وضعيت گردش مالي در آموزشگاه هاي سينمايي
بازيگران را به بازي مي گيرند
|
|
عكس:علي اكبر شير ژيان
علي اناري
بحث آموزشگاه هاي فني و حرفه اي از زماني در كشور ما مطرح شد كه دانشگاه ها چه دولتي و چه آزاد با همه ظرفيت آموزشي خود مشغول به كار بودند و با اين حال سيل جوانان ديپلمه و منتظر الورود به دانشگاه، پشت سد كنكور متوقف شده بودند. بنابراين براي مبارزه با اين تصور كه تنها راه ورود به بازار كارهايي كه شرط تحصيلات آكادميك را بر آنها گذاشته اند، عبور از سردر دانشگاه هاي معتبر كشور است، آموزشگاه هاي فني و حرفه اي به شكل هاي دولتي و آزاد داير شده و با توجه به اينكه آموزش هاي علمي در اين مكان ها پا به پاي دروس تئوري پيش مي رفتند مورد استقبال واقع شدند. هنرجويان اين كلاس ها به دليل ضعف آموزش هاي عملي در دانشگاه، خود را در تجربه كاري، يك سر و گردن بالاتر از دانشجويان و فارغ التحصيلان دانشگاه ها به حساب مي آوردند. نمونه اي از اين آموزشگاه ها كه اتفاقا از سوي جوانان مورد استقبال قرار گرفته، آموزشگاه هاي آزاد سينمايي ست. در چند سال اخير شاهد رشد قارچ گونه اين مراكز در سطح شهر تهران و بعضي از مراكز استان ها بوده ايم.
آموزشگاه هاي سينمايي از رويا تا واقعيت
در اينكه سينما، رويا و كعبه آمال بسياري از جوانان اين مرز و بوم است، نبايد كوچكترين شكي به خود راه دهيم. پس سعي و تلاش يك جوان علاقه مند براي ورود به چرخه سينماي ايران نبايد زياد تعجب برانگيز باشد. حال اين تلاش مي تواند هم خود را به صورت راهي منطقي و مثبت يعني پيمودن تحصيلات آكادميك و طي مدارج هنري نشان دهد و هم مي تواند از وجهي ديگر يعني رابطه بازي و استفاده از پول به عنوان حق الورود به عالم سينما صورت بگيرد. آموزشگاه هاي سينمايي هر كدام با توجه به تخصص هاي مختلفي كه در مراحل توليد يك فيلم به كار گرفته مي شوند مانند كارگرداني، فيلمبرداري، بازيگري، تدوين، صدابرداري و ... گروه آموزشي خود را انتخاب مي كنند. البته به دليل گستردگي مباحث مربوط به صنعت سينما طبيعتا آموزشگاه ها نمي توانند همه اين تخصص ها را يكجا تحت پوشش آموزشي قرار دهند، بنابراين با انتخاب چند مبحث اصلي و پرمخاطب به جذب هنرجو مي پردازند. بدون هيچ گونه ترديدي پرطرفدارترين كلاس ها در اين آموزشگاه ها كلاس آموزش بازيگري ست. بازيگري در سينما به سبب نمود بيشتر آن نسبت به ساير اركان توليد يك فيلم، همواره مورد توجه بوده و اخباري كه از ستاره هاي سينما و دستمزدهاي ايشان در رسانه ها منتشر مي شود در دامن زدن به اين شور و هيجان نقش اساسي ايفا مي كند. ديگر رشته هاي پرطرفدار به ترتيب كارگرداني، فيلمبرداري و فيلمنامه نويسي هستند. اكثر اين آموزشگاه ها از همكاري دست اندركاران سرشناس سينماي ايران سود مي برند و البته هر چه استادان اين مراكز سرشناس تر و معروف تر باشند، ميزان شهريه آموزشگاه ها هم طبعا بالاتررفته و نجومي تر مي شود. به طور مثال هم اكنون چند آموزشگاه اسم و رسم دار كه از همكاري بازيگران و كارگردانان تراز اول كشور سود مي برند، ميزان شهريه اي برابر يك ميليون تومان براي يك دوره آموزش كه حدودا 6 ماه تا يك سال است را مطالبه مي كنند. در مورد نحوه گزينش هنرجو در اين آموزشگاه ها مي توان گفت: تقريبا همه در اين مورد با يك روش عمل مي كنند، يعني ابتدا طي فراخواني در روزنامه ها و مجلات تخصصي شروع ثبت نام براي دوره هاي جديد را اعلام مي كنند و معمولا يك آزمون گزينشي كه بيشتر فرماليته و نمايشي به نظر مي رسد را شرط ورود به دوره آموزشي قرار مي دهند. متقاضيان نيز براي ثبت نام در اين آزمون مبلغي بين 3 تا 5 هزار تومان را بايد پرداخت كنند. بعد از قبولي در آزمون كه البته در بيشتر مواقع تعداد شركت كنندگان با قبول شدگان كاملا برابر است،هنرجو مي بايست شهريه دوره تخصصي را كه انتخاب كرده به حساب آموزشگاه واريز كند. مبلغ شهريه بسته به شهرت آموزشگاه، استادان آن و دروس مختلف متغير است. محدوده قيمت از 60هزار تا يك ميليون تومان متغير است. به طور مثال آموزش دوره فيلمنامه نويسي در يكي از آموزشگاه هاي معتبر، هزينه اي حدود 60 هزار تومان را در برمي گيرد و در آموزشگاهي ديگر يك دوره كامل بازيگري حدود يك ميليون تومان براي هنرجويان آب مي خورد.
