در حال حاضر يكهزار و 90 واگن قابل بهره برداري و 268 واگن با عمر بالاي 40 سال غير قابل بهره برداري است. با اين حال كاهش متوسط عمر ناوگان به زير 15 سال از اهداف اساسي رجاء در اين بخش است
قطار در زندگي مدرن اين روزها سريع ترين وسيله براي تردد ميان كلانشهر ها و حتي شهرهاي كوچك به حساب مي آيد، از اين رو چند سالي است كه بخش خصوصي و نيمه خصوصي براي سرمايه گذاري در اين زمينه به كمك توسعه اين وسيله حمل ونقل بين شهري آمده است .
مهندس سيد مصطفي خردمند چند اصل را در گفت وگو حفظ مي كند كه شامل حجم جا به جايي مسافر ، افزايش واگن ها و... است . شرح اين موضوعات در گفت و گو با او مطرح شده است .
به عنوان قائم مقام رجاء، وضعيت فعلي ناوگان حمل و نقل ريلي را چگونه مي بينيد؟
باتوجه به برنامه ها و تمهيداتي كه از سوي اين شركت اتخاذ شده، تقويت ناوگان همواره جزو اولويت هاي آن بوده است، به طوري كه با اجراي سياست هاي خريد واگن از داخل و خارج كشور، خريد اتوبوس ريلي و ترن ست و بازسازي و تبديل واگن ها در سالهاي اخير، وضعيت اميدواركننده اي را متصور هستيم.
در حال حاضر، يكهزار و 90 واگن شامل 926 واگن مسافري و 164 واگن خدماتي قابل بهره برداري و 268 واگن با عمر بالاي 40 سال غير قابل بهره برداري است. با اين حال كاهش متوسط عمر ناوگان به زير 15 سال از اهداف اساسي رجاء در اين بخش است.
از سوي ديگر توسعه حمل و نقل حومه اي و محلي به عنوان يكي از اهداف اصلي برنامه سوم و چهارم توسعه، در صدر فعاليت هاي شركت رجاء قرار گرفته و براي تحقق اين هدف، خريد تعداد 20 قطار ترن ست با سرعت 160 كيلومتر براي توسعه حمل و نقل شهري و 120 دستگاه واگن اتوبوس ريلي ديگر، در دست پيگيري و اقدام است. در اين راستا طرح شناسايي مسيرهاي كوتاه و پرتردد و راه اندازي قطارهاي محلي و حومه اي را نيز در دست اقدام داريم.
داستان خصوصي سازي، شركت به چه مرحله اي رسيده و بخش خصوصي هم اكنون چند درصد مشاركت دارد؟
براي خصوصي سازي سه گام تعريف شده و فكر مي كنيم كه با برنامه خوبي جلو آمده ايم، به طوري كه از سال 83 در قطارها حتي يك ميهماندار و آشپز داخل قطار، كارمند رجاء نبوده و نيستند. در گام اول، مديريت داخل قطارها از شكل اماني خارج و به بخش خصوصي واگذار شد و تا امروز صددرصد اين بخش محقق شده است. همزمان، سرمايه بخش خصوصي را وارد كرديم، به طوري كه قطارها از نظر مالكيت در اختيار رجاء باشد و بخش خصوصي با سرمايه خودش آن را بازسازي و اداره كند كه ماحصل اين بخش از برنامه هم همين قطارهاي خصوصي مانند سبز، سيمرغ، صبا، دليجان و ... بودند كه مورد استقبال جدي مردم قرار گرفتند.
