Hamshahri Newspaper

علي اصغر محمدي- امين ابراهيمي افروز :آسمان شبي را تصور كنيد كه آن قدر ستاره در آن است كه نمي توان آنها را شمرد. حال نظري به آسمان كنوني شب بياندازيد. آسماني كه در شب، روشن و فروزان است، اما نه با نور ستارگان ، بلكه با آلودگي ناشي از هزاران، بلكه ميليون ها چراغ كه در شهر هميشه روشن مانده اند. بخش قابل توجهي از نور اين لامپ ها رو به آسمان بوده ومولد آلودگي نوري هستند. بله آلودگي نوري، آلودگي اي كه ستاره اي براي شمردن در آسمان باقي نمي گذارد.
بخش زيادي از نورهاي روشن كننده آسمان، ناشي از چراغهايي است كه به بهانه حفظ امنيت منطقه روشن مانده اند در حالي كه نور فقط يكي از آنها براي روشن سازي منطقه وسيعي كافي است. پرتوهاي تابيده شده از چراغ ها، اين آلوده كننده هاي نوري، كه بايد صرف روشن ساختن مكان هاي آمد و شد شوند، به همه جا تابيده شده و حتي از پرده هاي كشيده شده خانه ها در فاصله هاي دور عبور مي كند و با روشن ساختن خانه ديگران موجب ناراحتي آنها مي شود.
شب دزديده مي شود و ستارگان ناپديد
نورافكن هاي پر قدرت كه نور را در همه جهات تا كيلومتر ها پراكنده مي كنند به بلندگوهايي كه با صداي بسيار بلند آلودگي صوتي ايجاد مي كنند، بي شباهت نيستند، در اين ميان افرادي كه تمايلي به شنيدن اصوات بلند ندارند از آن رنج مي برند. مالكين حق دارند املاك خود را روشن نگه دارند، اما بهتر است فقط ملك خود را روشن كنيم. همان طور كه از گوش كردن به موسيقي با صداي بلند براي رفاه حال ديگران پرهيز مي كنيم، عادلانه آن است كه آلوده كننده هاي نوري نظير پرتوافكن ها را نيز با سرپوش بپوشانيم تا آسمان و املاك ديگران را سهواً روشن نكنيم. اين امر ضمن رعايت حقوق ديگران، باعث صرفه جويي در هزينه برق نيز مي شود. براي روشن تر شدن حقوق ديگران بد نيست تصور كنيم كسي بخواهد در روز، خورشيد را بپوشاند و مانع نور آن بشود! قطعاً كسي با تبديل كردن روز به شب موافق نخواهد بود! به همين ترتيب، لامپ ها و نورافكن هاي روشن، شب را به روز تبديل مي كنند و زيبايي، شكوه و عظمت تاريك شب را از بين مي برند. تاريكي شب، محيط راحت و دلپذيري براي استراحت پديد مي آورد ضمن اين كه از تشويش هاي روحي مي كاهد.
تاريكي براي آغاز روشنايي
يكي ديگر از عوامل مؤثر در پديده آلودگي نوري روشن بودن لامپ ها به طور مداوم است. مي توان به جاي چراغهايي كه از فاصله بسيار دور ديده مي شوند، از لامپ هاي كم مصرف استفاده كرد و بر روي نورافكن ها حسگرهاي حركتي نصب كرد تا تنها در مواقع نزديك شدن كسي به آنها، روشن شوند. همچنين بايد در ساعات شب تمام چراغ هاي غيرضروري را نيز خاموش كنيم.
زمين ارثيه ما نيست
امانتي است نزد ما براي فرزندانمان
آلوده كننده هاي نوري از بين برنده چيزي جادويي هستند و اين همان نماي جادويي شب تاريك با هزاران ستاره چشمك زن در بالاي سرمان است كه ما را به ياد جايگاه واقعي خود در آسمانها مي اندازد.
