مهدي عباسي
خداوند در  اسلام، نه فقط رحيم و حكيم است، بلكه جميل هم هست و از همين رو دوستدار جمال... .
از لحظه اي كه خورشيد اسلام طلوع كرد، يعني آن واقعه عظيم الهي- تاريخي كه سمت و سوي حركت را در زندگي دنيايي به ابناي آدم نماياند تاكنون، ملت ها و اقوام گونه گون به مثابه يك امت واحد، با فرهنگ ها، آداب و رسوم و بويژه با توانايي و درك هنري متفاوت و متنوع در كار ساختن و پرداختن مساجد در سرزمين هاي وسيعي كه از اندلس در باختر تا جنوب خاوري آسيا امتداد دارد، اهتمام كرده اند. بنابراين هر آنچه كه ديروز و امروز تحت عنوان معماري اسلامي در سرزمين هاي گشوده شده، با سبك ها و شيوه هاي شناخته شده اندلسي، آفريقاي شمالي، شامي و مصري، ايراني، بين النهريني، عثماني، هندي، يمني و عربستاني و... ايجاد شده است، در حقيقت هنر مردمان ساكن در اين نواحي است كه ديرزماني پيش از ظهور اسلام هر كدام داراي تمدن هاي درخشاني بوده اند و اينك در پرتو تعاليم اسلام، داراي سمت و سو و شخصيت واحدي شده اند. اگر چه به ظاهر واجد تفاوت هايي بوده اند كه بيش از همه در شيوه تزئين بنا ، تجريد و درك هنري مبتني بر برخي جنبه هاي فرهنگي مانند آداب و رسوم قومي و سنت هاي قبيله اي، اقليم، عادت ها، معيارها و هنجارهاي مورد قبول آنها بوده است.
معماران و هنرمندان مسلمان تاكنون نهايت ذوق و خلاقيت هنري خويش را بدون توجه به اجر و مزدي بذل كرده اند، به گونه اي  كه گاه حتي از نصب نام و نشان خود هم غافل شده اند.
در بناي بسياري از مساجد در سرزمين هاي اسلامي هنرهاي گونه گون در انبيق، اين خيزش سترگ بهم درآميخته و معماري در اين ميان نقش متوازن  كننده اي ايفا كرده  است؛ كاشيكاري، نقاشي، گچبري، منبت كاري، خوشنويسي و خطاطي كتيبه ها، حتي صوت خوش و موسيقي دل انگيز در صداي موذن و قرائت كتاب الله.
بدان گونه كه از بررسي يافته هاي باستان شناسي در نجد ايران حاصل آمده، پوشش گنبدي با قاعده مدور، نخستين بار به وسيله معماران هنرمند دوران متقدم ساساني و در بناي كاخ هاي خسروان، همچون كاخ اردشير بابكان در فيروزآباد و كاخ سروستان و... به كار رفته كه اين وضعيت صرف نظر از پوشش فضاهاي وسيع و رفيع، موجبات جذبه و شكوه بيروني و دروني اينگونه بناها را فراهم مي آورد كه پيشتر با استفاده از قاب هاي مربع متحدالمركزي كه مرتبا با چرخشي به مقدار نيم قائمه روي قاب زيرين و محاط در آن زيگوراتي را به وجود مي آورد، ساخته مي شد.
اكنون تبديل آن به شكل مدور، در واقع تحولي در جهت دست يازيدن به نرمش و ايستايي بهتر و تقسيم يكنواخت و متوازن  نيروهاي موجود در بنا بوده است.
به علاوه اين تمهيد خردمندانه، معمار را از لزوم به كارگيري احجام و عناصر ساختماني حجيم و وزين كه از پيش براي پوشش فضاهاي اصلي و جنبي فراهم آورده بود، بي نياز كرده و در عوض استفاده از آجر يا سنگ با ابعاد كوچك، سهل الحصول و قابل حمل را مقدور مي ساخت و كار ساختن و پرداختن را آسان مي كرد.
بناهاي فاخر و نفيسي كه از رهگذر اين ابداع هوشمندانه حاصل مي آمد، اين بار مقدر بود تا در شكلدهي به بناي مساجد اسلامي و در خدمت به اهداف مقدس و جهان بيني نو كمر ببندد. ابتكار عملي كه در خاستگاه اسلام به كلي بي سابقه بوده است.
در آغاز، تقريبا همه مساجد اسلامي در جاي معابد، كاخ ها و كليساهاي سرزمين هاي مفتوح و با استفاده از عناصر و مصالح موجود در آنها ساخته مي شد.
