عدالت در كشاورزي - (بخش آخر)
واگذاري امور به كشاورزان
اشاره: بخش نخست گفت وگو با معاون برنامه ريزي و اقتصادي وزارت جهاد كشاورزي درمورد برنامه چهارم توسعه و اهداف و برنامه هاي دولت براي تحقق عدالت در بخش كشاورزي را در شماره گذشته خوانديد. بخش دوم اين گفت وگو ازنظر خوانندگان گرامي مي گذرد.
|
|
* شما معتقديد كه امور مربوط به روستائيان را بايد به خودشان سپرد در حالي كه طبق گزارش معاونت ترويج و نظام بهره برداري نزديك به ۴۷ درصد كشاورزان بي سواد و ۳۰ درصد كم سوادند.
- آنها بي سواد يا كم سواد هستند، اما كم عقل نيستند. كشاورزان صاحب تجربه اند و وقتي گفته مي شود درصد زيادي از آنان بي سوادند برخي فكر مي كنند كه افراد ناتواني هستند.
* بي سوادي، ناتواني در مهارت را هم به دنبال خواهد داشت، اما مساله اينجاست كه كشاورزان و روستائيان در دل نظامي زندگي كرده اند كه ۲۷ سال شعار آزادي، عدالت و مبارزه با بي سوادي را مطرح كرده است.
- اگر سيستم آموزش و ترويج در روستاها طي ۱۵ سال گذشته در بخش كشاورزي به نحو مطلوبي طراحي و اجرا مي شد امروز شاهد اين ميزان بي سوادي نبوديم. براي همين، واگذاري امور به روستائيان و كشاورزان نيازمند تحول اساسي در سيستم آموزش و ترويج است تا ناكارآمدي گذشته برطرف گردد. همچنين آموزش و ترويج و واگذاري امور به روستائيان مي تواند همزمان صورت گيرد تا سطح دانش، بينش و فرهنگ آنها به طور عام و خاص ارتقاء يابد.
* علاوه بر اين مساله، ما با عدم ماندگاري جوانان در روستاها و عدم تمايل آنها به فعاليت هاي كشاورزي مواجه هستيم.
- اگر ما بتوانيم مشكل اقتصادي روستائيان را از طريق افزايش درآمد و ايجاد اشتغال متنوع در بخش كشاورزي و فعاليت هاي مكمل كشاورزي برطرف كنيم از مهاجرت جوانان به شهرها كاسته و حاشيه نشيني و برخي از معضلات اجتماعي شهرهاي بزرگ هم مرتفع خواهد شد.
* برخي عدالت را همسو و عده اي ديگر آن را در تضاد با توسعه اقتصادي مي دانند. نظر شما در اين باره چيست؟
- افرادي كه عدالت را در تضاد با توسعه اقتصادي مي دانند دچار اشتباه در مفهوم هستند.
ما زماني به توسعه دست مي يابيم كه در بطن آن عدالت نهفته باشد و هنگامي توسعه اقتصادي در جامعه روي مي د هد كه علاوه بر رشد اقتصادي؛ توزيع بهتر درآمدها، كاهش جمعيت فقير، افزايش رفاه و كاهش شكاف طبقات اجتماعي را داشته باشيم. بنابراين بدون عدالت نمي توان مفهوم توسعه را بكار برد.
* پس به اعتقاد شما عدالت مقدم بر توسعه است؟
- رشد در خودش عدالت ندارد. به همين خاطر عدالت اصل است، اما در عين حال عدالت و توسعه بر هم تقدم و تأخر ندارند بلكه در كنار يكديگرند.