سومين گام، واگذاري مالكيت قطار بود كه در اين بخش، بخش خصوصي، مالك قطار محسوب مي شود و ما فقط به پشتيباني سياستگذاري و اعمال نظارت حاكميتي مي پردازيم كه اين فرآيند تازه آغاز شده و سال گذشته اولين و دومين قطار خصوصي در مسير كرمان به راه افتاد و در سال جاري هم از قطارهاي خريداري شده يك قطار به شركت راه آهن بنياد واگذار شد و ما به عنوان شركت رجاء علاوه بر تعيين استانداردها و مقررات و اعمال نظارت بر عملكرد آنها، امكانات مورد نياز آنها را، از قبيل لوكوموتيو و خدمات ايستگاهي و واگن برقي تامين مي كنيم. پيش بيني ما اين است كه قطارهاي موجود در اختيار رجاء باقي بماند و ناوگان جديد به طور كامل به بخش خصوصي واگذار شود. به هر حال سپردن مديريت داخل قطارها، از برنامه هاي استراتژيك بود كه براي افزايش كيفيت خدمات قطارها انجام گرفت.
هم اكنون هفت شركت خصوصي جهت خريد حدود 600 واگن مسافري، قراردادهاي اوليه با رجاء امضا كرده اند. به سرمايه گذاران بخش خصوصي، 65 درصد حجم كل سرمايه گذاري تسهيلات با نرخ 4 درصد از طرف رجاء پرداخت مي شود و 35 درصد توسط سرمايه گذار و مابه التفاوت نرخ بهره از وجوه ارائه شده دولت تامين مي شود.
ضمنا با حمايت رجاء پنج شركت واگن سازي ثبت شده اند كه هم اكنون واگن سازي زرند كرمان به توليد آزمايشي رسيده و كلنگ كارخانه ساخت اتوبوس ريلي نيز در ابهر زده شده است.
در مجموع 150 ميليون دلار به علاوه 200 ميليارد تومان جهت نوسازي ناوگان ريلي توسط مجلس و دولت، نويد رشد چشمگير عملياتي بخش خصوصي در بخش ريلي مسافري است.
با اين شرايط، چه ميزان از اهداف برنامه سوم توسعه تحقق يافته است؟
در برنامه سوم آنچه كه مدون وجود دارد، فقط شاخص هاي عملكردي حمل و نقل مسافر است كه به همين اساس ما دو شاخص اصلي داريم كه يكي تعداد مسافر و دومي نفر كيلومتر است كه از حاصل ضرب تعداد در مسافت به دست مي آيد. در اين دو شاخص، طي برنامه سوم به لحاظ تعداد مسافر بيش از اهداف پيش بيني شده عملكرد ارائه كرديم، يعني در بخش مسافر درصد تحقق به 102 درصد رسيد، به طوري كه از 7/11 ميليون مسافر در سال اول برنامه سوم توسعه با رشد سالانه دورقمي به 3/17 ميليون مسافر در سال 83 رسيده است.
پيش بيني برنامه سوم، 9/16 ميليون نفر مسافر براي سال 83 بود كه ما توانستيم تعداد مسافر جابه جا شده را براي سال پاياني برنامه سوم به رقم 3/17ميليون مسافر برسانيم.
در مورد شاخص نفر كيلومتر توانستيم درصد تحقق را به 119 درصد يعني 19 درصد بيش از برنامه برسانيم. طبق برنامه مي بايست به رقم 3/8 ميليارد نفر كيلومتر دست پيدا مي كرديم، ولي خوشبختانه توانستيم رقم 9/9 ميليارد نفر كيلومتر را محقق كنيم.
اين همه در شرايطي صورت گرفت كه تنظيم كنندگان اوليه برنامه اهداف فوق را با بيش از حد خوشبينانه ارزيابي مي كردند و تداوم يك رشد دورقمي براي يك دوره پنج ساله را در اين بخش ممكن نمي دانستند.
