|
قوانيني براي تمام گروه ها
همه بيمه مي شوند
محمد مطلق
حدود 5/1 ميليون كارگر ساختماني تحت پوشش بيمه تامين اجتماعي قرار خواهند گرفت و با پوشش بيمه اي كارگران روستاييان، بيش از 90 درصد افراد جامعه تحت پوشش تامين اجتماعي قرار مي گيرند
در سال 1269 هجري شمسي براي اولين بار با واگذاري امتياز تشكيل موسسه بيمه به يك خارجي و سپس ملغاي آن به علت عدم انجام تعهدات از سوي ايشان، بتدريج پديده بيمه در ايران مطرح شد، اما ايجاد تشكيلات و دايره اي ساختارمند كه بتواند آن را بسط و گسترش دهد تا سالهاي 1314 طول كشيد. در اين سال بيمه ايران به عنوان اولين شركت بيمه دولتي در ميان رقابت هاي ناسالم خارجيان تاسيس شد و در رشته هاي مختلف شروع به كار كرد. پس از آن نيز شركت هاي بيمه گر ديگري با توجه به شناخت شرايط و نيازها شكل گرفتند.
تاريخ بيمه ايران نشان مي دهد براي اولين بار و در سال 1326، كاركنان شركت دخانيات ايران داراي بيمه درماني شدند و دفترچه بيمه دريافت كردند و تا سال 1328 نيز تعدادي از سازمان هاي ديگر دولتي به طور پراكنده تحت پوشش اين بيمه قرار گرفتند كه گسترش آن پي ريزي سازماني مستقل تحت عنوان بيمه كاركنان دولت را ضرورت بخشيد.
در سال 1325سازمان بيمه خدمات درماني تاسيس شد و در سال 1356 اين سازمان و سازمان تامين اجتماعي در وزارت بهداري ادغام شدند تا آنكه پس از پيروزي انقلاب اسلامي و در سال 1359 مجددا سازمان تامين اجتماعي از وزارت بهداري جدا و به صورت مستقل فعاليت خود را ادامه داد.
سازمان خدمات درماني نيز تحت عنوان بيمه گري و درآمد و اداره اسناد پزشكي در تشكيلات بهداري، فعاليت خود را قدرت بخشيد تا اينكه در مهر ماه 1374 توانست به صورت تشكيلاتي مجزا و مستقل مطرح شود.
اكنون دو سازمان ياد شده، يعني تامين اجتماعي و خدمات درماني به عنوان دو بازوي اصلي بيمه در كشور فعال هستند كه سازمان اول را با نام بيمه كارگري و سازمان دوم را تحت عنوان بيمه كارمندي مي شناسيم، اما از آنجايي كه جمعيت كارمندان و كاركنان دولت، جزئي از كل جمعيت كشور هستند، گويا به همين نسبت نيز حيطه كاري بيمه تامين اجتماعي وسيع تر باشد، چنانكه اكنون بيمه كامل كارگران ساختماني، رانندگان و روستاييان نيز در دستور كار اين سازمان قرار گرفته و مسئولان آن ابراز اميدواري كرده اند كه با پوشش اقشار ياد شده مي توان ادعا كرد بيش از 90 درصد كل جامعه ايران از نعمت بيمه برخوردار شده اند:
با اين مصوبه، حدود 5/1 ميليون كارگر ساختماني كه با احتساب خانواده هايشان قريب به 4 تا 5 ميليون نفر را تشكيل مي دهند، تحت پوشش بيمه تامين اجتماعي قرار خواهند گرفت و با پوشش بيمه اي كارگران، روستاييان، رانندگان و گروه هاي ديگر، بيش از 90 درصد افراد جامعه تحت پوشش تامين اجتماعي قرار مي گيرند.
قانون بيمه همگاني
در قانون بيمه همگاني مفاهيمي مطرح شده كه مرور آنها اعم از مشمولان بيمه تا تعاريف ديگري مثل فرانشيز، حق سرانه و ... خالي از لطف نيست، اما پيش از آن اجازه دهيد توجه شما را يك بار ديگر به نقل قولي كه در مورد مصوبه اخير تامين اجتماعي ذكرش رفت جلب كنيم:
۱ - لطفا به نوسان ميان 4 تا 5 ميليون دقت فرماييد! قطعا يك ميليون نوسان براي آمار 4 يا 5 ميليوني نشان از غيرعلمي بودن برنامه ها دارد.