* يكي از نگراني هاي موجود در بحث عدالت و توسعه اقتصادي، حركت دولت به سوي اقتصاد يارانه اي و تكيه بر درآمدهاي نفتي و صرف آن در فعاليت هاي غيرمولد است. از آنجايي كه بخش كشاورزي نيز با تصويب دولت، امكان برداشت ۱۰ درصد از حساب ذخيره ارزي را دارد، اين پرسش مطرح مي شود كه درآمدهاي نفتي چگونه در بخش كشاورزي مصرف خواهد شد؟
- اختصاص ۱۰ درصد از حساب ذخيره ارزي به بخش كشاورزي حاكي از جهت گيري مجلس و دولت به سوي استفاده از اين درآمدها در بخش هايي از توليد است كه تاكنون از مزيت افزايش درآمد نفتي محروم بوده اند و چون در اين مصوبه معادل ريالي به بخش كشاورزي قابل اختصاص است بخش كشاورزي قادر خواهد بود هم از ارز و هم از معادل ريالي آن براي توسعه زيرساخت هاي كشاورزي مانند برنامه ريزي بهتر براي توسعه سرمايه گذاري در بخش مكانيزاسيون، تكميل زنجيره هاي توليد ماشين ها و ادوات مورد نياز كشاورزان، توسعه سيستم هاي آبياري نوين، تسطيح اراضي و يكپارچگي آن و آموزش كشاورزان و روستائيان استفاده كند. در مجموع بيش از آنچه كه از اين حساب براي فعاليت هاي مولد برداشت خواهد شد عايد كشاورزي و توسعه آن مي شود. همچنين از آنجايي كه جامعه ما با عدالت فاصله دارد و تحقق و گسترش آن نيز زمان بر است، سياست دولت جديد بر حمايت هاي يارانه اي به اقشار كم درآمد مي باشد. در اين ميان دولت وظيفه دارد بخش كشاورزي را از طريق يارانه كمك كند تا توان توليدي اين بخش ارتقاء يابد.
* به نظر مي رسد براي اجراي عدالت در بخش كشاورزي بيشترين تمركز بر رفع فقر و محروميت زدايي از روستاهاي كشور است؟
- براساس ماده ۱۹ قانون برنامه چهارم، دولت مكلف شده كه شاخص هاي توسعه روستايي را ۲۵ درصد تا پايان برنامه افزايش دهد. از اين رو، وزارت جهاد كشاورزي وظيفه دارد براي رفع مشكلات موجود و فقرزدايي روستائيان كه يك سوم جمعيت كشور را تشكيل مي دهند و اكثرا به كار كشاورزي مشغولند اقدام هاي اساسي انجام دهد. ناگفته نماند كه يكي از مشكلات روستاهاي كشور ما اين است كه متولي ندارد و به جز وزارت جهاد كشاورزي، ساير وزارتخانه ها كمتر به روستاها توجه مي كنند و اين يكي از علل عدم تحقق عدالت در بخش كشاورزي به شمار مي رود. در زمان فعاليت وزارت جهاد سازندگي، روستاها به طور ضمني، متولي داشتند كه پس از ادغام دو وزارتخانه جهاد سازندگي و كشاورزي، بخشي از مسئوليت ها و وظايف به ساير وزارتخانه ها سپرده شد و بدين ترتيب روستاها از داشتن يك متولي براي رسيدگي به مسائل شان محروم شدند. به نظر مي رسد ما به يك متولي براي رسيدگي همه جانبه به مشكلات روستاها احتياج داشته باشيم.
* يعني يك سازمان جهاد سازندگي ديگر متولد شود؟
- سال گذشته، مجلس به دنبال سازمان توسعه و عمران روستايي و عشاير بود كه همچنان مسكوت مانده است، اما دولت آقاي احمدي نژاد در صدد است كه يك متولي براي پيگيري مسائل روستائيان ايجاد كند.
* اين متولي در قالب چه ساختاري فعاليت خواهدكرد؟
- شكل ساختاري آن هنوز تعريف نشده است. اين متولي مي تواند يك سازمان در زير مجموعه رياست جمهوري و يا يك معاونت در وزارت جهاد كشاورزي باشد تا حداقل محلي وجود داشته باشد كه فرياد روستائيان را به گوش مسئولان برساند و يا امكاناتي در اختيارش قرار گيرد كه صرف امور مربوط به توسعه روستاها كند.
* آيا اين امر منجر به موازي كاري نمي شود؟
- خير، زيرا هم اكنون هيچ نهادي متولي روستاها نيست و وزارت جهاد كشاورزي فقط در زمينه توليد و صنايع روستائي فعاليت مي كند. پيش بيني مي شود كه اين متولي در برنامه ريزي، نظارت و اجراي برنامه هاي توسعه كشاورزي فعاليت كند و بخش اجرايي برنامه ها را با كمك تشكل هاي روستايي انجام دهد.
