كوراوغلو
داستان هاي حماسي كوراوغلو، از محبوب ترين و در عين حال رايج ترين داستان هاي فولكلوريك آذربايجان است. نمونه هاي ديگري از اين داستان را در ادبيات ترك زبانان ديگر، از آسياي ميانه تا تركيه مي بينيم. در آسياي ميانه كوراوغلو رهبر معنوي عياران است، حتي اگر اين عياران، چندين قرن پس از مرگ كوراوغلوي تاريخي، در سيماي مبارزان باسماچي (مبارزاني كه در آغاز استقرار حكومت شوروي عليه اشغالگران ارتش سرخ مبارزه مي كردند) ظاهر شوند.
از نظر تاريخي، كوراوغلو را از عياران عصيانگر دوره شاه عباس صفوي مي دانند، هرچند كه سيماي اسطوره اي وي بر تمام بخش هاي داستان سايه افكنده است. از اسب مشهورش قيرآت و شمشير مصري تا ناكجاآبادش «چنلي بئل» - كه در آن همه آزاد، آزاده و برابرند- همه و همه جنبه اسطوره اي دارند.
نخستين اطلاعات را درباره كوراوغلو، در ۱۷۲۱ ميلادي در منابع آذربايجاني مي بينيم.
نخستين چاپ داستان ها نيز در سال ۱۸۴۰ بر مبناي روايات عاشيق ها، توسط شوپن انجام گرفته است.
اين مجموعه با مكتوب شدن روايت هاي ديگري كه عاشيق هاي آذربايجاني از حماسه ارائه مي كردند، از نشري به نشر ديگر سير تكاملي پيدا كرده و غني تر شده است.
مجموعه اي كه پروفسور محمدحسين تهماسب گردآوري كرده است، يكي از كامل ترين نشرهاي حماسه كوراوغلو است.
پروفسور تهماسب، ۱۸ داستان يا آن گونه كه در تركي آذربايجاني ناميده مي شود «قول» از مجموعه داستان هاي كوراوغلو را گردآوري كرده است. اين مجموعه، همچون رماني پيوسته، وقايع كودكي قهرمان آذربايجاني را به جواني و نام آوري و نام آوري را به پيري پيوند مي دهد.
«كوراوغلو» را آذربايجان شناس و پژوهشگر توانمند و پركار زنجاني محمدرضا كريمي به الفباي مورد استفاده هموطنان آذربايجاني برگردانده است.
اين كتاب در شمارگان ۵۰۰۰ نسخه، در ۶۰۶ صفحه، توسط انتشارات انديشه نو و به قيمت پنج هزار و پانصد تومان در تهران منتشر شده است.
دويغو چيچك لري
نخستين جلد از «دويغو چيچك لري» مجموعه اشعار شاعر، نويسنده و پژوهشگر آذربايجاني، حسن مجيدزاده (ساوالان) منتشر شد. در اين كتاب، غزليات، مخمس ها و دو منظومه بلند از جمله منظومه «آپاردي سئللر ساراني» كه بر مبناي آن فيلمي نيز در ايران ساخته شده، به چاپ رسيده است.
كتاب دويغو چيچك لري در ۱۹۵ صفحه و در شمارگان ۳۰۰۰ نسخه منتشر شده است.