۲ - اختلافات وزارت رفاه، وزارت بهداشت و سازمان تامين اجتماعي براي بيمه روستاييان هم جالب توجه است.
۳ - در اظهارنظر فوق آمده است كه با پوشش كارگران، روستاييان، رانندگان و گروه هاي ديگر، بيش از 90 درصد افراد جامعه تحت پوشش بيمه قرار مي گيرند كه معلوم نيست دقيقا منظور همان 5-4 ميليون است يا آنكه سه قشر نامبرده به علاوه گروه هاي ديگر كه البته مورد آخري نيز جالب توجه است. از اين گذشته اشاره نشده است كه اگر رانندگان، روستاييان، كارگران و نيز گروه هاي مجهول ديگر همه با هم بيمه شوند و اين آمار با بيمه شدگان فعلي جمع شود، در نهايت چه عددي به دست خواهد آمد، بنابراين براي رعايت جانب احتياط گفته شده بيش از 90 درصد كه از 90 تا 100 درصد هم مي تواند نوسان داشته باشد.
۴ - در نهايت اينكه گروه هاي ديگر چه كساني هستند كه همچون جمعيت رانندگان و روستاييان قابل ذكر نيستند. بگذريم!
در ماده اول قانون بيمه همگاني، 8 ماده به عنوان شكل دهنده تعاريف بيمه ذكر شده است:
۱ - بيمه شده اصلي: فردي است كه راسا مشمول مقررات بيمه خدمات درماني موضوع اين قانون بوده و پس از پرداخت حق السهم توسط فرد يا جمع، مشمول قانون استفاده از مزاياي خدمات درماني قرار مي گيرد.
۲ - بيمه شده تبعي: خانواده شخص يا اشخاصي هستند كه به تبع سرپرستي و كفالت بيمه شده اصلي، از مزاياي مقرر در اين قانون مي توانند استفاده كنند .
3 - بيمه شده روستايي: شخصي است كه در روستا سكونت داشته باشد. عشاير كوچ رو در اين قانون از مزاياي روستاييان برخوردارند.
۴ - افراد نيازمند: به افرادي اطلاق مي شود كه به لحاظ شرايط اقتصادي، اجتماعي، جسمي و رواني توانايي اداره زندگي خود و خانواده تحت تكفل خود را ندارند. مصاديق افراد نيازمند حسب مورد به پيشنهاد كميته امداد امام خميني(ره) و سازمان بهزيستي تعيين مي شود.
۵ - صاحبان حرف و مشاغل آزاد: به تمامي اشخاصي اطلاق مي شود كه از نظر مقررات و قوانين، خويش فرما باشند.
۶ - حق سرانه: مبلغي كه بر مبناي خدمات مورد تعهد به مشمولان بيمه خدمات درماني، براي هر فرد در يك ماه تعيين مي شود.
۷ - فرانشيز: قسمي از هزينه درمان است كه بيمه شده بايد در زمان دريافت خدمات درماني پرداخت كند.
۸ - قيمت واقعي خدمات: عبارت است از قيمت تمام شده خدمات به اضافه سود سرمايه دارايي هاي ثابت كه در آن استهلاك منظور نخواهد شد.
گفتني است به منظور توسعه و تعميم بيمه خدمات درماني و اعمال وظايف سياستگذاري، برنامه ريزي، ايجاد هماهنگي اجرايي هدايت، نظارت و ارزشيابي سطح كمي و كيفي بيمه خدمات درماني، شورايي نيز تحت عنوان شواري عالي بيمه در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي شكل گرفته كه 11 عضو دارد: وزير كار و اموراجتماعي، وزير اموراقتصاد ودارايي، رئيس سازمان برنامه و بودجه و... در اين شورا دو نفر از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي از كميسيون برنامه و بودجه و بهداشت نيز به عنوان ناظر حضور دارند.
