مترجم: طلوع رياضي
كودك، تابستان و تغذيه
هر فصلي به دليل ويژگي هاي خاصش به يك نوع رژيم غذايي متفاوت نياز دارد. زيرا در هر فصلي از سال با توجه به تغييرات محيطي نيازهاي بدن نيز تغيير مي كنند. گرماي هوا، نور آفتاب و تعرق بيش از حد در فصل تابستان نياز به يك تغذيه سالم در اين فصل را مطرح مي كنند. متخصصين دانشگاه ناوارا براي تغذيه كودكان در فصل تابستان موارد زير را پيشنهاد مي كنند:
۱) مقدار چربي موجود در برنامه غذايي كودك در اين فصل نبايد از ۳۰ درصد فراتر برود. اين چربي معمولاً در كره، مارگارين، تخم مرغ و ماست وجود دارد.
۲) بخش اعظم برنامه غذايي كودك بايد بر پايه كربوهيدرات ها باشد. يعني در حدود ۵۰ الي ۶۰ درصد رژيم غذايي كودك بايد براساس مصرف كربوهيدرات باشد كه اين ماده غذايي معمولاً در نان، ماكاروني، برنج، سيب زميني، آرد، عدس و لوبيا وجود دارد.
۳) در اين فصل براي جلوگيري از يبوست مصرف ميوه و سبزيجات را حتماً وارد رژيم غذايي فرزندتان بكنيد. زيرا سرشار از فيبر هستند و هضم آنها آسان است. در ضمن مي توانند به جبران آب از دست رفته بدن كمك كنند.
۴) يكي از مهم ترين سرگرمي هاي كودكان در فصل تابستان شنا كردن يا آب تني كردن در وان حمام است. اما براي جلوگيري از بروز مشكلات گوارشي بايد بين مصرف آخرين وعده غذايي و شنا كردن يا حمام كردن حداقل ۵/۱ الي ۲ ساعت فاصله باشد. شنا كردن يا حمام كردن بلافاصله بعد از غذا، مي تواند باعث ايجاد تهوع، شكم درد و استفراغ بشود.
۵) از مصرف زياده از حد تنقلات جلوگيري كنيد. معمولاً كودكان و حتي بزرگسالان روزهاي گرم تابستان را با بستني، يخ در بهشت، شربت و... مي گذرانند. اين مواد را با ميان وعده هاي سالمي مثل ميوه، آبميوه طبيعي، خشكبار و ساندويچ جايگزين كنيد.
۶) كودكان بايد روز خود را با يك صبحانه سالم و قوي آغاز كنند. معمولاً كودكاني كه در اين فصل ديرتر از خواب بيدار مي شوند، وعده غذايي صبحانه را از دست مي دهند و روز خود را با ناهار آغاز مي كنند. برطبق آخرين تحقيقات انجام شده صبحانه خوردن سوخت و ساز بدن را افزايش مي دهد. صبحانه كودكان مي تواند شامل شير، آبميوه و يا ميوه تازه باشد.
۷) به كودكان ياد بدهيد به زمان غذا خوردن احترام بگذارند و با عجله غذا نخورند. زيرا زياد جويدن غذا، هضم آن را آسان مي كند و از بروز مشكلات روده اي جلوگيري مي كند.
تابستان و خانم هاي باردار
در فصل تابستان علائم آزاردهنده ماه هاي اوليه بارداري مثل حالت تهوع و استفراغ شدت مي يابند. همچنين بي اشتهايي ناشي از گرما زدگي يكي ديگر از نتايج افزايش درجه حرارت هواست كه معمولاً اكثر خانم هاي باردار با آن دست به گريبان هستند.
گرما باعث از دست رفتن آب بدن مي شود كه اين پديده نيز به نوبه خود نتايجي مثل فشار بالا و ضعف را به دنبال خواهد داشت. به همين دليل، در روزهاي گرم فصل تابستان بايد از مواد غذايي استفاده كرد كه ويتامين ها و آب مورد نياز بدن را تأمين كنند.