اين پيشي گرفتن از برنامه سوم، چقدر در برنامه هاي آتي شركت رجاء تاثير دارد؟
شركت رجاء افق عملكرد آتي خود را در زمينه جابه جايي مسافر، نفركيلومتر و تعداد ناوگان تا پايان برنامه چهارم (سال 88) برنامه ريزي كرده و طي اين مدت در نظر دارد كه متوسط عمر ناوگان را به زير 15 سال و سرعت قطارها را به بالاي 160 كيلومتر برساند. همچنين براساس پيش بيني هاي انجام شده در برنامه چهارم توسعه مي بايست ارتباط كلانشهرها و سواحل شمال و جنوب و مراكز مهم گردشگري با مركز كشور با قطارهاي سريع و با مشاركت بخش خصوصي برقرار شود.
با عنايت به اين اهداف، سياست خريد واگن از داخل و خارج و توسعه ناوگان با اهداف اساسي ارتقاي ظرفيت و كاهش ميانگين عمر ناوگان، محور اساسي فعاليت هاي رجاء در برنامه چهارم است. در همين راستا برنامه هاي متعددي در دست اقدام است. خريد 120 دستگاه ترن ست از آلمان كه بخشي از آن هم اكنون وارد كشور شده و 170 واگن مسافري نيز طي ماه هاي آينده وارد كشور مي شود، امضاي قرارداد خريد 80 لوكوموتيو با آلمان، خريداري 100 لوكوموتيو كه 20 دستگاه آن وارد شده و بقيه در ايران درحال ساخت است، خريد 30 دستگاه واگن حمل خودرو مسافري كه با قطارهاي مسافري اعزام خواهد شد و خريداري 150 دستگاه واگن هاي دوطبقه و 120 دستگاه اتوبوس ريلي از جمله برنامه هاي ديگر رجاء است.
در مجموع شركت رجاء تا سال 88 نياز به خريد 2 هزار و 300 واگن داشته كه هر واگن مسافري بين 400 هزار تا يك ميليون دلار ارزش دارد. حدود 500 واگن از اين تعداد نيز طي دو سال آينده به مرور به ناوگان افزوده مي شود.
وضعيت فروش اينترنتي و درصد فروش از اين طريق چگونه است؟
همانطور كه اطلاع داريد سيستم خريد اينترنتي بليت قطار كه نخستين گام در تجارت الكترونيك در ايران است، به همت متخصصان و كارشناسان داخلي از شهريورماه سال گذشته راه اندازي شده است. هموطنان عزيز مي توانند با دارا بودن كارت پول بانك سامان به سايت www.raja.ir مراجعه و پس از ثبت نام در سيستم خريد اينترنتي، بليت خود را تهيه كنند. فعلا از هر قطار يك واگن مخصوص اينترنتي سهميه گذاري شده است.
در سال گذشته يعني طي شش ماه، 74 هزار بليت و در سال جاري تا پايان تيرماه 75 هزار بليت از طريق سيستم اينترنتي به فروش رسيد. چنانچه بانك هاي بيشتري امكان ارائه خدمات اينترنتي را فراهم كنند، استقبال از اين طريق زياد مي شود و سهميه اختصاصي نيز افزايش خواهد يافت و از اول مهرماه برنامه ريزي خواهيم كرد تا امكان تهيه اينترنتي بليت براي مسيرهاي بين راهي هم فراهم شود. خوشبختانه رجاء با اين اقدام به عنوان گام اول تجارت الكترونيك واقعي در كشور، دستگاه برتر كشور در تجارت الكترونيك شناخته شد.
وضعيت يارانه هاي تخصيصي به شركت رجاء چگونه است؟
از آنجا كه شركت رجاء و بخش مسافري راه آهن در سالهاي اخير با زيان روبه رو بوده، طبق مصوبات شوراي اقتصاد مقرر شد در سال 79، 5/3 ميليارد تومان، سال
80 ، 2/9 ميليارد تومان، سال 81 ، 8/10 ميليارد تومان، سال 82 ، 3/25 ميليارد تومان و سال 83 ، 30 ميليارد تومان در اختيار اين شركت قرار گيرد كه بخشي از اين مطالبات در سالهاي گذشته وصول نشده است، به طوري كه طي سال 81 تنها 2 ميليارد تومان و سالهاي 82 و 83 جمعا 38 ميليارد تومان وصول شده كه بابت سال 83 هنوز 5/13 ميليارد تومان يارانه آن را وصول نكرده ايم.