مورد ديگري كه طي سال هاي اخير مورد استقبال قرار گرفته، دوره هاي يكساله آموزش فيلمسازي ست كه طي آنها دوره هاي فيلمنامه نويسي، كارگرداني، فيلمبرداري و تدوين تدريس مي شود. هنرجو در پايان دوره با ساخت يك فيلم كوتاه فارغ التحصيل شده و به جرگه انبوه كارگردانان فيلم كوتاه كشور مي پيوندد.
در اين كلاس ها به علت طولاني بودن زمان دوره و تعدد آموزش هاي ارائه شده، سيستم ترمي اعمال شده و در هر ترم معمولا دو تا سه درس تخصصي آموزش داده مي شود. آموزش ها شامل دو بخش تئوري و عملي ست كه البته طبق معمول، بخش عملي به دليل كمبود هميشگي امكانات آن بازده لازم را ندارد. هنرجويان براي ساخت فيلم كوتاه خود به يكسري امكانات نياز دارند كه معمولا از سوي موسسه آموزش دهنده يا ارائه نمي شود يا اگر هم تسهيلاتي در اختيار هنرجويان قرار گيرد به صورت ناقص و غيرمفيد است. هنرجو براي ساخت فيلم كوتاه مجبور است وسايل مورد نياز خود از قبيل دوربين فيلمبرداري، سه پايه، نور، وسايل صدابرداري و ... را از مراكز ديگر اجاره كند.
مراكز اجاره وسايل فيلمسازي
اين مراكز كه عموما توسط متخصصان و عوامل فني سينما راه اندازي شده، انواع خدمات استوديويي و توليدي را ارائه مي دهند.
اگر يك هنرجو با هدف ساختن فيلم براي كرايه كردن وسايل به يكي از اين مراكز مراجعه كند، مي بايست براي اجاره يك روز دوربين و سه پايه مبلغي در حدود 20 هزار تومان پرداخت كند. ست هاي صدابرداري و انواع نورها نيز قيمت هاي خاص خود را دارند و اگر فكر كنيم فيلمبرداري يك فيلم كوتاه 3 روز طول بكشد، اين هنرجو مي بايست مبلغي در حدود 120 تا 150 هزار تومان براي اجاره وسايل كنار بگذارد. در موارد خاص، اجاره يك پلاتو تصويربرداري اين هزينه را تا حد زيادي افزايش مي دهد، البته مشتريان اين مراكز فقط هنرجويان آموزشگاه هاي آزاد نيستند و دانشجويان رشته سينما نيز براي انجام پروژه هاي دانشجويي خود براي اجاره وسايل به اين محل ها مراجعه مي كنند و بعضا اندكي تخفيف دانشجويي هم شامل حالشان مي شود.
در چند سال اخير فيلم كوتاه، هم از طرف مسئولان امور سينمايي و هم فيلمسازان جوان مورد استقبال واقع شده است.
از آنجايي كه ساخت فيلم كوتاه، سكوي پرتاب براي كارگرداني اولين فيلم بلند محسوب مي شود، هنرجويان پس از اتمام دوره، تمام تلاش خود را براي ساخت فيلم كوتاه به كار مي گيرند.
اين موضوع باعث شده آموزشگاه هاي سينمايي و مراكز اجاره وسايل فيلمبرداري نيز رونقي دوچندان پيدا كنند، تا آنجايي كه حتي بعضي آموزشگاه ها با قيد شرط هايي از قبيل تصويب فيلمنامه در توليد اينگونه فيلم ها سهيم مي شوند تا با توجه به برگزاري جشنواره هاي مختلف داخلي و خارجي در صورت برگزيده شدن فيلم موردنظر در نفع مالي و معنوي اثر سهيم باشند.