جامع اموي دمشق به عنوان مسجد و مركز اسلامي كه هم پارلمان بود و هم يك فوروم به حساب مي آمد، با هدف نشان دادن قدرت جامعه جوان مسلمانان، در محل پرستشگاه ژوپيتر، خداي خدايان رومي كه سابقا به كليسا مبدل شده بود، ساخته شد.
در ايران هم غالبا آتشكده ها تبديل به مسجد شدند، از آن جمله مي توان از مسجد جامع اصفهان در عهد خلافت منصور نام برد. در اين بين مسجد ايراني علاوه بر افزودن گنبد به فضاي شبستان به كمك يك هندسه گام به گام و ايجاد ايوان كه به شكوه و جلال آن مي افزود ادخلوها بسلم ، داراي ويژگي هاي منحصر به فردي است كه لطافت و ظرافت در آراستن و تزئين بدنه در داخل و خارج بنا از آن جمله اند.
با اين همه ميراث متقدمان و تجارب به جاي مانده از آنها توام با تنوع وافر و تجربه هاي سنتي در استفاده از فرم و فضا، بويژه در معماري مساجد، قرن هاست كه به كمال رسيده و به بلوغ هنري و ماندگاري فني دست يازيده است. تبلور اين مهم را مي توان در بناي كوچك زيبا و ظريفي همچون مسجد
شيخ لطف الله اصفهان كه در اوج زيبايي، ادراك علمي و هنرمندانه و استادي مسلم است، به وضوح مشاهده كرد.
بي مناسبت نيست كه به توصيف ويل دورانت، مورخ مشهور و معاصر درباره اين شاهكار بي مانند اشاره كنيم. او در تاريخ تمدن خود و در آغاز عصر خرد مي نويسد:
بيش از همه داخل مسجد داراي زيبايي شگفت انگيزي است كه شامل نقوش اسليمي، اشكال هندسي و چنبره هايي با طرح كامل و يك شكل است. در اينجا هنر مجرد (آبستره) را مي بينيم، ولي با منطق و سبك و اهميتي كه هرج و مرج مبهوت كننده اي را به عقل عرضه نمي كند، بلكه نظم قابل فهم و آرامش فكري را مي رساند.
پروفسور پوپ، ايرانشناس و مستشرق معروف معاصر در كتاب بررسي هنر ايران مي نويسد:
كوچكترين نقطه ضعفي در اين بنا ديده نمي شود. اندازه ها بسيار مناسبند، نقشه آن بسيار قوي و زيبا و به طور خلاصه توافقي است بين يك دنيا شور و هيجان و يك سكوت و آرامش با شكوه كه نماينده ذوق سرشار زيباشناسي است و منبعي جز ايمان مذهبي و الهام آسماني نمي تواند داشته باشد.

فراخوان همگاني براي بافت هاي فرسوده
۱۵ شهريور ماه آخرين فرصتي است كه پژوهشگران مي توانند آثار خود در حوزه نحوه مشاركت عمومي در امر بهسازي و نوسازي بافت  هاي فرسوده شهري را به شركت عمران و بهسازي شهري ايران ارسال كنند.
مقالات و طرح هاي برگزيده 15مهر جاري طي مراسمي معرفي شده و به صورت كتابي منتشر خواهد شد.
علاقه مندان مي توانند با آدرس تهران، بالاتر از ميدان ونك، خيابان شهيد خدامي، پلاك 69، شركت عمران و بهسازي شهري ايران يا شماره تلفن هاي 88776716 و 88788860 تماس بگيرند.
طراحي شهري اراضي عباس آباد
اولين جلسه از سلسله جلسات نقد فضاي شهري به فرصت هاي توسعه مركز شهر تهران (اراضي عباس آباد) اختصاص داشت. سخنران اين جلسه كامران ذكاوت بود. به گزارش سايت خبري خانه   هنرمندان ايران، كامران ذكاوت، سخنران اين جلسه گفت: هدف از اين گردهمايي، ارائه  يك طرح نيست. هدف برقراري ديالوگ در يك جامعه حرفه اي است، براي حضور بيشتر جامعه حرفه اي در پروسه  تصميم سازي در خصوص مسائل شهرسازي بويژه مسائل شهرسازي پايتخت و ارائه نظرات مشورتي به تصميم گيران....
اين جلسات كه قراراست در هرماه  به صورت مداوم برگزار شود، اطلاع  رساني در حوزه فضاي شهري، ترويج و توسعه فرهنگ نقد معماري و شهرسازي و اشاعه گفت وگو در فضايي زنده و شاداب را هدف كار خود قرار داده است. متولي اين جلسات جامعه مهندسان معمار ايران است.
