علي ابراهيمي
پس از تحقق خودكفايي در توليد گندم كه سال گذشته بارسيدن به رقم ۱۱ ميليون و ۱۷۰ هزار تني خريد تضميني گندم مازاد بر مصرف كشورمان حاصل شد در سال جاري نيز پيش بيني شده تا اين رقم به ۱۲ ميليون تن افزايش يافته و با افزايش توليد گندم اين روند ادامه يابد.
گرچه مسئولين طرح گندم معتقدند با توجه به رشد بيش از ۴ درصدي روند خريد تضميني گندم نسبت به مدت مشابه سال قبل و ميزان فعلي خريد گندم مازاد بر مصرف كشاورزان تحقق رقم ۱۲ ميليون تني پيش بيني شده براي خريد گندم مازاد بر مصرف كشاورزان دور از دسترس نيست. چرا كه تا اول شهريورماه اين رقم به ۱۰ ميليون تن رسيده و تحقق ۲ ميليون تن خريد تضميني گندم از شهريور تا آخر آذرماه كه كار خريد تضميني صورت مي گيرد محتمل خواهد بود.
اين در حالي است كه دست اندركاران خريد تضميني گندم به تحقق رقم ۱۲ ميليون تني خريد تضميني گندم مازاد بر مصرف كشاورزان در سال جاري با ديده ترديد نگريسته و افزايش توليد كنوني را مقطعي و ناشي از گرم شدن هوا مي دانند و معتقدند با توجه به شرايط نامساعد جوي سال زراعي جاري و كاهش توليد گندم ديم اين رقم محقق نخواهد شد.
خريد تضميني گندم تا شهريور
به ۱۰ ميليون تن مي رسد
معاون برنامه ريزي و پشتيباني طرح گندم با اشاره به آمار و روند فعلي خريد تضميني گندم به تحقق رقم ۱۲ ميليون تن خريد گندم مازاد بر مصرف كشاورزان خوشبين بوده و مي گويد: تا روز سه شنبه همين هفته ۹ ميليون و ۸۷۱ هزار تن گندم مازاد بر مصرف كشاورزان خريداري شده و پيش بيني مي كنيم اين ميزان خريد تا اول شهريور به ۱۰ ميليون تن برسد.
فضل الله صفي خاني بيشترين گندم خريداري شده تاكنون را مربوط به استان فارس با نزديك به ۲ ميليون تن گندم دانسته و معتقد است روند خريد تضميني گندم نسبت به مدت مشابه سال قبل بيش از ۴ درصد رشد داشته كه با ادامه اين روند تحقق رقم ۱۲ ميليون تن خريد تضميني دور از دسترس نخواهد بود.
وي معتقد است گرچه در سال جاري با شرايط نامساعد جوي، كاهش بارندگي و سرمازدگي مواجه بوده ايم اما تحقق اين رقم در سايه مديريت بهتر مزارع گندم حاصل خواهد شد. روند كنوني خريد گندم كه در برخي روزها به بيش از ۱۱۷ هزار تن رسيده و هر دو محصول ديم و آبي را شامل مي شود، ما را به تحقق رقم پيش بيني شده خريد گندم اميدوار مي سازد.
بزرگنمايي ميزان خريد تضميني توليد گندم
اين در حالي است كه مدير عامل شركت بازرگاني دولتي ايران افزايش خريد تضميني گندم را ناشي از گرماي هوا دانسته و معتقد است گرچه نمي توان پيش بيني دقيقي از ميزان توليد و خريد تضميني گندم مازاد بر مصرف كشاورزان داشت اما وضعيت كشت و توليد گندم ديم در سال جاري نسبت به سال گذشته بدتر بوده و نمي توان به ادامه روند رشد فعلي خريد تضميني گندم با آغاز برداشت گندم ديم نيز اميدوار بود. رقم ۱۲ ميليون تني پيش بيني شده براي خريد تضميني گندم در سال جاري محقق نخواهد شد و بر اين اساس رقم خريد تضميني گندم در سال جاري ۵/۱۱ ميليون تن خواهد بود.