داستانها و افسانه هاي بزرگ همه از آن شبهايي آغاز مي شوند كه اجداد ما به دور آتش مي نشستند و در مورد ستارگان، نور، تاريكي و حيات سخن مي گفتند. پوشاندن و متمركز كردن تابش اين نورافكن ها راهي است ساده براي ما و فرزندان و آيندگان ما جهت دستيابي دوباره به عالمي شگرف و نور ستارگان در شب.
تفرجگاهي ماورائي
به دليل آلودگي نوري بسيار، در افق هيچ يك از قسمت هاي ايالات متحده آمريكا، هيچ ستاره اي ديده نمي شود و انسان حتي در بالاي سر خود نيز به زحمت مي تواند ستاره اي ببيند. مخصوصاً در شبهاي تاريك، آلودگي نوري به صورت ديوارهايي به رنگ سفيد و يا نارنجي نمايان مي شود و آسمان شب را شبيه به يك تفرجگاه ماورائي مي كند. به دليل گسترش تدريجي آلودگي نوري، كه نتيجه آن نيز تدريجي است، اكثر ما متوجه زيان هاي آن نمي شويم و اين در حالي است كه هر روز نورافكن هاي بيشتري نصب مي شوند. هر شب، تاريكي آسمان كمتر و ستارگان ِ غيرقابل تماشاتر بيشتر مي شوند.
نورافكن هاي حفاظتي با تبديل شب به روز سلامتي را به خطر مي اندازند
نكته ديگر آن است كه بدن ما به چرخه شبانه روز عادت كرده و دانشمندان اين را حاصل ميليونها سال روند تكامل انسان مي دانند. وقتي مردم ميزان مناسبي از روشنايي و تاريكي را در شبانه روز تماشا نكنند، اين ريتم طبيعي به هم مي خورد. ما به تاريكي و روشنايي احتياج داريم تا شاداب و سالم بمانيم و فرداي خوبي را سپري كنيم. نورهاي غير متمركز پر قدرت، با بر هم زدن اين تعادل ظريف بين تاريكي و روشنايي و تبديل شب به روز اين فرايند طبيعي را دچار اختلال مي كنند. اين نورهاي خطرناك بر بسياري از گونه هاي حيات وحش تأثير بسيار عميق دارد. توجه به كنترل كردن اين نورها امري است كه بايد همگان به آن توجه كنند. به عنوان مثال در شهر تاسكون آمريكا با جمعيتي حدود ۶۰۰هزار نفر قبل از توجه به امر آلودگي نوري به هيچ وجه كهكشان راه شيري قابل ديدن نبود، اما در حال حاضر با تغييرات ايجاد شده نه تنها ستارگان به آسمان بازگشته اند بلكه شهر نيز روشنايي مطلوب تري دارد.
نورافكن هاي حفاظتي امنيت توليد نمي كنند
نورافكن ها به دليل فراهم نساختن روشنايي با كيفيت مطلوب، حتي امنيت را فراهم نمي آورند. نور ناشي از اين نورافكن ها سايه هاي مخوفي پديد مي آورد كه مجرمين به راحتي مي توانند ميان آنها پنهان شوند ضمن اين كه شدت نور، خود باعث كاهش قدرت ديد مي شود. علاوه بر اين، بنا بر اظهارات مأموران پليس، وجود چنين نورافكن هايي از چندين مايل دورتر اين نويد را به مجرمين مي دهد كه در اين مكان چيزهاي با ارزشي براي دزديدن وجود دارد!
بدن ما به چرخه شبانه روز عادت كرده و دانشمندان اين را حاصل ميليونها سال روند تكامل انسان مي دانند. وقتي مردم ميزان مناسبي از روشنايي و تاريكي را در شبانه روز تماشا نكنند، اين ريتم طبيعي به هم مي خورد
نور بيشتر باعث جنايت كمتر نمي شود
كلانتر يكي از شهرهاي ايالات متحده آمريكا در روزنامه محلي اين شهر بيان كرده است كه چراغهاي مجهز به حسگرهاي حركتي نسبت به چراغهايي كه در تمام طول شب روشن هستند كارايي بيشتري دارند و عامل بهتري براي جلوگيري از انجام اعمال خلاف هستند، زيرا در اين حالت مسئله غافلگيري مجرم نيز مطرح است. همچنين وي نيز معتقد به جلوگيري از به هدر رفتن نورها با متمركز كردن آنها است. درست است كه اين نورها يك محوطه نوراني روي زمين درست مي كنند، اما سايه ناشي از آنها متراكم اند و كار مجرم را براي پنهان شدن ساده تر و كار پليس را براي يافتن مجرم سخت تر مي كند.
