اينترنت
تكنولوژي اينترنت، ارتباطات را بسيار آسان، كم هزينه و ارزان كرده است. اين تكنولوژي افراد زيادي را به خود جلب كرده و در زندگي روزمره افراد نفوذ كرده است. حتي رسانه هاي جمعي نيز، اينترنت را پذيرفته اند. تقريباً تمامي اشكال رسانه هاي سنتي از قبيل راديو، تلويزيون و روزنامه ها كار خود را در اين حوزه جديد بسط و گسترش داده اند.
|
|
در واقع شبكه اينترنت همانند يك محل مجازي ملاقات عمومي شهروندان جهان است، يك نقطه تلاقي عمومي است كه در آن ميليون ها نفر از بيش از ۱۵۵ كشور جهان با هم در رابطه قرار مي گيرند و سازمان عظيمي را تشكيل مي دهند. اينترنت به افراد اجازه مي دهد طيف وسيعي از كارها را انجام دهند و افراد با استفاده از پست الكترونيك يا چت، با افراد ديگري كه در نقاط دوردست قرار دارند ارتباط برقرار كنند و اين امكان را پيدا مي كنند تا روزانه ديدار مجدد داشته باشند. برخي در وب، به بازي هاي اينترنتي مي پردازند تا از اين طريق سرگرم شوند يا وقت بگذرانند. برخي ديگر به جست وجو و كسب اطلاعات مي پردازند. برخي نيز براي دريافت خبرهاي هواشناسي، اخبار جالب و شنيدني، اخبار و رويدادهاي ملي يا بين المللي، اطلاعات تجاري و اخبار سياسي به سراغ رسانه هاي آن لاين مي روند. قاعده كلي حاكم بر اينترنت استفاده از اطلاعات به گونه اي آزاد است و ابعاد كاربري اينترنت به دو صورت است: ۱- مي تواند به عنوان تكنولوژي ميانجي ميان فردي، براي پيوندها و روابط اجتماعي، حل مشكلات، ادامه ارتباطات و اقناع و تبليغ مورد استفاده قرار بگيرد.
۲- مي تواند به عنوان وسيله ارتباط جمعي، براي مقاصد اطلاعاتي و فراغت مورد استفاده قرار بگيرد. براي برخي از قشرهاي جامعه ما «اينترنت» نامي كم و بيش آشنا، اما در عين حال مبهم و اسرارآميز است، نامي كه دانستني هاي پراكنده درباره آن همواره در طول چند سال اخير رو به افزايش بوده است و توسعه و تحول سريع آن هم سبب گرديده است كه اطلاعات در اين باره به سرعت كهنه شود. از سوي ديگر برخي از سازمان ها و به ويژه سازمان هاي علمي و آموزشي نيز نتوانسته اند در مقابل اين پديده كه مي توان آن را الگويي از يك جامعه اطلاعاتي دانست بي تفاوت بمانند و متقاضي اتصال به اينترنت شده اند. عطش جامعه به بيشتر دانستن درباره اينترنت موجب شده كه بسياري از ايستگاه هاي پخش تلويزيوني، راديويي و روزنامه ها، سايت هاي خود را با استفاده از تكنولوژي اينترنت اداره كنند. رسانه هاي آن لاين با توجه به طبيعت شان از رسانه هاي سنتي مجزايند، زيرا اين رسانه ها به خوانندگان خود اجازه مي دهند تا نه تنها از متن بلكه از تصاوير ديجيتال نيز سود ببرند. رسانه هاي آن لاين، توان ارائه تازه ترين اطلاعات و لينك ها را به مقوله هاي خبري مربوطه، از عناوين ملي تا بين المللي را داده است. در توصيف اينترنت از مفاهيم گوناگوني مانند شبكه شبكه ها، تار عنكبوت الكترونيك، فضاي مجازي، فضاي سايبرنتيك و... نيز استفاده شده است. با وجود اختلاف نظر از لحاظ نامگذاري اما همه در اين نكته اتفاق نظر دارند كه اينترنت انقلابي با همان درجه از اهميت چاپ، تلفن، راديو و تلويزيون است و هيچ كس نمي تواند در جهان معاصر موجوديت آن را ناديده بگيرد. اينترنت عكس العمل هاي متعددي را در دنياي رسانه ها ايجاد كرده است و به اين جهت در گروه بزرگراه هاي اطلاعاتي در مقام اول قرار گرفته است. اينترنت يك بانك اطلاعاتي نيست، بلكه گسترده ترين و با اهميت ترين شبكه كامپيوتري جهان است و شايد نمونه اي اوليه از بزرگراه هاي اطلاعاتي ربع اول قرن بيست و يكم باشد كه از توليدكنندگان، توزيع كنندگان و كاربران تشكيل شده است. نكته قابل توجه آن است كه تعداد كاربران اين جامعه الكترونيك همواره رو به افزايش