با اين حال پيش بيني مي شود رقم موردنياز كمك زيان در سال جاري، حداقل 70 ميليارد تومان باشد كه اميدواريم دولت محترم نسبت به اين پيش بيني نظر مساعد داشته باشد.

دو هفته پيش بود كه براي مصاحبه با يكي از مسئولان سازمان حفاظت محيط زيست قراري را براي ساعت۱۰صبح مقرر كردم. داخل پرانتز بد نيست اين را بگويم كه سازمان حفاظت محيط زيست مدت هاست، دفاتر و معاونت هاي مختلف خود را به پارك پرديسان در اتوبان همت منتقل كرده است.
ساعت نزديك 9 از خانه بيرون آمدم و با احتساب ترافيك هاي پيش رو، پيش بيني كردم ساعت 10 در دفتر مربوطه حاضر خواهم شد؛ راننده آژانس اما تمام محاسبات زماني را بهم ريخت. از آنجايي كه اين راننده براي رسيدن به ابتداي اتوبان همت و رفتن به سمت پارك پرديسان به جاي اينكه از يك خيابان اصلي به اتوبان بني هاشم رفته و از آنجا به اتوبان همت وصل شود، درست از وسط ترافيك مركز شهر و خيابان هايي كه در آن زمان پر رفت وآمد هستند، حركت كرد.
تا اينجاي داستان قابل اغماض از سوي راننده اي است كه شايد به خاطر رشد بي حد وحصر بزرگراه ها، مسيرهاي ورودي به آنها را نشناسد. گير افتادن در ترافيك اتوبان همت نيز چيز عجيب و غريبي نيست، چون اين علامت سئوال هنوز در ذهن شهروندان هست كه پيش از احداث اين اتوبان، ماشين ها چطور از اين منطقه عبور مي كردند، مثل حكايت اينكه اول مرغ بود يا تخم مرغ.
بالاخره از ترافيك همت هم رها شديم، اما مشكل بعدي، زماني پيش آمد كه براي رفتن از سمت شرق به غرب اتوبان به سمت غرب به شرق مجبور شديم تا انتهاي اتوبان برويم و تنها يك دور برگردان در اين اتوبان كه آخر خط قرار داشت را پيدا كنيم، حالا تصور كنيد هيچ تابلو و نشانه اي براي هدايت ما به سمت پارك پرديسان نبود، تابلويي كه بگويد در پارك كجاست. بعد از چندبار دور زدن در اتوبان و ورود به اتوبان هاي فرعي مانند فرحزاد و شهرك غرب و ... بالاخره توانستيم يكي از درهاي ورودي به پارك را پيدا كنيم.
شنيده بودم تردد ماشين در پارك آزاد است، كما اينكه عبور ماشين ها هم در خيابان هاي پارك ديده مي شد، اما دري كه ما به آن رسيده بوديم مسير ورودي ماشين نبود. راننده به طرف اتوبان شهيد حكيم پيچيد و از آنجا دوباره به همت. چندبار دور پارك چرخيديم، اما خبري از در مورد نظر نبود بالاخره وسط اتوبان و جلوي همان در با غرولند راننده از ماشين پياده شدم. درون پارك نه از آدم خبري بود و نه تابلويي كه مسير ساختمان اداري را نشان دهد.