نورافكن هاي حفاظتي، انرژي را هدر مي دهند
بخش زيادي از نور نورافكن ها به قسمت هاي ناخواسته (براي مثال خارج از ملك اشخاص و يا آسمان) پراكنده مي شوند و به اين خاطر، به ازاي هر نورافكن سالانه مقدار بسيار زيادي انرژي به هدر مي رود. مطابق يك تحقيق در ايالات متحده هر نورافكن سالانه معادل انرژيِ ۱۱۰ كيلوگرم زغال سنگ و يا ۲۰ گالن نفت خام هدر مي دهد. انرژي هدر رفته در كشور آمريكا از بابت نورافكن ها سالانه معادل انرژي حداقل ۶ ميليون تن زغال سنگ و يا بيش از ۲۳ ميليون بشكه نفت است. ارزش اين عدد را مي توان از مقايسه آن با واردات و صادرات نفت كشورمان درك كرد.
با تعميم اين ارقام به كل وسايلي از اين قبيل، كشور آمريكا سالانه معادل ۱۲ ميليون تن زغال سنگ و يا ۴۵ ميليون بشكه نفت را در سال هدر مي دهد كه ارزش آن حدود ۲ ميليارد دلار است و جالب تر اين كه اين رقم، بيش از بهاي كل انرژي مفيد مصرفي برق در آمريكاست.
سهم زياد نورافكن هاي امنيتي و تبليغاتي
در تصادفات
نورهاي هدر رفته نه تنها كمترين تأثيري در ارتقاء ميزان امنيت در شب و يا بهبود وضعيت زندگي ندارند، بلكه در حقيقت به عكس عمل مي كنند. ما مقدار زيادي پول مصرف مي كنيم تا آرامش شب را بر هم بزنيم. اين نورهاي ناخوانده نه تنها به كسي كمكي نمي كنند بلكه با كور كردن ديد رانندگان و عابران در شب باعث بروز بسياري از تصادفات مي شوند كه ضمن بروز خسارت بسيار، صدمات جاني زيادي نيز در پي دارد.
راه حل
در پايان چند راه حل ساده و عملي براي نجات دادن آسمان شب پيشنهاد مي كنيم؛ به اميد آن كه محيطي سالم و زيبا براي زندگي خود به ارمغان بياوريم. به خاطر داشته باشيد كه نورافكن ها ابزار زينتي نيستند و استفاده از آنها بايد بسيار محدود و كنترل شده باشد، ضمن اين كه نور آنها را بايد طوري تنظيم كنيم تا از تابيدن پرتو به آسمان و مكان هاي غيرضروري جلوگيري شود. بازگشت آسمان تاريك شب و استفاده از روشنايي طبيعي ماه و ستارگان، ضمن ايجاد منظره باشكوه، اثرات بسيار مثبتي بر محيط زندگي و آرامش روحي ما خواهد داشت. هيچ نوع از آلودگي نوري- همانند آلودگي صوتي- براي هيچ كس خوشايند نيست. بايد با خاموش كردن چراغها و استفاده بهينه از انرژي برق و لامپ هاي كم مصرف، ضمن صرفه جويي در هزينه هاي آن، آرامش خود و نزديكانمان را محفوظ بداريم. براي روشن سازي اماكن درون شهري، بهتر است به جاي نورافكن، از چراغ هايي استفاده كنيم كه نور را مستقيم و بدون پخش كردن، رو به زمين و تنها در محدوده مورد نظر مي تابانند.