مينا شهني
در شانزدهمين جلسه ستاد پيشگيري از جرائم خاص اين مصوبه ها به تصويب رسيد:
- به منظور برخورد قاطع  و سريع با توزيع كنندگان، خريداران، فروشندگان و استفاده كنندگان مواد مورد اشاره و همچنين كساني كه به بهانه اين ايام موجب سلب آسايش و آرامش جامعه و اخلال در نظم عمومي را فراهم مي نمايند در هر يك از نواحي هجده گانه دادسرا مشمول طرح افزايش امنيت اجتماعي، شعب دادياري و بازپرسي داراي ابلاغ ويژه به مدت ۱۰ روز از تاريخ ۱۹/۱۲/۸۴ به صورت كشيك از ساعت ۱۵ تا ۲۴ شب دائر و به پرونده هاي مربوط رسيدگي نمايند.
- نيروي انتظامي و ساير ضابطين در حدود وظايف محوله و در جرايم مشهود نسبت به شناسايي عاملين خريد و فروش و مراكز تهيه و توزيع، جمع آوري اينگونه مواد و دستگيري متهمين ذيربط كه نظم و آسايش عمومي را برهم مي زنند اقدام نموده و سريعاً با تشكيل پرونده مقدماتي مراتب را به نواحي دادسراي مربوطه اعلام نمايند و در موارد جرايم غير مشهود پس از اخذ دستور و حكم قضايي اقدامات قانوني را به عمل آورده و گزارش فعاليت روزانه را به دبيرخانه ستاد ارسال نمايند.
- مسئولين حسن اجراي مصوبه ستاد و نظارت و ايجاد هماهنگي بيشتر بين نواحي، دادسرا و ضابطين بر عهده معاون دادستان عمومي و انقلاب تهران در امور ضابطين و دبيرستاد بوده و كليه نيروهاي عمل كننده جهت هماهنگي  لازم مي توانند با شماره تلفن هاي ۳۳۹۵۹۷۸۴ و ۳۳۹۱۰۲۲۱ تماس برقرار نمايند.
- مسئولين دادسرا و نيروي انتظامي از طريق وسائل ارتباط جمعي با انجام مصوبه و صدور اطلاعيه ضمن اشاره به مواد قانوني مربوط و مسئوليت و آمادگي دادسرا و نيروي انتظامي در ارائه اخبار و اطلاعات مربوط به اماكن توليد، توزيع و مصرف مواد منفجره و محترقه هشدارهاي لازم را ارائه نمايند.
- بسيج و سازمان اطلاعات استان تهران نسبت به موارد فوق الذكر، اطلاعات و گزارشات خود را به دادسراي مربوطه و يا به فرماندهي نيروي انتظامي تهران ارائه نمايند.
همچنين دادستان تهران در مورد مراجعه مردم به دادسرا در ايام تعطيلات نوروز خاطر نشان كرد: مطابق آئين دادرسي كيفري رسيدگي به پرونده ها در دادسرا در هيچ زماني تعطيل بردار نيست. به همين جهت قضات كشيك در تمامي نواحي دادسراي تهران مستقر بوده و در ايام تعطيل به پرونده هاي ارجاعي رسيدگي خواهند كرد.
وزير كشور تأكيد كرد كه با هنجارشكنان و سودجويان چهارشنبه  آخر سال (بخوانيد چهارشنبه سوري) بدون مسامحه برخورد خواهد شد.
ده روز قبل از آخرين چهارشنبه سال حجت الاسلام  مصطفي پورمحمدي در حاشيه يازدهمين همايش سراسري فرماندهان و مديران انتظامي بخش مهمي از سخنانش را به چهارشنبه سوري اختصاص داد.
واكنش پورمحمدي اهميت ويژه اين شب را نزد مقامات رسمي كشور دوچندان كرد. تا آنجا كه خبر وضع «مجازات سنگين» براي برهم زنندگان نظم عمومي چهارشنبه سوري از سوي وي منتشر شد.
به گفته او از حدود دو هفته قبل از همايش سراسري فرماندهان نيروي انتظامي [تقريباً ابتداي اسفند ماه جاري] بخشنامه ها و دستورالعمل هايي در اين خصوص به تمامي دستگاهها ابلاغ و آمادگي هاي لازم نيز فراهم شد.
يك روز پيش از وزير كشور [نيمه اسفند] دادستان تهران نيز گفت: «سوءاستفاده كنندگان از شادي مردم» چهارشنبه پايان سال [چهارشنبه سوري] تحت تعقيب قرار مي گيرند.
سعيد مرتضوي دادستان تهران و رئيس ستاد مبارزه با جرائم خاص گفت: «برخي افراد در چهارشنبه پايان سال از هيجانات مردم سوءاستفاده كرده و مرتكب جرايمي مانند شرب خمر، قمه كشي، مزاحمت براي نواميس مردم، تظاهرات مستانه، ايجاد رعب و وحشت مي كردند كه اين اعمال از مصاديق مواد ۸/۶ و ۹/۶ و ۶۲۰ قانون مجازات اسلامي مي باشد كه اينگونه افراد تا پايان تعطيلات نوروز در بازداشت به سر خواهند برد و پس از صدور قرار مجرميت و كيفرخواست توسط دادسرا مجازات سنگين در مورد آنان اعمال تا موجب عبرت سايرين گردد.»