انتقاد از آموزشگاه هاي آزاد
اين آموزشگاه هاي سينمايي در بعضي موارد نيز آماج انتقادات شديد، چه از طرف اهالي سينما و چه مردم عادي كه به عنوان هنرجو وارد اين آموزشگاه ها مي شوند قرار گرفته اند. بيشتر هنرجويان هدف اصلي اين آموزشگاه ها را كسب سود مالي مي دانند و نه كشف استعدادهاي درخشان درعرصه سينما ! اكثر اين افراد دوره هاي طي شده را غيرمفيد و فاقد ارزش اجرايي دانسته و عقيده دارند استادان، همه آن چيزي را كه بايد، نمي گويند و بيشتر مباحث را نيمه تمام رها كرده و دنبال مبحث بعدي مي روند. اين آموزشگاه ها حتي در ميان خود اهالي سينما نيز مخالفاني دارد. آنها عقيده دارند بازار كم جان سينماي ايران كشش اين همه نيروي جديد را ندارد، علاوه بر اينكه بسياري از اين نيروها هيچ گاه مشغول كاري متناسب با دوره اي كه گذرانده اند، نمي شوند. آن عده معدودي هم كه دعوت به كار مي شوند جاي عده اي ديگر از اهالي قديمي سينما را مي گيرند كه اين خود موجب بيكاري كساني ديگر را فراهم مي آورد. با يك حساب سرانگشتي مي بينيم كه تعداد فارغ التحصيلان رشته سينما با گرايش هاي گوناگون از دانشگاه ها و دانشكده هاي كشور (دولتي و آزاد)، به اضافه كساني كه از آموزشگاه هاي آزاد بيرون مي آيند، بسيار بيشتر از ظرفيت سينماي كشور است. در مملكت ما به طور متوسط سالانه 60 تا 70 فيلم توليد مي شود. اگر با يك حساب خوشبينانه تعداد دست اندركاران هر فيلم را 50 نفر در نظر بگيريم، سالانه براي 3 تا 3هزار و 500 نفر، كار بالقوه وجود دارد كه با توجه به تعداد دست اندركاران قديمي و ثابت سينماي ايران و اين موضوع كه بعضي از هنرمندان در زمان واحد در 2 تا 3 فيلم و گاهي بيشتر حضور و فعاليت دارند، ديگر جايي براي افراد جديد باقي نمي ماند. فقط مي ماند همين فعاليت هاي نصفه و نيمه در توليد فيلم هاي كوتاه كه نياز به معرف و پارتي ندارد و با سرمايه نسبتا اندكي مي شود سر و ته يك فيلم كوتاه را هم آورد، اما در مملكتي كه سالي 3-2 هزار فيلم كوتاه در آن توليد مي شود و در مجموع يك جشنواره مختص آن برگزار مي شود كه در آن هم كمتر از يك دهم فيلم ها امكان نمايش مي يابند، طبعا نبايد اميد زيادي براي دست اندركاران اين عرصه وجود داشته باشد. حتي آنهايي كه فيلمشان بعد از نمايش موردتوجه قرار مي گيرد نيز با توجه به مناسبات عجيب و غريب سينماي ايران نبايد آينده روشني براي كارشان متصور باشند.
بر باد رفته
سال ها از آغاز فعاليت آموزشگاه هاي آزاد سينمايي در كشور ما مي گذرد. قديمي ترين اين آموزشگاه ها همان هايي هستند كه بهترين بازيگران و كارگردان ها را تربيت كردند؛همان هايي كه در حرفه خود پيشكسوت محسوب مي شوند. اما فعاليت اين آموزشگاه ها، همزمان با دوره ستاره سازي سينما بود. هر جواني وقتي در روياهايش به راحتي خود را جاي يكي از ستارگان سينما مي گذاشت، در واقعيت هم تلاش مي كرد، روياي خود را عملي كند. آگهي هاي ريز و درشت فراخوان ثبت نام در كلاس هاي آموزش بازيگري و فيلمسازي، هر علاقه مندي را براي آغاز كار قلقلك مي داد، اما در اين ميان هزينه هاي ثبت نام در اين كلاس ها، از ديگر بخش هاي قضيه جالب تر بود. هزينه هاي آنچناني كه به واقع در حد توان دسته معدودي از علاقه مندان بود. آموزشگاه هايي به عنوان اعتبار، اسم هنرمندان محبوب سينما را به عنوان مدرس يدك مي كشيدند. صرف يك ميليون تومان هزينه براي گذراندن دوره بازيگري ، شايد با اين اميد كه روزي هنرجو، جزو ستاره هاي سينما شود كار چندان سختي نيست. يك ميليون سرمايه گذاري براي رسيدن به ميليون ها تومان درآمد در آينده اي نزديك؛ آرزويي كه در بيشتر اوقات محقق نمي شود. آنهايي كه فكر مي كنند با گذراندن يك دوره كلاس هاي آموزش بازيگري و فيلمسازي مي توانند آينده شغلي خود را تضمين كنند، قدم در راه
پرفراز و نشيبي مي گذارند كه دورنماي روشني ندارد، اما گذراندن دوره هاي آموزشي در صورتي كه آگاهانه باشد، اصلا بد نيست؛ البته به شرطي كه هنرجو در قبال طي دوره، انتظار نتايج آنچناني نداشته باشد.
|