كوبا ۲۰ امتياز
۲- بلغارستان ۱۸ امتياز
۳- ايتاليا ۱۸ امتياز
۴- فرانسه ۱۶ امتياز
گروه سوم
۱- لهستان ۲۱ امتياز
۲- صربستان و مونته نگرو ۱۹ امتياز
۳- يونان ۱۷ امتياز
۴- آرژانتين ۱۵ امتياز
جدال سه روزه در بلگراد
با راهيابي چهار تيم برزيل، كوبا، لهستان و صربستان و مونته نگرو به مرحله نهايي اين بازي ها، شهر بلگراد در سه روز شاهد جدال برترين هاي ليگ شانزدهم بود. در اين سه روز همه راه ها در بلگراد به سالن «بيوگراناسكا آره نا» ختم مي شد به خصوص در بازي هايي كه صربستان يك سوي ماجرا بود. در شب اول كوبا و لهستان در يك ماراتن واليبال همه را به وجد آورند، اما حيف كه تماشاگران ميزبان روي چندان خوشي به اين بازي از خود نشان ندادند. فاتح بازي لهستان شد. در بازي دوم ورزشگاه لبريز از تماشاگر شد، اما زور تيم ميزبان به برزيل نرسيد و آنها راحت شكست ۳ بر ۱ را پذيرفتند.
بازي هاي سرنوشت ساز شب دوم
سرنوشت تيم هاي فيناليست در شب دوم مشخص مي شد و همين امر بر حساسيت بازي هاي پيش روي مي افزود. ابتدا برزيل به مصاف حريف آشنايش رفت. كوبا و برزيل رقابت ديرينه اي با هم داشته اند كه اين بازي هم تداعي گر بازي هاي گذشته دو تيم بود. كوبا با ستاره هاي جوانش تلاش بسياري در متوقف ساختن تيم برزيل از خود به خرج داد، اما حريف با سرعت باور نكردني و واليبال فانتزي از پس بازي قدرتي كوبا برآمد و در چهار گيم بازي ۳ بر يك فاتح ميدان شد. جنگ اصلي بين بازيسازان دو تيم بود كه «ريكاردوگارسيا» با ضريب اعتماد بيشتر نسبت به «دياز» و اتكاء به توانمندي مرداني چون جيبا، آمارال و ناسيمنتو سربلند از ميدان بيرون آمد. پوي، آيدا زابل، بيل و پيمنتا كمتر توانستند از پس دفاع مستحكم برزيل برآيند برزيل باز هم راهي بازي پاياني شد و كوبا را به بازي رده بندي فرستاد.
اميد هاي لهستان بر باد رفت
بازي لهستان و صربستان و مونته نگرو نتيجه اي ناباورانه و شيرين براي ميزبان و تلخ براي لهستان در برداشت. لهستاني ها دو گيم را با قدرت از حريف بردند، آنها بدون توجه به تشويق هاي كر كننده تماشاگران فقط راه خود را مي رفتند و در حالي كه در گيم سوم هم با پنج امتياز اختلاف تنها يك گام تا فيناليست شدن و رويارويي با برزيل فاصله داشتند، به ناگهان همه چيز را بر باد رفته ديدند. صربستان و مونته نگرو زير شلاق فريادهاي تماشاگرانش و نهيب هاي «تراويكا» بازگشتي دلنشين به بازي داشت و ناباورانه بازي باخته را از چنگ لهستان جوان بيرون كشيد. بازي دو بر صفر در پايان ۳ بر ۲ به سود تيم ميزبان شد و اشك هاي «لوزانو» و شاگردانش را التيامي نبود. صربستان دوباره فرصت رويارويي مجدد با برزيل را پيدا كرد و لهستان را به بازي تكراري با كوبا گسيل داشت.
كوبا و يك تير و دو نشان
لهستاني ها اصلاً پس از باخت ناباورانه به صربستان و مونته نگرو دل و دماغ بازي مجددي با كوبا را نداشتند، اما كوبا در شرايط آرماني تر از حريف در انديشه تصاحب يكي از سه سكوي برتر بود. سكويي كه چند سالي بود كوبايي ها دستشان ديگر به آن نمي رسيد و پيروزي بر لهستان زدن «يك تير و دو نشان بود» . كوبا در پايان يك بازي ۵ گيمه به هر دو هدف خود رسيد. نخست اينكه شاگردان «گارسيا» شكست شب اول را مقابل لهستان تلافي كردند و ديگر اينكه توانستند در جمع سه تيم برتر ليگ جهاني شانزدهم دست هاي خود را به علامت بيداري مجدد واليبال كوبا در سالن «آره نا» به جهانيان نشان دهند.
فينالي با يك ميليارد بيننده
ديدار پاياني صربستان و مونته نگرو با برزيل جدا از ۱۸۹/۱۸ تماشاگر حاضر در سالن «بيوگرادسكا آره نا» شهر بلگراد، نزديك به يك ميليارد بيننده تلويزيوني در سراسر جهان داشت. همه هيجان و انگيزه اي كه «تراويكا» و كادر فني صربستان به تيمش تزريق كرده بودند تنها در يك گيم توانستند ماشين جنگي برزيل بهترين تيم حال حاضر دنيا را از كار اندازند. هنگامي كه چهره پريشان «رزنده» جاي خود را در «ست » هاي بعدي به آرامش و تفكر داد ديگر در توفان بپا خاسته برزيلي ها چيزي از تيم صربستان و مونته نگرو و تماشاگرانش در بازي باقي نماند. سوت «هوبر» مجاري به علامت پايان بازي به همه فهماند كه آن يك گيم هم از روي حادثه و اتفاق به سود صربستان شد.
برزيل با برتري ۳ بر يك فاتحانه در بلگراد دور افتخار زد و رزنده هم بدل به اسطوره اي بزرگ براي مردم سرزمين سامبا شد كه پس از فوتبال، واليبال را مي پرستند!