*ميوه نيروبخش است و هضم آن بسيار آسان است، خانم ها مي توانند ميوه را به صورت تازه و كامل يا آبميوه طبيعي و يا به عنوان ميان وعده مصرف كنند. ميوه مي تواند ويتامين ها و مواد معدني مورد نياز بدن مثل ويتامين ث ،اسيد فوليك، پتاسيم، منيزيم و كربوهيدرات ها را تأمين كند، به علاوه مقدار بالاي آب موجود در ميوه مي تواند به جبران آب از دست رفته بدن در اين فصل كمك كند. متخصصان تغذيه توصيه مي كنند خانم هاي باردار ميوه را با پوست مصرف كنند، زيرا مصرف ميوه با پوست به دليل مقادير بالاي فيبر موجود در آن مي تواند از بروز يبوست جلوگيري كند. در ضمن هيچگاه مصرف سبزيجات را فراموش نكنيد. اما قبل از مصرف ميوه و سبزي حتماً آنها را خوب بشوييد؛ زيرا احتمال انتقال باكتري و ويروس و درنتيجه بروز بيماري هاي عفوني در اين فصل بسيار زياد است. ولي هيچگاه ميوه و سبزي را به مدت طولاني در آب خيس نكنيد.
* مواد لبني را از برنامه غذايي خود حذف نكنيد. مصرف لبنيات به دليل داشتن مقدار زيادي كلسيم، ويتامين B2، D و پروتئين به خانم هاي باردار توصيه شده است، مصرف ماست در فصل تابستان براي خانم هاي باردار بسيار مفيد است؛ زيرا هضم آن آسان است و مي تواند به رفع بي اشتهايي ناشي از گرما كمك كند.
بي اشتهايي ناشي از گرما
افزايش درجه حرارت هوا معمولاً باعث بروز بي اشتهايي در خانم هاي باردار مي شود. اگر بي اشتهايي چندين روز ادامه پيدا كرد، حتماً بايد با پزشك متخصص مشورت كنيد. اما اگر اين بي اشتهايي گذرا بود، مي توانيد موارد زير را به كار ببنديد:
- تعداد وعده هاي غذاي خود را افزايش دهيد و در عين حال، از حجم غذا در هر وعده كم كنيد. اين عمل از بروز حالت سنگيني و سيري بعد از خوردن يك وعده غذاي مفصل جلوگيري مي كند.
- سعي كنيد قبل از غذا سوپ يا سالاد نخوريد. چون اين مواد معده شما را پر مي كنند و شما نمي توانيد غذاي اصلي را بخوريد.
- مواد غذايي مختلف را امتحان كنيد تا اشتهاي خود را تحريك كنيد.
- به مقدار زياد آب بنوشيد، يكي از مهم ترين مشكلات خانم هاي باردار در اين فصل از دست دادن آب بدن است.
- سعي كنيد با آرامش و در محيط هاي مطلوب و دلپذير غذا بخوريد.
- انجام فعاليت هاي ورزشي قبل از غذا خوردن معمولاً اشتها  را افزايش مي دهد.