مجتبي انصاري معتقد است: ميزان خريد تضميني گندم تا ابتداي شهريور ماه ۱۰ ميليون و ۵۰ هزار تن خواهد بود. دستگاههاي متولي خريد تضميني محصولات كشاورزي آمار دقيق تري از ميزان توليد اين محصولات دارند و متأسفانه وزارت جهاد كشاورزي آمار توليد محصولات كشاورزي مانند گندم، برنج و شكر را بيشتر از ميزان واقعي اعلام مي كند و در سال گذشته نيز با كاهش ۱۰۰ هزار تني توليد شكر و كاهش توليد برنج مواجه بوده ايم.
معاون برنامه ريزي و بازرگاني سازمان مركزي تعاوني روستايي نيز با اشاره به روند خريد تضميني گندم مي گويد: در سال جاري ۲ هزار و ۴۰۰ مركز خريد اين سازمان با ۱۲ هزار كارشناس خريد تضميني گندم را انجام داده و از رقم حدود ۹ ميليون و ۹۰۰ هزار تني خريد تضميني گندم نزديك به ۶ ميليون و ۶۰۰ هزار تن توسط سازمان تعاوني روستايي و بقيه توسط شركت بازرگاني دولتي صورت گرفته است.
محمود معصوميان پيش بيني خريد گندم تا ابتداي شهريور را براساس برنامه خريد حدود ۱۰ ميليون و ۵۰ هزار تن دانسته كه احتمالاً محقق خواهد شد. اما وي معتقد است گر چه روند كنوني خريد گندم خوب است اما با توجه به تأثير كشت ديم در ميزان كل خريد براي قضاوت در زمينه تحقق رقم ۱۲ ميليون تني خريد تضميني گندم مازاد بر مصرف كشاورزان هنوز زود است و بايد تا پايان ماه جاري منتظر ماند. گرچه وي احتمال تحقق اين رقم را ۵۰ درصد مي داند.
تخلفات مرتبط با گندم بعد از تحويل به سيلو بوده است
در حالي كه چندي پيش رئيس ديوان محاسبات كشور در گفت و گو با مهر خبر از مفقود شدن يك ميليون و ۴۰۰ هزار تن گندم داده و اعلام كرده بود اين ميزان گندم وجود خارجي ندارد و مقدار زيادي از گندم وارداتي نيز به مصرف دام و طيور مي رسد، معاون برنامه ريزي و پشتيباني گندم نيز اين احتمال را رد نمي كند اما معتقد است تخلف احتمالي مذكور پس از تحويل گندم به سيلو صورت گرفته است. صفي خاني مي گويد: پرونده اي در رابطه با تخلفات صورت گرفته در زمينه واردات و توزيع گندم توسط ديوان محاسبات مطرح شده كه گرچه جزئيات آن مشخص نيست اما معتقدم اين تخلفات در مرحله خريد صورت نگرفته چرا كه پس از خريد گندم و پرداخت وجه آن گندم به سيلو تحويل و رسيد مي شود و اين محصول در اختيار دولت خواهد بود. بر اين اساس يك ميليون و ۴۰۰ هزار تن گندم مذكور نمي تواند در فرآيند خريد گم شده باشد. هنوز اطلاعات ارايه شده در اين زمينه مبهم است اما انجام اين تخلف بعد از تحويل آن به سيلو محتمل خواهد بود.
همچنين هر ساله بخشي از گندم با كيفيت پايين به مصرف خوراك دام و طيور مي رسد و سال گذشته نيز حدود ۱۶۰ هزار تن گندم به اين شيوه مصرف شده است.
در حالي كه برخي مسئولين خبر از تأمين ۵ هزار و ۷۰۰ ميليارد ريال كسري اعتبار خريد گندم داده بودند، اين اعتبار تاكنون تأمين نشده و معاون پشتيباني طرح گندم از تأمين آن اظهار بي اطلاعي نمود و معتقد است با توجه به بحث كابينه دولت اين موضوع تحت الشعاع قرار گرفته است.