* وضعيت مالكيت خصوصي را در تحولات آتي چگونه بررسي مي كنيد؟
- در راستاي تحقق عدالت در جامعه، مالكيت خصوصي را بايد محترم شمرد چرا كه در قوانين كشور، مالكيت خصوصي به رسميت شناخته شده است و اين بخش مي تواند در خدمت رشد و توسعه قرار گيرد و به اهداف عدالت در بخش كشاورزي نيز كمك كند.
* مديريت در اين روند چه نقشي خواهد داشت؟
- بدون افزايش كارايي مديريت، اجراي برنامه ها در تمام زمينه ها با موفقيت همراه نخواهدبود. مديريت ركن اصلي را در رسيدن به اهداف توسعه اي و عدالت محور در بخش كشاورزي ايفا مي كند. مديراني كه علاوه بر داشتن تخصص و تجربه كافي از انگيزه بالا و خلاقيت برخوردار باشند.
* چه كار بايد كرد كه عدالت طلبي بستري براي خودسري ها در يك نظام اقتصادي نشود؟
- عدالت به معناي واقعي يعني اين كه همه افراد جامعه براساس قانون عمل كنند. قانون يكي از لوازم و اسباب توسعه است كه براساس آن اجازه هيچگونه خودسري و حركت هاي خارجي از ضوابط به كسي داده نمي شود، زيرا خودسري منجر به بي عدالتي مي شود.
* گاهي گروهي، شعارهايي را در جامعه مطرح مي كنند، اما به مرور افرادي از درون همان گروه به خاطر منافع خود، آن شعارها را در عمل نفي مي كنند.
- اگر شعار عدالت محوري به حذف عدالت منتهي شود نشان دهنده آن است كه نقصي در درون سيستم وجود دارد. به هر حال شعار عدالت محوري نمي تواند منجر به بي عدالتي شود.
* اما سيستم هاي سوسياليستي كه وعده عدالت را از طريق جامعه بدون طبقه به مردم دادند نه تنها موفق نشدند بلكه به نوعي، زمينه هاي بي عدالتي را فراهم كردند.
- دليلش آن است كه آنها در درون دچار تضاد سيستمي بودند و همان افرادي كه شعارهاي جامعه بدون طبقه را مطرح كردند خودشان طبقه مستبدي را به وجود آوردند كه هيچكس اجازه نقد آنها را نداشت.
* همان طور كه مي دانيد اقتصاد كشور ما خواه ناخواه متأثر از تحولات بازارهاي جهاني است و سياست ها، تصميمات و اقدام هاي نهادهاي بين المللي ممكن است در بخش كشاورزي تأثيرگذار و گاه بحران زا باشند. براي اجراي عدالت با اين مسائل چگونه بايد رفتار كرد؟
- ما بايد با تحولات جهاني مثبت برخورد كنيم و ضمن تعامل سازنده با سازمان هاي بين المللي، تسليم و مرعوب تصميمات آنها نشويم. كشور ما در روابط اقتصادي در سطح بين المللي، هم تأثيرگذار و هم تأثيرپذير است. بنابراين، چنانچه در اين عرصه بازيگر هوشياري باشيم مي توانيم از تضاد منافعي كه بين قطب هاي توليدي جهان وجود دارد به بهترين شكل استفاده كنيم كه در اين صورت بيشترين سود نصيب كشور خواهد شد و به برخي از اهداف عدالت طلبانه نيز كمك خواهد كرد.
* تأمين عدالت تا چه حد بر توسعه كشاورزي تأثير خواهد داشت و ما در آينده شاهد چه تغييراتي در اين بخش خواهيم بود؟
- چنانچه رشد در بخش كشاورزي را با نگاه عدلت محور دنبال كنيم منجر به توسعه پايدار كشاورزي خواهد شد و اگر در چهار سال آينده، اهداف وزارت جهاد كشاورزي از نظر افزايش كمي و كيفي توليد محصولات محقق شود ما شاهد روستاهايي آباد و مرفه خواهيم بود كه مايه افتخار و سربلندي ايران خواهند شد.
* آخرين پرسش اين كه فكر مي كنيد عدالت محوري چقدر در بخش كشاورزي دوام خواهد آورد؟
- هر گونه اقدام زير بنايي در روستاها مانند آموزش و انتقال دانش و اطلاعات، اثرات ماندگار در گسترش عدالت در بخش كشاورزي خواهد داشت به طوري كه حتي با تغيير دولت هم آسيب نخواهد ديد.
|