دكتر محمد جعفر ملكوتي(۱)
دكتر سعيد صفايي(۲) دكتر عزت الله خامسي(۳)
فلز روي (ZINC) سالها است به صورت گوناگون در رشته دندانپزشكي مورد توجه و استفاده بوده است. به طور مثال استفاده از اكسيد روي همراه با اوژنل (ZOE) بيش از دو قرن است كه جهت كف بندي زير آمالگام به عنوان يك خمير LINING و تسكين دهنده ضعيف درد و حساسيت عاج دندان به كار مي رود. تركيب فسفات روي كربكيلات روي به عنوان كف بندي زير آمالگام و همچنين چسباندن سرپوش هاي روي دندان به كار رفته است. تركيب كلريد روي سال ها به عنوان كاهش دهنده حساسيت طوق دندان ها و رفع بوي دهان به صورت دهان شويه مصرف شده و هنوز هم براي اين منظور به نوع ديگري توصيه مي شود. با اهميت پوسيدگي دندان ها و شيوع PREVALENCE آن در كليه نژادها و كشورهاي گوناگون جهان، بايستي بررسي كرد با اهميتي كه مصرف روي در سال هاي اخير در ارتباط با سلامتي انسان پيدا كرده، آيا رابطه دنداني هم دارد يا اين كه ارتباطي بين غلظت روي در بدن با سلامت دندان ها موجود نيست.
عنصر روي يكي از عناصر تشكيل دهنده ميناي دندان بوده و با بررسي هاي سالهاي اخير مي توان گفت يكي از مراكز تجمع فلز روي دندانها هستند.
غلظت اين عنصر در محصولات كشاورزي مخصوصاً نان كه غذاي اصلي مردم كشور ماست، و حدود ۷۰ درصد پروتئين روزانه از نان تأمين مي شود، به علت جداسازي سبوس از آرد به هنگام فرآيند تهيه آرد و عدم رواج كودهاي محتوي روي در مزارع و باغ ها پايين است. از اين رو چون مقدار روي در نان و محصولات كشاورزي ما پايين است، پيشنهاد مي شود ضمن غني سازي محصولات كشاورزي، غلظت و اهميت اين عنصر با اهميت در سلامت جامعه فراموش نشود. غلظت متوسط روي در خون انسان حدود ۷۰۰ ميكروگرم در ۱۰۰ ميلي ليتر خون است كه در جامعه ما اين رقم قدري از سطح طبيعي آن پايين تر است. اين عنصر در تمام بافت هاي بدن به ويژه در عضلات، كبد، كليه ها، لوزالمعده، مخاط روده ها، استخوان، خون و ميناي دندان وجود دارد. روي به عنوان قسمتي از آنزيم آلكالين فسفاتاز در متابوليسم استخوان نقش دارد. روي در تأمين انرژي بدن اهميت داشته و با اين كه جزيي از انسولين نيست، ولي براي عمل آن نقش دارد. روي در تأمين سلامت پوست و مو تأثير داشته و همچنين در درمان كم خوني علاوه بر آهن روي نيز مؤثر است و در كشور ما اولين بار در شيراز دانشمندي به نام PARASAD (در سال ۱۹۶۱ ميلادي) اين امر را به خوبي نشان داد. روي در كار غده پروستات در مردان نقش مهمي دارد و همين طور در كوتاهي قد و عوارض پوستي نيز مؤثر است (دكتر باي بوردي ،۱۳۷۶ دكتر ملكوتي ۱۳۷۸).
كمبود كلسيم و روي علاوه بر فلورين، بايستي در برنامه هاي پيشگيري از پوسيدگي دندان ها و بيماري هاي پريودنتال مورد توجه قرار گيرد. همچنان كه پيشنهاد شده در درمان كم خوني علاوه بر تجويز آهن و عصاره جگر، روي را نيز اضافه مي نمايند. عنصر روي در ترميم زخم ها و ساختن پروتئين ها و اسيد نوكلئيك نقش اساسي دارد. به طور مثال بيماري ACRODERAMTITS ENTEROPATHICA كه در آن صورت و لب ها و مخاط دهان درگير مي شوند، با روي قابل درمان است. كمبود روي حس چشايي را كاهش مي دهد و با مصرف روي به تدريج حس ذائقه بهتر مي شود. كمبود پروتئين كه در اثر كمي روي و غيرفعال نشدن آنزيم پليمر از اتفاق مي افتد، باعث استعداد دندان ها به پوسيدگي مي گردد. زيرا كمبود روي سبب كاهش ترشح بزاق شده و اين كار موجب افزايش پوسيدگي دندان هاست. مصرف روي در انسان، سبب داشتن مخاط سالم دهان، بافت هاي پريودنتال با سلامت بهتر و كاهش نسبي پوسيدگي دندان ها و مانع سوزش زبان و مخاط دهان مي شود. مقدار مصرف روزانه روي حدود ۱۵ ميلي گرم است كه به صورت اكسيد روي يا سولفات روي به صورت روي به تنهايي و يا همراه با منيزيوم و كلسيم و يا در تركيبات مولتي ويتامين و مينرال با نام هاي تجاري مختلف وجود دارد. روي در غذاهايي نظير ماهي، صدف و تخم  كدو نيز موجود است.