مرتضوي مي گويد: «ما با شادي مردم در چهارشنبه  آخر سال مخالف نيستيم اما با افراد و گروههاي مخل امنيت و آسايش مردم، به عنوان سوءاستفاده كنندگان از آداب و رسوم و هيجان هاي مردم برخورد مي كنيم.»
وزارت بهداشت نيز در عكس العمل به چهارشنبه سوري اطلاعيه اي صادر كرد و در اين اطلاعيه هشدارهايي را به خانواده ها داده است و لزوم آگاهي دادن به فرزندان را به خانواده ها گوشزد مي كند.
هر چند كامران باقري لنكراني، وزير بهداشت، چندي قبل گفته بود كه به عنوان مقام رسمي تنها مي تواند توصيه كند تا مردم بيشتر مراقب باشند اما اين بار وزارتخانه متبوعش اعلام كرده كه: «از آتش زدن لاستيك، هيزم و كارتن خالي در واحدهاي مسكوني و يا در معابر، كوچه و خيابان خودداري كنيد.»
و به رنگ فروشي ها هم توصيه شده كه از فروش هرگونه موادشيميايي به كودكان و نوجوانان خودداري كنند.
فرمانده پليس تهران نيز از كشف ده ها تن انواع مواد محترقه در دهه اول اسفند ماه جاري خبر داد و بر برخورد قضايي و انضباطي با دانش آموزان متخلف در چهارشنبه سوري تأكيد كرد.
سردار رضا زارعي با توضيح شيوه كشف مواد محترقه و با اشاره به هماهنگي انجام شده ميان پليس و آموزش و پرورش گفت: «بر اين اساس مقرر شده از« پليس ياران «دانش آموزي در چهارشنبه آخر سال در مبحث انتظامي و كنترل هاي جمعيتي استفاده شود. همچنين بنابر تعاملات انجام شده، با دانش آموزان متخلف در اين روز جدا از تشكيل پرونده قضايي، درون محيط هاي آموزشي نيز برخورد انضباطي مي شود.
از اين جا سمت و سوي ماجراي چهارشنبه سوري به سوي جمعيت دانش آموزي كشور سوق پيدا مي كنند. معاون حوادث و عمليات مركز مديريت حوادث و فوريت هاي پزشكي ۸۰ درصد آسيب ديدگان چهارشنبه سوري را پسران ۸ تا ۲۳ ساله اعلام كرده است.
كارشناس بهداشت آموزش و پرورش نيز خبر از ابلاغ دستور العمل پيشگيري از حوادث چهارشنبه سوري داده است.
تبريزي در اين باره مي گويد از يك ماه قبل [نيمه بهمن ماه] فعاليت هايي براي پيشگيري از بروز حادثه در شب چهارشنبه سوري انجام شده است و خبر از آموزش دانش آموزان سر صف و كلاس مي دهد. هر چند تأكيد مي كند كه در سالهاي گذشته در مدارس هيچ آسيبي به دانش آموزان نرسيده است.
از سوي ديگر مدير كل دفتر آموزش و پرورش ابتدايي تأكيد مي كند كه دانش آموزان ابتدايي با خطرات حمل مواد محترقه آشنا مي شوند.
ابوالقاسم جامه بزرگ معتقد است كه« معلمان در سر كلاس دانش آموزان ابتدايي را با خطرات حمل مواد محترقه آشنا سازند.»هر چند او هم گوشزد مي كند كه: «اين موارد [حمل مواد محترقه] در مدارس ابتدايي بسيار كم است اما اگر موردي نيز ديده شود هيچ گاه دانش آموز تنبيه نمي شود و از روش ارشادي استفاده مي شود. »
گروه هدف
بازه سني ۷ تا ۱۸ سال در كشور ما از امكانات آموزش و پرورش بهرمندند. بيشترين آمار حوادث سالهاي گذشته در شب چهار شنبه سوري نيز در اين بازه سني قرار دارند. از اين رو مدارس و در رأس آنها آموزش و پرورش مهمترين مرجع براي آگاه سازي و آمادگي دانش آموزان در شب چهارشنبه سوري است. تأكيد بر ريشه آييني جشن هاي سنتي و بازگو كردن وجه هاي منشور سنت هاي كهن ايراني از سوي معلمان و مربيان مدارس مي تواند تأثير بسزايي در كاهش حوادث هولناك شب چهارشنبه سوري داشته باشد. صدور بخشنامه ها و دستورالعمل هاي متفاوت تنها بخشي از ماجراي هراس انگيز چهارشنبه سوري را حل مي كند. ارائه اطلاعات در زمان خاص به رده سني مخاطب چهارشنبه سوري بهترين گزينه  براي دوري از اغتشاش و برهم ريزي نظم عمومي به نظر مي رسد.