چالش هاي فرارو
روي كاغذ همه چيز خوب پيش مي رود و حتي بي انصافي كرده ايم اگر بگوييم بيمه در ايران كارگري و كارمندي ندارد، حتي قانون بيمه شدن روستاييان و عشاير هم سالها پيش نوشته شده، شوراي عالي بيمه هم كه داريم و خلاصه اينكه همه چيز بر وفق مراد است، آنهايي هم كه بيمه شده اند بسيار خشنود و راضي هستند. بيمه درماني بيمه شدگان هم در دو شكل سرپايي و بستري همچنان به قدرت خود باقي است و اكثر بيمه شدگان دوست دارند از مراكز درماني تحت پوشش بيمه اي استفاده كنند.
باور كنيد قانون كم و كاستي آنچناني ندارد يعني قوانين چندان اجرا نشده اند كه صيقل بخورند يا كم و كاستي شان به چشم بيايد. قانون حتي سربازان متاهل و دانشجويان را تحت پوشش بيمه قرار داده است، زنان دانشجوي مطلقه حتي مي توانند علاوه بر بيمه از وام هاي بيمه اي نيز استفاده كنند و... چقدر خوب بود همه اگر چيز براساس قانون و براساس پيش بيني ها پيش مي رفت، افسوس كه هميشه اينطور نيست، بيمه روستايي ما پس از سالهاي سال در دست اقدام قرارگرفته، اما مجريان طرح هنوز با هم چالش دارند. آمارها دقيق نيست، تناسبي بين بيمه گري و ارائه خدمات وجودندارد و ده ها مشكل ديگر. يك كارشناس در اين باره مي گويد: به اعتقاد من، ما در بحث قانون و حتي آئين نامه ها و بخشنامه ها چندان مشكلي نداريم، اما مشكل اصلي اين است كه قوانين و مصوبه ها كمتر اجرا مي شوند يا بيمه شونده و گاه عوامل اجرايي سازمان بيمه گر از آن اطلاع اندكي دارند. به عنوان مثال در مورد شما خبرنگاران قانون خيلي خوب عمل كرده و حتي خبرنگاران آزاد را كه فاقدهرگونه پوشش بيمه اي هستند تحت پوشش بيمه قرار داده، اما اين اتفاقي است كه در قانون افتاده و شما بهتر از من مي دانيد كه خبرنگار آزاد در عمل هم مشكل تعريفي دارد و هم مشكل جايگاه كاري؛ يعني يك مدير مسئول به غير از پرسنل قراردادي خود كسي را به عنوان خبرنگار آزاد معرفي نمي كند كه بيمه شود و فرد هم بدون معرفي و طي مراحل قانوني نمي تواند تحت پوشش قرارگيرد. شما يك خبرنگار آزاد را به من نشان بدهيد كه بيمه باشد يا اينكه دبيران سرويس ها در مطبوعات به شكل رايگان بايد بيمه شوند، شما اين حرف را از بنده نشنيده بگيريد، در مورد دانشجويان قانوني وجود دارد كه افراد تحت تكفل آنها را هم تحت پوشش بيمه قرار مي دهد، اما اگر مواردي از اين دست پيدا كرديد به ما هم اطلاع دهيد؛ مگر اينكه خواسته باشيم كلي گويي كنيم و معمولا فاصله اين حرف ها تا عمل بسيار زياد است. وي در ادامه مي افزايد: مشكل بعدي ناهمخواني بيمه و ارائه خدمات است كه عملا دفترچه بيمه را تبديل به يك دلخوشي ساده مي كند. به عنوان مثال فرض كنيد طرح بيمه روستاييان ما به طور كامل هم اجرا شود، اما وقتي آن روستانشين در كنار دست خود از امكانات اوليه بهداشتي و پزشكي هم محروم است، يك دفترچه به چه درد او مي خورد؟
قاعدتا مشكلات فراروي بيمه بسيار است، از اطلاع رساني گرفته تا نحوه برخورد پرسنل درمانگاه هاي تحت پوشش اما اين اميد وجود دارد كه در راستاي اجراي برنامه چشم انداز 20ساله شاهد رشد، توسعه و شكوفايي عميق و همه جانبه بيمه در ايران باشيم.
|