۱- استاد دانشگاه تربيت مدرس، ۲- دندانپزشك۳،- دندان پزشك

درختي زيبا، يك پايه و داراي برگ هاي مركب از برگچه هاي فرد و بزرگ است و چو ن ظاهري زيبا و سايه افكن دارد، غالباً اقدام به پرورش آن در باغ ها مي شود. انتشار و پراكندگي آن به نحوي است كه اولاً تا ارتفاع زياد در كوهستان ها بالا نمي رود و ثانياً در غالب نواحي اروپا، جنوب  آسيا و آمريكاي شمالي پيدا مي شود.
برگ درخت گردو ۳ درصد اينوزيت، اسيد آلاژيك، اسيد گاليك و اسانسي با بوي مخصوص و محتوي مقدار زيادي پارافين، تانن، ژوگ لون و اكسي نافتون كينون است كه اثر نرم كننده پوست بدن را دارد، ولي در برگ هاي خشك اثر آن از بين مي رود و همچنين داراي ۷ _ ۵ درصد املاح معدني نظير كلسيم، پتاسيم و منيزيوم و غيره است.
خواص درماني: برگ درخت گردو و نيز قسمت گوشت دار ميوه نارس آن از مقوي هاي تلخ به حساب آمده، اثر تقويت كننده رفع خنازير، دفع كرم دارد و كمابيش در درمان سل و ديابت اثر مفيد ظاهر مي كند. در استعمال خارجي اثر التيام دهنده زخم و جراحات و ضدعفوني كننده دارد. پوست ثانوي ريشه گياه اثر قرمزكننده پوست بدن را دارد. برگ درخت گردو، به صورت دم كرده يا جوشاننده در لنفاتيسم، خناريز و عوارض مختلف نظير عوارض استخواني، مفصلي، ضايعات و چروكين شدن مجراي بيني _ حلق، ورم غدد لنفاوي ناحيه گردن، اگزما و افت و ورم لوزه مصرف مي شود.
مصرف دم كرده برگ، اثر كاهش دهنده مقدار قند خون در مبتلايان به ديابت دارد و نيز در طب عوام از برگ آن به عنوان تصفيه كننده خون و رفع نزله هاي مزمن دستگاه هضم استفاده مي شود. به علاوه از برگ گياه لوسيون هايي جهت رفع ورم ملتحمه چشم و نيز به صورت غرغره در رفع ورم لوزتين و درمان آنژين تهيه مي گردد.
گل آذين گياه نيز اثر قابض دارد و سابق در رفع ديسانتري و خونريزي هاي رحمي بين مردم معمول بوده است.
به علاوه، دم كرده برگ آن، مورچه ها را معدوم مي سازد و اگر بر روي دام ها ماليده شود، مگس ها را از آنها دور مي سازد.
محل رويش: در نواحي شمال ايران، آستارا، رودبار، بندر گز، قصر شيرين و... درخت گردو در نواحي مختلف ايران به اسامي متفاوت معروف مي باشد، از جمله: در رودسر به گردكان، در رشت به آقوزدار، در شفارود به ووز و در كردستان به آقوزه.
عاطفه لطفي جبلي