چند بچه مدرسه اي كنار قفس حيوانات براي آنها غذاي مي ريختند. بالاخره سر و كله يكي از نگهبان هاي پارك پيدا شد از او مسير ساختمان اداري را پرسيدم، با طعنه گفت: خانم بايد تا صبح راه بريد. گفتم: ايرادي نداره آقا بالاخره كه بايد برسم سر قرارم. ناگفته نماند ساعت 30دقيقه از 10 گذشته بود و بعد از چند بار تماس با دفتر مسئول مربوطه، منشي او گفته بود كه آقاي دكتر ساعت 10:30 قرار ديگري دارند، بعدها فهميدم آقاي دكتر تا ساعت 11:30 در دفتر منتظرم بودند.
مسيري كه نگهبان پارك نشانم داده بود را پي گرفتم تا حداقل به دفتر برسم و وقت ديگري بگيرم، مسير آسفالت،خاكي، با درختان تنك و كوتاه و بلند را پشت سر  گذاشتم. نزديك به يك ساعت پياده روي در يكي از همين مسيرها، مورد تهاجم دو نفر كه لابه لاي درخت ها مخفي شده بودند، قرار گرفتم و در نهايت دست از پا درازتر بدون اينكه بتوانم دفتر اداري را كه بعدها فهميدم انتهاي پارك و سمت اتوبان شهيد حكيم قرار دارد را پيدا كنم، دنبال راهي گشتم تا بتوانم به روزنامه برگردم. بماند كه در برهوت پارك پرديسان نه از آب نوشيدني خبري بود و نه محلي براي رفع نيازهايي از اين دست.
بالاخره از پارك پرديسان بيرون آمدم .البته با هزار مكافات ،سرتاسر پارك از در فرعي كه وارد آن شده بودم تا در اصلي با حفاظ هاي فلزي پوشيده شده بود و براي بيرون آمدن مجبور شدم نزديك به
۳۰ دقيقه پياده راه بروم .
البته جاي يك علامت سئوال هنوز باقي است كه شايد از ديد مسئولان دور مانده باشد و آن اينكه حفاظت از پارك بزرگي مانند پرديسان و همينطور ايجاد امكانات اوليه در آن به عهده كيست؟

۵ ميليون وام تنها براي خودروهاي عمومي
تعويض خودروهاي فرسوده، يكي از راه هاي مناسب براي كاهش آلودگي هوا محسوب مي شود. از اين رو، شوراي شهر تهران با همكاري برخي از سازمان ها با اعطاي وام، به دنبال خروج اين خودروهاست. با اين وجود،  معاون انساني سازمان حفاظت محيط زيست گفته: وام تعويض، جهت خودروهاي فرسوده، شامل خودروهاي شخصي نمي شود.
دكتر يوسف حجت گفت: طبق مصوبه هيات وزيران، فقط خودروهاي عمومي مي توانند از تسهيلات دريافت وام 5 ميليون توماني استفاده كنند و خودروهاي فرسوده شخصي مشمول اين قانون نمي شوند.
وي همچنين تصريح كرد: مطابق تبصره 13 قانون بودجه سال جاري، بيش از 25 ميليارد تومان براي تعويض خودروهاي فرسوده عمومي در نظر گرفته شده، اما صاحبان خودروهاي فرسوده شخصي فقط مي توانند از تسهيلات 5/1 ميليون توماني تخفيف بازرگاني استفاده كنند.
معاون انساني سازمان حفاظت محيط زيست با اشاره به اينكه از شهريور ماه امسال، 200 هزار خودرو عمومي فرسوده از رده خارج خواهند شد، افزود: سازمان محيط زيست در نظر داشت وام 5 ميليوني به صاحبان خودروهاي شخصي نيز تعلق گيرد كه متاسفانه محقق نشد.
وي خروج خودروهاي فرسوده عمومي را تا پايان شهريورماه سال جاري قطعي اعلام كرد و افزود: در سال گذشته نيز چنين طرحي در دستور كار سازمان محيط زيست قرار داشت، اما سازمان فقط توانست نسبت به خروج 20 هزار دستگاه خودرو اقدام كند،  اما امسال و با هماهنگي هايي كه انجام شده تا يك ماه آينده، اين تعداد به 200 هزار دستگاه خودرو فرسوده عمومي مي رسد.