راه و ساختمان شماره 23
در شماره آخر ماهنامه راه و ساختمان مي خوانيم: معماري انساني بر كره ماه، مروري بر تقسيم بندي اقليمي در ايران و جهان، جايگاه و عملكرد علمي سازمان نظام مهندسي ساختمان، بررسي اثرات ايجاد محدوده طرح ترافيك، پروژه قرن در آفريقا، برج خودرو، ارزيابي پتانسيلي روانگرايي در خاك ماسه اي با استفاده از
شبكه هاي عصبي مصنوعي، بررسي علل نشست بيش از حد سد مهاباد، ساماندهي محله هاي پرشيب و....
ماهنامه فني مهندسي راه و ساختمان به عنوان يك نشريه خبري و آموزشي در زمينه مهندسي عمران، معماري، شهرسازي و صنعت ساختمان از اوايل سال 82 شروع به فعاليت كرده است. اين نشريه به مدير مسئولي پوريا مهدوي و سردبيري پژمان شجاعيون منتشر مي شود.

سيد رضا تابان- روستاي اكولوژيك يا همساز با طبيعت، در اصل نوعي زندگي يا طريقه زندگي است. چنين روستاهايي از اين درك عميق سرچشمه مي گيرند كه همه چيز و همه موجودات وابسته به يكديگرند. همين نكته فلسفي مبناي وجود يك روستاي اكولوژيك است، اين فلسفه بر سه اصل استوار است: اكولوژي (بوم شناخت) اجتماع و معنويت.
اكولوژي، مبتني بر احترام به طبيعت است و لازمه آن اين است كه به همان اندازه كه از زمين بهره مي گيريم به همان اندازه به آن باز گردانيم و رعايت حال موجودات ديگر را كه نيازهاي روزانه ما را تامين مي كنند، بكنيم. روستاي اكولوژيك به صورت ايده ال به دنبال برآورده سازي فن آوري سبز (فراهم آوري آب و سيستم هاي مختلف تامين انرژي)، ساختمان هاي اكولوژيك و همچنين طريقه توليد اكولوژيك محصولات كشاورزي است.
اجتماع يا عنصر مردمي در يك روستاي اكولوژيك، جايي كه مردم با هماهنگي و احترام متقابل ميان خود و ديگران زندگي مي كنند، انسان ها طي ساليان متمادي و تجربيات مختلف و راه هاي مختلف رفته شده دريافته اند كه لازمه ايجاد هماهنگي و حس حمايت و همبستگي در فرد فرد آنها، ارتباط از طريق طبيعت و فضاي محيطي پيراموني است. در روستاي اكولوژيك همين اصل مورد توجه ويژه قرار مي گيرد.
معنويت، پذيرش راز جهان، شناخت اينكه تمام موجودات وابسته هستند و يك منظور بزرگتر آن  سوي تلاش هاي شخصي مان قرار دارد. در بعضي از روستاهاي اكولوژيك تمرينات روحاني و مذهبي خاصي برقرار است و انجام مناسك جمعي و تامل در راز خلقت مي تواند جلوه خاصي بيافريند، به هر سو كه بنگري نشانه هاي او را مي بيني و معنويت از راه ارتباط با طبيعت بسادگي به دست مي آيد. به نظر مي رسد احترام به طبيعت، احترام به تمامي موجودات زنده و احترام به راز طبيعت، هر سه همگام با هم پيش مي روند. در كشورهاي شمالي اروپا، پايه گذاري روستاهاي اكولوژيك بر اين سه اصل است و گاهي از يكي از اين سه اصل شروع مي شود، ولي به ديگر اصول مي انجامد. اصولي كه پايگاه انساني توام با ارتباط با خالق و طبيعت مخلوق آن خالق دارند.
مشخص كردن دقيق تاريخ تاسيس اولين روستاي اكولوژيك يا چگونگي شكل گيري آن بسيار مشكل است، زيرا قديمي ترين اجتماعات اين جنبش در اصل به دلايل اكثرا بي ارتباط با محيط زيست تشكيل شده اند. براي مثال روستاي اكولوژيك سولهايمر در ايسلند كه در سال 1930 شكل گرفته  است، توسط گروهي كه تحت آموزش رودولف استينر بودند پايه گذاري شد. هر چند محيط زيست برايشان از اهميت بالايي برخوردار بوده، ولي نقطه عزيمت اوليه ايجاد اين روستا نبوده است. تقريبا همين اتفاق براي مزرعه اي در سامر تاون در سال 1971 در اسكاتلند در سال 1962 افتاده است.