است و جمعيت آن تقريباً هر سال دو برابر مي شود. انگيزه ورود افراد به اينترنت، اعتماد به آن به عنوان يك منبع اطلاعاتي است و كسب اطلاعات يكي از دلايل عمده و اساسي رويكرد كاربران از اينترنت است. همچنين قابليت تعامل، شخصي بودن اخبار مي تواند از دلايل ديگر محسوب شود براي مثال قابليت تعامل، به معناي آن است كه افراد با پست الكترونيك، در آن واحد قادرند تا ديدگاه ها و نظرات خود را به نويسنده منتقل كنند. اين امر، احتمالاً منجر به تغيير پويا در كنترل قدرت رسانه هاي جمعي مي شود و پاردايم غالب ارتباطات سنتي «يك فرستنده به چند گيرنده» مي تواند در اينترنت به «چند فرستنده به چند گيرنده» تغيير حالت دهد. مخاطب احتمالاً مي تواند در تعامل با اتاق خبر، اطلاعات جزئي و كامل تري را دريافت و ارائه كند. معمولاً كاربران رسانه هاي آن لاين، شخصي بودن اخبار را ترجيح مي دهند. اين امر به افراد اجازه مي دهد تا با توجه به علاقه خود، اخبار را سفارش دهند. يعني تنها آن چيزي را كه براي دانستن مفيد مي دانند، برمي گزينند و مطالعه مي كنند. همگرايي يكي از ويژگي هاي اساسي اينترنت يعني «ابر پيوند» يا «هايپرلينك» است. رسانه هاي آن لاين، لينك هايي را براي عناوين مربوطه، تاريخچه، رويدادها، سابقه مقوله ها و تصاوير بصري فراهم مي كنند. اينترنت در حكم مخزني از اطلاعات خوب و بد، زشت و زيبا، اخلاقي و غيراخلاقي مي تواند تلقي شود، البته مسئله در اين است كه مرزهاي ميان اين صفات دوگانه را جامعه هاي مختلف چگونه تعريف كنند. با اتصال به شبكه اينترنت مي توان با ديگران رابطه برقرار كرد، از اطلاعات علمي، فني، سياسي، ادبي، تاريخي و... بهره مند شد، به درون غيرقابل دسترس ترين كتابها نفوذ كرد، فيلم يا نوار ويديويي مورد علاقه خود را تماشا كرد، براي عده زيادي در زمان بسيار كوتاه نامه ارسال كرد، از برنامه هاي راديويي و تلويزيوني دلخواه استفاده كرد، فعاليت هاي علمي و پژوهشي انجام داد، به آموزش خود در رشته هاي مختلف پرداخت، از فروشگاه هاي بزرگ كالاهاي مورد علاقه را خريد كرد، عمليات گوناگون بانكي انجام داد و... خلاصه آن كه روياي قديمي بشر را كه در بسياري از افسانه ها متجلي شده بود (سفر به اقصي نقاط دنيا در مدت زمان بسيار كوتاه) كم و بيش تحقق بخشيد. اكنون اين امكان فراهم شده است كه نه تنها دارندگان كامپيوترهاي شخصي (PC) بلكه دارندگان كامپيوترهاي قابل حمل و حتي استفاده كنندگان از تلفن سيار نيز بتوانند با شبكه اينترنت ارتباط داشته باشند. انسان معاصر بيش از پيش با فضاي رايانه اي خو مي گيرد. البته با وجود آن كه كاربران به منافع فراواني دسترسي دارند ولي خطر ارائه اطلاعات نادرست نيز وجود دارد. ظاهراً در وب كنترل و دروازه باني نسبت به نشريات مكتوب، كمتر است. نه دولت هاي اقتدارگرا و نه نهادها به جهت طبيعت اينترنت قادر نيستند بر تمامي اطلاعات نظارت داشته باشند. تقريباً همه قادرند كه در اينترنت مطالب خود را منتشر و ارائه كنند. بايد توجه داشت كه هزاران نفر فرصت مي يابند تا حتي در سايت هاي روزنامه هاي بسيار معروف به انتشار مطالب خود بپردازند. به هر حال افراد بي بهره از نگاه انتقادي احتمالاً مطالب نادرست را به عنوان مطالب درست مي پذيرند. هرچه اطلاعات در اينترنت بيشتر باشد، به همان اندازه فرصت كشف اطلاعات نادرست كاهش مي يابد. علاوه بر آن، اغلب افراد نه وقت آن را دارند كه صدق و كذب اطلاعات را ثابت كنند و نه ديگر به همان سايت برمي گردند، چرا كه كاربر ممكن است موفق به يافتن سايت مربوطه براي بار ديگر نباشد. آموزش فردي، معقول ترين شيوه اجتناب از كسب اطلاعات نادرست است. مطالعات حكايت از لزوم معيار جديدي براي سواد رسانه هاي آن لاين دارند.
بهاره نصيري
|