تعطيلي 14 واحد ريخته گري در دماوند
به دنبال حفاظت از محيط زيست و ايجاد امنيت براي شهروندان، 14 واحد ريخته گري در دماوند به علت رعايت نكردن مقررات زيست محيطي با حكم مقام قضائي توسط محيط زيست، تعطيل شدند.
عباس ميرزا كريمي، سرپرست اداره حفاظت محيط زيست شهرستان دماوند، گفت: از يك سال پيش تاكنون بحث تعطيلي اين واحدها براي تغيير مكان، استقرار و رفع موارد آلايندگي در كار گروه صنعت و معدن شهرستان مطرح بود، ولي به علل مختلف به تعويق افتاده بود.
وي افزود: با وجود مهلت هاي زيادي كه براي رفع نواقص و تعويض محل استقرار به صاحبان اين صنايع داده شده، اما تاكنون هيچ اقدامي در اين خصوص انجام نشده است.گفتني است: در 15 روز گذشته تا كنون 26 واحد ريخته گري و آبكاري اين شهرستان به علت رعايت نكردن مقررات زيست محيطي تعطيل و كارگران آنها بيكار شده اند.

استفاده از حمل و نقل عمومي، توصيه اي هميشگي است، چه براي شهروندان و چه براي مسئولان كه به دنبال كاهش بار ترافيك در ساعات پررفت و آمد و همين طور كاهش آلودگي هوا و استفاده كمتر از خودروهاي تك سرنشين هستند. يكي از اين معضلات، گريبانگير شهرهاي كوچك اطراف پايتخت و شهرك هاي اقماري است كه ساكنان آنها در بيشتر مواقع براي رفت و آمد به تهران بخصوص اگر محل كار آنها پايتخت باشد- مجبور به استفاده از خودروهاي شخصي هستند.
اين مشكل با راه اندازي مترو تهران- گلشهر تا حد زيادي مرتفع شده است، هرچند، هنوز نكات ريزي همچون زمان زياد عبور قطارها و تجمع مسافران را پيش رو دارد. بد نيست بدانيد با اختصاص 6 هكتار زمين در جنوب اتوبان كرج- قزوين، بخش هاي جنوب غربي كرج در مناطق محمدشهر صاحب ايستگاه مترو خواهند شد.معاون استاندار تهران و فرماندار كرج گفت: كميسيون مستندسازي و معاونت حقوقي و امورمجلس رئيس جمهوري، پس از بررسي هاي كارشناسي با واگذاري 6 هكتار زمين در جنوب اتوبان به منظور احداث ايستگاه مترو محمد شهر، موافقت كردند. وجه الله خدمتگزار افزود: اين اراضي بخشي از پلاك ثبتي 162 در حاشيه اتوبان كرج- قزوين و جاده محمدشهر هستند كه براي احداث ايستگاه قطار شهري و تاسيسات جانبي آن به شركت مترو واگذار شدند.
خدمتگزار با تشريح وضعيت بغرنج ترافيك در جنوب شهرستان كرج، خاطرنشان كرد: احداث ايستگاه محمدشهر تاثير بسزايي در كاهش ترافيك و رشد و توسعه شهرهاي محمدشهر، مشكين دشت، ماهدشت و اشتهارد خواهد داشت.
وي تصريح كرد: دسترسي شهروندان به شهرهاي اقماري از مهمترين اهداف اين طرح است و اميد است ساكنان اين شهرها به جاي بهره گيري از ايستگاه هاي گلشهر و فرديس از ايستگاه محمدشهر استفاده كنند. فرماندار كرج يادآور شد: اميد است با آغاز عمليات اجرايي اين پروژه تا پايان سال 86 ، محمدشهر ايستگاه مترو داشته باشد.