دانش آموزان ،گروه هدف در جشن چهارشنبه سوري هستند. اهتمام به آموزش گام به گام اين گروه براي رعايت حقوق شهروندي بهتر است در برنامه كاري وزارت آموزش و پرورش گنجانده مي شود.

سينا قنبرپور
آخرين شامگاه سه شنبه سال در حالي كه نام يك مراسم آئيني ايرانيان باستان را با خود يدك مي كشد، كمتر شباهتي به برگزاري يك جشن و مراسم و مناسكش دارد.
در سالهاي اخير اتفاقات آخرين شامگاه سه شنبه سال به جاي آنكه شبيه جشن «چهارشنبه سوري» باشد به ميدان جنگ گلادياتورها شبيه شده است. همان كه چند گلادياتور وارد ميداني مي شدند تا با سپاهيان رومي و شيرها و پلنگ هايشان بجنگند و عده اي هم نظاره گر ماجرا بودند.
حكايت اتفاقات چهارشنبه سوري در سالهاي اخير نيز همين شده است. «آتش نشاني» ، «اورژانس» و «پليس» سه گلادياتوري هستند كه از ميان تمامي نهادهاي مسئول و متولي به اين ميدان قدم مي گذارند و وظيفه دارند نجات بدهند و خود نيز نجات بيابند! در تمام اين سالها هيچ كس به درستي نپرسيد چرا يك مراسم آئيني كه در خود برنامه هايي مثل قاشق زني، نقاره زني و... داشته به نارنجك اندازي، ترقه زني و در مجموع ابراز خشونت تبديل شده است. در اين ميان هيچ يك از نهادهاي علمي- پژوهشي نيز حاضر به صرف وقت و انرژي در اين باره نشده تا بلكه تأملي صورت گيرد و ببينيم ما كه رسم گلادياتور بازي و نظاره كردن خشونت نداشتيم چرا تا اين حد تن به خشونت سپرده ايم و همگي مي ايستيم تا اين نبرد نابرابر همه ساله به اجرا درآيد و بعد با تأسف بگوييم. اينقدر كشته، اينقدر زخمي، اينقدر سوخته، اينقدر كور و... داشته ايم.
با اين وضع به نظر مي رسد شباهت هاي وضع كنوني جامعه ما با ميدان جنگ گلادياتورها بيشتر هم باشد. همه ما كنار نشسته ايم و نظاره  مي كنيم. هيچ نهادي وارد گود نمي شود كه اين كار درست نيست. اين اتفاق در مورد ديگر نهادهاي متولي مسائل اجتماعي و فرهنگي نيز صادق است. براي مثال وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در سالهاي اخير هيچ طرح تحقيقاتي و علمي در مورد آسيب شناسي اين مراسم آئيني و به خشونت كشيده شدن اجراي آن نداشته است.
مدارس و در كل وزارت آموزش و پرورش نيز همين طور و اقدامات انجام شده نيز بيشتر از جنس همان حرف بزرگترها به كوچكترهاست كه «به كبريت دست نزن خطرناك است» و خلاصه اتفاقاتي كه خواه و ناخواه مي افتد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان مشخص ترين متولي امور فرهنگي هيچ تلاشي براي احياء آئين ملي و باستاني مربوط به چهارشنبه سوري و خشونت زدايي از آن نداشته است.
همين كنار ايستادن متوليان سبب شده تا كارشناسان و تحليلگران مسائل اجتماعي بگويند مسئولان جامعه با نوعي سردرگمي در قبال موضوع چهارشنبه سوري مواجهند و همين سبب شده تا نتوانند به درستي وارد عمل شوند يا اثرگذاري كنند.
در اين ميان آتش نشاني و اورژانس تنها توانسته اند بگويند با چه خطراتي مواجهيم و امسال كه صدا و سيما در اين وضعيت داخل شده صرفاً به اعلام همين هشدارها پرداخته غافل از اينكه رسانه مؤثري چون صدا و سيما مي بايست از ماهها قبل به فرهنگ سازي، خشونت زدايي و احياء چهارشنبه سوري همت مي گمارد. پليس و به ويژه نيروي انتظامي پايتخت نيز كه در راستاي سياست جامعه محوري خود ابتكار عمل به خرج داده و به جاي برخوردهاي سلبي، روش هاي امتحان شده پيشين، از مردم براي خشونت زدايي و احياء اين مراسم كمك خواسته عملاً دست تنها در ميدان باقيمانده است.
پليس همواره وظيفه برقراري نظم و انضباط اجتماعي را در جامعه برعهده داشته و دارد حال آن كه در سالهاي اخير به سبب كم كاري بسياري از نهادهاي مسئول شاهديم كه پليس براي كاهش آسيب پذيري خود در حوزه مسائل اجتماعي گام نهاده كه نمونه بارز آن تأسيس مراكز مشاوره در سطح كشور است. حال اين پرسش باقي است كه براي سلامت بخشيدن به يك مراسم آئيني تنها فعاليت پليس در ضبط و توقيف موادمحترقه، آماده باش اورژانس يا آتش نشاني كافي است يا يك بسيج عمومي به ويژه مشاركت طلبي نهادهاي غيردولتي در طول سال لازم است؟